- Nga và Ukraine chỉ trích nhau (BBC) - Moscow và Kiev lời qua tiếng lại quanh cáo buộc về tình trạng 'vô luật pháp' ở miền đông Ukraine.
- Giáo xứ Cồn Dầu sắp bị xóa sổ (RFA) - Giáo xứ Cồn Dầu ở Đà Nẵng, hiện chỉ còn lại khỏang 100 hộ, xem chừng như sắp sửa bị “xóa sổ” theo biên bản của một phiên họp hồi tuần rồi giữa quan chức Đà Nẵng và đại diện của dân oan Cồn Dầu.
- Đập lăng, hạ tượng nên hay không? (RFA) - Quật mộ, tru di tam tộc là hình thức trả thù cá nhân của xã hội phong kiến. Ngày nay chúng ta sống trong một thời đại đã có tiến bộ về tư tưởng rất nhiều. Vậy đập lăng, phá hủy các tượng đài, đài kỷ niệm là việc
- Khởi công dự án Nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân 4 (RFA) - Nhà máy Nhiệt điện Vĩnh Tân 4 với mức tổng đầu tư 36 ngàn tỉ đồng được khởi công xây dựng hôm mùng 9/3 tại xã Vĩnh Tân, Huyện Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận.
- Khai mạc phiên họp thứ 26 Ủy ban Thường vụ Quốc hội (RFA) - Phiên họp thứ 26 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội kéo dài 4 ngày, khai mạc ngày hôm nay, tập trung thảo luận các dự án luật để trình Quốc hội trong kỳ họp thứ 7.
- Kinh nghiệm cho VN từ Ukaraina (RFA) - Hãy nhìn và hãy chiêm nghiệm số phận của Yanukovych: nếu sắp tới, ông ta không thể có chỗ trú thân ở bất cứ nơi nào trên lục địa châu Âu, kể cả Moscow, làm sao những quan chức có bề dày thành tích ngược chiều với các quyền con người ở Việt Nam lại có thể đào thoát khỏi khu vực Đông Dương?...
- Tài nguyên rừng bị tận diệt (RFA) - Rừng Việt Nam chứa đựng nhiều loại cây thuốc nam có tác dụng trị bệnh, thế nhưng nạn phá rừng và tình trạng thu mua cây thuốc nam của thương lái Trung Quốc đang khiến cho nguồn vốn quí đó tại Việt Nam bị tận diệt.
- Bất ổn chính trị do đâu? (VOA) - Trong những năm ông Yanukovych cầm quyền, ước tính công quỹ của Ukraine bị thất thoát đến 37 tỷ đôla
- Ngày 8 tháng 3 với phụ nữ miền Tây (RFA) - Các chương trình văn nghệ “mừng đảng, mừng ngày quốc tế phụ nữ” thì diễn ra khắp các hang cùng ngõ hẻm. Nội dung chương trình sẽ xoay quanh vấn đề người phụ nữ xã hội chủ nghĩa dưới ngọn đuốc thiên tài của đảng.
- Quốc hội: Kim Jong Un được 100% phiếu bầu (RFI) - Một tỷ lệ phiếu thuận chỉ có thể tồn tại trong một chế độ độc tài, độc đảng lãnh đạo và Quốc hội là bù nhìn. Tại Bắc Triều Tiên, mọi công dân đến tuổi đi bầu cử phải đăng ký và phải đi bỏ phiếu.
- Em gái Kim Jong-un xuất hiện (BBC) - Em gái của lãnh đạo Bắc Hàn Kim Jong-un lần đầu xuất hiện trên truyền thông trong tư cách một quan chức chính phủ.
- Biển Đông nhìn từ máy bay cứu nạn của VN (BBC) - Phóng viên BBC trên máy bay của lực lượng tìm kiếm cứu nạn của Việt Nam trong nỗ lực tìm máy bay mất tích MH370.
- Tàu tuần duyên Trung Quốc đuổi tàu philippines (RFA)
- Bắc Kinh cho biết lực lượng tuần duyên của họ đã đuổi 2 chiếc tàu
mang cờ hiệu Philippines xâm nhập vào khu vực mà Trung Quốc nói là có
chủ quyền ở biển Đông.
- Nhận diện 2 tàu Trung Quốc được VN cấp phép vào Biển Đông (BaoMoi) - Bộ Quốc phòng đã cấp phép cho tàu đổ bộ Tỉnh Cương Sơn (999) và tàu chiến Miên Dương (528) của Trung Quốc vào biển Đông tham gia tìm kiếm cứu nạn máy bay Malaysia bị mất tích. Ngoài ra còn có 1 tàu chiến của Mỹ.
- Nhận mặt những tàu Trung Quốc được phép vào Biển Đông (BaoMoi) - (Ảnh Nóng) - Để phục vụ cho công tác tìm kiếm chiếc máy bay Malaysia gặp nạn, Việt Nam đã cấp phép cho 2 tàu Trung Quốc và 1 tàu chiến Mỹ vào Biển Đông.
- Phóng viên BBC lên máy bay cứu hộ AN26 (BBC) - Hồng Nga tường thuật từ máy bay AN26 của Việt Nam tìm kiếm chiếc máy bay Malaysia mất tích.
- Khủng hoảng trong ngành ngoại giao Hoa Kỳ (RFI) - Từ nhiều tháng nay, khoảng 30 cơ quan đại diện của Mỹ ở nước ngoài không có đại sứ, trong số này có Ả Rập XêÚt, Canada hay Maroc. Cuộc khủng hoảng trong ngành ngoại giao Hoa Kỳ là một trong những hội chứng của tình trạng bế tắc do các cuộc đấu đá giữa hai đảng Dân Chủ và Cộng hòa tại Nghị viện, ảnh hưởng đến việc thực thi chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ.
- Trùm ma túy khét tiếng ở Mexico bị hạ sát (VOA) - Các giới chức Mexico cho biết tay trùm ma túy khét tiếng Nazario Moreno Gonzalez vừa mới bị giết chết tại miền tây Mexico
- TQ: Những kẻ khủng bố tại trạm xe lửa sẽ bị trừng trị (RFA) - Chánh án Tòa án Tối cao Trung Quốc tuyên bố hôm thứ Hai sẽ trừng phạt các thủ phạm dùng dao khủng bố tại trạm xe lửa ở Côn Minh, giết hại 29 người một tuần trước đây.
- Đức Giáo Hoàng Phanxico thăm Hàn Quốc vào tháng 8 (RFI) - Theo thông báo của Tòa thánh Vatican, Đức Giáo Hoàng Phanxicô sẽ thực hiện chuyến tông du đầu tiên tại ChâuÁ vào tháng 8. Lãnh đạo Giáo Hội Hoàn Vũ sẽ đến Hàn Quốc từ ngày 14 đến 18/08/2014. Thông báo không đề cập đến một chặng nào khác trong chuyến đi này. Chương trình thăm viếng Philippines có thể sẽ được thực hiện vào năm sau 2015.
- Cảnh sát Nêpal bắt giữ 9 người Tây Tạng biểu tình chống Trung Quốc (RFI) - Khoảng 30 nhân viên cảnh sát của Nêpal bao vây một toán biểu tình người Tây Tạng đang tập hợp trên đường phố Kathmandu, gần tòa lãnh sự Trung Quốc. Nhân kỷ niệm cuộc nổi dậy của người dân Tây Tạng năm 1959 chống Trung Quốc, đoàn người biểu tìnhôn hòa hô to khẩu hiệu đòi tự do cho Tây Tạng.
- Ukraina : Trận chiến phương Đông (RFI) - Ukraina vẫn nằm trong thế bị giằng xé giữa hai bên thân Nga và thân châuÂu. Dù không phải là tiêu đề chính trên các trang nhất, nhưng cuộc biểu tình tại Donetsk diễn ra ngày hôm qua và tương lai của Ukraina vẫn nhận được sự quan tâm của tất cả các báo Pháp số ra hôm nay.
- Một cuộc chiến tranh lạ lùng nhưng nghiêm trọng (VOA) - Những cảnh tượng đang xảy ra tại Ukraine, đặc biệt tại bán đảo tự trị Crimea có cái gì thật lạ lùng
- Khủng hoảng Ukraina vàtranh luận về chính sách ngoại giao của TT Obama (VOA) - Những biến cố tại Ukraina khơi lên tranh luận phải chăng chính quyền của Tổng thống Obama quá đỗi ngây thơ về các mục đích và động cơ của những đối thủ
- Trưng cầu dân ý sáp nhập Crimée vào Nga : Merkel phản đối Putin (RFI) - Đường dây điện thoại đã được sử dụng giữa Matxcơva, Berlin và Luân Đôn. Trong hai cuộc điện đàm, Tổng thống Nga vừa biện hộ cho đề xuất trưng cầu dâný tại Crimée ngày 16/03 vừa khẳng định muốn“giải pháp ngoại giao”. Nhưng Putin đụng phải phản ứng cứng cỏi của Thủ tướng Đức Angela Merkel.
- Đại diện Ngoại giao Châu Âu thận trọng về thỏa thuận hạt nhân với Iran (RFI) - Kết thúc chuyến công du Iran trong ba ngày, lãnh đạo ngành ngoại giao ChâuÂu Catherine Ashton thận trọng đánh giá còn quá sớm để cho rằng quốc tế sẽ đạt được thỏa thuận về hạt nhân với Iran. Bên cạnh các cuộc tiếp xúc với giới lãnh đạo Téhéran, bà Ashton còn gặp riêng các nhà bảo vệ nhân quyền Iran. Báo chí Iran chỉ trích hành động này của bà Ashton.
- Crimea chuẩn bị trưng cầu dâný (VOA) - Người đứng đầu Ủy ban Bầu cử Crimea Myhkailo Malyshev nói sẽ xúc tiến công tác chuẩn bị cho cuộc trưng cầu dân ý vào Chủ nhật tới về việc thống nhất với Nga
- Chiến tranh kinh tế Nga-Phương Tây : Cả hai bên đều sứt đầu mẻ trán (RFI) - Trong cuộc khủng hoảng Ukraina hiện nay, nhằm gây sứcép với Nga, các nước phương Tây đe dọa trừng phạt Matxcơva về kinh tế. Giới chuyên gia nhấn mạnh là nếu phương Tây và Nga cùng đưa ra các biện pháp trừng phạt kinh tế lẫn nhau, thì cả hai bên sẽ bị tổn hại và dường như Nga sẽ phải hứng chịu hậu quả nặng nề hơn.
- Nguy cơ Châu Á Thái Bình Dương thiếu lương thực (RFI) - Sản xuất lương thực trên thế giới cần tăng 60 % từ nay đến năm 2050 để bảo đảm nhu cầu tiêu thụ cho nhân loại. Ngày 10/03/2014, Tổ chức Lương Nông Liên Hiệp Quốc (FAO) đưa ra nhận xét trên đây nhân hội nghị về an toàn lương thực tổ chức tại Oulan Bator– Mông Cổ.
- Trên máy bay mất tích có 2 người dùng hộ chiếu giả? (RFA) - Trong cuộc họp báo ông Azharuddin đã từ chối trả lời câu hỏi liên quan đến 2 hành khách dụng hộ chiếu bị đánh cắp, cho biết ông không thể tiết lộ tin tức trong lúc cuộc điều tra đang được tiến hành.
- Máy bay Malaysia vẫn bặt vô âm tín (RFA) - Vẫn chưa tìm thấy tông tích chiếc phi cơ của hãng hàng không Malaysian Airlines mất tích từ hôm thứ Bảy đến giờ, khiến ngay chính các viên chức hàng không Malaysia cũng phải lên tiếng nói rằng đây là một chuyện thật bí ẩn, chưa từng xảy ra trong lịch sử hàng không thế giới.
- Việt Nam ‘tạo điều kiện thuận lợi’ để tìm kiếm máy bay mất tích (VOA) - Ngoại trưởng Phạm Bình Minh cho biết Việt Nam đã cử 5 máy bay và 7 tàu cho hoạt động tìm kiếm cứu nạn máy bay bị lâm nạn
- Ba năm sau thảm họa Fukushima, vùng đông bắc Nhật vẫn tê liệt (RFI) - Cách nay ba năm, ngày 11/03/2011, ba tỉnh miền đông bắc Nhật Bản gồm Fukushima, Migayi và Iwate bị một trận sóng thần dẫn đến tai họa hạt nhân. 18 ngàn người chết, hàng trăm ngàn nhà cửa bị nước đánh sập để lại một cảnh hoang tàn. Ba năm sau, với nỗ lực vượt bực, hơn 95% rác rưởi đã được dọn sạch. Nhưngô nhiễm hạt nhân không cho phép phục hồi sinh hoạt địa phương và tiếp tục tác động đến kinh tế quần đảo.
- Vẫn chưa tìm thấy vết tích máy bay Malaysia (RFI) - Sau ba ngày tìm kiếm, nỗ lực của các nhóm cứu hộ, điều tra vẫn chưa đem lại kết quả mong muốn. Malaysia Airlines họp báo nhưng vẫn không có thêm thông tin về vụ chiếc Boeing 777 mất tích hôm 08/03/2014. Trung Quốc kêu gọi Malaysia gia tăng nỗ lực trong công tác tìm kiếm.
- Đài Loan nhận cảnh báo khủng bố trước vụ máy bay Malaysia mất tích (VOA) - Người đứng đầu cơ quan tình báo Đài Loan tiết lộ đã nhận được cảnh báo hồi tuần trước rằng có thể có các cuộc tấn công khủng bố tại Trung Quốc
- TRUNG QUỐC: Cúm gia cầm H7N9: 72 nạn nhân tử vong tại Trung Quốc từ đầu năm (RFI) - Theo báo cáo chính thức của Trung Quốc, trong vòng hai tháng đầu năm 2014 đã có 72 người chết vì siêu vi H7N9. Đây là diễn biến đáng ngại nếu so với tổng số nạn nhân tử vong của suốt năm 2013 là 46 người.
- Máy bay Malaysia mất tích gây tranh luận về an toàn hàng không Châu Á (VOA) - Trong khi giới hữu trách điều tra về những sơ sót an ninh, các chuyên gia cho rằng các sơ sót này có thể là tác nhân để tăng cường an toàn hàng không ở Châu Á
- Việt Nam, các nước nỗ lực tìm kiếm máy bay Malaysia bị mất tích (VOA) - Hôm nay là ngày thứ ba của cuộc tìm kiếm chuyến bay MH370 của hãng Malaysia Airlines bị mất tích trên bầu trời Biển Đông giữa Việt Nam và Malaysia
- Việt Nam nói'chưa tìm thấy mảnh vỡ'từ máy bay Malaysia lâm nạn (VOA) - Lực lượng tìm kiếm cứu hộ của Việt Nam chưa tìm ra bất kỳ vật thể nào liên quan đến chiếc máy bay Malaysia bị mất tích
- Afghanistan: Taliban đe dọa dìm cuộc bầu cử Tổng thống trong biển máu (RFI) - Ngày 05/04 tới, Afghanistan bầu cử Tổng thống nhằm lựa chọn ra người lên thayông Hamid Karzai. Nguyên thủ Afghanistan không được quyền ra ứng cử vì đã làm hai nhiệm kỳ. Trong khi đó, quân Taliban tuyên bố sẽ làm mọi cách ngăn cản cuộc bầu cử này.
- Thời sự qua hình ảnh - ngày 10 tháng 03, 2014 (RFA) - Nhân viên an ninh phi trường Malaysia kiểm tra hộ chiếu của hành khách ở sân bay quốc tế Kuala Lumpur tại Sepang vào ngày 10 tháng 3 năm 2014.
- Các nữ tu trở về Syria sau khi được phóng thích (VOA) - Một nhóm nữ tu thuộc Giáo hội Chính Thống Giáo Hy Lạp bị phe nổi dậy bắt giữ từ tháng 12 năm ngoái đã trở về Syria, một ngày sau khi được phóng thích
- Oscar Pistoriusói mửa trước tòa khi nghe lời khai (VOA) - Vận động viên Oscar Pistorius đã ói mửa trước tòa hôm nay khi nghe lời khai, diễn tả bằng những chi tiết về các vết thương trên người cô Steenkamp khi bị bắn chết
- Mỹ: Dầu hỏa ở cảng Libya bị đánh cắp, cảnh báo trừng phạt (VOA) - Hải quân Libya và các lực lượng dân quân thân chính phủ hôm qua đã huy động nhiều tàu đến nơi để ngăn chặn chiếc tàu dầu Bắc Triều Tiên rời cảng
- Đài Loan muốn xúc tiến dựán xây nhàmáy điện hạt nhân (VOA) - Nhiều người ở Đài Loan xuống đường biểu tình để đòi chính phủ đóng cửa ba nhà máy điện hạt nhân cũ và tháo dỡ nhà máy thứ tư chưa đi vào hoạt động
- VN: Chưa tìm thấy mảnh vỡ máy bay Malaysia lâm nạn ở Biển Đông (VOA) - Các giới chức Việt Nam cho biết vẫn chưa tìm được mảnh vỡ có thể là mảnh vỡ của chiếc máy bay Malaysia lâm nạn ở Biển Đông với 239 hành khách trên máy bay
- 1.800 tàu cá Malaysia tìm máy bay mất tích (BaoMoi) - Giới chức Malaysia đề nghị khoảng 1.800 tàu cá Malaysia ở Biển Đông và eo biển Malacca hỗ trợ hoạt động tìm kiếm máy bay mất tích hôm 8/3.
- Ngày mai, thêm 2 máy bay tìm kiếm tại khu vực mũi Cà Mau (BaoMoi) - VOV.VN -Ngày mai, 2 máy bay AN26 xuất phát từ Tân Sơn Nhất ra khu vực cách mũi Cà Mau 15km. 2 máy bay xuất phát từ đảo Phú Quốc
- Chuẩn bị cho cuộc tìm kiếm dài ngày trên biển Đông (BaoMoi) - (PLO) - Tối và đêm nay máy bay và tàu của VN sẽ chuyển hướng, tìm kiếm ở hướng phía Đông (hiện lực lượng tìm kiếm của VN đang tìm kiếm hướng phía Tây). Cụ thể, tập trung vào khu vực từ phía tây của đảo Côn Sơn cho đến phía đông khu vực ta đang tìm kiếm hiện nay.
- Tàu chiến, máy bay 9 nước tìm phi cơ mất tích (BaoMoi) - Hàng chục tàu và máy bay tối tân từ 9 quốc gia đang rà soát Biển Đông nhằm tìm kiếm tung tích chiếc máy bay Malaysia chở 239 người mất tích bí ẩn.
- Có người Malaysia nhìn thấy chiếc máy bay mất tích (BaoMoi) - Một thương nhân người Malaysia đã nhìn thấy chiếc máy bay mất tích bay về phía Biển Đông và có vẻ nó đang hạ dần độ cao, theo New Straits Times.
- Sẽ có thêm 6 tàu Trung Quốc đến Biển Đông tìm máy bay Malaysia (BaoMoi) - Tân Hoa Xã vừa đưa tin, Trung Quốc đã điều thêm 5 tàu và 2 máy bay tìm kiếm máy bay Malaysia mất tích, nâng tổng số tàu và máy bay được điều động của Trung Quốc lên thành 9 tàu và 4 máy bay.
- Khắc khoải chờ tin người thân (BaoMoi) - PNO - Chiếc máy bay Boeing 777-200 của Hàng không Malaysia (Malaysia Airlines - MAS) mang số hiệu MH370 bay chặng Kuala Lumpur-Bắc Kinh đã mất tín hiệu tại biển Đông vào lúc 2g40 sáng 8/3. Chiếc máy bay gặp nạn cất cánh trước đó khoảng hai giờ - với 239 hành khách và phi hành đoàn, dự kiến đến Bắc Kinh lúc 6g30 sáng giờ địa phương.
- Vụ máy bay mất tích: Vớt được vật nghi là xuồng cứu sinh (BaoMoi) - Nhìn từ máy bay, vật thể lạ có hình vuông, màu da cam, được cho là có thể liên quan đến máy bay mất tích trên biển Đông, hôm 8/3.
- Doanh nhân Malaysia 'thấy máy bay mất tích' (BaoMoi) - Một doanh nhân ở Ketereh, Malaysia tuyên bố anh thấy một máy bay hạ độ cao và hướng về phía Biển Đông vào ngày 8/3.
- 8 quốc gia cùng tìm kiếm máy bay mất tích (BaoMoi) - (PetroTimes) - Hoạt động tìm kiếm cứu nạn chiếc máy bay Boeing 777-200ER bị mất liên lạc trên đường từ Kuala Lumpur đến Bắc Kinh hơn 48 giờ trước đang được lực lượng không quân và hải quân của 8 quốc gia phối hợp tiến hành, với sự tham gia của ít nhất 34 máy bay và 46 tàu biển. Gia quyến của 239 người có mặt trên chuyến bay mang số hiệu MH370 đã được thông báo để chuẩn bị cho điều tồi tệ nhất.
- Tìm thấy nhân chứng duy nhất vụ máy bay mất tích? (BaoMoi) - (VTC News) -Báo Singapore loan tin một doanh nhân đã nhìn thấy chiếc máy bay Malaysia hạ thấp độ cao, lao thẳng về phía biển khoảng 5 phút trước khi biến mất khỏi tầm nhìn.
- Philippines phản pháo tuyên bố “nước nhỏ” của Ngoại trưởng Trung Quốc (BaoMoi) - (PetroTimes) - Sau khi Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị phát đi một thông điệp cứng rắn về chủ quyền lãnh thổ từ Bắc Kinh, phát ngôn viên của Tổng thống Benigno Aquino, ông Herminio Coloma cũng tuyên bố một cảnh báo tương tự: Philippines cũng có quyền bảo vệ từng tấc lãnh thổ của mình.
- 5 hành khách không lên chuyến bay bị mất tích của Malaysia (BaoMoi) - VOV.VN - Hành lý của họ cũng không được chuyển đi.
- Boeing 777 mất tích, cổ phiếu Malaysia Airlines rớt giá kỷ lục (BaoMoi) - KTĐT - Cổ phiếu của hãng hàng không Malaysia Airlines (MAS) đã tụt tới 10% sau vụ chiếc máy bay của hãng này mất tích ở Biển Đông rạng sáng 8/3.
- Dầu vón cục tiếp tục tràn vào bãi biển Vũng Tàu (BaoMoi) - Sáng 10/3, dầu dạng vón cục lại tiếp tục tràn vào bãi biển Vũng Tàu.
- Máy bay Malaysia mất tích: TQ có lợi dụng mưu đồ Biển Đông? (BaoMoi) - Vụ máy bay Malaysia mất tích có thể là cơ hội cho Trung Quốc lợi dụng để kêu gọi và tăng cường các động thái ở Biển Đông.
- Pháp muốn giúp Malaysia tìm máy bay mất tích (BaoMoi) - Dựa vào kinh nghiệm trong vụ điều tra máy bay của Air France mất tích trên Đại Tây Dương năm 2009, Ủy ban Tai nạn hàng không Pháp đã đề nghị giúp đỡ Malaysia và Việt Nam tìm kiếm chiếc Boeing 777 trên Biển Đông.
- Mới vụ MH370: Mở rộng vùng tìm kiếm tới điểm nghi vấn mới (BaoMoi) - Infonet đang cập nhật liên tục diễn biến mới nhất về việc tìm kiếm máy bay MH370 của Malaysia mất tích trên biển Đông.
Ukraina bởi vì... và tại sao?
Cách
đây gần 11 năm ( từ cuối tháng 11.2004 đến tháng 01.2005 ) , liên minh V.
Yushenko – Yu. Tymoshenko đã tổ chức cuộc “cách mạng” Cam thành công tại
Ucraina .
Ngày 21.11.2004 Ủy ban bầu cử công bố kết quả kiểm phiếu và
tuyên bố ứng cử viên V.Yanukovich ( khi đó đang là Thủ tướng Ucraina ) trở
thành vị Tổng thống thứ 3 của Ucraina ( kể từ thời điểm Liên xô tan rã ) với
thắng lợi sát sao , hơn đối thủ là ứng cử viên V.
Yushenko với 3% số phiếu
nhiều hơn . Không đồng ý với kết quả vì cho rằng có gian lận , Yushenko liên
minh với Tymoshenko – người đàn bà giàu
có và thế lực nhất Ucraina , tổ chức biểu tình rầm rộ tại Quảng trường Độc lập
( tiếng Ucraina là Maidan ) ở thủ đô Kiev để phản đối và yêu cầu tổ chức bầu cử
lại . Ngày 26.12.2004 kết quả cuộc bầu cử lần 2 được công bố và lần này thắng lợi thuộc về Yushenko với 8% số phiếu
nhiều hơn . Thực ra khi tiến hành chiến
dịch tranh cử , mùa hè năm 2004 Yushenko đã cam kết nếu trở thành Tổng thống
thì sẽ bổ nhiệm Tymoshenko làm Thủ tướng Ucraina .
Trước khi cuộc “cách mạng” Cam năm 2004 nổ ra
, nền kinh tế Ucraina thời Yanukovich làm Thủ tướng ( 2002-2004 ) tăng trưởng
khá ngoạn mục 7-7,5%/năm ( cao nhất
trong số các nước SNG ) , lạm phát ở mức thấp . Dù có nền tảng kinh tế tạo đà
tốt , nhưng vì không có mục tiêu chiến lược chung và không thể dung hòa được
quyền lợi giữa hai chính Đảng ( Bloc Tymoshenko và Nước Ucraina của chúng ta )
, giữa Tổng thống Yushenko và Thủ tướng Timoshenko ngày càng xa dời nhau ,
tiếng nói chung ngày càng ít dần . Tham vọng đưa Ucraina xích lại gần EU đã gặp
phải sự phản đối của 1 bộ phận rất lớn ở trong nước và sự lạnh nhạt của nước Nga láng giềng . Kinh
tế Ucraina dần đi vào suy thoái , trì trệ . Những liên minh lỏng lẻo nhất thời
giữa các chính đảng cũng chỉ đem đến kết quả trong ngắn hạn . Những kỳ vọng vào
cuộc “cách mạng” Cam dần lụi tàn . Bất ổn , đấu đá lại bùng phát
Nhờ
biết “đâm bị thóc , chọc bị gạo” , vào những thời điểm ganh đua quyết định ,
Đảng Các khu vực của Yanukovich đã lôi kéo được các Đảng phái khác ngả về phe
mình để lấy phiếu bầu và cuối cùng V. Yanukovich cũng đắc cử Tổng thống ( lần này thì Yanukovich lại
hơn đối thủ đứng thứ 2 – Tymoshenko 3,48
% phiếu bầu ) và chính thức nhậm chức từ ngày 25.02.2010. Nga, Mỹ, Đức , Pháp , Ba lan , Gruzia , các nước Baltic và Tổng thư
ký NATO là những người đầu tiên nhất thừa nhận và chúc mừng Yanukovich .
Mặc
dù được Nga hậu thuẫn khá nhiều trong suốt những năm tại vị , nhưng dường như
con người này vừa thiếu cả tâm lẫn tầm nên đất nước Ucraina lại rơi vào vòng
luẩn quẩn như 3 đời Tổng thống trước đó . Và bất ổn , sự sụp đổ của chính quyền
lại đè nặng lên số phận của mỗi người dân Ucraina .
Tại cuộc họp báo ngày hôm 04.03 , Tổng thống
Nga – V.Putin đã nêu câu hỏi : “ Qua 4 đời Tổng thống , đầu tiên là L.Kravchuk
, tiếp theo là L.Kuchma , rồi V.Yushenko
và cuối cùng là V. Yanukovich tại sao 1 người dân bình thường Ucraina suốt 22
năm qua luôn phải chứng kiến sự hỗn loạn và hứng chịu sự bất ổn như đã và đang
xảy ra ở đất nước này ? Hàng chục năm qua mỗi khi bất ổn xảy ra các phe nhóm
biểu tình , phản đối luôn đều có chung 1 đòi hỏi là phải thay đổi căn bản .
Thay đổi căn bản thì không thấy , chỉ thấy kẻ bịp bợm cũ ra đi để thay vào đó
bằng 1 kẻ bịp bợm mới !” .
Câu trả lời ngắn , gọn và không gì chính xác
hơn là nhận định của cựu Đại sứ Mỹ tại Liên xô từ năm 1987-1991 – Jack Matlock : “… suốt 22 năm , kể từ khi Ucraina tuyên bố
độc lập đến nay , đất nước này chưa thể tìm ra được 1 thủ lĩnh đích thực cho
mình . Người có đủ khả năng quy tụ mỗi công dân của đất nước để tạo nên 1 dân
tộc thống nhất . Cho đến thời điểm này Ucraina mới là 1 Quốc gia chứ chưa phải
là 1 dân tộc ! ” .
Tại sao lại như vậy ? Liệu có phải số phận
của đất nước này luôn hẩm hiu ?
Lần lại lịch sử của đất nước này, càng thấy
phải có những nghiên cứu để từ đó đưa ra những nhận định hợp lý xung quanh
những xung đột thường xuyên xảy ra trong suốt 22 năm gần đây tại quốc gia này .
Nhà nước Nga cổ đã tồn tại với cái tên
Kievxkaya Rus từ thế kỷ thứ IX . Phần lớn diện tích của Ucraina hiện nay nằm
trong lãnh thổ này với Kinh đô là Kiev. Ngay cả cái tên Ucraina cũng chỉ xuất
hiện vào năm 1187 trong biên niên sử Ypatyevxki của Nga , với nghĩa của từ này
là 1 vùng đất ( khu vực ) nằm ở rìa biên giới . Qua những biến thiên của lịch
sử , tùy từng thời kỳ mà lãnh thổ ngày nay của Ucraina bị chia cắt và chiếm
lĩnh , cát cứ của các quốc gia mà chủ yếu là
Nga , Ba lan và Latvia . Mặc dù sự tranh giành đã tạo ra những thay đổi
ở những thời điểm lịch sử
nhất định , nhưng cả ngàn năm qua ( cho
đến trước khi Liên xô ra đời ) phần lớn lãnh thổ của Ucraina hiện nay đều thuộc
quyền kiểm soát của đế quốc Nga.
Ngay cả phần lớn lãnh thổ của Belorussia hiện
nay từ xa xưa cũng thuộc về Nga . Theo giải thích , sở dĩ vùng đất này có tên
là Bạch Nga vì đó là vùng đất của Nga chưa bị quân Nguyên Mông vấy bẩn ( chưa
đặt chân tới ).
Cuộc chiến tranh Nga – Thổ nhĩ kỳ bắt đầu từ
1768 và kết thúc năm 1774 được ghi nhận
bằng sự ra đời của nhà nước Crym độc lập . Tuy nhiên sau 9 năm tồn tại , năm
1783 vùng Crym lại thuộc về đế quốc Nga dưới sự trị vì của Nữ hoàng Ekaterina
II . Cũng bắt đầu từ đây , vùng đất phía đông và nam của Ucraina ( trong đó có cả khu vực thủ đô Kiev ) vốn là
vùng đất nông nghiệp đã phát triển và thành vùng sản xuất công nghiệp của Nga .
Cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX , cái tên
Ucraina đã bắt đầu được định hình gắn với phần lớn lãnh thổ của Ucraina hiện
nay. Cách mạng vô sản nổ ra , những người Bolsevich Ucraina tập hợp thành 1 lực
lượng và tổ chức ra bộ máy lập pháp cũng với tên gọi Rada . Tuy nhiên lúc đó
phần đất phía Tây của Ucraina ngày nay vẫn bị quân Hung-Áo và cả Đức , Rumania
chiếm đóng . Năm 1920 quân Ba lan tràn vào xâm chiếm vùng phụ cận với nước này
. Phải nhờ liên minh với những người Bolsevich Nga , quân Ba lan mới bị đẩy lui
.
Ngày 30.12.1922 cùng với Nga , Belorussia và
nước cộng hòa ngoại Kavkaz , Ucraina đồng ý gia nhập và xây dựng nhà nước Liên xô chung .
Chiến tranh thế giới thứ 2 nổ ra , phát xít Đức
tấn công Liên xô . Cùng với Belorussia , Ucraina là điểm nóng và khốc liệt nhất
trong cuộc chiến chống trả quân xâm lược . Ucraina là lá chắn và làm hao mòn
sức lực quân đội Đức trước khi chúng tiến về Matxcơva .
Năm 1954 , trong 1 lần về thăm Crym , Tổng bí
thư Đảng CS Liên xô - N.Khrushyev không hiểu do hứng chí hay do nặng nghĩa với
quê nhà ( Khrushyev sinh ra ở Nga nhưng từ bé đến lúc trưởng thành đều ở
Ucraina ) đã đề xuất trao vùng tự trị Crym ( trong đó có cả Sevastopol ) cho
Ucraina . Chỉ trong vòng chục ngày việc này đã được tiến hành rất nhanh , ngày 25.01.1954 dự thảo
quyết định mới được thông qua thì đến ngày 05.02.1954 quyết định chuyển giao
Crym từ Nga sang cho Ucraina đã được Chủ tịch Xô viết tối cao Khrushyev ký . Cả
1 vùng rộng lớn với đa số là người dân tộc Nga từng ở đây cả trăm năm mà nay đã
bị Matxcơva quyết định số phận 1 cách chóng vánh . Việc trưng cầu dân ý cho
việc này không hề được đếm xỉa và đả động gì .Và trên thực tế , từ thời điểm
chuyển giao cho Ucraina đến khi Liên xô tan rã , mọi vấn đề về Crym đều do
Matxcơva quyết định
Trước những bất ổn cả về kinh tế , lẫn chính
trị và xã hội , ngày 17.03.1991 Liên xô đã tổ chức trưng cầu dân ý toàn Liên
bang . Kết quả có 70,2% người dân của Liên bang Xô viêt đồng ý duy trì sự tồn
tại của Liên xô và 80,2% dân Ucraina
đồng ý với đề xuất chung và thừa nhận Ucraina là 1 nước cộng hòa thuộc Liên
bang Xô viêt.
Tháng 8.1991 xảy ra chính biến tại Matxcơva .
Ngày 24.08.1991 Rada của Ucraina quyết định tổ chức trưng cầu dân ý . Gần 32 triệu
người tham gia . Có 90,32% đồng ý với đề xuất tuyên bố thành lập nhà nước
Ucraina độc lập . Ngày 08.12.1991 L.Kravchuk ( Ucraina ) B.Elxin ( Nga ) và
S.Shushkevich ( Belorussia ) ký hiệp ước Belovezhxkoye tuyên bố chấm dứt sự tồn
tại của Liên xô và lập nên Cộng đồng các quốc gia độc lập ( SNG ).
Từ những cứ liệu lịch sử đã nêu ở trên , có
thể thấy trải qua cả ngàn năm dân tộc Ucraina hình thành và phát triển luôn có
sự giao thoa với cộng đồng các dân tộc láng giềng , nhất là với cộng đồng dân
tộc Nga cổ Xlavơ . Ngay cả hiện nay , khi mà Liên xô đã sụp đổ từ lâu , khi mà
1 bộ phận không nhỏ người dân Ucraina đang quay lưng lại với quá khứ và kỳ thị
với những người nói tiếng Nga thì họ cũng khó mà chứng minh được rành rẽ rằng trong
huyết quản của họ hoàn toàn không có 1 phần hơi ấm của dòng máu Nga !
Từ khi Ucraina tuyên bố độc lập ( năm 1991 ) đến
nay , tại đất nước này ( và thậm chí cả ở ngay trong nước Nga ) đôi khi , đôi
lúc xuất hiện trào lưu dị ứng với quá khứ . Có không ít người cho rằng chính vì
sự tồn tại của Liên xô mà tiếng Ucraina không được sử dụng và bị quên lãng .
Tuy nhiên năm 2011 , các chuyên gia từ
Gallup, Inc. ( Hoa kỳ ) tiến hành khảo sát điều tra , khi được hỏi thì có đến 83%
người dân Ucraina trả lời bằng tiếng Nga ( chứ không phải là tiếng Ucraina hay
ngôn ngữ khác ) . Điều đó có nghĩa ( theo các chuyên gia ) 83% dân Ucraina vẫn thường
tư duy bằng tiếng Nga . Ngay cả Taras Shevchenko – người vẫn được coi là nhà
văn , nhà thơ và họa sỹ của Ucraina , khi làm thơ ông chủ yếu viết bằng tiếng
Ucraina còn khi viết văn thì lại bằng tiếng Nga. Khó mà biết khi tư duy ,
T.Shevchenko suy nghĩ bằng ngôn ngữ nào ? Còn theo số liệu thống kê chính thức
, hiện nay giao tiếp trong các gia đình ở Ucraina có khoảng 43-45% sử dụng
tiếng Nga .
Vậy
tại sao vài chục năm gần đây Ucraina
luôn có xu hướng dị ứng và muốn quay lưng lại với nước Nga ?
Về
khách quan có thể lý giải như sau :
Từ sau khi Liên xô tan rã , mọi “tội vạ”
thời kỳ Xô viêt để lại dường như đổ hết lên đầu nước Nga , những hậu quả do
khiếm khuyết của hệ thống chính trị gây nên lại bị quy kết đó là do bản tính
người Nga hoặc của lãnh đạo Nga là vậy! Hơn nữa những hơi hướng của chủ nghĩa sô vanh
vẫn còn đọng lại trong tư duy của giới chức Nga . Họ vẫn còn quen với nếp nghĩ
của người anh Cả thời còn phe XHCN . Thêm vào đó , nước Nga quả thực vẫn đang
và sẽ còn là “cái mỏ” để dân mấy nước nghèo hơn ( nhất là những nước trong khối
SNG ) đến “đào”.
Nước Nga có quá nhiều thứ để mà có thể
“kiêu” với láng giềng và thế giới . LB Nga là 1 cường quốc . Đó là sự thật .
Nhất là trong lĩnh vực quân sự , có thể sánh ngang ngửa với Hoa kỳ .
Các cường quốc luôn muốn thể hiện vị thế của
mình trên “võ đài” quốc tế . Sự phân chia và tranh giành ảnh hưởng các khu vực
trên thế giới dù khi âm thầm , lúc công khai thì vẫn luôn diễn ra .
Cha đẻ của EU với đồng tiền chung € hiện nay
- chính trị gia người Pháp Jacques Delors ( ông được
coi là lãnh đạo thành công nhất trong lịch sử hình thành và phát triển của cộng
đồng châu Âu ) khi được hỏi căn cứ vào đâu mà ông đưa ra ý tưởng xây dựng Liên
minh châu Âu ? J.Delors nói ông copy theo mô hình của Liên bang Xô viêt , nơi
mà ở đó có 1 nhà nước chung , đồng tiền chung và sức lao động tự do di chuyển .
Quả thực sau bao nhiêu nỗ lực , hỗ trợ nhưng Liên minh châu Âu dường như vẫn
còn lỏng lẻo hơn mô hình Liên xô trước kia rất nhiều .
Sự tồn tại và vững mạnh của Liên xô
luôn là “cái gai” trong nhãn quan của 1 số nước ( trong đó có Hoa kỳ ) . Và dĩ
nhiên sự sụp đổ của Liên bang Xô viêt cũng làm cho 1 số người nuối tiếc và hoài
niệm .
Những chuẩn mực của xã hội dân sự
ở Hoa kỳ và các nước phương Tây là những chuẩn mực của thế giới văn minh . Điều
đó không có gì phải bàn cãi và ngụy biện .
Khi Hoa kỳ muốn đặt chân và kiểm
soát 1 vùng lãnh thổ nào đó trên thế giới , lý do được đưa ra bao giờ cũng là
đem lại tự do , dân chủ cho dân chúng ở khu vực đó . Trên thực tế không hẳn như
họ vẫn rêu rao . Chính trị là những thủ đoạn để giành và đạt được quyền lực cho
mình . Iraq với Saddam Hussein là 1 minh chứng . Lấy lý do loại trừ vũ khí giết
người hàng loạt mà Saddam Husein đang có , Mỹ chủ xướng và lôi kéo các đồng
minh vào cuộc tấn công Iraq . Ngay cả sau khi Saddam đã bị treo cổ , vũ khí
giết người hàng loạt ở Iraq vẫn không được Mỹ công bố vì không tìm thấy !
Việc cơ quan an ninh Hoa kỳ nghe
lén điện thoại của nguyên thủ các nước đồng minh thực chất cũng chính là vì
quyền lợi của nước Mỹ .
Không và sẽ không bao giờ có thế
giới đại đồng - mọi người đều bình đẳng và quyền lợi dân tộc bị triệt tiêu , như
những người cộng sản luôn mơ tưởng và khẳng định . Con người là 1 thực thể của
2 mặt tốt xấu đúng như thuyết Âm – Dương .
Mỹ và các đồng minh NATO đang nỗ lực triển
khai lực lượng với mục tiêu bao vây và làm suy yếu Nga . Đó là 1 thực tế.
Nguyên nhân nội tại trong lòng quốc gia Ucraina là :
Lịch sử , sự pha trộn đã tạo nên
tính cách hơi khó lý giải về dân tộc và con người Ucraina . Trải qua 4 đời Tổng
thống : Kravchuk , Kuchma , Yushenko rồi Yanukovich , không ai để lại dấu ấn
nào xứng với cái danh mà mình đã mang . Dấu ấn chung trong 22 năm qua của 4
nhiệm kỳ Tổng thống đó là sự chia rẽ và tranh giành quyền lực . Đúng như
J.Matlock đã nhận định : Ucraina chưa có 1 dân tộc đúng nghĩa .
Trên thế giới chắc không có mối
quan hệ nào tương tự như của Nga với Ucraina và Belorussia . Các cơ quan điều
tra và thống kê chắc cũng khó có thể có con số chính xác về mối quan hệ gia
đình , huyết thống đan chéo trong 3 quốc gia này . Trong lúc ở Ucraina xảy ra
những biến cố , rất nhiều người ở Nga và Belorussia nín thở và mất ăn mất ngủ
lo cho số phận người thân của mình , những người đang định cư tại đó.
Thật trớ trêu , tại Ucraina lại
đang tồn tại và lan tràn làn sóng bài Nga , bài ngôn ngữ Nga . Ngay sau khi
“cướp” được chính quyền , nhóm Maidan đã chủ trương đề cao ngôn ngữ Ucraina và
loại bỏ tính chính danh của tiếng Nga . Chỉ khi vấp phải làn sóng chỉ trích
ngay cả từ phương Tây , Tổng thống tạm quyền kiêm Chủ tịch Rada – Turchinov mới
rút lại chủ trương này . Cùng với đó nhóm quá khích dân tộc chủ nghĩa mà tiên
phong trong việc này là phong trào “Pravyi Sektor” ( tạm dịch là Cánh tả ) trực
tiếp tiến hành gây hấn với những ai nói tiếng Nga . Hai trong số các nhân vật
quan trọng nhất của “Pravyi Sektor” là
Dmitri Yarosh và Alexandr Muzychko đều đang bị cơ quan điều tra LB Nga phát
lệnh truy nã toàn cầu . Yarosh ( thủ lĩnh của “ Pravyi Sektor” ) mới đây viết
lên trang cá nhân Vkontakte kêu gọi trùm khủng bố người Chechnya – Doka Umarov
giúp đỡ để chống lại nước Nga , còn chính A.Muzychko thì năm 1994 trực tiếp
tham gia trong đội quân của nhóm khủng bố Chechnia do S.Bashaev cầm đầu .
Yarosh tuyên bố sẽ tham gia ứng cử Tổng thống Ucraina trong năm nay . Đã có các
chứng cứ cho thấy sự hiện diện của các chuyên gia quân sự của các công ty tổ
chức đánh thuê ( Mỹ ) sang huấn luyện quân sự cho các binh sỹ “ Pravyi Sektor” . Người ta đang nghi vấn có
sự tiếp tay và tài trợ của 1 số tài phiệt Ucraina . Điển hình là tỷ phú , ông
chủ đội bóng đá Sakhtyor – Sergey Taruta , ngay sau khi “cướp” được chính quyền
, từ Kiev đã chỉ định Taruta làm tỉnh trưởng Donetsk mặc dù phần lớn dân địa
phương ( là người gốc Nga ) phản đối quyết liệt .
Khi cần đạt được mục đích của mình
, các phe phái chính trị ở Ucraina chấp nhận liên kết với nhau để chống lại Nga
và lật đổ Yanukovich . Mỹ và phương Tây cũng vậy . Trong thời gian diễn ra biểu
tình ở Maidan , các đại diện của Hoa kỳ và EU thường xuyên xuất hiện và sự có
mặt của họ không hề làm hạ nhiệt căng thẳng mà ngược lại. Sự rò rỉ cuộc nói
chuyện qua điện thoại của ngoại trưởng Estonia - Urmas Paet và đại diện đối
ngoại của EU - Catherine Ashton đã minh chứng cho điều đó . Tính chính danh của
các phe phái tham gia biểu tình cũng có những nghi vấn . Nhất là các phần tử
quá khích của “ Pravyi Sektor” , nếu đàng hoàng tại sao lại phải bịt kín mặt
như những phần tử khủng bố và nếu thực sự vì dân chủ thì tại sao lại phải đeo
dải băng có hình quốc xã ở tay ?
Thời gian cuối , trước khi bị lật đổ
, Yanukovich dường như đã bất lực . Mặc dù diễn biến ở Ucraina được so sánh với
Mùa xuân Ả rập , nhưng theo các chuyên gia có điểm khác căn bản , đó là tại Ai
cập quân đội vẫn thể hiện được sức mạnh và gây được sức ép còn ở Ucraina các
lực lượng vũ trang đều đã “buông súng”
Matxcơva và V.Putin lo lắng cho sự
an toàn của những người gốc Nga ở Ucraina nói chung và ở Crym là hoàn toàn có
cơ sở . Các phần tử quá khích tấn công người Nga đang sinh sống ở Ucraina ngày
càng phổ biến . Khi được BBC phỏng vấn , đại diện của nhóm dân tộc chủ nghĩa đã
công khai bày tỏ quan điểm rằng đất nước Ucraina là của người Ucraina . Nếu Nga
không sớm ra tay để giữ và làm chủ Crym thì không biết sự thể sẽ bi đát đến
nhường nào ? Và liệu dân Nga có để cho Putin yên ?
Không phải vì Putin độc tài đến mức
lôi kéo được gần như 100% các đảng phái trong Duma quốc gia ủng hộ quyết định
kéo quân vào Crym . Đơn giản là bởi sự rối ren mất kiểm soát ở Ucraina và sự
tiếp tay quá lộ liễu của phương Tây đã làm cho cả dân tộc Nga tự ái . Lịch sử
đã từng chứng kiến những lần như vậy không chỉ với đất nước Nga mà cả các dân
tộc khác trong đó có Việt nam ( chứ không phải bởi tài lãnh đạo như Đảng CS vẫn
rêu rao ) , khi lòng tự tôn dân tộc bị động chạm thì sức dân lúc đó sẽ trào
dâng hơn nước vỡ bờ ! . Tối 07.03 tại Quảng trường Đỏ , buổi ca nhạc ủng hộ
Crym với 65 ngàn người tự nguyện tham gia là 1 thí dụ cụ thể cho nhận định này.
Mỹ kết tội Matxcơva lấy lý do bảo
vệ người Nga là ngụy biện và tự tạo ra lý do không có thật . Nhưng sau khi
Yanukovich ký thỏa ước với các phe phái đối lập với sự chứng kiến của ngoại
trưởng Pháp , Đức , Ba lan và đại diện về nhân quyền của Nga , chấp nhận “đầu
hàng” đồng ý tổ chức bầu cử Tổng thống và quốc hội trong năm nay ( trước thời
hạn ) và sửa đổi Hiến pháp . Yanukovich vừa dời Kiev đi Kharkov thì các lực
lượng đối lập đã tổ chức “cướp” chính quyền . Và Mỹ dựa vào đó để biện minh
rằng vì Yanukovich đã bỏ trốn nên các lực lượng đối lập mới nắm quyền. Vậy liệu
đó có phải cũng là sự tưởng tượng của Mỹ và đồng minh ? Và vì vậy Matxcơva cho
rằng đã bị phương Tây ( chứ không phải là Ucraina ) lừa ?
Bài học nào được rút ra từ cuộc khủng hoảng đang diễn ra tại Ucraina ?
Trong lúc người dân ở Ucraina
đang gần như mất phương hướng , ngân khố Ucraina trống rỗng , hơn 13 triệu hưu
trí chưa nhận được lương hưu ... thì các phương tiện thông tin chính thống cũng
như không chính thống hầu hết chỉ tập trung vào phân tích và bình luận về quan
hệ giữa Nga và phương Tây . Điều đó cho
thấy các siêu cường sẽ luôn và mãi chỉ vì lợi ích của chính họ . Và Ucraina cũng
chỉ là con bài để họ sử dụng . Chỉ vì cái bắt tay giữa Nixon và Mao Trạch Đông
năm 1972 mà Việt nam phải gánh chịu hậu quả nặng nề là 1 ví dụ để đời . Chúng
ta , những người đến từ xứ xở “thấp cổ bé họng” , thay vì hào hứng “nghiêng
ngả” dự đoán kết quả THẮNG-THUA giữa Nga và phương Tây nên chăng hãy lo cho số
phận của mỗi người dân Ucraina để từ đó rút ra kinh nghiệm và tìm ra định hướng
khả dĩ cho chính mính ?
Ucraina mặc dù có diện tích lãnh
thổ lớn thứ 2 ở châu Âu ( chỉ sau Nga ) , nhưng vẫn còn nghèo và lại là hàng
xóm với nước Nga “giàu ngầm” đôi khi như kẻ say rượu “biêng biêng” , lại ít
nhiều có những mối quan hệ “cận huyết” ( ngoài ngôn ngữ như đã nêu ở trên , tôn
giáo Xlavơ chính thống cũng gần như ngự trị ở Ucraina ) . Vì thế cùng với sự nỗ
lực vực dậy nền kinh tế để cải thiện đời sống cho mỗi người dân thì sự ổn định
về chính trị cũng tối quan trọng . Và trong quan hệ quốc tế , các thế hệ lãnh
đạo của Ucraina nên và rất cần biết câu ngạn ngữ của Việt nam - “bán anh em xa
, mua láng giềng gần” . Bài học của Gruzia là 1 dẫn chứng sinh động . Gruzia là
1 nước nhỏ hơn Ucraina nhiều . Cũng là hàng xóm với Nga , nhưng ít có những nét
đặc thù hơn so với Ucraina . Mặc dù có nhiều lợi thế hơn hẳn Ucraina , Tổng
thống Sakashvili lại được phương Tây “chống lưng” gần như vô điều kiện . Vậy mà
sau gần 10 năm tại vị , cũng phải ra đi trong thất vọng . Nội các mới của
Gruzia đang chủ trương sưởi ấm lại quan hệ với nước Nga .
Đó là những gì có liên quan đến đối
ngoại . Còn về đối nội , chừng nào Ucraina chưa thiết lập được thể chế mà ở đó
mọi chính Đảng phải đặt lợi ích của đất nước lên thành lợi ích tối thượng thì
khi đó sự đấu đá tranh giành sẽ vẫn còn diễn ra như hiện nay. Đúng như
J.Matlock đã viết – đất nước Ucraina đang rất cần 1 thủ lĩnh thực sự . Và cũng
theo J.Matlock , Ucraina có thể xích lại
với phương Tây để hợp tác làm ăn , thúc đẩy kinh tế phát triển nhưng phải gửi tới Matxcơva thông điệp rằng Kiev
không có ý định mở đường cho NATO đến Ucraina . Dùng NATO để “thọc sườn” nước
Nga thì chính Ucraina sẽ luôn bất ổn .
Tốt nghiệp khoa Luật trường Đại
học tổng hợp Sankt Peterburg , từ 1 sỹ quan tình báo KGB thạo tiếng Đức , làm
trợ lý đối ngoại cho thị trưởng S Peterburg , V.Putin được A.Chubai tiến cử vào
nội các của Chính phủ Nga thời B.Eltsin làm Tổng thống . Người ta vẫn nói ,
công lao đáng kể nhất mà Eltsin đã đóng góp cho nước Nga là nhìn thấy và tiến
cử Putin là người kế vị . Điều đó là chính xác . Bởi vì , thời Eltsin làm Tổng
thống , tình hình nước Nga cực kỳ rối ren , bất ổn . Các chủ trương , chính
sách khi đưa ra quốc hội thảo luận rất khó tìm được sự đồng thuận . Nhất là
vùng Kavkaz và đặc biệt là tại Chechnia mâu thuẫn sắc tộc , những thù hằn do
lịch sử để lại luôn bùng phát . Khủng bố xảy ra liên miên . Từ khi lên nhậm
chức đến nay , dù vẫn còn rất nhiều tệ nạn , nhiều vấn đề cần phải giải quyết
nhưng Putin đã làm được 2 việc lớn rất căn bản . Đó là có 1 chính Đảng ( nước
Nga thống nhất ) có đủ tiếng nói đa số trong quốc hội và dùng người Chechnia
bản xứ để điều hành nước cộng hòa Chechnia . Vì vậy nước Nga thời Putin khác
hẳn nước Nga thời Eltsin . Riêng về các chính sách đối ngoại của Putin , hầu
hết đều đề cao được vị thế siêu cường của nước Nga . Rất nhiều người Nga , qua
sự kiện Crym đều nói , may mà có Putin mà người gốc Nga và nói tiếng Nga đang
sinh sống ở Ucraina mới được bảo vệ . Và có lẽ cũng chính vì thế mà khi quân
đội Nga tràn vào Crym lại được người dân trên khắp nước Nga ủng hộ mạnh mẽ đến
thế ?
Putin là để cho nước Nga . Những
việc Putin đã làm thể hiện tính cách của con người này . Putin cũng rất thực
dụng . Nếu vị thế và quyền lợi nước Nga bị đụng chạm , chắc chắn Putin sẽ hành
động . Lãnh đạo Việt nam không nên ảo tưởng vì quá khứ hão huyền khi nghĩ rằng
nước Nga là người anh em truyền thống và gần gũi .
Mỗi quốc gia , nhất là các cường
quốc nếu muốn duy trì được vị thế của mình thì tất yếu phải có những thủ lĩnh
tương xứng . Họ có thể bị các nước khác chê trách , thậm chí chửi rủa nhưng tại
quê hương mình họ được dân chúng ngợi ca . Ví dụ như Đặng Tiểu Bình , nhân dân
Việt nam sẽ còn muôn đời chửi rủa vì sự xâm lăng của Trung quốc nhưng lịch sử
Trung hoa lại ghi nhận Đặng là 1 trong những vĩ nhân của đất nước này .
Nhóm lãnh đạo Maidan của Ucraina
nếu quay lưng với Nga để theo hẳn phương Tây thì buộc phải chấp nhận luật chơi
của họ và đây sẽ là cái giá rất đắt . Các tỉnh phía Đông của Ucraina với đa số
dân là người gốc Nga . Đây lại là các tỉnh giàu hơn các khu vực khác . Liệu
thời gian tới phương Tây có giúp được Ucraina bình yên ? Dường như điều này là
không thể vì quá sức đối với Mỹ và phương Tây !
Các nước nghèo như Việt nam nếu
không nhanh chóng bứt phá để tạo cho mình vị thế trên trường quốc tế thì rất dễ
bị các đối thủ lớn “buôn” tính mạng mình trên lưng mình , kiểu như Nga và Mỹ
cùng các nước phương Tây đang đem tính mạng của đất nước Ucraina ra để mặc cả
với nhau .
“Cách mạng” Cam không được coi là 1
cuộc cách mạng đúng nghĩa bởi vì mặc dù nó tạo ra sự thay đổi nhưng không làm
cho đất nước Ucraina tốt hơn lên
Phạm Huy Hoàng
(Quê Choa)
Giáo xứ Cồn Dầu sắp bị xóa sổ
|
Giáo xứ Cồn Dầu ở Đà Nẵng, hiện chỉ còn lại khỏang 100 hộ, xem chừng như
sắp sửa bị “xóa sổ” theo biên bản của một phiên họp hồi tuần rồi giữa
quan chức Đà Nẵng và đại diện của dân oan Cồn Dầu.
Hôm mùng 7 tháng Ba vừa rồi, chủ tịch UBND TP Đà Nẵng Văn Hữu Chiến chủ
trì buổi họp bao gồm 16 quan chức hàng đầu các ban ngành địa phương và
12 đại diện cho khỏang 100 hộ giáo dân còn ở lại Giáo Xứ Cồn Dầu.
Đúc kết phiên họp, phía quan chức khẳng định, đại ý, rằng việc thu hồi
đất của các hộ còn lại này để gọi là triển khai dự án khu đô thị sinh
thái Hòa Xuân được thực hiện theo “đúng quy hoạch”, “đúng quy định của
pháp luật”; cho rằng yêu cầu của giáo dân được tái định cư tại nơi giải
tỏa là “không có cơ sở giải quyết”; và đề nghị “các hộ phải bàn giao mặt
bằng trước ngày 15 tháng Tư năm 2014” này.
Nhưng hầu như tất cả đại diện phía giáo dân vừa nói “không đồng ý với sự
giải quyết”, “không đồng ý buổi họp”, hay “chưa thỏa đáng”.
Tôi bức xúc lắm. Bởi vì gia đình tôi hiện có mẹ già, 3 con thì còn quá nhỏ. Cho nên tôi không biết gia đình sẽ ở đâu!
- Anh Trần Nhất Huy
|
Theo kế họach của giới cầm quyền thì trước mắt, họ cưỡng chế 3 gia
đình vào thứ Ba ngày 11 tháng này. Gia đình giáo dân Trần Nhất Huy thuộc
trong 3 hộ ấy. Anh Huy lên tiếng:
Tôi bức xúc lắm. Bởi vì gia đình tôi hiện có mẹ già, 3 con thì còn
quá nhỏ. Cho nên tôi không biết gia đình sẽ ở đâu! Tôi nói thiệt chớ
gia đình rất bức xúc trong tình cảnh một mẹ già và 3 đứa con thơ !
Giáo dân Ngô Thị Liên, từng là nạn nhân của hai lần bị cưỡng chế, cho biết:
Giáo dân hiện rất lo sợ. Còn khỏang 100 hộ ở lại Giáo xứ Cồn Dầu.
Nhưng giờ chính quyền quyết liệt bắt đầu lại cưỡng chế, mà trước mắt là 3
gia đình, vào thứ Ba 11 tháng Ba này. Nhưng mình chẳng làm chi được.
Mọi việc đều do bên chính quyền hết trơn. Giáo dân đi tới TP thì chính
quyền cũng không giải quyết. Rồi bây giờ TP Đà nẵng lại ra quyết định
cưỡng chế toàn bộ giáo dân vốn đang bám trụ ở Giáo xứ Cồn Dầu. Bây giờ
giáo dân đang hoang mang, không biết sẽ đi đâu !
Khi đề cập tới hành động tiếp tục cưỡng chế của giới cầm quyền, một giáo dân khác lưu ý:
Giáo dân chấp nhận bị cưỡng chế chứ họ không chịu đi. Trước đây, cấp
phường với quận cưỡng chế, còn bây giờ có thêm TP nhúng tay vào cuộc
cưỡng chế này.
Nguyện vọng của giáo dân
Nói chung, số giáo dân hiện còn lại ở Giáo Xứ Cồn Dầu mơ ước chính
quyền giải quyết cho họ được ở lại gần Nhà Thờ. Họ cho biết là “bức xúc
lắm”, bởi vì nếu như đi thì giáo dân đã đi rồi. Cho đến bây giờ, giáo
dân nghĩ rằng đất của tổ tiên, ông bà để lại cho họ lâu nay rồi, nên họ
mong được tiếp tục ở lại trên đất của cha, ông. Nhưng nhà nước không
chấp nhận và “lúc nào cũng cưỡng chế”. Giáo dân Ngô Thị Liên bày tỏ nỗi
niềm này:
Nguyện vọng giáo dân chúng tôi muốn được tiếp tục ở bên cạnh Nhà
Thờ, ở trên mảnh đất của mình do ông bà để lại. Đất của mình mà họ kêu
bán cho người khác, để người khác được ở mà giáo dân thì không được ở.
Giáo dân muốn ở lại quê hương, trên đất của mình, bên cạnh Nhà Thờ để
sớm hôm đi lễ, nguyện cầu. Nguyện vọng chừng đó thôi mà cũng không được.
Chính quyền đang ra sức cưỡng chế, mà trước mặt là 3 gia đình. Và
trong tháng Tư này, họ nói số còn lại phải “trả mặt bằng”, phải giao
mặt bằng cho họ, nếu không, họ sẽ cưỡng chế tòan bộ.
Chị Ngô Thị Liên vừa tâm sự đó có lẽ là một trong số giáo dân lâm cảnh
oan khuất nhất vì gia đình chị bị cưỡng chế tới hai lần trong khi người
chồng thương yêu cũng vừa qua đời. Chị Liên than rằng
Giáo dân chấp nhận bị cưỡng chế chứ họ không chịu đi. Trước đây, cấp
phường với quận cưỡng chế, còn bây giờ có thêm TP nhúng tay vào cuộc
cưỡng chế này.
- Một giáo dân"
|
Chính gia đình tôi, chồng tôi vừa mới qua đời mấy ngày. Tôi rất bức
xúc. Ảnh cứ lo âu là không có nhà có cửa. Rồi gia đình chúng tôi, sau
khi nhà bị cưỡng chế, đang thuê được nhà trong xóm thì họ vô cưỡng chế
tiếp. Mình con cái rồi không nhà không cửa. Chồng tôi lo nghĩ quá rồi
bị lên máu, bị xuất huyết não. Chứ ảnh thì không có bệnh họan chi hết.
Tôi rất là bức xúc, chẳng biết nói làm sao hết. Hiện mẹ con tôi đang bơ
vơ đây ! Lỡ mà mai mốt họ lại cưỡng chế nữa thì tôi không còn đường
nào mà chạy nữa (khóc) !
Phản ứng trước cảnh nhiễu nhương như vậy, một giáo dân Cồn Dầu không dằn được cơn tức giận:
Hành động này là quá gian ác, tàn bạo. Không phải chỉ chính quyền Đà
Nẵng, mà hầu như toàn thể bộ máy chính quyền độc đảng VN quyết làm
việc gì là họ không còn nghĩ đến lương tâm nữa. Muốn làm việc gì thì họ
làm cho bằng được, bằng mọi giá. Họ muốn nói thế nào là họ nói. Bây giờ
TQ đã chiếm Hòang Sa, nhưng mình lên tiếng thì họ bắt nhốt. Bởi vì,
mình nghĩ, chính quyền này quá tàn bạo…
Từ cuối năm 2013, dân oan Cồn Dầu đã 3 lần ra Hà Nội để khiếu kiện, mỗi
lần đều được chính quyền trung ương cấp giấy đề nghị chính quyền địa
phương “giải quyết thỏa đáng” cho yêu cầu tái định cư của giáo dân.
Nhưng các quan chức địa phương cố tình “đổ qua đổ lại”, “đùn đẩy cho
nhau” để rồi không bao giờ giải quyết cho nguyện vọng chính đáng của dân
oan. Và cho đến hôm nay, giới cầm quyền Đà Nẵng mới chính thức tuyên
bố không giải quyết theo yêu cầu của giáo dân Cồn Dầu.
Từ North Carolina, Hoa Kỳ, ông Trần Thanh Tùng, đại diện Giáo dân Côn
Dầu Hải ngọai, cho biết vào đầu tuần tới, dân oan Cồn Dầu sẽ ra Hà Nội
để khiếu kiện và cung cấp những giấy tờ văn bản rõ ràng của chính quyền
Đà Nẵng, qua đó cho thấy giấy tờ dự án khu sinh thái Hòa Xuân trình lên
chính quyền trung ương chỉ có 110 hecta, vậy 300 hecta còn lại là dự
án 'chui' để các quan chức địa phương “chia chác nhau”.
Thanh Quang,
phóng viên RFA
Vài mẩu tin về nhà văn Phạm Viết Đào
Chiều nay (10/3), tôi có gọi điện cho cháu Yến, vợ nhà văn Phạm Viết Đào.
- Cháu đã nhận được những giấy tờ gì từ tòa án hay từ các cơ quan chức
năng, như giấy mời hay giấy triệu tập gì đó để đến tòa dự phiên xử án
chưa?
- Dạ, thưa chú, cháu chưa nhận được giấy tờ gì cả. Nhưng chú ạ, cháu đã
gửi đơn đến tòa án để xin cho người nhà và bạn bè anh Đào được đến dự
phiên tòa.
- Ai bảo cháu phải viết đơn xin?
- Là cháu tự nghĩ ra như thế! Cháu cũng biết là tòa xử công khai nhưng mình cứ xin, may ra họ cho một số người thân được vào dự!
- Nếu được tòa cho vào thì người nhà mình những ai sẽ đến dự?
- Chú ạ, hiện tại thì cháu nghĩ là cũng chỉ có 3 mẹ con cháu thôi!
Tôi cũng nghĩ,hoàn cảnh Đào, bố mẹ già trên 80 tuổi, còn đâu sức lực để
ra tận Hà Nội mà chứng kiến việc người ta xử án con mình ! Đào có 2
người em trai, một đứa đã tử trận trong “chiến tranh bài học” ở biên
giới phía bắc. Cái chết của cậu con trai này đã vắt kiệt sức khỏe của 2
ông bà già và cũng là nỗi đau không thể nguôi quên trong gia đình nên
các bài viết của Đào thường xoay quanh câu chuyện biên giới phía bắc khi
câu chuyện này đang bị người đời dần dà lãng quên theo năm tháng. Có
lúc tôi tự hỏi, những bài viết bị ám ảnh từ nỗi đau của sự lãng quên đó
đã làm nên tội trạng của Phạm Viết Đào chăng?
Đào còn một người em nữa tên là Phạm Viết Hóa. Hiện tại cậu Hóa đang làm
chủ tịch UBNN huyện Tân Kỳ, tỉnh Nghệ An. Cậu Hóa là một chủ tịch huyện
trẻ, rất năng động, rất được lãnh đạo và nhân dân tin cậy. Gia đình nhà
Đào là gia đình rất được Cách mạng ưu ái như người ta thường nói. Em
ruột Đào làm chủ tịch huyện, bản thân Đào được cử đi học đại học ở nước
ngoài từ thuở việc đề bạt vả xét người qua lý lịch còn rất thịnh vượng ở
giải đất này. Tôi bảo cháu Yến :
- Nếu Hóa do bận việc không ra Hà Nội được, cháu hãy thông cảm nhé! Chú
không nói Đào có tội nhưng chú mong nhà nước Việt Nam làm được như nói
là ai có tội thì người ấy chịu, không “dầu loang” lấm dính sang người
khác!
- Dạ, cháu hiểu.
- Trong trường hợp có giấy mời người nhà của tòa án, nếu cháu bằng lòng, thì gọi điện cho chú, chú sẽ đến tham dự phiên tòa này.
- Cháu cám ơn chú và nếu có giấy thì mẹ con cháu rất mong chú đến
- Cháu cũng chưa nghe nói gì đến bản cáo trạng về án của Đào à?
- Dạ không ạ!
- Cháu có nhờ luật sư bào chữa cho Đào trong vụ án này không?
- Cháu có nhờ một người luật sư. Nhưng khi luật sư vào gặp anh Đào thì
anh Đào cám ơn luật sư và nói rằng anh sẽ tự bào chữa cho mình ở cấp sơ
thẩm. Nếu ở cấp sơ thẩm anh phải nhận bản án bất công thì anh sẽ nhờ
luật sư bào chữa cho mình ở cấp phúc thẩm.
- Sức khỏe Đào thế nào? Đào có nói gì với người luật sư về bản án sắp xử không?
- Sức khỏe anh Đào cũng không sa sút lắm chú ạ! Cháu không nghe người
luật sư nói gì về việc chú hỏi. Nhưng trước đây, hồi mồng 2/9, cháu có
nghe tin là người ta sẽ thả anh Đào. Nhưng sau đó cháu lại nghe nói là
trong cấp cao có người không nhất trí việc tha bổng anh Đào. Tin đó cũng
có vẻ đáng tin cậy đấy chú ạ!
- Cháu ạ, chú nghĩ là tòa án khó lòng mà tuyên Đào vô tội nhưng ở thời
điểm này, chú cho rằng, xử án Đào quá nặng thì chẳng ích lợi gì cả trong
việc đối nội lẫn đối ngoại. Tội của Đào liên quan đến các bài viết về
chiến tranh nhạy cảm, nhưng cái nhạy cảm đó cũng không vượt ra ngoài ý
kiến chỉ đạo rất nhạy cảm của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng phát biểu vừa
rồi, và hơn nữa, các bài viết của Đào cũng chỉ gói gọn trong các vấn để
mà Hội nghiên cứu lịch sử vừa mới đăt ra trong hội thảo hôm qua. Cháu
hãy yên tâm, chú nghĩ là không có án nặng cho Đào đâu!
- Dạ!
Sau cuộc điện thoại, tôi có chút lo lắng.
Vợ Đào không có lương nhà nước, các con của Đào đang học đại học. Cả nhà trông cậy vào tiền lương của Đào…
Tự nhiên tôi nghĩ, Bộ LĐTBXH tất cả các nước trên thế giới rất nên có
chính sách bất khả xâm phạm đối với tiền lương của ngưởi về hưu, vì
lương hưu là đồng tiền trích lại từ tiền lương hàng tháng của người lao
động. Nghĩ vậy đúng chăng?
Vinh 10/3/2014
Nhà thơ Thạch Quỳ
(Quê choa)
Việt Nam năm 2014: Dự báo những diễn biến chủ lưu
Những động thái nội bộ
Ngược lại năm 2013, Việt Nam năm 2014 sẽ mang đặc trưng biểu hiện đối nội nổi bật hơn so với hoạt động đối ngoại. Hoạt động đối nội như vậy có thể khá đặc sắc và có tính tranh đấu. Nếu vào năm 2013, hoạt động đối ngoại diễn ra rộng khắp với Trung Quốc, Nga, Pháp và Mỹ, thì năm 2014 có thể được xem là năm khởi động cho “chiến dịch hai năm” sắp xếp các vị trí của đại hội đảng lần thứ 12 vào năm 2016. Tuy nhiên, thời gian chuẩn bị nhân sự không còn nhiều, có thể đến giữa năm 2015 phải cơ bản hoàn thành phương án bố trí các chức vụ chủ chốt trong Bộ Chính trị. Do vậy có thể xem đây là cuộc chạy đua mang tính nước rút. Một trong những tín hiệu rõ rệt cho cuộc vận động này là thông điệp đầu năm 2014 của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng với hàm ý “đổi mới thể chế”. Một tín hiệu khác còn rõ rệt hơn về không khí tranh đấu nội tình sẽ khá đậm đặc trong năm 2014 là lời khai đặc biệt “bất ngờ” của cựu quan chức Vinalines Dương Chí Dũng về một thứ trưởng Bộ Công an đã “làm lộ bí mật công tác”. Và hai tín hiệu này chỉ cách nhau đúng một tuần.
Những nhân sự cao cấp trong Bộ Chính trị trong đại hội 12 sẽ phụ thuộc cơ bản vào ba tiêu chí: mức độ ảnh hưởng mà họ tạo ra trong nội bộ đảng, ảnh hưởng của họ đối với khối trí thức và dân chúng, và cuối cùng là dấn ấn của họ trong quan hệ đối ngoại. Trong đó, ảnh hưởng trong nội bộ đảng là yếu tố quyết định, kế đến là ảnh hưởng trong dân chúng.
Một đặc thù khác ngày càng lộ diện rõ hơn và đáng được quan tâm là sẽ gia tăng khuynh hướng tản quyền và tự trị tại một số chính quyền địa phương, đồng thời “tự chuyển hóa” hơn nữa bằng quá trình tiết giảm vai trò lãnh đạo và chỉ đạo của đảng. Khuynh hướng này sẽ càng rõ nét theo quy luật ly tâm chính trị vào những năm tới, khi bối cảnh và tình thế chính trường trở nên phức tạp hơn hẳn hiện thời.
Năm 2014 cũng sẽ xác nhận những tác động theo chiều sâu của vấn đề Campuchia đối với chính trường và xã hội Việt Nam. Sau sự kiện năm 1979, có thể xem đây là lần thứ hai mối nguy cơ Campuchia phát lộ, do khả năng đất nước này có thể rơi vào tình trạng hỗn loạn về chính trị và xã hội bởi cuộc tranh giành được đẩy lên thế tương đối cân bằng và khó dung hòa giữa đảng cầm quyền của Thủ tướng Hun Sen với đảng đối lập của ông Sam Rainsy. Tình hình này có thể dẫn tới khả năng đảng cầm quyền không còn trụ vững và có thể bị thay đổi hoặc bị thay thế vai trò trong 3-4 năm tới, thậm chí sớm hơn, dẫn đến khả năng sức ép chính trị và cả quân sự sẽ gia tăng lên khu vực biên giới Tây Nam của Việt Nam, đồng thời gây nên hiệu ứng phân hóa hơn nữa đối với nền chính trị Việt Nam.
Những đối sách về nhân quyền
Liên quan đến việc tạo dựng hình ảnh đối với dân chúng, những câu chuyện bề nổi mà giới lãnh đạo nhắm tới vẫn chủ yếu là những nội dung then chốt thuộc điều 69 của Hiến pháp năm 1992 hay điều 25 của Hiến pháp năm 2013 về các quyền tự do ngôn luận, tự do lập hội, tự do báo chí, quyền tiếp cận thông tin, quyền tự do biểu tình và có thể cả quyền được trưng cầu dân ý.
Vì thế trong năm 2014, có khả năng Quốc hội sẽ được tác động ở mức độ nhất định để ban hành Luật Tiếp cận thông tin, Luật Lập hội và có thể cả Luật Biểu tình. Cả ba đạo luật này đều mặc nhiên xuất phát từ nhu cầu và cũng là xu thế đương nhiên của xã hội công dân, đồng thời là một trong những điều kiện của khối phương Tây trong mối quan hệ thương mại đa phương với Việt Nam. Một chi tiết đáng chú ý là thông điệp đầu năm 2014 của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã đề cập “người dân có quyền làm những gì mà pháp luật không cấm”.
Cũng nhằm thỏa mãn nhiều hơn yêu cầu của người dân và đòi hỏi của cộng đồng quốc tế, giới chính khách trong nước nhiều khả năng sẽ thành lập cơ quan nhân quyền quốc gia trong năm 2014. Cơ quan này có thể tồn tại dưới hình thức Hội đồng Nhân quyền quốc gia hoặc như một ủy ban nhân quyền quốc gia trực thuộc chính phủ, thay thế cho ban chỉ đạo nhân quyền quốc gia trước đây. Tuy nhiên, vẫn chưa có nhiều dấu hiệu hứa hẹn cho việc cơ quan nhân quyền quốc gia này sẽ nhận thức và hành động cân bằng giữa nhiệm vụ “phòng, chống các thế lực lợi dụng nhân quyền” với việc quan tâm thực chất đến quyền con người của dân chúng.
Một thỏa hiệp khác của Nhà nước Việt Nam với phương Tây là sẽ dần thừa nhận vai trò và dần chấp nhận sự tồn tại và vận động của xã hội dân sự ở Việt Nam, và thái độ này sẽ thể hiện rõ nét hơn trong năm 2014. Tình hình này dẫn đến việc năm 2014 sẽ xuất hiện nhiều tổ chức dân sự hơn năm 2013. Nếu chỉ xét đến các tổ chức dân sự theo đường hướng xã hội - chính trị, số tổ chức hình thành trong năm 2014 có thể gấp đôi năm 2013. Tuy nhiên, điều đáng quan ngại là một số trong đó hoạt động thiếu tính thực chất.
Trong bối cảnh xã hội dân sự bắt đầu được thừa nhận, hoạt động truyền thông xã hội (còn gọi là “lề trái”) sẽ được “hợp thức hóa” và sẽ gia tăng về số lượng, trong khi cơ chế cản trở bằng bức tường lửa trên mạng Internet sẽ giảm bớt.
Năm 2014 cũng có thể chứng kiến một số biểu hiện giao lưu, kết nối kín đáo giữa báo chí “lề phải” với truyền thông “lề trái” về quan điểm và mối tương tác trong một số vụ việc nhạy cảm của xã hội, kinh tế. Theo đó, hiện tượng nhà báo, phóng viên “lề phải” trực tiếp hoặc gián tiếp gia nhập hoạt động truyền thông “lề trái” sẽ gia tăng về số lượng, cung cấp thêm cho “lề trái” một lực lượng nhỏ cây viết chuyên nghiệp. Hiện tượng này sẽ diễn ra bất chấp sự ngăn cản và cấm đoán của hệ thống tuyên giáo.
Trong xu thế hé dần cửa đối ngoại, chủ đề hòa hợp hòa giải dân tộc sẽ một lần nữa được nêu lại, sau hai lần chỉ mang tính hình thức sau Hiệp định song phương Việt - Mỹ (2001) - thể hiện bằng nghị quyết 36 của Bộ Chính trị, và sau thời điểm năm 2006 khi Việt Nam được chấp nhận tham gia vào WTO. Năm 2014 có thể là giai đoạn khởi đầu cho việc Nhà nước Việt Nam xem xét lại chế độ xuất cảnh đối với một số nhân vật bất đồng chính kiến theo đường lối ôn hòa, cũng như cơ chế nhập cảnh cho một số nhân vật người Việt hải ngoại không đến mức bị coi là “chống phá nhà nước”.
Cùng với khả năng tăng tiến lộ trình tham gia vào TPP, chính quyền có thể tiến hành trả tự do có điều kiện cho một ít nhân vật bất đồng chính kiến, trong đó có Lê Quốc Quân, Phạm Viết Đào.
Tình hình trên cũng có thể dẫn đến chủ trương chính quyền tạm thời không thi hành biện pháp bắt bớ giới bất đồng chính kiến, nhưng thay vào đó sẽ tiếp tục tăng cường hành động gây khó khăn cản trở, sách nhiễu đối với giới này. Đặc biệt tại một số địa phương, những nhóm dân chủ hoạt động công khai ngoài đường phố sẽ có thể hứng chịu hình ảnh “đấm đá nhân quyền” hoặc những hành vi dưới tầm mức văn hóa của nhân viên công lực.
Xu thế chính trị đối ngoại lẫn đối nội cũng tạo điều kiện cho sự xuất hiện đảng chính trị độc lập và còn có thể xuất hiện đảng chính trị đối lập trong dân chúng, tuy chỉ với quy mô nhỏ.
Đồng thời, hiện tượng thoái - bỏ đảng sẽ lan tỏa rộng hơn và công khai hơn, đặc biệt vào quý cuối của năm 2014 khi nền kinh tế tiếp tục xuống dốc. Cùng với sự xuất hiện của ngày càng nhiều tổ chức hội đoàn độc lập với nhà nước, hiện tượng thoái - bỏ đảng sẽ chính thức trở thành một trào lưu mang tính xu thế vào cuối năm 2014, làm đề dẫn cho một xu thế mạnh mẽ hơn vào những năm sau đó.
Ứng với bối cảnh như thế, Dự luật Nhân quyền Việt Nam (HR 1897) và Dự luật Chế tài nhân quyền Việt Nam nhiều khả năng vẫn chưa được thông qua tại Thượng viện Hoa Kỳ, sau khi HR 1897 đã được thông qua tại Hạ viện vào tháng 8/2013 với số phiếu thuận gần như tuyệt đối.
Động thái ngả về phương tây
Xu hướng và xu thế thoái - bỏ đảng đương nhiên sẽ tạo thêm một tác động không nhỏ đối với nhận thức, hành vi ứng xử cách biệt và phân hóa trong nội bộ đảng. Với những dấu hiệu manh nha từ năm 2013, xu hướng nhóm chính khách mang quan điểm gần gũi hơn với phương Tây sẽ nổi lên rõ hơn vào năm 2014, dần trở nên cân bằng và có thể còn có phần lấn ảnh hưởng của nhóm chính khách “thân Trung Quốc” ở Hà Nội và tại một số tỉnh thành. Biểu hiện sớm nhất và rõ nhất của sự đối chọi giữa hai xu hướng này là mối giao kết về hợp tác hải quân Việt - Mỹ sẽ gia tăng, trong khi Trung Quốc sẽ lại xúc tiến gây hấn tại biển Đông vào một số thời điểm, trùng với thời gian mà mối quan hệ Việt Nam - phương Tây trở nên “nồng ấm” hơn.
Xu hướng ly khai dần khỏi tâm điểm Bắc Kinh cũng liên quan mật thiết đến chính sách nhập khẩu nguyên, phụ liệu của Việt Nam từ Trung Quốc. Để có thể tham gia đầy đủ vào TPP và được miễn thuế xuất khẩu hàng hóa, Việt Nam phải đáp ứng yêu cầu là hàng hóa đó phải có xuất xứ từ các nước nội khối TPP, trong khi Trung quốc vẫn chưa phải là thành viên TPP. Do đó, Chính phủ Việt Nam có thể phải tìm nhiều cách để giảm bớt cơ cấu nhập khẩu nguyên, phụ liệu từ Trung Quốc và chuyển đổi vùng nhập khẩu sang các quốc gia khác. Tuy nhiên, đây là một nhiệm vụ đầy thách thức vì trước đó có đến 80-90% nguyên phụ liệu phụ thuộc vào Trung Quốc, và bởi sức ép về chính trị và kinh tế của Trung Quốc đối với Việt Nam là liên tục và sẵn sàng căng thẳng.
Tuy nhiên, với “quyết tâm” tìm phao cứu sinh từ ngoại viện phương Tây, Việt Nam sẽ được chấp thuận tham gia vào TPP trong năm 2014, thậm chí khả năng này có thể xảy ra ngay trong nửa đầu năm 2014. Tuy nhiên, tính hiệu quả của TPP là không thể tức thời, khi thời hiệu áp dụng sớm nhất của hiệp định này là giữa năm 2015 hoặc đầu năm 2016.
Để được chính thức chấp thuận tham gia vào TPP, Nhà nước Việt Nam sẽ chấp nhận một số điều kiện của phương Tây về cho phép hình thành nghiệp đoàn lao động, lập hội và cải cách doanh nghiệp nhà nước (liên quan đến cơ chế giảm dần và tiến đến xóa độc quyền của một số doanh nghiệp như điện lực, xăng dầu…).
Cuối 2014: khởi đầu khủng hoảng kinh tế
Một sự thật không thể chối bỏ là cho dù được chấp thuận bởi TPP, nền kinh tế Việt Nam vẫn quá khó trong năm 2014. Rất nhiều khả năng nền kinh tế này sẽ vận động ngang trong năm 2014 chứ không thể tăng tốc được, và cũng chưa có dấu hiệu rõ ràng nào cho thấy sẽ “thoát đáy”.
Gần như toàn bộ mấu chốt của nan giải kinh tế Việt Nam nằm ở nợ xấu, trong đó ít nhất 70% thuộc về nợ xấu bất động sản. Với những dấu hiệu rõ ràng của nửa cuối năm 2013, gói kích thích 30.000 tỷ đồng dành cho bất động sản coi như đã hoàn thành vai trò lịch sử đậm nghĩa thất bại của nó. Những chính sách hỗ trợ khác như chính sách cho người nước ngoài mua nhà và cho phân lô bán nền cũng sẽ chỉ có tác dụng rất nhỏ. Hệ số tiêu thụ của phân khúc căn hộ cao cấp rất thấp. Hệ số tiêu thụ của căn hộ trung cấp nhỉnh hơn nhưng cũng không hề khả quan. Tồn kho bất động sản, đặc biệt là bất động sản cao cấp sẽ giữ gần như nguyên trạng, trong khi số căn hộ cao cấp và trung cấp cung ứng cho thị trường sẽ càng tăng, tạo nên hiện tượng bội cung ngày càng lớn. Trong khi đó, các thị trường đầu cơ như vàng, chứng khoán đều rất thiếu triển vọng.
Nhìn chung, Ngân hàng nhà nước và các ngành liên quan sẽ không thể xử lý được nợ xấu nói chung và nợ xấu bất động sản nói riêng. Vào giữa năm 2014, công cuộc xử lý này nhiều khả năng sẽ bế tắc hoàn toàn.
Với những dấu hiệu khá rõ ràng về nợ xấu, thực trạng khan hiếm tiền mặt, tình trạng bi đát của hệ thống ngân hàng thương mại vào cuối năm 2013, nhiều khả năng hệ thống ngân hàng bắt đầu bước chân vào giai đoạn đổ vỡ vào nửa cuối năm 2014. Khi đó nền kinh tế cũng bắt đầu thời kỳ đầu tiên lâm vào cuộc khủng hoảng kinh tế, khi trước đó đã có 7 năm suy thoái.
Trong bối cảnh đó, lưu thông tiền tệ càng suy thoái, một số kênh kinh doanh trở nên bất động. Tâm lý người dân găm giữ tiền và vàng mà không đưa vào lưu thông trở nên rất phổ biến.
Vào năm 2014, Nhà nước sẽ phải tìm mọi cách huy động vàng trong dân để cứu nguy nền kinh tế, nhưng sứ mệnh này sẽ thất bại do niềm tin tiêu dùng và cả niềm tin chính thể của người dân xuống đến mức thấp chưa từng có. Ngân hàng nhà nước có khả năng sẽ phải bán ngoại tệ dự trữ để thu tiền mặt phục vụ cho ngân sách chi tiêu, nhưng hệ quả không tránh khỏi của sứ mệnh này lại càng làm tăng lạm phát. Theo đó, chỉ số lạm phát năm 2014 có thể “ngoài dự kiến”.
Để giải quyết vấn nạn thiếu tiền mặt, nhiều ngân hàng thương mại sẽ đẩy cao lãi suất tiền gửi như tình trạng tương tự vào nửa cuối năm 2011. Chính sách cho vay giá rẻ cũng vì thế sẽ hầu như phá sản. Một phần lớn doanh nghiệp thiếu vốn sẽ càng khó khăn và tỷ lệ doanh nghiệp phá sản sẽ càng tăng. Trong đó, “cái chết” của doanh nghiệp bất động sản là một hệ quả đặc trưng nhất.
Không thể giải quyết cơ bản hàng tồn kho và cũng không thể thanh toán được nợ vay, năm 2014 sẽ chứng kiến khoảng 30% doanh nghiệp bất động sản phải phá sản. Những năm sau đó sẽ có khoảng 30-40% doanh nghiệp bất động sản tiếp tục phá sản, khiến cho toàn bộ hoạt động kinh doanh nhà đất ở Việt Nam tê liệt và chính thức rơi vào “thập kỷ mất mát”.
Bất ổn và phản kháng: giai đoạn đầu của khủng hoảng xã hội
Kinh tế tiếp tục suy thoái và bắt đầu bước chân vào khủng hoảng là mảnh đất phì nhiêu cho các mầm mống bất ổn xã hội. Nếu trong năm 2013, bất ổn đã sinh ra từ nhiều phản ứng và phản kháng của dân chúng đối với chính quyền, thì đến năm 2014, số lượng và quy mô phản kháng chắc chắn sẽ tăng cao hơn.
Bản hiến pháp năm 2013 được thông qua với nhiều nội dung không được cải cách cũng là nguồn gốc dẫn đến tâm thế trục lợi không thay đổi và bất chấp dân sinh của các nhóm lợi ích và nhóm thân hữu, đặc biệt là những nhóm lợi ích về chính sách và đất đai.
Hơn ai hết, các nhóm lợi ích là người điều khiển thị trường và hiểu rằng nền kinh tế đang đi đến hồi kết bi kịch. Do vậy, những năm tới sẽ là giai đoạn trục lợi và vơ vét cuối cùng trước khi nền kinh tế sụp đổ hoàn toàn. Đó là lý do khiến mức độ và tính chất vơ vét sẽ tăng tốc, tàn nhẫn và hung bạo hơn, dẫn đến thái độ và hành vi khản kháng của dân chúng càng phẫn uất và quyết liệt không kém.
Phản kháng dân chúng sẽ tập trung vào lĩnh vực đất đai, môi trường, điều kiện lao động, giá cả. Số cuộc và số người dân tuần hành, biểu tình sẽ gia tăng so với năm 2013.
Hiện tượng chống nhân viên công lực và hiện tượng “tự xử” của người dân cũng sẽ gia tăng nhanh chóng tại nhiều địa phương và ngay tại Hà Nội. Hầu hết hiện tượng như vậy đều diễn biến theo chiều hướng tự phát và thiếu kiểm soát. Trong một số trường hợp gặp phải tác động tiêu cực từ phía cơ quan công quyền, phản ứng tự phát của người dân có thể biến thành bạo động cục bộ và quy mô nhỏ.
Vào cuối năm 2014, trong khung cảnh có thể khởi đầu khủng hoảng kinh tế, quỹ bảo hiểm xã hội và quỹ lương hưu cũng có thể bắt đầu lâm vào tình trạng nguy hiểm. Cùng với làn sóng thoái - bỏ đảng phát sinh vào thời điểm này, có thể phát sinh những phản ứng mạnh mẽ đầu tiên của tầng lớp hưu trí, làm tiền đề cho xu thế bỏ đảng trong giới hưu trí và cả một bộ phận thuộc giới đảng viên đương chức trong những năm sau.
Trước sự bất ổn của tình hình xã hội và chính trị, xu hướng di cư và chuyển tài sản ra nước ngoài sẽ gia tăng, không chỉ tập trung vào tầng lớp nhóm lợi ích và một bộ phận quan chức đặc quyền đặc lợi mà với cả tầng lớp trung lưu.
Trước áp lực và các mâu thuẫn xã hội tăng vọt, bị ràng buộc bởi quyền lợi và mối quan hệ với các nhóm lợi ích, chương trình chống tham nhũng của Đảng và Chính phủ sẽ chỉ còn tính tượng trưng và càng làm cho niềm tin chế độ của người dân bị “suy thoái” hơn bao giờ hết.
Kết
Dự báo tổng quan, năm 2014 sẽ chứng kiến 5 diễn biến chủ lưu ở Việt Nam:
(1) 2014 là năm đầu tiên của một chu kỳ khủng hoảng ngân hàng, bắt đầu từ sự đổ vỡ của vài ngân hàng hạng trung và có thể dẫn đến sụp đổ dây chuyền trong ít nhất 50% số ngân hàng hiện hữu, dẫn đến khủng hoảng gần như toàn bộ nền kinh tế. Chu kỳ khủng hoảng kinh tế có thể lên đến cao điểm vào năm 2016-2017 và trở thành sóng nhấn cuối cùng đối với con thuyền chính trị. Đây là diễn biến quan yếu nhất.
(2) Bất ổn xã hội và phản kháng dân chúng sẽ tăng cao về số lượng, quy mô, tạo nên áp lực lớn đối với chính thể và nằm trong giai đoạn đầu của một cuộc khủng hoảng xã hội trong những năm sau. Xu hướng này sẽ mau chóng biến thành xu thế ở rất nhiều địa phương, liên quan đến đất đai, môi trường, quan hệ giữa người dân và nhân viên công lực, nạn tham nhũng… Sẽ xuất hiện nhiều hội nhóm độc lập của người dân như những tiền đề của xã hội dân sự.
(3) Bước khởi động cho cuộc tranh đua chính trị chuẩn bị cho đại hội đảng thứ 12, đặc biệt là vị trí tổng bí thư đảng và vai trò thủ tướng, kể cả vấn đề “hậu chuyển tiếp” cho một mô hình chính trị mới.
(4) Xu hướng và lực lượng gần gũi với phương Tây sẽ rõ nét và chiếm ưu thế hơn trong nội bộ đảng. Nếu thành công trong hai năm 2014 - 2015, xu hướng này sẽ chuyển thành xu thế vào các năm 2016 – 2017 và có thể tạo nên một sự thay đổi lớn về bản chất chế độ chính trị.
(5) Hoạt động dân chủ gia tăng đáng kể về số lượng hội nhóm, nhưng bị hạn chế về nguồn nhân lực và thiếu tính trực tiếp với nhu cầu dân sinh nên không thu hút được số đông quần chúng. Chỉ một bộ phận nhỏ trong số các nhóm dân chủ hoạt động có tính thực chất và đạt được thành công ở mức độ khiêm tốn.
TS. Phạm Chí Dũng
Tác giả gửi trực tiếp cho BVN
Ngược lại năm 2013, Việt Nam năm 2014 sẽ mang đặc trưng biểu hiện đối nội nổi bật hơn so với hoạt động đối ngoại. Hoạt động đối nội như vậy có thể khá đặc sắc và có tính tranh đấu. Nếu vào năm 2013, hoạt động đối ngoại diễn ra rộng khắp với Trung Quốc, Nga, Pháp và Mỹ, thì năm 2014 có thể được xem là năm khởi động cho “chiến dịch hai năm” sắp xếp các vị trí của đại hội đảng lần thứ 12 vào năm 2016. Tuy nhiên, thời gian chuẩn bị nhân sự không còn nhiều, có thể đến giữa năm 2015 phải cơ bản hoàn thành phương án bố trí các chức vụ chủ chốt trong Bộ Chính trị. Do vậy có thể xem đây là cuộc chạy đua mang tính nước rút. Một trong những tín hiệu rõ rệt cho cuộc vận động này là thông điệp đầu năm 2014 của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng với hàm ý “đổi mới thể chế”. Một tín hiệu khác còn rõ rệt hơn về không khí tranh đấu nội tình sẽ khá đậm đặc trong năm 2014 là lời khai đặc biệt “bất ngờ” của cựu quan chức Vinalines Dương Chí Dũng về một thứ trưởng Bộ Công an đã “làm lộ bí mật công tác”. Và hai tín hiệu này chỉ cách nhau đúng một tuần.
Những nhân sự cao cấp trong Bộ Chính trị trong đại hội 12 sẽ phụ thuộc cơ bản vào ba tiêu chí: mức độ ảnh hưởng mà họ tạo ra trong nội bộ đảng, ảnh hưởng của họ đối với khối trí thức và dân chúng, và cuối cùng là dấn ấn của họ trong quan hệ đối ngoại. Trong đó, ảnh hưởng trong nội bộ đảng là yếu tố quyết định, kế đến là ảnh hưởng trong dân chúng.
Một đặc thù khác ngày càng lộ diện rõ hơn và đáng được quan tâm là sẽ gia tăng khuynh hướng tản quyền và tự trị tại một số chính quyền địa phương, đồng thời “tự chuyển hóa” hơn nữa bằng quá trình tiết giảm vai trò lãnh đạo và chỉ đạo của đảng. Khuynh hướng này sẽ càng rõ nét theo quy luật ly tâm chính trị vào những năm tới, khi bối cảnh và tình thế chính trường trở nên phức tạp hơn hẳn hiện thời.
Năm 2014 cũng sẽ xác nhận những tác động theo chiều sâu của vấn đề Campuchia đối với chính trường và xã hội Việt Nam. Sau sự kiện năm 1979, có thể xem đây là lần thứ hai mối nguy cơ Campuchia phát lộ, do khả năng đất nước này có thể rơi vào tình trạng hỗn loạn về chính trị và xã hội bởi cuộc tranh giành được đẩy lên thế tương đối cân bằng và khó dung hòa giữa đảng cầm quyền của Thủ tướng Hun Sen với đảng đối lập của ông Sam Rainsy. Tình hình này có thể dẫn tới khả năng đảng cầm quyền không còn trụ vững và có thể bị thay đổi hoặc bị thay thế vai trò trong 3-4 năm tới, thậm chí sớm hơn, dẫn đến khả năng sức ép chính trị và cả quân sự sẽ gia tăng lên khu vực biên giới Tây Nam của Việt Nam, đồng thời gây nên hiệu ứng phân hóa hơn nữa đối với nền chính trị Việt Nam.
Những đối sách về nhân quyền
Liên quan đến việc tạo dựng hình ảnh đối với dân chúng, những câu chuyện bề nổi mà giới lãnh đạo nhắm tới vẫn chủ yếu là những nội dung then chốt thuộc điều 69 của Hiến pháp năm 1992 hay điều 25 của Hiến pháp năm 2013 về các quyền tự do ngôn luận, tự do lập hội, tự do báo chí, quyền tiếp cận thông tin, quyền tự do biểu tình và có thể cả quyền được trưng cầu dân ý.
Vì thế trong năm 2014, có khả năng Quốc hội sẽ được tác động ở mức độ nhất định để ban hành Luật Tiếp cận thông tin, Luật Lập hội và có thể cả Luật Biểu tình. Cả ba đạo luật này đều mặc nhiên xuất phát từ nhu cầu và cũng là xu thế đương nhiên của xã hội công dân, đồng thời là một trong những điều kiện của khối phương Tây trong mối quan hệ thương mại đa phương với Việt Nam. Một chi tiết đáng chú ý là thông điệp đầu năm 2014 của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã đề cập “người dân có quyền làm những gì mà pháp luật không cấm”.
Cũng nhằm thỏa mãn nhiều hơn yêu cầu của người dân và đòi hỏi của cộng đồng quốc tế, giới chính khách trong nước nhiều khả năng sẽ thành lập cơ quan nhân quyền quốc gia trong năm 2014. Cơ quan này có thể tồn tại dưới hình thức Hội đồng Nhân quyền quốc gia hoặc như một ủy ban nhân quyền quốc gia trực thuộc chính phủ, thay thế cho ban chỉ đạo nhân quyền quốc gia trước đây. Tuy nhiên, vẫn chưa có nhiều dấu hiệu hứa hẹn cho việc cơ quan nhân quyền quốc gia này sẽ nhận thức và hành động cân bằng giữa nhiệm vụ “phòng, chống các thế lực lợi dụng nhân quyền” với việc quan tâm thực chất đến quyền con người của dân chúng.
Một thỏa hiệp khác của Nhà nước Việt Nam với phương Tây là sẽ dần thừa nhận vai trò và dần chấp nhận sự tồn tại và vận động của xã hội dân sự ở Việt Nam, và thái độ này sẽ thể hiện rõ nét hơn trong năm 2014. Tình hình này dẫn đến việc năm 2014 sẽ xuất hiện nhiều tổ chức dân sự hơn năm 2013. Nếu chỉ xét đến các tổ chức dân sự theo đường hướng xã hội - chính trị, số tổ chức hình thành trong năm 2014 có thể gấp đôi năm 2013. Tuy nhiên, điều đáng quan ngại là một số trong đó hoạt động thiếu tính thực chất.
Trong bối cảnh xã hội dân sự bắt đầu được thừa nhận, hoạt động truyền thông xã hội (còn gọi là “lề trái”) sẽ được “hợp thức hóa” và sẽ gia tăng về số lượng, trong khi cơ chế cản trở bằng bức tường lửa trên mạng Internet sẽ giảm bớt.
Năm 2014 cũng có thể chứng kiến một số biểu hiện giao lưu, kết nối kín đáo giữa báo chí “lề phải” với truyền thông “lề trái” về quan điểm và mối tương tác trong một số vụ việc nhạy cảm của xã hội, kinh tế. Theo đó, hiện tượng nhà báo, phóng viên “lề phải” trực tiếp hoặc gián tiếp gia nhập hoạt động truyền thông “lề trái” sẽ gia tăng về số lượng, cung cấp thêm cho “lề trái” một lực lượng nhỏ cây viết chuyên nghiệp. Hiện tượng này sẽ diễn ra bất chấp sự ngăn cản và cấm đoán của hệ thống tuyên giáo.
Trong xu thế hé dần cửa đối ngoại, chủ đề hòa hợp hòa giải dân tộc sẽ một lần nữa được nêu lại, sau hai lần chỉ mang tính hình thức sau Hiệp định song phương Việt - Mỹ (2001) - thể hiện bằng nghị quyết 36 của Bộ Chính trị, và sau thời điểm năm 2006 khi Việt Nam được chấp nhận tham gia vào WTO. Năm 2014 có thể là giai đoạn khởi đầu cho việc Nhà nước Việt Nam xem xét lại chế độ xuất cảnh đối với một số nhân vật bất đồng chính kiến theo đường lối ôn hòa, cũng như cơ chế nhập cảnh cho một số nhân vật người Việt hải ngoại không đến mức bị coi là “chống phá nhà nước”.
Cùng với khả năng tăng tiến lộ trình tham gia vào TPP, chính quyền có thể tiến hành trả tự do có điều kiện cho một ít nhân vật bất đồng chính kiến, trong đó có Lê Quốc Quân, Phạm Viết Đào.
Tình hình trên cũng có thể dẫn đến chủ trương chính quyền tạm thời không thi hành biện pháp bắt bớ giới bất đồng chính kiến, nhưng thay vào đó sẽ tiếp tục tăng cường hành động gây khó khăn cản trở, sách nhiễu đối với giới này. Đặc biệt tại một số địa phương, những nhóm dân chủ hoạt động công khai ngoài đường phố sẽ có thể hứng chịu hình ảnh “đấm đá nhân quyền” hoặc những hành vi dưới tầm mức văn hóa của nhân viên công lực.
Xu thế chính trị đối ngoại lẫn đối nội cũng tạo điều kiện cho sự xuất hiện đảng chính trị độc lập và còn có thể xuất hiện đảng chính trị đối lập trong dân chúng, tuy chỉ với quy mô nhỏ.
Đồng thời, hiện tượng thoái - bỏ đảng sẽ lan tỏa rộng hơn và công khai hơn, đặc biệt vào quý cuối của năm 2014 khi nền kinh tế tiếp tục xuống dốc. Cùng với sự xuất hiện của ngày càng nhiều tổ chức hội đoàn độc lập với nhà nước, hiện tượng thoái - bỏ đảng sẽ chính thức trở thành một trào lưu mang tính xu thế vào cuối năm 2014, làm đề dẫn cho một xu thế mạnh mẽ hơn vào những năm sau đó.
Ứng với bối cảnh như thế, Dự luật Nhân quyền Việt Nam (HR 1897) và Dự luật Chế tài nhân quyền Việt Nam nhiều khả năng vẫn chưa được thông qua tại Thượng viện Hoa Kỳ, sau khi HR 1897 đã được thông qua tại Hạ viện vào tháng 8/2013 với số phiếu thuận gần như tuyệt đối.
Động thái ngả về phương tây
Xu hướng và xu thế thoái - bỏ đảng đương nhiên sẽ tạo thêm một tác động không nhỏ đối với nhận thức, hành vi ứng xử cách biệt và phân hóa trong nội bộ đảng. Với những dấu hiệu manh nha từ năm 2013, xu hướng nhóm chính khách mang quan điểm gần gũi hơn với phương Tây sẽ nổi lên rõ hơn vào năm 2014, dần trở nên cân bằng và có thể còn có phần lấn ảnh hưởng của nhóm chính khách “thân Trung Quốc” ở Hà Nội và tại một số tỉnh thành. Biểu hiện sớm nhất và rõ nhất của sự đối chọi giữa hai xu hướng này là mối giao kết về hợp tác hải quân Việt - Mỹ sẽ gia tăng, trong khi Trung Quốc sẽ lại xúc tiến gây hấn tại biển Đông vào một số thời điểm, trùng với thời gian mà mối quan hệ Việt Nam - phương Tây trở nên “nồng ấm” hơn.
Xu hướng ly khai dần khỏi tâm điểm Bắc Kinh cũng liên quan mật thiết đến chính sách nhập khẩu nguyên, phụ liệu của Việt Nam từ Trung Quốc. Để có thể tham gia đầy đủ vào TPP và được miễn thuế xuất khẩu hàng hóa, Việt Nam phải đáp ứng yêu cầu là hàng hóa đó phải có xuất xứ từ các nước nội khối TPP, trong khi Trung quốc vẫn chưa phải là thành viên TPP. Do đó, Chính phủ Việt Nam có thể phải tìm nhiều cách để giảm bớt cơ cấu nhập khẩu nguyên, phụ liệu từ Trung Quốc và chuyển đổi vùng nhập khẩu sang các quốc gia khác. Tuy nhiên, đây là một nhiệm vụ đầy thách thức vì trước đó có đến 80-90% nguyên phụ liệu phụ thuộc vào Trung Quốc, và bởi sức ép về chính trị và kinh tế của Trung Quốc đối với Việt Nam là liên tục và sẵn sàng căng thẳng.
Tuy nhiên, với “quyết tâm” tìm phao cứu sinh từ ngoại viện phương Tây, Việt Nam sẽ được chấp thuận tham gia vào TPP trong năm 2014, thậm chí khả năng này có thể xảy ra ngay trong nửa đầu năm 2014. Tuy nhiên, tính hiệu quả của TPP là không thể tức thời, khi thời hiệu áp dụng sớm nhất của hiệp định này là giữa năm 2015 hoặc đầu năm 2016.
Để được chính thức chấp thuận tham gia vào TPP, Nhà nước Việt Nam sẽ chấp nhận một số điều kiện của phương Tây về cho phép hình thành nghiệp đoàn lao động, lập hội và cải cách doanh nghiệp nhà nước (liên quan đến cơ chế giảm dần và tiến đến xóa độc quyền của một số doanh nghiệp như điện lực, xăng dầu…).
Cuối 2014: khởi đầu khủng hoảng kinh tế
Một sự thật không thể chối bỏ là cho dù được chấp thuận bởi TPP, nền kinh tế Việt Nam vẫn quá khó trong năm 2014. Rất nhiều khả năng nền kinh tế này sẽ vận động ngang trong năm 2014 chứ không thể tăng tốc được, và cũng chưa có dấu hiệu rõ ràng nào cho thấy sẽ “thoát đáy”.
Gần như toàn bộ mấu chốt của nan giải kinh tế Việt Nam nằm ở nợ xấu, trong đó ít nhất 70% thuộc về nợ xấu bất động sản. Với những dấu hiệu rõ ràng của nửa cuối năm 2013, gói kích thích 30.000 tỷ đồng dành cho bất động sản coi như đã hoàn thành vai trò lịch sử đậm nghĩa thất bại của nó. Những chính sách hỗ trợ khác như chính sách cho người nước ngoài mua nhà và cho phân lô bán nền cũng sẽ chỉ có tác dụng rất nhỏ. Hệ số tiêu thụ của phân khúc căn hộ cao cấp rất thấp. Hệ số tiêu thụ của căn hộ trung cấp nhỉnh hơn nhưng cũng không hề khả quan. Tồn kho bất động sản, đặc biệt là bất động sản cao cấp sẽ giữ gần như nguyên trạng, trong khi số căn hộ cao cấp và trung cấp cung ứng cho thị trường sẽ càng tăng, tạo nên hiện tượng bội cung ngày càng lớn. Trong khi đó, các thị trường đầu cơ như vàng, chứng khoán đều rất thiếu triển vọng.
Nhìn chung, Ngân hàng nhà nước và các ngành liên quan sẽ không thể xử lý được nợ xấu nói chung và nợ xấu bất động sản nói riêng. Vào giữa năm 2014, công cuộc xử lý này nhiều khả năng sẽ bế tắc hoàn toàn.
Với những dấu hiệu khá rõ ràng về nợ xấu, thực trạng khan hiếm tiền mặt, tình trạng bi đát của hệ thống ngân hàng thương mại vào cuối năm 2013, nhiều khả năng hệ thống ngân hàng bắt đầu bước chân vào giai đoạn đổ vỡ vào nửa cuối năm 2014. Khi đó nền kinh tế cũng bắt đầu thời kỳ đầu tiên lâm vào cuộc khủng hoảng kinh tế, khi trước đó đã có 7 năm suy thoái.
Trong bối cảnh đó, lưu thông tiền tệ càng suy thoái, một số kênh kinh doanh trở nên bất động. Tâm lý người dân găm giữ tiền và vàng mà không đưa vào lưu thông trở nên rất phổ biến.
Vào năm 2014, Nhà nước sẽ phải tìm mọi cách huy động vàng trong dân để cứu nguy nền kinh tế, nhưng sứ mệnh này sẽ thất bại do niềm tin tiêu dùng và cả niềm tin chính thể của người dân xuống đến mức thấp chưa từng có. Ngân hàng nhà nước có khả năng sẽ phải bán ngoại tệ dự trữ để thu tiền mặt phục vụ cho ngân sách chi tiêu, nhưng hệ quả không tránh khỏi của sứ mệnh này lại càng làm tăng lạm phát. Theo đó, chỉ số lạm phát năm 2014 có thể “ngoài dự kiến”.
Để giải quyết vấn nạn thiếu tiền mặt, nhiều ngân hàng thương mại sẽ đẩy cao lãi suất tiền gửi như tình trạng tương tự vào nửa cuối năm 2011. Chính sách cho vay giá rẻ cũng vì thế sẽ hầu như phá sản. Một phần lớn doanh nghiệp thiếu vốn sẽ càng khó khăn và tỷ lệ doanh nghiệp phá sản sẽ càng tăng. Trong đó, “cái chết” của doanh nghiệp bất động sản là một hệ quả đặc trưng nhất.
Không thể giải quyết cơ bản hàng tồn kho và cũng không thể thanh toán được nợ vay, năm 2014 sẽ chứng kiến khoảng 30% doanh nghiệp bất động sản phải phá sản. Những năm sau đó sẽ có khoảng 30-40% doanh nghiệp bất động sản tiếp tục phá sản, khiến cho toàn bộ hoạt động kinh doanh nhà đất ở Việt Nam tê liệt và chính thức rơi vào “thập kỷ mất mát”.
Bất ổn và phản kháng: giai đoạn đầu của khủng hoảng xã hội
Kinh tế tiếp tục suy thoái và bắt đầu bước chân vào khủng hoảng là mảnh đất phì nhiêu cho các mầm mống bất ổn xã hội. Nếu trong năm 2013, bất ổn đã sinh ra từ nhiều phản ứng và phản kháng của dân chúng đối với chính quyền, thì đến năm 2014, số lượng và quy mô phản kháng chắc chắn sẽ tăng cao hơn.
Bản hiến pháp năm 2013 được thông qua với nhiều nội dung không được cải cách cũng là nguồn gốc dẫn đến tâm thế trục lợi không thay đổi và bất chấp dân sinh của các nhóm lợi ích và nhóm thân hữu, đặc biệt là những nhóm lợi ích về chính sách và đất đai.
Hơn ai hết, các nhóm lợi ích là người điều khiển thị trường và hiểu rằng nền kinh tế đang đi đến hồi kết bi kịch. Do vậy, những năm tới sẽ là giai đoạn trục lợi và vơ vét cuối cùng trước khi nền kinh tế sụp đổ hoàn toàn. Đó là lý do khiến mức độ và tính chất vơ vét sẽ tăng tốc, tàn nhẫn và hung bạo hơn, dẫn đến thái độ và hành vi khản kháng của dân chúng càng phẫn uất và quyết liệt không kém.
Phản kháng dân chúng sẽ tập trung vào lĩnh vực đất đai, môi trường, điều kiện lao động, giá cả. Số cuộc và số người dân tuần hành, biểu tình sẽ gia tăng so với năm 2013.
Hiện tượng chống nhân viên công lực và hiện tượng “tự xử” của người dân cũng sẽ gia tăng nhanh chóng tại nhiều địa phương và ngay tại Hà Nội. Hầu hết hiện tượng như vậy đều diễn biến theo chiều hướng tự phát và thiếu kiểm soát. Trong một số trường hợp gặp phải tác động tiêu cực từ phía cơ quan công quyền, phản ứng tự phát của người dân có thể biến thành bạo động cục bộ và quy mô nhỏ.
Vào cuối năm 2014, trong khung cảnh có thể khởi đầu khủng hoảng kinh tế, quỹ bảo hiểm xã hội và quỹ lương hưu cũng có thể bắt đầu lâm vào tình trạng nguy hiểm. Cùng với làn sóng thoái - bỏ đảng phát sinh vào thời điểm này, có thể phát sinh những phản ứng mạnh mẽ đầu tiên của tầng lớp hưu trí, làm tiền đề cho xu thế bỏ đảng trong giới hưu trí và cả một bộ phận thuộc giới đảng viên đương chức trong những năm sau.
Trước sự bất ổn của tình hình xã hội và chính trị, xu hướng di cư và chuyển tài sản ra nước ngoài sẽ gia tăng, không chỉ tập trung vào tầng lớp nhóm lợi ích và một bộ phận quan chức đặc quyền đặc lợi mà với cả tầng lớp trung lưu.
Trước áp lực và các mâu thuẫn xã hội tăng vọt, bị ràng buộc bởi quyền lợi và mối quan hệ với các nhóm lợi ích, chương trình chống tham nhũng của Đảng và Chính phủ sẽ chỉ còn tính tượng trưng và càng làm cho niềm tin chế độ của người dân bị “suy thoái” hơn bao giờ hết.
Kết
Dự báo tổng quan, năm 2014 sẽ chứng kiến 5 diễn biến chủ lưu ở Việt Nam:
(1) 2014 là năm đầu tiên của một chu kỳ khủng hoảng ngân hàng, bắt đầu từ sự đổ vỡ của vài ngân hàng hạng trung và có thể dẫn đến sụp đổ dây chuyền trong ít nhất 50% số ngân hàng hiện hữu, dẫn đến khủng hoảng gần như toàn bộ nền kinh tế. Chu kỳ khủng hoảng kinh tế có thể lên đến cao điểm vào năm 2016-2017 và trở thành sóng nhấn cuối cùng đối với con thuyền chính trị. Đây là diễn biến quan yếu nhất.
(2) Bất ổn xã hội và phản kháng dân chúng sẽ tăng cao về số lượng, quy mô, tạo nên áp lực lớn đối với chính thể và nằm trong giai đoạn đầu của một cuộc khủng hoảng xã hội trong những năm sau. Xu hướng này sẽ mau chóng biến thành xu thế ở rất nhiều địa phương, liên quan đến đất đai, môi trường, quan hệ giữa người dân và nhân viên công lực, nạn tham nhũng… Sẽ xuất hiện nhiều hội nhóm độc lập của người dân như những tiền đề của xã hội dân sự.
(3) Bước khởi động cho cuộc tranh đua chính trị chuẩn bị cho đại hội đảng thứ 12, đặc biệt là vị trí tổng bí thư đảng và vai trò thủ tướng, kể cả vấn đề “hậu chuyển tiếp” cho một mô hình chính trị mới.
(4) Xu hướng và lực lượng gần gũi với phương Tây sẽ rõ nét và chiếm ưu thế hơn trong nội bộ đảng. Nếu thành công trong hai năm 2014 - 2015, xu hướng này sẽ chuyển thành xu thế vào các năm 2016 – 2017 và có thể tạo nên một sự thay đổi lớn về bản chất chế độ chính trị.
(5) Hoạt động dân chủ gia tăng đáng kể về số lượng hội nhóm, nhưng bị hạn chế về nguồn nhân lực và thiếu tính trực tiếp với nhu cầu dân sinh nên không thu hút được số đông quần chúng. Chỉ một bộ phận nhỏ trong số các nhóm dân chủ hoạt động có tính thực chất và đạt được thành công ở mức độ khiêm tốn.
TS. Phạm Chí Dũng
Tác giả gửi trực tiếp cho BVN
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét