Sự cao thượng và thấp hèn của chính trị

Ngụy Kinh Sinh - Sự cao thượng và thấp hèn của chính trị

Chính trị là một nghề hết sức quan trọng trong xã hội loài người. Một quốc gia và một xã hội có thể tồn tại bình thường dù có bị thiếu bất cứ một nghề nào, ngoại trừ nghề chính trị. Vì vậy quốc gia cần phát triển cái nghề quan trọng này và các chính trị gia chuyên nghiệp.

Cũng giống như những ngành nghề khác, các chính trị gia có những phẩm chất không đồng đều nhau, cũng như có người tốt và người xấu. Đây là một hiện tượng bình thường không cần phải ngạc nhiên. Tuy nhiên, khi kẻ xấu làm chính trị, nó có xu hướng để lại những hậu quả nghiêm trọng hơn nhiều. Đó là do bởi vì nghề này phải giải quyết các vấn đề nghiêm trọng hơn các ngành nghề khác và do đó có thể tạo ra những hậu quả to lớn khôn luờng.

Ví dụ như gần đây có phong trào của người dân Hồng Kông đòi phổ thông đầu phiếu đã phát triển mạnh mẽ. Phong trào này là một sự biểu tình hòa bình "Chiếm khu trung tâm". Vì là cuộc biểu tình hòa bình, điều cần thiết là tránh bạo lực. Trừ khi đó là một sự tự vệ như một phương sách cuối cùng, bên nào sử dụng bạo lực đầu tiên sẽ dễ bị thua. Đi đánh mất sự ủng hộ và cảm thông của thế giới, sẽ là một điều không khôn ngoan.

Ngụy Kinh Sinh

Trên nguyên tắc của biểu tình ôn hòa, tinh thần tuân thủ này của những người Hồng Kông là đáng hoan nghênh. Mặc dù Đảng Cộng sản Trung Quốc và tay sai của họ đã sử dụng bạo lực cảnh sát và băng đảng Mafia để đàn áp các cuộc biểu tình, những người trẻ của phong trào "Chiếm Trung" vẫn không lay chuyển. Họ tuân thủ nguyên tắc biểu tình ôn hòa chống lại chế độ độc tài, nhận được sự ủng hộ và thông cảm của thế giới, do đó đẩy Đảng Cộng sản phi lý và tay sai của họ vào trong vũng lầy.

Vì thế Đảng Cộng sản Trung Quốc quay về chiến thuật gây chia rẽ truyền thống của họ và ngụy tạo thông tin. Chế độ cộng sản Trung Quốc tuyên bố phong trào đòi phổ thông đầu phiếu ở Hồng Kông là do sự khiêu khích và hỗ trợ của các lực lượng chống Trung Quốc ở nước ngoài, và thậm chí tung tin đồn rằng chính phủ Mỹ đang đứng đằng sau nó. Tin đồn này đã lan rộng trong một thời gian, nhưng nó yếu kém vì thiếu bằng chứng và không thể thuyết phục được những người ở Hồng Kông và Trung Quốc đại lục, nó cũng không thuyết phục được những người có tầm nhìn rộng rãi trong Đảng Cộng Sản, những nguời phản đối việc đàn áp bằng bạo lực.

Như vậy thì làm thế nào để thực hiện được mưu toan? Có một phương châm của những người Cộng sản Trung Quốc thường nói là: hãy ra tay khi các điều kiện đã sẵn sàng; tuy nhiên, khi điều kiện chưa sẵn sàng, hãy tạo điều kiện để cho nó sẵn sàng. Chính vì vậy mà có một số người, dưới danh nghĩa phong trào dân chủ TQ ở nước ngoài, với sự tài trợ cho họ của những nguời Mỹ, đã đứng ra công khai tuyên bố rằng họ đã đào tạo hàng ngàn người để tiến hành các cuộc biểu tình hòa bình và rằng họ trao đổi với những người biểu tình ở Hồng Kông từng giờ, thậm chí còn tự hào mình là cố vấn nước ngoài của phong trào "Chiếm Trung".

Qua đó tình hình trở nên nghiêm trọng. Đấu tranh tự phát của người dân Hồng Kông cho phổ thông đầu phiếu đã trở thành một âm mưu của các thế lực thù địch nước ngoài để lật đổ chế độ Cộng sản Trung Quốc. Nó có vẻ như vậy, với bằng chứng. Thứ nhất, tuyên bố này tự nó đủ để gây hiểu lầm cho nhiều người ở Trung Quốc đại lục và Hồng Kông, và cung cấp đủ lý cớ cho chế độ Cộng sản đàn áp phong trào hòa bình này. Thứ hai, nó ngăn chận lại những gì mà người trong Đảng Cộng Sản, những kẻ chống lại sự đàn áp, có thể nói - với lý do âm mưu lật đổ của nước ngoài, họ không có đủ lý do để phản đối sự đàn áp trong bối cảnh đó của Đảng Cộng sản.

Điều này cho thấy sự quỷ quyệt và độc ác đó là như thế nào. Nó được thiết kế để đưa các sinh viên trong trắng và ngây thơ của Hồng Kông vào nguy cơ. Nó biến một cuộc biểu tình ôn hòa và hợp lý trở thành phi hợp lý. Nó biến cuộc biểu tình công khai thành một âm mưu. Cái được gọi là bị "lập bẫy" (framed)? Đây là cách ma lanh chính trị để đưa vào bẫy. Điều này không chỉ gài bẫy người dân Hồng Kông, mà còn gài bẫy những người có cảm tình với người dân Hồng Kông.

Có một câu chuyện ngụ ngôn Aesop được gọi là chó sói và cừu. Con sói muốn ăn thịt con cừu, và dùng lý do là con cừu làm đục nước sông mà con sói muốn uống. Còn cừu phản bác rằng 'làm thế nào tôi có thể làm đục nước của bạn, khi dòng sông chảy xuống từ phía bạn đến phía tôi?' Con sói nói chảy như thế nào không thành vấn đề, vì tôi sẽ ăn thịt bạn. Câu chuyện này có cùng ý nghĩa với phương châm của chế độ Cộng sản "khi điều kiện chưa sẵn sàng thì tạo điều kiện cho nó sẵn sàng".

Cái gọi là "hàng ngàn nguời được huấn luyện" từ nước ngoài, "đạo diễn bởi một viện nghiên cứu", và âm mưu của "các thế lực thù địch", vv, là hoàn toàn hư cấu. Những người dân chủ ở Hồng Kông có rất ít giao dịch với các phong trào dân chủ Trung Quốc ở nước ngoài. Tình hình của phong trào dân chủ TQ ở nước ngoài rất là phức tạp, và người bên ngoài không biết rõ nội tình, thực ra không dám quan hệ với nó. Trong thực tế, ngay cả những người trong cuộc thường gặp khó khăn để hiểu những gì đang thực sự xảy ra. Thậm chí nhiều người trong phong trào dân chủ TQ ở nước ngoài đã bị lầm lẫn.

Sự phức tạp này có nhiều lý do. Đầu tiên là do những yếu kém của phong trào dân chủ Trung Quốc ở nước ngoài. Mặc dù có nhiều người yêu nước chân chính đấu tranh cho dân chủ, đã trốn khỏi Trung Quốc sau năm 1989 khi phong trào dân chủ bị đàn áp, nhưng cũng có nhiều cựu quan chức cộng sản đã bị truất phế kể từ khi đó, cũng như không thể tránh khỏi những điệp viên cộng sản thâm nhập và những người chỉ điểm.

Thứ hai, trong quá trình nhiều năm của chọn lọc tự nhiên, những người có lý tưởng cao cả phấn đấu cật lực cho dân chủ, họ gặp khó khăn trong cuộc sống, không thể so sánh với các điệp viên và những người chỉ điểm, những người này được tài trợ rất tốt. Vì vậy, có hiện tượng những người dân chủ giả chiếm sân và tống ra những người dân chủ thực sự.

Thứ ba, những gián điệp và chỉ điểm là những người có thời gian và năng lực mà không cần phải làm việc độc lập tự lo để kiếm sống. Do đó, họ có thể dùng đầu môi chót lưỡi để chiếm cảm tình của giới truyền thông. Thỉnh thoảng, họ có thể cung cấp cho giới truyền thông những gì họ cần, đổi lại cho sự trợ giúp khác.

Thứ tư là trong những năm qua, chiến lược của Cộng sản để mua ra (buy out) các cơ quan truyền thông đã từng bước đạt được hiệu quả. Các gián điệp mánh lới và các nhà chỉ điểm cũng đã trở nên hiệu quả hơn.

Tình trạng này dẫn đến việc quần chúng nhận thấy có sự hỗn loạn và hỏa mù khi họ quan sát phong trào dân chủ Trung Quốc ở nước ngoài, thông qua các phương tiện truyền thông. Hơn nữa, thường người ta hay đánh giá thấp năng lực của các điệp viên, cho nên nghĩ một cách tự nhiên rằng phong trào dân chủ không thể làm được bất cứ điều gì. Trong thực tế, đây là một ảo giác gây ra bởi văn hóa truyền thông.

Tôi nhớ có một lần tôi thuyết trình tại Đại học Humboldt ở Berlin, trường đại học mà Karl Marx đã từng học. Một nhà lãnh đạo đối lập Đông Đức cũ nói với tôi: khi ông nói chuyện về sự can thiệp của các điệp viên Cộng sản, ông đã nhấn không đủ mạnh vào vấn đề này. Sau khi thống nhất hai nước Đức, chúng tôi phát hiện ra từ kho lưu trữ tài liệu rằng 2/3 số người trong các tổ chức của chúng tôi, họ là gián điệp hay hành động như nguời chỉ điểm.

Với mối quan hệ nội bộ phức tạp như vậy, cho nên nó không phải là đáng ngạc nhiên để tạo ra các chứng cứ theo nhu cầu của Đảng Cộng sản. Bất kể cho dù là chủ động để giúp Đảng Cộng sản, hoặc bị lừa dối để giúp Đảng Cộng sản, thực tế là để cung cấp sự bào chữa tốt cho một bộ phận nhỏ bên trong Đảng Cộng sản muốn đàn áp, và tạo ra một tình huống nguy hiểm cho cuộc đấu tranh cho quyền bầu cử phổ thông của phong trào ở Hồng Kông.

Làm thế nào để loại bỏ nguy cơ bạo lực và làm thế nào để thực hiện được mục tiêu phổ thông đầu phiếu của phong trào cho đến khi chiến thắng, là những gì mà các lực lượng tranh đấu khác nhau ở Hồng Kông và ở bên ngoài cần phải làm với sự khôn ngoan và can đảm, tùy theo điều kiện riêng của mình. Phơi bày sự thật ra rằng phe muốn đàn áp trong đảng Cộng sản ngụy tạo ra những bằng chứng và bóp méo sự thật là công việc quan trọng cần phải được thực hiện.

Đảng Cộng sản Trung Quốc kiểm soát hầu hết các phương tiện truyền thông bằng tiếng Trung Quốc. Trong khi đó, phương tiện truyền thông ngoại ngữ hiếm bị kiểm soát giống như vậy và duy trì được tiếng tốt. Vì vậy, để phổ biến các sự kiện quan trọng nhất, nên thông qua phương tiện truyền thông ngoại ngữ, là phương tiện hiệu quả để đối phó với những đòn tấn công bằng tin đồn.

Nó cần thiết để có một giải thích tích cực, giống như những gì Quỹ Quốc gia vì Dân chủ (NED) đã thực hiện với các sự kiện và lý do. Nó cũng quan trọng để có sự tự chứng minh từ những nhà phân phối tin đồn sau khi đưa ra. Các sự việc khác nhau có chức năng khác nhau cho những người ở các trạng thái khác nhau. Chúng ta không nên xem tất cả những người có cùng chung một khuôn mẫu, với những khuôn mặt giống nhau.

Thế giới thì phức tạp. Chính trị thậm chí còn phức tạp hơn. Những người muốn gặt hái thu hoạch mà không tham gia, thì cũng giống như muốn bánh bao nhân thịt rơi từ trên trời xuống để nuôi sống con người. Tôi mong muốn những người bạn dân chủ của chúng ta ở Hồng Kông có đủ trí tuệ để đạt được chiến thắng sau khi cỡi qua cơn bão này.

Tôi cũng mong muốn các nhà lãnh đạo Cộng sản Trung Quốc có đủ sự khôn ngoan để không lặp lại sai lầm của năm 1989. Khi đó chế độ cộng sản Trung Quốc đã không chết, khi nó bị đe dọa, điều đó không có nghĩa là nó sẽ gặp may mắn trong lần này.

Ngụy Kinh Sinh

Lê Minh Nguyên dịch

• Nguồn: http://www.weijingsheng.org/report/report2014/report2014-11/WeiJS141123onHKpoliticsA850-W544.htm

  (Việt Báo)

Thất bại của Aung San Suu Kyi và bài học cho dân chủ Việt Nam

Lãnh tụ đối lập Aung San Suu Kyi

Aung San Suu Kyi hầu như đã thất bại!

Nghe có vẻ khó tin, nhưng sự thật cay đắng dành cho bà chính là như vậy.

Sự thật này cũng là lời cảnh báo cận kề và thật đắt giá cho bất kỳ ứng cử viên dân chủ nào ra tranh cử tại Việt Nam trong tương lai không quá xa.

Vì sao?

Chỉ một năm trước khi diễn ra cuộc bầu cử tổng thống Miến Điện vào năm 2015, phái quân đội và Quốc Hội quốc gia này đã đưa ra mệnh lệnh dứt khoát: Nữ chính khách từng đoạt giải Nobel hòa bình năm 1991 nhưng lại có con với người nước ngoài, xét theo hiến pháp Miến Điện, dứt khoát không thể ra tranh cử tổng thống.

Dù được hứa hẹn sẽ sửa đổi hiến pháp, nhưng sự thật là còn lâu mới có chuyện cho phụ nữ có con với người nước ngoài ra tranh cử tổng thống, nếu giới cầm quyền không muốn “thành quả” mấy chục năm quân phiệt của họ bị đạp đổ.

25% quân số đại biểu Quốc Hội vẫn được dành cho phái quân đội — đó là điều đương nhiên. Một khi cả Quốc Hội lẫn quân đội đều đồng lòng bảo vệ lợi ích nhóm, 5 triệu chữ ký mà đảng Liên Đoàn Quốc Gia Vì Dân Chủ (NLD) của Aung San Suu Kyi dày công thu thập được thật ra sẽ chẳng có ý nghĩa gì.

Ngay cả lời tán thán “Thật vô lý!” của Tổng Thống Hoa Kỳ Barak Obama cũng không thể làm phe quân đội Miến Điện xúc động.

Nhưng điều khó lý giải là dù đã là một nạn nhân của chế độ quân sự độc đoán và quá hiểu bản chất và thủ đoạn của các nhóm lợi ích quân sự, vì sao Aung San Suu Kyi vẫn bị đẩy vào tình thế chân tường như giờ đây?

Phải chăng Aung San Suu Kyi đã quá cứng rắn với họ và do đó đã phải trả một cái giá gần như tất yếu dành cho những người đối lập?

Hay còn nguyên cớ nào khác?

Im lặng!

Thực ra, từ thời điểm được Thein Sein phóng thích vào cuối năm 2010, Aung San Suu Kyi luôn tỏ thái độ ôn hòa và hoàn toàn không hằn thù với những người đã từng giam lỏng mình. Cử chỉ tràn đầy tính nhân văn này được ghi dấu và được dư luận trong và ngoài Miến Điện đánh giá cao. Và cho đến khi bà bước chân ra khỏi nước với một chuyến công du sang phương Tây như thể một nguyên thủ quốc gia, uy tín của bà đã được nâng lên rất cao.

Lý do còn lại cho thất bại của Aung San Suu Kyi chỉ có thể được giải thích về thái độ ôn hòa quá mức của bà.

Giới quan sát phương Tây đã như buộc phải quan tâm đến từng bước đi của Aung San Suu Kyi, nhưng với chiều kích phản biện.

Một số bình luận trong thời gian qua đã nêu ra một cái nhìn khác: Từ khi được tự do, đặc biệt là từ khi trở thành nghị sĩ, Aung San Suu Kyi ít nhiều gây thất vọng với một số người vốn ủng hộ bà. Trong một bài viết vào tháng 6, 2014 trên CNN, ký giả Tim Hume phân tích lý do tại sao người được tặng cho biệt danh trân trọng là “The Lady” lại đánh mất sự ủng hộ của một số người. Theo Tim Hume, vấn đề chính nằm ở chỗ với tư cách là một chính trị gia trong một Miến Điện đang chuyển đổi, Suu Kyi trở nên im lặng trước nhiều vấn đề nhức nhối về nhân quyền, thí dụ liên quan đến chuyện xung đột sắc tộc và tàn sát cộng đồng thiểu số Hồi Giáo Rohingya tại đất nước này.

Sắc dân theo Hồi Giáo này cư ngụ tại bang Rakhine, miền Tây Miến Điện. Họ là nạn nhân của tình trạng bạo lực sắc tộc bùng lên hồi tháng Sáu năm 2012. Hơn 100,000 người Rohingya đã phải bỏ làng mạc của mình để đến tị nạn trong các trại tạm cư hết sức thiếu vệ sinh. Hàng trăm ngôi làng đã bị đốt cháy, hàng ngàn người Rohingya đã phải chạy trốn khỏi Miến Điện trên những chiếc thuyền mong manh để qua Malaysia lánh nạn... Thế nhưng Aung San Suu Kyi chỉ nói duy nhất một điều: Vấn đề phải được giải quyết bằng việc áp dụng các quy định của pháp luật.

Do vậy, nhiều người trong giới trí thức Miến Điện đã phê phán bà là đã không có khả năng, trong tư cách một chính khách, trình bày rõ quan điểm chính trị của mình về một vấn đề quan trọng như vậy đối với đất nước.

David Mathieson, chuyên gia nghiên cứu cao cấp của tổ chức Human Rights Watch, cho rằng, “Tôi nghĩ mọi người đều đồng ý rằng bà đã trở thành một nỗi thất vọng trên khía cạnh thúc đẩy quyền con người.” Còn Kenneth Roth, giám đốc của tổ chức này cũng bình luận rằng, “Thế giới rõ ràng đã lầm lẫn khi giả định rằng với tư cách là một nạn nhân đáng kính của các vi phạm nhân quyền, bà cũng phải là một người bảo vệ các quyền con người.”

Một số bình luận khác cũng cho rằng nguyên do có lẽ bắt nguồn từ lập trường của bà về các xung đột sắc tộc và thái độ gần gũi của bà với giới quân đội. Ngày 14 tháng 3, 2013, Aung San Suu Kyi đã bị dân làng ở miền trung Miến Điện la ó khi bà đến nơi để giới thiệu một bản báo cáo của Quốc Hội, ủng hộ việc tiếp tục đề án đầu tư gây tranh cãi của Trung Quốc vào một mỏ đồng gần thị trấn Monywa.

Bao giờ Indonesia?

Ngay cả những chuyên gia phân tích quốc tế từng ủng hộ Aung San Suu Kyi cũng phải thừa nhận: Khi Aung San Suu Kyi, con gái của anh hùng dân tộc Miến Điện Aung San, được trao giải Nobel Hòa Bình vào năm 1991, bà đã được người ta tô điểm bằng mọi đức tính như làm việc có hiệu quả, biết nhìn xa trông rộng, thông minh tài trí... Bà đã được tôn lên thành một vị thánh sống, và cộng đồng quốc tế cùng với các phương tiện truyền thông nước ngoài đã góp phần đặt bà lên bệ thần tượng.

Nhưng từ khi được bầu vào Quốc Hội, người ta đã ngạc nhiên khi thấy rằng cũng như mọi người bình thường khác, Aung San Suu Kyi cũng có những điểm yếu và điểm mạnh. Song quan trọng hơn cả là người ta đã thấy rõ một điều đã từng bộc lộ trước đó: Lãnh tụ đối lập Miến Điện không có kinh nghiệm chính trị trong hệ thống Miến Điện.

Ngay cả sau cuộc bầu cử 2015, nếu bà có trở thành tổng thống thì vai trò của bà còn trở nên khó khăn hơn. Các ý tưởng lãng mạn của cuộc tranh đấu sẽ không còn, và thay vào đó là các quyết định chính trị khó khăn của người đứng đầu đất nước. Khi đó, có thể hào quang của The Lady thậm chí còn trở nên mờ nhạt hơn cả bây giờ.

Nhiều người tiếc nuối rằng lẽ ra bà có thể trở thành một lãnh tụ dân tộc vĩ đại, tương tự như Nelson Mandela ở Nam Phi hoặc Xanana Gusmao ở Đông Timor. Thế nhưng thái độ chọn thỏa hiệp làm phương sách quan hệ với giới chức chính quyền lọc lõi và đầy ma mãnh chính trị lại trở thành thất thế của Aung San Suu Kyi.

Giờ đây, bài học xương máu mà giới đấu tranh dân chủ Miến Điện buộc phải mang trên mình là một chế độ độc tài gắn bó với lợi ích nhóm sâu đậm sẽ không đời nào trao trả tự do cho người dân, nếu chế độ đó chưa lâm vào bước đường cùng.

Chỉ mới chuyển từ chế độ quân sự sang bán dân sự, chưa có gì bảo đảm là chính quyền của Tổng Thống Thein Sein sẽ trở thành một cơ chế dân chủ đủ cho các lãnh tụ phe đối lập cảm thấy tự do. Còn khả quan hơn cả chính thể độc tài ở Việt Nam, phe quân sự ẩn mình ở Miến Điện chưa thực sự lâm vào đường cùng. Vì thế, đòi hỏi về một thái độ tự nguyện trao trả trọng trách điều hành đất nước từ phía chính quyền đó là gần như vô nghĩa.

Rất có thể, phía giới chức quân sự và thông qua chính quyền dân sự đã nắm rõ Aung San Suu Kyi chỉ có vai trò một lãnh tụ tinh thần hơn là một con người hành động thực tiễn, và do đó họ biết cách để vừa vuốt ve bà và do đó lợi dụng được sự ủng hộ quốc tế dành cho chính quyền, mặt khác lại dùng tiểu xảo hiến pháp cùng các thủ tục hành chính để qua mặt bà một cách dễ dàng.

Giờ đây, Aung San Suu Kyi đang phải đối mặt với hai khả năng: Hoặc bà sẽ bị loại hẳn khỏi cuộc đua tới chức vị tổng thống Miến Điện vào năm 2015, hoặc muốn được hợp pháp hóa tiêu chí tranh cử bằng thay đổi hiến pháp, bà phải một lần nữa thỏa hiệp với giới chức chính quyền đương nhiệm và phái quân sự.

Nếu khả năng thứ hai xảy ra và cho dù Aung San Suu Kyi có thắng cử vào năm 2015, bà cũng khó lòng tiết giảm tỉ lệ 25% đại biểu quân đội trong Quốc Hội. Thậm chí ngược lại, bà có thể bị biến thành một mắt xích trong guồng máy quyền lực bảo thủ, vô hình trung phục vụ cho các nhóm lợi ích vẫn còn nhan nhản.

Dù đã đi trước Việt Nam một bước khá dài, tương lai nền dân chủ Miến Điện vẫn còn xa cách vị tổng thống chân đất ở Indonesia hiện tại đến hai chục năm.

Phạm Chí Dũng

(Người Việt) 

Trung Quốc và ý đồ lũng đoạn các địa phương Đài Loan

Phe thân Bắc Kinh thua lớn nhân kỳ bầu cử địa phương Đài Loan - Reuters

Vào hôm nay, 29/211/2014, như vậy là Quốc Dân Đảng đương quyền thân Bắc Kinh tại Đài Loan đã bị thảm bại trong cuộc bầu cử địa phương. Dù không phải là một cuộc bầu cử cấp toàn quốc, nhưng sự kiện này đã được Trung Quốc hết sức chú ý, và theo nhiều nhà quan sát, Bắc Kinh trong thời gian gần đây, ngoài việc hữu hảo với chính quyền Đài Bắc, còn ra sức thuần phục các cấp chính quyền địa phương Đài Loan.

Trong một bài phân tích đăng trên trang web chuyên san Foreign Policy ngày 19/11/2014, Mark Fuchs, một nhà báo chuyên về Đài Loan đã vạch trần một số thủ đoạn đã được Bắc Kinh thực hiện để gây thiện cảm, thậm chí mua chuộc các quan chức dân cử địa phương Đài Loan, theo sách lược có thể gọi là « Dưới hòa thì trên thuận ».

Ngay từ đầu tháng 4 năm 2012, Trung Quốc đã lên kế hoạch để mời các « giao liên » của họ tại nhiều cấp chính quyền thành phố và quận huyện Đài Loan đến Trung Quốc dự hội thảo.

Tờ báo phổ thông đại chúng Apple Daily ở Hồng Kông và Đài Loan theo xu hướng phê phán Trung Quốc, trong số ra ngày 04/07 vừa qua, đã tiết lộ rằng nhân các sự kiện đó, các khách mời Đài Loan đã nhận được các khoản trợ cấp của chính quyền Đại lục.

Theo bài báo này, các nguồn tin tình báo đã ghi nhận tình trạng như sau là nếu trước đó, giao lưu giữa Đài Loan và Đại lục chủ yếu là giữa các thành phố lớn hoặc giữa giới lãnh đạo cao cấp trong địa hạt chính trị và kinh doanh, thì từ năm 2012, giao lưu với quan chức địa phương tại các ngôi làng và thị trấn nhỏ đã trở thành xu hướng chính. Theo tờ Apple Daily, đã có ít nhất 75 ngôi làng và thị trấn ở Đài Loan đã được nhận một cách trực tiếp hay gián tiếp trợ cấp từ Bắc Kinh.

Gần đây hơn, ngày 25/06 vừa qua, khi ông , Khi ông Trương Chí Quân (Zhang Zhijun), Bộ trưởng Trung Quốc đặc trách quan hệ với Đài Loan qua công du đảo quốc này và tiếp xúc với các đại biểu dân cử, mạng Internet của Đài Loan đã xôn xao về vai trò của một hiệp hội tập hợp nhiều đại biểu cấp thị xã và thị trấn trong việc sắp xếp các cuộc họp giữa vị khách Trung Quốc với Thị trưởng ba thành phố chính là Tân Đài Bắc, Đài Trung và Cao Hùng.

Hiệp hội Đài Loan này đã được hãng tin chính thức Trung Quốc hết sức ưu ái ngay từ khi được thành lập vào tháng năm 2011 tại Đài Trung, nơi được ông Trương Chí Quân đến thăm vào ngày 28/06.

Theo giới quan sát, chiến lược chiêu dụ này có thể sẽ rất có lợi cho Trung Quốc. Theo chuyên gia Jacques de Lisle, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Đông Á tại Đại học Pennsylvania (Hoa Kỳ), việc thu phục được nấc thang đầu tiên của bậc thang chính trị của Đài Loan, có thể « làm cho hình ảnh của Trung Quốc trở nên thân thiện hơn và ít đáng sợ hơn với các quan chức cấp thấp » và xóa nhòa tâm lý quan ngại về mối đe dọa đến từ Bắc Kinh.

Mặt khác, khi đầu tư vào các nhà lãnh đạo tương lai tại Đài Loan, đa số thuộc Quốc Dân Đảng có thiện cảm với Bắc Kinh, điều đó sẽ giúp đẩy mạnh tiến trình xích lại gần nhau giữa Trung Quốc và Đài Loan.

Có đi thì cũng có lại. Một số thị trưởng Đài Loan cũng bị Trung Quốc quyến rũ, trong số này, có ông ông Hồ Chí Cường (Jason Hu) thị trưởng của Đài Trung, thuộc Quốc Dân Đảng, và bà Trần Cúc, thị trưởng thành phố Cao Hùng, thuộc Đảng Dân tiến, đều đã bày tỏ thái độ hứng thú với đề án biến thành phố họ thành một vùng Thí điểm Tự do Mâu dịch, điều rất có lợi cho Trung Quốc, đối tác thương mại chủ yếu của Đài Loan.

Phải chăng là thái độ thân Trung Quốc này đã có hại cho các thị trưởng trong cuộc bầu cử lần nảy ? Ít ra đối với ông Hồ Chí Cường thì đúng là như vậy. Ông đã bị thua ngay tại Đài Trung, một lãnh địa của Quốc Dân Đảng.

Trọng Nghĩa

(RFI)

 

Chính trị - xã hội

- Xe khách giường nằm đang chạy đêm bỗng phát cháy tan hoang (Tuổi trẻ online): Một tài xế của chiếc xe khách nói trên cho hay xe khách này đang đi từ Gia Lai về Đắk Nông, trên xe chở theo 28 hành khách cùng hai người của nhà xe đến đoạn giáp ranh giữa Chư Sê và Chư Prông thì bất ngờ bén lửa. Ngọn lửa nhỏ bắt ra từ hệ thống phanh xe rồi nhanh chóng bùng phát.

- Sức khỏe ông Nguyễn Bá Thanh 'có tiến triển' (Một thế giới): Ngày 1.12, Phó Chủ tịch Quốc hội Huỳnh Ngọc Sơn cho cử tri Đà Nẵng biết sức khỏe của ông Nguyễn Bá Thanh (ĐBQH TP.Đà Nẵng, Trưởng Ban Nội chính Trung ương) "có tiến triển".
- Công bố tên người đã rời chức mà không trả nhà công vụ (Tuổi trẻ online): "Tôi đề nghị các cơ quan Đảng, Quốc hội, Chính phủ tổng rà soát nhà công vụ và biệt thự công trong cả nước, công bố danh tính các quan chức đang sử dụng nhà công vụ để dân giám sát."
- Bầu Kiên khẳng định chỉ kinh doanh trạng thái giá vàng (Tuổi trẻ online), và cho rằng 'Bản án 30 năm với người không phạm tội là rất dài' (Một thế giới): Ông Kiên khẳng định Công ty Thiên Nam không kinh doanh vàng trên tài khoản nước ngoài mà kinh doanh trạng thái giá vàng. Việc kinh doanh trạng thái giá vàng không được quy định trong các văn bản pháp luật. Bầu Kiên cho rằng bản án 30 cho bản thân mình không có tội là rất dài, “có thể phần trình bày của tôi là dài, nhưng bản án 30 năm đối với người không phạm tội là rất dài”…
- Mua bán cả giấy tờ tùy thân (Tuổi trẻ online): Người bán đồ cũ ở lề đường Hùng Vương, lấy một xấp khoảng 40 giấy CMND, cà vẹt, bằng lái ra giá 50.000 đồng/cái, nói ông mua “giá vốn” các giấy tờ này là 20.000 đồng/cái.

Công khai mua bán CMND

- Sắp xử phạt ô tô “không chính chủ” (Dân trí): Ô tô của cá nhân, tổ chức nếu chưa sang tên chuyển chủ sẽ bị phạt từ 1-4 triệu đồng. Quy định xử phạt này sẽ bắt đầu được áp dụng từ ngày 1/1/2015.
- Khai thác 'mỏ vàng' trong sân bay Biên Hòa (Một thế giới): "Tôi làm dự án làm hồ chứa nước nhưng tận thu đá này. Đúng rồi, phải mất hơn 10 năm mới có nước, chúng tôi làm hồ nước cho tương lai mà…”

Khai thác đá trong sân bay Biên Hòa

- Giá tăng, nông dân chặt cà phê, cao su đổ xô trồng tiêu (Một thế giới): Giá tiêu bán ra của nông dân hiện nay đã vượt mức 200.000 đồng/kg, cao nhất trong lịch sử. Giá tiêu tăng liên tục đã thúc đẩy người dân tăng diện tích trồng. Tại nhiều nơi, người dân chặt bỏ điều, cà phê và cả cao su và đổ xô trồng tiêu.
- Chính sách mới có hiệu lực từ tháng 12.2014 (Lao động): Khung giá đất tối đa ở thành phố là 162 triệu đồng/m2; 3 tiêu chí hộ chính sách xã hội được hỗ trợ tiền điện; gia hạn đổi giấy phép lái xe ô tô thêm 1 năm... là những chính sách mới có hiệu lực từ tháng 12.2014.
- Đằng sau câu chuyện cổ phần hóa (BBC): "Thứ hai, các doanh nghiệp nhà nước đó được chào bán với một tỷ lệ cổ phần hóa bán ra cho các nhà đầu tư quá thấp, thí dụ như trường hợp của Hàng không Việt Nam, Vietnam Airlines, thì chỉ bán có 12,5% cổ phiếu, và trong đó bán cho công, nhân, viên chức, cho nên tỷ lệ bán cho các nhà đầu tư ở bên ngoài là thấp.
Như vậy thì không có nhà đầu tư chiến lược nào có quan tâm đến việc mua cổ phần của Hàng không Việt Nam, vì các nhà đầu tư chiến lược ấy họ muốn có một tỷ lệ cổ phần khoảng 15%, để họ ngồi trong Hội đồng Quản trị, họ thay đổi được nhân sự, và họ tác động được đến quản trị.
Nếu không có, họ mua cổ phiếu của Vietnam Airlines dưới điều kiện hiện nay, thì họ chỉ đưa tiền để cho bộ máy cũ của Hàng không Việt Nam dùng tiền của họ để mà kinh doanh. Và có lẽ điều đó, rất ít nhà đầu tư chiến lược nước ngoài nào có thể chấp nhận được."
- Năm 2015: Cổ phần hóa 22 doanh nghiệp đường sắt (Một thế giới): Thủ tướng Chính phủ đồng ý thực hiện cổ phần hóa năm 2015 các Công ty Vận tải hành khách: Hà Nội và Sài Gòn (sau khi chuyển thành công ty TNHH một thành viên trong năm 2014), - Vinalines đứng đầu bảng lỗ của tổng công ty nhà nước (Tiền phong): Cả lỗ phát sinh về lỗ lũy kế, Tổng công ty Hàng hải Việt Nam (Vinalines) đều đứng đầu bảng, theo báo cáo của Chính phủ về tình hình tài chính và kết quả hoạt động sản xuất, kinh doanh năm 2013 của các doanh nghiệp nhà nước.
- Bỏ túi cả trăm triệu mỗi ngày nhờ “bắt” rồng đất (Một thế giới): "Rươi ở Tứ Kỳ (Hải Dương) là loại rươi ngon nhất cho nên được giá nhất. Có thời điểm lên đến gần 600-700.000 đồng/kg, còn rươi ở Hải Phòng trung bình bán được 350-370.000 đồng/kg, lúc nào khá thì lên được hơn 400.000 đồng/kg. Mỗi đêm, bà con ở đây vớt được vài tạ rươi, tính ra cũng được cả trăm triệu đồng.

Rươi, hay còn gọi là rồng đất

- 3 trung úy CSGT bị nghi tiếp tay làm giả giấy tờ (Tiền phong): Một tháng sau khi đồng nghiệp bị bắt với cáo buộc nhận lót tay của đường dây làm giả giấy tờ xe, hai trung uý Phòng Cảnh sát giao thông Công an tỉnh Bến Tre cũng bị đình chỉ công tác.
- Từ 1/12, gas giảm thêm 13.000 đồng mỗi bình 12kg (Tiền phong): Mức giảm cho mỗi ký gas là 1.083 đồng. Tính ra, mỗi bình gas loại 12kg giảm 13.000 đồng/bình; các loại bình 45 kg và 50 kg có mức giảm lần lượt là 49.000 đồng và 54.000 đồng/bình.
- Kinh tế Việt Nam kém tươi sáng, xếp sau Lào và Campuchia về các chỉ số (Một thế giới): Báo cáo từ Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) cho thấy kinh tế Việt Nam kém tươi sáng. Việt Nam xếp ngưỡng trung bình trong xếp hạng về chỉ số năng suất sáng tạo trong tổng số 22 quốc gia trong khu vực châu Á. Điều đáng chú ý là Việt Nam xếp sau cả Lào.
- ​Bàn giao giàn khoan trị giá 70 triệu USD (Tuổi trẻ online): Đây là lần đầu tiên ngành cơ khí dầu khí VN thi công bộ phận quan trọng của giàn khoan cho đối tác nước ngoài, đánh dấu sự phát triển, nắm bắt công nghệ đóng giàn khoan của các kỹ sư, công nhân VN.
- Chi ngân sách vượt thu trên 134.000 tỉ đồng (Tuổi trẻ online): Tổng cục Thống kê vừa công bố tình hình thu chi ngân sách nhà nước 11 tháng đầu năm 2014. Đáng chú ý là chi của Nhà nước vượt thu trên 134.500 tỉ đồng.
- Bắt quả tang kiểm sát viên đang nhận 150 triệu đồng “chạy án” (Người Lao Động): Ông Trần Tiến Hưng, kiểm sát viên tại VKSND TP Hà Nội đang nhận 150 triệu đồng “chạy án” trong 1 quán cà phê trên phố Giang Văn Minh (Hà Nội) thì bị lực lượng Cảnh sát điều tra - Bộ Công an bắt quả tang.

Thế giới - Đối ngoại

- Liên quân quốc tế trút bom xuống "thủ phủ" của IS (Dân trí): Các cuộc không kích do liên quân quốc tế dưới sự chủ trì của Mỹ nhắm vào nhóm Hồi giáo cực đoan IS dường như đã có sự chuyển trọng tâm, khi tập trung nhiều hơn vào thủ phủ Raqqa của tổ chức này, - Lính ma trong quân đội Iraq làm Mỹ mất hàng tỉ USD (Một thế giới): Những khoản tiền lương thật đã được trả cho ít nhất 50.000 lính ma trong quân đội Iraq, tức những quân nhân chỉ tồn tại trên giấy tờ, theo báo cáo của Thủ tướng Haider al-Abadi trước quốc hội Iraq hôm 30.11

Raqqa đang liên tục hứng chịu các cuộc không kích

- Trung Quốc: Hố địa ngục “nuốt chửng” xe hơi (Dân trí): Hố sụt xuất hiện giữa một đoạn đường giao cắt đông phương tiện qua lại ở thị xã Tấn Giang, thuộc tỉnh Phúc Kiến, miền đông Trung Quốc.

- Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình hạ chủ trương gây sự (Một thế giới): Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình hạ chủ trương gây sự của Bắc Kinh, yêu cầu chính phủ mở rộng hoạt động đối ngoại theo hướng hợp tác và ngoại giao, Trong khí đó, Đảng thân TQ thất bại trong cuộc bầu cử ở Đài Loan (RFA tiếng Việt): Cuộc bầu cử cho thấy đảng Dân Tiến chủ trương Đài Loan tuyên bố dộc lập đã thắng lớn ở những khu vực quan trọng, kể cả ở thủ đô Đài Bắc.
- Tình hình rất nóng ở Hồng Kông: bệnh viện sẵn sàng tiếp nhận số đông người bị thương (Một thế giới), - Người biểu tình Hong Kong đụng độ cảnh sát tại quận trung tâm (VnExpress): Tình hình rất nóng ở Hồng Kông (HK) khi cảnh sát báo trước sẽ có thể phải dùng đến các biện pháp mạnh. Các bệnh viện đã sẵn sàng tiếp nhận số người bị thương đông bất thường. Hàng trăm nhà hoạt động ủng hộ dân chủ Hong Kong hôm nay xảy ra xô xát với lực lượng cảnh sát trong khi cố gắng bao vây các trụ sở chính phủ, bất chấp lệnh giải tán, - Tràn vào trụ sở chính quyền Hong Kong, 40 người bị bắt (Tuổi trẻ online): Cảnh sát cho biết có 40 người bị bắt từ tối qua.

- Tình hình vẫn không mấy khả quan: - Nga “thương lượng” để dỡ bỏ lệnh trừng phạt (Người Lao Động), - Dù vậy, Liên minh châu Âu vẫn quyết trừng phạt Nga (Tiền phong), : Nga kêu gọi liên minh châu Âu (EU) dỡ bỏ lệnh trừng phạt chống lại Nga. Đổi lại, Moscow sẽ dỡ bỏ lệnh cấm vận đối với thực phẩm của EU. Tuy nhiên, một quan chức cấp cao của EU cho rằng điều này khó xảy ra trừ khi Nga có động thái tích cực nhằm ổn định tình hình ở Ukraine, - 1.200 mét khối hàng viện trợ của Nga vào Ukraine (Một thế giới): Hàng viện trợ của Nga vào Ukraine, thực chất là hành động tiếp tế vũ khí quân sự cho phe nổi dậy nhiên, chính quyền Ukraine phủ nhận tuyên bố của phía Nga.
- Thân nhân MH17 khởi kiện Ukraine đòi bồi thường triệu đô (Tiền phong): Trong đơn khởi kiện, bà mẹ của nạn nhân MH17 đã cáo buộc chính quyền Ukraine "sai sót dẫn tới chết người" và đòi bồi thường thiệt hại 1 triệu USD cho những thiệt hại về vất chất và tinh thần mà bà phải gánh chịu vì mất con.
- Phát hiện bom tấn, Đức sơ tán khẩn cấp 1,6 vạn dân (Lao động): Hơn 16 nghìn cư dân ở Dortmund (Đức) đã phải sơ tán sau khi cơ quan chức năng phát hiện một quả bom nặng khoảng 1,5 tấn từ thời Chiến tranh Thế giới thứ 2 tại một công trường xây dựng ở vùng này.

Phân tích - Bình luận

- Đâu chỉ đơn giản “Sai thì trả lại” – sai thì dừng… (Một thế giới): Không thể chấp nhận cái cảnh hết lần này đến lần khác lãnh đạo tại tỉnh Thừa Thiên - Huế làm sai, dân phải è cổ ra mà gánh chịu. Đã xảy ra vô số trường hợp sai thì dừng, sai thì sửa, sửa lại sai, sai lại sửa…
- Trong một môi trường 'đầy quyền lực' dễ dẫn đến bị cám dỗ, tha hóa (Một thế giới): Trong thời buổi cơ chế thị trường, có quyền lực trong tay rất dễ dẫn đến nảy sinh, tư tưởng cá nhân, vụ lợi. Và trong một môi trường "đầy quyền lực" cũng dễ dẫn đến bị cám dỗ, tha hóa, biến chất.
- Kê khai tài sản cán bộ: Công khai đến đâu? (Một thế giới): Những người thuộc diện kê khai phải giải thích nguồn gốc của tài sản tăng thêm , không còn chuyện muốn kê khai tài sản bao nhiêu thì khai mà phải giải trình.
- Báo chí điều tra góp công lớn trong phòng chống tham nhũng (Tuổi trẻ online): Theo một đề tài nghiên cứu với mẫu khảo sát trên 5.000 người có tiêu đề “Tham nhũng từ góc nhìn của người dân, doanh nghiệp và cán bộ, công chức, viên chức”, kết quả cho thấy tới 80% số người cho rằng báo chí phát hiện tham nhũng trước khi cơ quan chức năng phát hiện.
- VN sẽ sửa luật hình sự vì nhân quyền?' (BBC tiếng Việt): Để phù hợp hơn với Hiến pháp sửa đổi và các công ước quốc tế mà nhà nước đã và mới ký kết trong thời gian gần đây, Việt Nam đang cân nhắc sửa đổi các quy định luật pháp liên quan nhân quyền, trong đó không chỉ cân nhắc các điều như 88, 79 và 258 trong Bộ luật Hình sự, theo một nhà nghiên cứu luật học và nhân quyền ở trong nước.

Sức khỏe

- Gần 7.000 người đã chết vì Ebola (Tuổi trẻ online), : Tổ chức Y tế thế giới (WHO) thông báo số người thiệt mạng vì virút Ebola đã tăng vọt lên 6.928 người. Tổng số người bị lây nhiễm virút Ebola hiện vào khoảng 16.169 người, chủ yếu ở ba nước Tây Phi Guinea, Liberia và Sierra Leone, - Tổng thống Pháp đến vùng dịch Ebola ở châu Phi (VOA tiếng Việt): Ông Hollande nhấn mạnh rằng những nước bị dịch Ebola không nên bị cách ly. Ông cho biết ông đến Guinea để đem tới một thông điệp về hy vọng.
- Mỗi năm Việt Nam có thêm 10.000 người nhiễm HIV (Tuổi trẻ online): VN cũng là quốc gia có số người nhiễm HIV đứng thứ 5 khu vực châu Á - Thái Bình Dương về số người nhiễm HIV, sau Ấn Độ, Trung Quốc, Indonesia và Thái Lan, với trên 224.000 ca nhiễm đã phát hiện trong 25 năm qua.

Văn hóa - Nghệ Thuật - Giải trí

- Forbes: Việt Nam vào top 10 điểm đến hấp dẫn nhất năm 2015 (Tuổi trẻ online): "Tạp chí Forbes (Mỹ) đã chọn và xếp VN nằm ở vị trí thứ 3 trong top 10 điểm đến hấp dẫn nhất thế giới năm 2015."
- Chùm ảnh: Cuối tuần đi chợ “ve chai” mua đồ cổ (Lao động): Tọa lạc trong con hẻm nhỏ đường Nơ Trang Long, quận Bình Thạnh, quán cà phê Cao Minh, nơi tổ chức phiên “Chợ Ve Chai” trở thành điểm đến hấp dẫn của dân mê đồ cổ Sài Gòn.

Chợ ve chai

- Thờ Mẫu - Tín ngưỡng độc đáo của người Việt (Tiền phong): Hiện cả nước có khoảng 7.000 cơ sở thờ tự liên quan đến đạo Mẫu như đình, chùa, đền, phủ, điện… Số thanh đồng lên đến hàng vạn người và số con nhang đệ tử lên đến cả triệu người.

Tín ngưỡng Thờ Mẫu

Lịch sử

- Kỳ bí thế giới mộ cổ táng treo trong hang ở Suối Bàng (Tiền phong): Khu mộ táng lần đầu tiên được các nhà khoa học Việt Nam công bố có niên đại di cốt cách đây 1.240 năm, thuộc loại cổ nhất Việt Nam.

Một quan tài trong hang ở Suối Bàng. Ảnh: Điêu Chính Tới/Vietnam+.

- Nghi vấn về nơi chôn cất cụ Hoàng Hoa Thám (Lao động): Ở xóm Tân Lập, xã Mai Trung, huyện Hiệp Hòa có một ngôi mộ vô chủ được người dân nơi đây lập đền thờ ngay cạnh. Theo người dân, bởi họ phát hiện có nhiều chứng cứ trùng hợp, có cơ sở rằng - ngôi mộ này có thể là nơi an nghỉ của cụ Hoàng Hoa Thám nên họ mới lập đền thờ.

Giáo dục

- Hưng Yên: 97% trẻ em ở một thôn có hàm lượng chì trong máu cao (Một thế giới): 97% trẻ em ở thôn Đông Mai, huyện Văn Lâm, Hưng Yên có chì trong máu với hàm lượng vượt ngưỡng từ 3 đến 7 lần mức cho phép. Nghiên cứu của Viện Y học Lao động và Vệ sinh Môi trường, Bộ Y tế cho biết, đây là hậu quả của nghề tái chế pin, ắc quy hơn 30 năm của người dân địa phương.
- WHO chỉ trích Trung Quốc kỳ thị người nhiễm HIV (Tuổi trẻ online): “Quan trọng hơn, Trung Quốc cần chấm dứt sự phân biệt, kỳ thị đối với người nhiễm HIV và cộng đồng người có nguy cơ nhiễm HIV cao như người đồng tính nam, công nhân tình dục và người tiêm ma túy”- ông Schwartlaender nhấn mạnh.
- Cô giáo mắng sai, nam sinh lớp 6 uống thuốc độc tự tử? (Tiền phong): Cháu Phạm Nguyễn Thành Long, học sinh lớp 6A2, trường THCS An Thạnh Nam đi học về, vào nhà lấy một chai thuốc diệt cỏ hiệu FAGON uống. Sau đó, cháu kêu ông nội cho biết cháu đã uống thuốc tự tử vì “Cô Cẩm Vân rầy (la mắng) oan con”.

Lật lại vụ án giết 2 nữ nhân viên Bưu điện Cầu Voi: Tuyên án tử hình dễ thế sao?

Hồ Duy Hải (giữa). Ảnh: Phương Dung

Vụ án 2 nữ nhân viên Bưu điện Cầu Voi (huyện Thủ Thừa, Long An) bị sát hại xảy ra đã gần 6 năm. Hồ Duy Hải được các cơ quan tố tụng xác định là hung thủ và đã bị hai cấp tòa tuyên án tử hình. Tuy nhiên, từ đó đến nay, Hồ Duy Hải và gia đình liên tục kêu oan. Lật lại hồ sơ vụ án, chúng tôi thấy có quá nhiều thiếu sót và mâu thuẫn trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử vụ án này.

Dấu vân tay của ai?

Theo hồ sơ vụ án, sáng 14.1.2008, khi anh Phùng Phụng Hiếu - nhân viên giao báo - mang báo đến Bưu điện Cầu Voi thì phát hiện 2 nữ nhân viên là Nguyễn Thị Ánh Hồng (24 tuổi) và Nguyễn Thị Thu Vân (22 tuổi) bị giết. Kết quả điều tra sau đó cho thấy, nạn nhân bị hung thủ bóp cổ, dùng thớt gỗ, ghế xếp inox đập vào đầu và dùng dao cắt cổ.

Sau khi giết người, hung thủ còn lấy đi một số tiền, vàng và khoảng 50 sim card điện thoại. Khoảng 3 tháng sau, Cơ quan CSĐT - Công an tỉnh Long An bắt Hồ Duy Hải. Sau đó, cả hai cấp tòa sơ thẩm, phúc thẩm đều tuyên án tử hình đối với Hồ Duy Hải về các tội “giết người”, “cướp tài sản”.

Theo kết luận điều tra và cáo trạng, quá trình điều tra, Cơ quan CSĐT - Công an tỉnh Long An đã phát hiện, lưu giữ “một số dấu vết đường vân” (vân tay - PV) trên một số đồ vật ở hiện trường. Thay vì đi giám định và truy tìm ngay trong tàng thư căn cước dấu vân tay trên của ai để khoanh vùng đối tượng, nhưng mãi gần 3 tháng sau (ngày 7.4.2008), cơ quan này mới trưng cầu giám định.

Kết quả giám định khẳng định: “Các dấu vân tay thu được tại hiện trường vụ án không phát hiện trùng với điểm chỉ 10 ngón trên chỉ bản của Hồ Duy Hải”. Như vậy, dấu vân tay trên là của ai? Và vì sao lại có dấu vân tay trên tại hiện trường... thì đến nay các cơ quan chức năng vẫn chưa làm rõ.

Tương tự, những mẫu máu thu được tại hiện trường vụ án, mãi 4 tháng mới được đưa đi giám định. Phân viện Khoa học hình sự tại TPHCM chỉ có thể kết luận “là máu người, nhưng không xác định được nhóm máu do mẫu đã bị phân hủy”.

Vậy, vết máu đó là của ai cũng không được làm rõ!

Tang vật đi mua

Kết luận điều tra khẳng định: “Nạn nhân Hồng bị đẩy ngã xuống nền gạch, rồi Hải hai tay cầm tấm thớt gỗ đập xuống đầu Hồng 2 cái”. Thế nhưng, tấm thớt gỗ không được thu giữ. Hơn 5 tháng sau khi xảy ra vụ án, ngày 24.6.2008, theo yêu cầu của cơ quan điều tra, bà Lê Thị Thu Hiếu (bạn của hai nạn nhân) mới đi mua một tấm thớt gỗ khác tương tự về giao nộp cho cơ quan điều tra.

Cũng thế, khi dọn dẹp hiện trường, những dân phòng tham gia bảo vệ hiện trường đã phát hiện con dao (sau này được xác định Hải dùng để cắt cổ nạn nhân) và báo cho một công an viên, nhưng ông này bảo “có lẽ không liên quan đến vụ án” nên dân phòng đem đốt đi. CQĐT sau đó đã cho người khai thấy con dao đó đi mua một con dao khác có hình dáng, kích thước tương tự về nộp. Như vậy, cả con dao, cái thớt chỉ là vật mô phỏng chứ không phải tang vật, hung khí gây án.

Nhiều sai phạm về tố tụng

Điều 132 Bộ luật Tố tụng hình sự quy định “Trong trường hợp có bổ sung và sửa chữa biên bản thì bị can và điều tra viên (ĐTV) cùng ký xác nhận.

Nghiêm cấm ĐTV tự mình thêm, bớt hoặc sửa chữa lời khai của bị can”. Tuy nhiên, trong hồ sơ vụ án, chúng tôi phát hiện rất nhiều nội dung trong các biên bản ghi lời khai hoặc hỏi cung bị can bị bớt, sửa chữa mà không có chữ ký xác nhận của bị can và điều tra viên, cụ thể tại BL 85, BL 87, BL 92, BL 117, BL 337, BL 339. Chưa hết, phần lời khai của nhân chứng Lê Thị Thu Hiếu tại BL 197, 198 cũng bị sửa chữa mà không có chữ ký xác nhận của người khai.

Xin lưu ý là biên bản ghi lời khai này được thực hiện vào ngày 19.1.2008 - tức chỉ sau 5 ngày xảy ra vụ án. Lời khai về 2 con dao với kích thước ban đầu đã bị sửa chữa lại cho phù hợp kích thước phần dài chuôi và lưỡi dao với các lời khai sau này về con dao được coi là gây án.

Về vết máu và vết vân tay không phải của Hồ Duy Hải, án sơ thẩm cho rằng “vết máu thu giữ tại hiện trường khi giám định không phải là của bị cáo, song các thiếu sót trên không lớn. Đặc biệt là vết máu thu không đủ lượng, thời gian để kéo dài nên không xác định được vết vân tay” (!).

Theo chúng tôi, dùng vết máu để xác định vết vân tay rồi “không xác định được vết vân tay” là lẽ đương nhiên. Tòa phúc thẩm sau đó cũng xác định “quá trình điều tra có những thiếu sót về tố tụng”, nhưng vẫn bác đơn kháng cáo của Hồ Duy Hải.

Suốt gần 6 năm qua, bà Nguyễn Thị Loan - mẹ của Hồ Duy Hải - chưa một đêm nào ngon giấc vì nỗi buồn có con là tử tù. Từ ngày Hải bị bắt, bà gầy sọp và xuống sức thấy rõ. “Nếu con tôi thực sự giết người, có đem tử hình cả 2 mẹ con tôi cũng không đền hết tội. Nhưng nếu nó không giết người mà bị tử hình thì sẽ có đến 3 mạng người bị chết oan” - bà Loan nói trong nước mắt.

Trao đổi với phóng viên Báo Lao Động ngày 24.11, luật sư Trần Văn Tạo - nguyên Phó Giám đốc Công an TPHCM - bức xúc: “Tôi đã viết thư gửi Chủ tịch Nước Trương Tấn Sang, đề nghị Chủ tịch Nước chỉ đạo các cơ quan chức năng xem xét lại toàn bộ vụ việc. Vì qua nghiên cứu hồ sơ, tôi thấy có nhiều dấu hiệu uẩn khúc từ quá trình điều tra đến truy tố, xét xử”. Luật sư Nguyễn Văn Đạt - người đã tham gia bào chữa cho Hồ Duy Hải ngay từ đầu vụ án - cũng cho rằng: “Cần thiết phải điều tra lại, vì vụ án có quá nhiều mâu thuẫn chưa được làm rõ”.

(Lao Động)

Vì sao tham nhũng? - Đằng sau câu chuyện cổ phần hóa

TIN LÃNH THỔ

• Nhật Bản có kế hoạch mua 52 xe bọc thép lội nước của Mỹ PHAP LUAT ONLINE
• Trung Quốc triển khai tàu hộ vệ mới Tam Môn Hạp ở biển Hoa Đông GIAO DUC
• Nga đẩy mạnh nâng cấp, triển khai vũ khí ứng phó các mối đe dọa GIAO DUC
• Học giả Nhật: Trung Quốc mới biết kiềm chế, không dám động đến NhậtGIAO DUC
• McDevitt:”TQ phá hoại ổn định Biển Đông, Mỹ cần tăng cường hiện diện”GIAO DUC
• ‘Hệ thống cảnh báo tên lửa Nga sẽ kiểm soát cả thế giới’ PHAP LUAT ONLINE
• Nữ phát ngôn viên đầu tiên của quân đội Trung Quốc là ai? GIAO DUC

TIN XÃ HỘI

• Bắc Ninh: Trường mầm non điểm cũng lạm thu NGUOI DUA TIN
• Một ngư dân gặp nạn trên biển TIEN PHONG
• Xâm hại tình dục trẻ em gia tăng ở Định Quán, Đồng Nai PHAP LUAT ONLINE
• Kiến nghị mở rộng trung tâm cai nghiện vì quá tải PHAP LUAT ONLINE
• Đường ‘dát vàng': Dân đòi ủi đường chứng minh cong – thẳng NGUOI DUA TIN
• Tài xế đâm hàng loạt cọc tiêu, quốc lộ 1A tắc nghẽn dài NGUOI DUA TIN
• Để lại xe đạp trên cầu, nam sinh 9X nhảy sông tự tử NGUOI DUA TIN
• Bình Định thiệt hại hơn 50 tỉ đồng sau bão số 4 NGUOI DUA TIN
• Bắt người dùng vật nhọn đâm vào ‘vùng kín’ nhiều nữ sinh PHAP LUAT ONLINE
• Cứu một thuyền viên Trung Quốc bị nạn trên biển PHAP LUAT ONLINE
• Bốn nữ sinh chết đuối PHAP LUAT ONLINE
• Tạm đình chỉ hai trung úy CSGT nghi tiếp tay làm giả giấy tờ NGUOI DUA TIN
• Bắt quả tang một cán bộ thuế nhận tiền ‘bồi dưỡng’ NGUOI DUA TIN
• Lời khai gây sốc của kẻ dùng vật nhọn đâm ‘vùng kín’ nữ sinh NGUOI DUA TIN
• Nghi án bé trai 9 tuổi bị sát hại, ném xuống giếng phi tang NGUOI DUA TIN
• Xe giường nằm chở hơn 2 tạ nội tạng trâu bò, hàng hóa lậu NGUOI DUA TIN
• Chạy xe vượt mũi tàu hỏa, tài xế ôtô tử nạn VNEXPRESS
• Thành quả lớn nhất của kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XIII là gì? GIAO DUC
• Phát hiện ô tô khách chở hàng không rõ nguồn gốc tại Quảng Bình GIAO DUC
• ‘VN đang cân nhắc sửa điều 258?’ BBC
• Tái cơ cấu không xong, sếp doanh nghiệp chịu trách nhiệm! VNECONOMY
• Ngủ ngồi trên đường ray bị tàu hỏa đâm chết TIEN PHONG
• Kỳ bí thế giới mộ cổ táng treo trong hang ở Suối Bàng TIEN PHONG
• Bản tin 20H: Nga khôi phục phòng không vũ trụ tại Crimea TIEN PHONG
• Sụt hơn 10 độ C, miền Bắc chuyển rét kéo dài TIEN PHONG
• Không khí lạnh đang tràn về miền Bắc VNEXPRESS
• Thêm một chủ blog bị bắt theo điều 258 BBC
• Vây bắt đoàn xe quá tải 300% VNEXPRESS
• Thi thể 4 học sinh ở đập thuỷ lợi VNEXPRESS
• 5 chính sách quan trọng có hiệu lực trong tháng 12 GIAO DUC
• Viber lấy số thuê bao của Mobiphone để cấp cho người khác? GIAO DUC
• Thành phố Hồ Chí Minh có thể thu lợi 1,4 tỷ USD nếu… GIAO DUC
• Nhiều vùng ở Phú Yên bị lũ cô lập sau bão VNEXPRESS
• Cúp AFF 2014 : Bóng đá Việt Nam thắng ‘thuyết phục’ trước Philippines RFI
• “Có thể tăng lương, nếu tính toán hợp lý” VNECONOMY
• PCI và lựa chọn “hai con đường” của Hòa Bình VNECONOMY
• Cứu nhiều ngư dân bị nạn THANH NIEN
• Nghi phạm đâm vật nhọn vào ‘vùng kín’ nữ sinh Huế khai gì? THANH NIEN
• Thay đổi suy nghĩ THANH NIEN
• Tập trung đánh mạnh tội phạm ở TP.HCM THANH NIEN
• Video: Thủ phạm bắt chước phim Nhật, đâm vùng kín nữ sinh THANH NIEN

TIN KINH TẾ

• 3 cổ phiếu cần quan tâm ngày 1/12 BAO DAU TU
• Blazer đa dạng cho quý cô DOANH NHAN
• Cảm hứng châu Á trên từng cung đường thời trang DOANH NHAN
• Giày TOMS và mô hình kinh doanh “1 tặng 1″ DOANH NHAN
• Làm đẹp với cám gạo và dầu từ cám gạo DOANH NHAN
• Nỗi khổ của các tỷ phú DOANH NHAN
• Kinh tế vượt dốc: Quốc tế soi kỹ Việt Nam VIETSTOCK
• Nữ đại gia Việt nghìn tỷ và nhan sắc ‘không tuổi’ NGUOI DUA TIN
• Giá gas giảm thêm 13.000 đồng/bình 12kg từ sáng nay (1/12) NGUOI DUA TIN
• Xu thế dòng tiền: Nhóm nào đang dẫn dắt thị trường? VNECONOMY
• Xăng dầu trong nước tiếp tục hạ theo giá thế giới? TIEN PHONG
• Bất đồng và bế tắc, ôtô nằm im chờ giảm thuế VEF
• Dồn vốn cho vay dài hạn NGUOI LAO DONG
• Bày mẹt ăn bốc: Kiểu quê thành món chơi trội VEF
• Không có chuyện đẩy giá bất động sản PHAP LUAT ONLINE
• Kinh tế vượt dốc: Quốc tế soi kỹ Việt Nam VEF
• Ngân hàng Phương Đông dự kiến phát hành hơn 31.3 triệu cp thưởng cho cổ đông VIETSTOCK
• Hôm nay giá gas giảm 13.000 đồng/bình 12 kg PHAP LUAT ONLINE
• Mexico ‘săn lùng’ 18 mặt hàng từ Việt Nam PHAP LUAT ONLINE
• Tuyến Metro Bến Thành-Tham Lương cần thêm 300 triệu USD VIETSTOCK
• TP.HCM: Nhiều hãng xe đò, taxi không giảm cước PHAP LUAT ONLINE
• Intel Việt Nam có Tổng giám đốc mới người Việt BAO DAU TU
• Giá gas tháng 12 thấp nhất từ đầu năm NGUOI LAO DONG
• Một khởi đầu đầy hứa hẹn NGUOI LAO DONG
• Ăn hết tô phở, thưởng 1 triệu đồng: Hình thức khuyến mại hay trò cá cược?NGUOI DUA TIN
• Vinpearl Phú Quốc sẵn sàng cho “Người đẹp biển” NGUOI LAO DONG
• Bắt 30.000 gói thuốc lá lậu tuồn vào TP.HCM PHAP LUAT ONLINE
• Taxi kiểu mới bùng nổ tại châu Á VNEXPRESS
• Gas giảm thêm 13.000 đồng/bình 12kg SAIGONTIMES
• 1,5 triệu tỷ đồng nợ nần của các tập đoàn, tổng công ty Nhà nướcVNEXPRESS
• Giá gas tại giảm 13.000 đồng một bình 12kg VNEXPRESS
• 1,5 triệu tỷ đồng nợ nần của các tập đoàn, tổng công ty Nhà nướcVNEXPRESS
• TP.HCM đầu tư 4.500 tỷ đồng xây Bệnh viện Nhi đồng có sân đỗ trực thăngVIETSTOCK
• Bộ trưởng Bùi Quang Vinh: ‘Sẽ bỏ dần con dấu doanh nghiệp’ VNEXPRESS
• Khai trương Cổng thông tin điện tử Bộ GTVT BAO DAU TU
• Vì sao Ngân hàng Nhà nước thay “biển báo tốc độ”? VNECONOMY
• Vinalines đứng đầu bảng lỗ của tổng công ty nhà nước TIEN PHONG
• Vì sao Ngân hàng Nhà nước thay “biển báo tốc độ”? TIEN PHONG
• Hai chị em bị lừa bán sang TQ và cuộc trốn chạy ly kỳ khỏi động quỷ BAO DAU TU
• Việt Nam sẽ tiếp tục thanh lọc công ty chứng khoán VNECONOMY
• Rùng mình ‘công nghệ’ nấu mỡ bẩn, bì lợn thối ở Hưng Yên BAO DAU TU
• Từ 1/12, gas giảm thêm 13.000 đồng mỗi bình 12kg TIEN PHONG
• Những lưu ý khi gửi tiền tiết kiệm TIEN PHONG
• Đào tiên hồ lô giá hơn 1 triệu đồng/cặp ở miền Tây NGUOI DUA TIN
• Nới tối đa gói 30.000 tỷ: Tha hồ vay vốn VIETSTOCK
• Thị trường ximăng 2014: Tiêu thụ nội địa và xuất khẩu “được mùa”VIETSTOCK
• Đu trụ điện, tràn xuống đường bốc thăm hàng “giá sốc” NGUOI LAO DONG
• Khá lên nhờ nuôi trồng hàng độc: ​Rồng đất và cá trê chình NGUOI DUA TIN
• Chưa thông qua sân bay Long Thành: Quốc hội xây dựng được lòng tinGIAO DUC
• Nam Cường khánh thành tuyến đường mới tại Nam Định VNECONOMY
• Náo loạn vì các ngân hàng tranh nhau phát mãi tài sản VIETSTOCK
• Hội nhập không chỉ mang lại cơ hội SAIGONTIMES
• Thị trường trái phiếu chính phủ 2015 sẽ ra sao? SAIGONTIMES
• Hà Nội sốt cúc họa mi, Sài Gòn chuộng cây úp ngược VEF
• Chứng khoán sáng 28/8: Sau rung lắc, cổ phiếu phục hồi mạnhVNECONOMY
• Hà Nội lấy lại đà tăng trưởng tín dụng VNECONOMY
• Đất quanh cầu Nhật Tân đang tăng giá VNECONOMY
• Nhiều loại hàng sẽ được miễn thuế trong khu kinh tế cửa khẩu VIETSTOCK
• Quản lý đất đai sẽ phải đổi mới từ tháng 9 tới VNECONOMY
• Vàng ì ạch nhích giá, USD giảm VNECONOMY
• Góc nhìn: Kinh tế học và chuyện “bia Sài Gòn ở Kỳ Anh” VNECONOMY
• Nghịch lý trả lương qua tài khoản, nhưng không có cây ATM của AgribankVIETSTOCK
• Bỏ một loạt chính sách thuế từ ngày 1-9 VIETSTOCK
• Jetstar Pacific điều chỉnh thời gian làm thủ tục chuyến bay THANH NIEN
• Kinh tế thiệt hại vì giá dầu giảm THANH NIEN
• Những khách sạn bay: 10 tên tuổi dẫn đầu THANH NIEN
• Phạt ngân hàng để máy ATM hết tiền THANH NIEN
• Từ 1.12, QL1 qua địa bàn TP.HCM lưu thông tốc độ 40 – 60 km/giờ THANH NIEN

TIN DIỄN ĐÀN

• 80% thiếu niên Trung Quốc bị cận thị DOANH NHAN
• Bí quyết “làm việc ít, năng suất cao” của người Đức DOANH NHAN
• Hàng hải sao phải bán tàu? DOANH NHAN
• Lấn vườn DOANH NHAN
• Mẹ chồng giàu DOANH NHAN
• Nên có ủy ban chuyên trách về tái cơ cấu SAIGONTIMES
• Mặc… SAIGONTIMES
• Kinh tế “nửa” thị trường SAIGONTIMES
• Xin cơ chế ngoài luật SAIGONTIMES
• Góc cạnh kinh tế của một đề án giáo dục SAIGONTIMES

TIN GIÁO DỤC

• Kỳ thi THPT quốc gia 2015: Đề thi sẽ phân hóa mạnh NGUOI LAO DONG
• Câu chuyện người thầy tận tâm được Chủ tịch nước khen ngợi PHAP LUAT ONLINE
• Tỉ phú Malaysia âm thầm ‘cắm rễ’ trên đất Việt NGUOI LAO DONG
• Tiếp viên trưởng VNA xách tay 345 bao thuốc lá cao cấp từ Hàn QuốcNGUOI LAO DONG
• Môi giới bán dâm cho khách ngoại, chủ tiệm hớt tóc ngồi tù NGUOI LAO DONG
• Thêm 150 radio tặng công nhân NGUOI LAO DONG
• 78% học sinh được khảo sát ở Hà Nội bị bạo lực giới tại nhà trường THANH NIEN
• Bộ GD-ĐT vẫn tổ chức biên soạn một bộ SGK THANH NIEN
• Làm thử bài thi của Đại học Quốc gia Hà Nội trên mạng THANH NIEN
• Quản lý giáo dục nghề nghiệp cần quy về một mối THANH NIEN
• Áp dụng chương trình và sách giáo khoa mới từ năm học 2018 – 2019THANH NIEN

TIN ĐỜI SỐNG

• Amber Heard – Người đẹp lưỡng tính nóng bỏng nhất hành tinh PETROTIMES
• Chuyện khó tin nhưng có thật (số 31): Tôi đã có con với anh trai của chồngPETROTIMES
• Khi “cậu ấm, cô chiêu” nhà sao trở thành người mẫu PETROTIMES
• Han Ji Min đẹp tinh khôi trên tạp chí Elle PETROTIMES
• Chuyện khó tin nhưng có thật (số 30): Hãy giúp tôi thoát ra khỏi nỗi đau này… PETROTIMES
• Bé trai 9 tuổi bị sát hại dã man NGUOI LAO DONG
• Nghịch lý tinh giản NGUOI LAO DONG
• Ô tô Việt lại xin ưu đãi NGUOI LAO DONG
• Suýt chết vì “bác sĩ Google” NGUOI LAO DONG
• Bắt Tùng ‘già’, đại lý ma túy vùng giáp ranh PHAP LUAT ONLINE
• Bão tan, lũ uy hiếp NGUOI LAO DONG
• Phá trường gà, tạm giữ 20 con bạc PHAP LUAT ONLINE
• Buộc chữa bệnh tâm thần người chồng đầu độc vợ PHAP LUAT ONLINE
• Xin tiền không được thì cướp vàng PHAP LUAT ONLINE
• Bốn người bị chém vì nợ 500.000 đồng PHAP LUAT ONLINE
• ‘Ngày vợ đẻ, tôi đã làm một việc tày trời’ NGUOI DUA TIN
• Hồi kết bi ai của chàng trai quyết dựng chòi sống với cô gái mù NGUOI DUA TIN
• Làm đẹp da, tóc với thực phẩm màu đen NGUOI DUA TIN
• Lạ lùng chó biết ‘thôi miên’, mèo ‘tiên đoán’ cái chết NGUOI DUA TIN
• Hot girl Lilly Luta trước và sau phẫu thuật thẩm mỹ NGUOI DUA TIN
• Cải tạo căn hộ 120 m2 thoáng rộng hơn VNEXPRESS
• Bắt kẻ dùng vật nhọn tấn công hàng loạt nữ sinh VNEXPRESS
• Khám phá hầm trú ẩn hạt nhân sức chứa 2.700 người DAN VIET
• Thâm nhập “thiên đường cờ bạc” vùng biên Campuchia (6) DAN VIET
• Thế kiềng 3 chân ở Đông Á có thành hay không? DAN VIET
• Bắt được kẻ dùng vật nhọn đâm vào “vùng kín” hàng loạt nữ sinh DAN VIET
• Bão số 4 suy yếu: Đề phòng lũ lụt, sạt lở đất DAN VIET
• 3 trung úy CSGT bị nghi tiếp tay làm giả giấy tờ VNEXPRESS
• Bé trai 9 tuổi bị sát hại VNEXPRESS
• Hành trình truy nã góa phụ có hình xăm con bướm VNEXPRESS
• Chàng trai thay đổi giới tính từng ngày VNEXPRESS
• Lợi và hại của caffeine với sức khỏe VNEXPRESS
• Vẻ kiêu sa của hoa hậu chuyển giới Venezuela VNEXPRESS
• Trăng đi theo con VNEXPRESS
• Chấn thương tâm lý làm suy yếu não THANH NIEN
• Dịch vụ ăn theo nước lũ kiếm bộn tiền THANH NIEN
• Lưu giữ tri thức dân gian trong ẩm thực xứ Quảng THANH NIEN
• Não và mối nguy từ điện thoại thông minh THANH NIEN
• Đặc biệt trên báo in ngày 1.12.2014 THANH NIEN

TIN CÔNG NGHỆ

• Gọi món ăn bằng ánh mắt THANH NIEN
• Sinh ra đã cô độc THANH NIEN
• Thu năng lượng từ sóng biển THANH NIEN
• Tranh khảm tuyệt đẹp trong lòng thành phố cổ THANH NIEN
• Ăn sữa chua giảm nguy cơ tiểu đường THANH NIEN

TIN VĂN HÓA GIẢI TRÍ

• Vòng 13 Giải ngoại hạng Anh: HLV Van Gaal ghi điểm BAO MOI
• Jurgen Klopp: “Tôi không từ chức” BAO MOI
• Ẩu đả tại Liga, 1 CĐV bị đẩy xuống sông thiệt mạng BAO MOI
• Neymar va chạm Otamendi, Valencia-Barca “nổi sóng” BAO MOI
• Flipkens – Serena: Rượt đuổi kịch tính (Giải tennis Ngoại hạng) BAO MOI
• Khoảnh khắc thời trang đáng nhớ nhất 2014 của Kendall Jenner VNEXPRESS
• Chắc ai đó sẽ về “trắng án”: Nhạc sĩ Việt quá khắt khe với Sơn Tùng? GIAO DUC
• Thí sinh Hoa hậu Việt Nam khám phá Phú Quốc hoang dã GIAO DUC
• Lý Hùng: Muốn sống được với nghề thì phải học nữa, học mãi GIAO DUC
• NSND Lê Khanh hội ngộ đạo diễn Trần Anh Hùng VNEXPRESS
• Idina Menzel hé lộ về phần hai của ‘Frozen’ VNEXPRESS
• Chế Linh được người hâm mộ vây kín tại Bình Dương VNEXPRESS
• Người đẹp Hoa hậu Việt Nam trèo thác chụp ảnh bikini VNEXPRESS

TIN THẾ GIỚI

• Người biểu tình Hong Kong xô xát với cảnh sát VOA
• Bầu cử Đài Loan: Đảng cầm quyền thân Trung Quốc mất sự ủng hộ VOA
• Moldova theo Nga hay châu Âu? PHAP LUAT ONLINE
• ASEAN đủ sức làm trung gian hòa giải Nhật-Trung PHAP LUAT ONLINE
• CHDCND Triều Tiên dọa phá căn cứ Mỹ PHAP LUAT ONLINE
• Tòa Ai Cập chỉ định nhóm Nhà nước Hồi giáo là tổ chức khủng bố VOA
• WHO: Số tử vong vì Ebola lên tới gần 7.000 người VOA
• Cặp vợ chồng Mỹ không được rời Qatar dù trắng án trong vụ đứa con qua đời VOA
• Indonesia cắt giảm ngân sách chiêu đãi quan khách VNEXPRESS
• Cảnh sát trưởng Kabul từ chức BBC
• Cảnh sát trưởng ở Kabul, Afghanistan từ chức VNEXPRESS
• Trung Quốc sẽ bảo hiểm tiền ký thác trong ngân hàng VNEXPRESS
• Người biểu tình Hong Kong đụng độ cảnh sát tại quận trung tâmVNEXPRESS
• Đảng thân TQ thất bại trong cuộc bầu cử ở Đài Loan VNEXPRESS
• Đức sơ tán hàng chục nghìn người vì bom VNEXPRESS
• Thêm 1.200 người chết vì dịch Ebola RFI
• Syria : Tổ chức Nhà nước Hồi giáo thiệt hại nặng tại Kobane RFI
• Afghanistan: Cảnh sát trưởng Kabul từ chức sau làn sóng tấn công của Taliban RFI
• Thụy Sĩ tổ chức trưng cầu dân ý về 3 vấn đề quan trọng PHAP LUAT ONLINE
• Ferguson : viên cảnh sát Mỹ sát hại thanh niên da đen từ chức RFI
• IS tấn công dữ dội Kobani từ đất Thổ Nhĩ Kỳ VNEXPRESS
• Hackers Bắc Hàn tấn công hãng Sony Pictures Entertainment? VNEXPRESS
• Ông Tập Cận Bình: TQ phản đối việc ‘cố ý sử dụng hoặc đe dọa bằng vũ lực’PHAP LUAT ONLINE
• Moldova bầu quốc hội thân Nga hay thân tây phương ? RFI
• Tập Cận Bình kêu gọi thúc đẩy ngoại giao hòa hoãn VNEXPRESS
• IS đánh bom liều chết ở Kobani, 40 người của cả 2 phe mất mạng GIAO DUC
• Tức giận với phim ám sát Kim Jong-un, Triều Tiên tấn công mạng Sony?GIAO DUC
• Obama mua sách cùng con gái VNEXPRESS
• 15 người chết trong tấn công bạo lực ở Tân Cương GIAO DUC
• Học giả Nga: Moscow nên tránh để Việt Nam thân Trung Quốc hay MỹGIAO DUC
• Quốc Dân đảng thua bầu cử, Mã Anh Cửu bật khóc GIAO DUC
• Pháp: ông Sarkozy trở thành lãnh đạo đối lập BBC
• Vụ Ferguson: cảnh sát Wilson ‘nghỉ việc’ BBC
• Dân Triều Tiên đã bắt đầu thích cà phê VNECONOMY
• Quan tòa Mỹ bác đơn kiện Samsung của Apple VNECONOMY
• Ukraine tố Nga có kế hoạch cắt cung khí đốt cho châu Âu VNECONOMY
• Nga-Ukraine hầm hè sau cuộc gặp Putin-Poroshenko VNECONOMY
• ‘Hồng Kông đang bị hủy hoại’ THANH NIEN
• Biểu tình phản đối xóa tội cho cựu Tổng thống Ai Cập THANH NIEN
• Cựu Tổng thống Nicolas Sarkozy lãnh đạo đảng đối lập Pháp THANH NIEN
• Lộ ảnh Tổng thống Pháp với bạn gái, 5 quan chức bị thuyên chuyển THANH NIEN
• Trung Quốc tuyên bố sẽ ‘xử lý thỏa đáng tranh chấp lãnh thổ’ THANH NIEN

Nguyễn Thị Từ Huy - Vì sao tham nhũng ?

Việt Nam ngày nay đứng trước rất nhiều vấn nạn gần như không giải quyết được. Ngoài dối trá (đã nói đến ở bài trước), tham nhũng cũng là một trong những vấn nạn đó. Dĩ nhiên, tham nhũng chính là một phương diện của sự dối trá. Có tham nhũng là bởi vì có dối trá. Nếu việc sử dụng tiền bạc được công khai, được minh bạch hóa, nếu pháp luật là pháp luật đúng nghĩa, trừng trị hết tất cả mọi trường hợp tham nhũng, thì hẳn nhiên, tham nhũng sẽ thôi không còn là vấn nạn. Nhưng vì sao không thể minh bạch, vì sao những gì cần công khai lại biến thành bí mật quốc gia? Vì sao pháp luật biến dạng đến mức có những nhà báo chống tham nhũng phải vào tù ?

Chính quyền thỉnh thoảng đưa ra xử một vài trường hợp tham nhũng. Và có trường hợp xử được, có trường hợp cho chìm xuồng. Trên thực tế, việc xử vài trường hợp như vậy không giải quyết được vấn đề. Những vụ xử đó chẳng làm cho những kẻ tham nhũng sợ hãi (vì sao?). Trái lại, tham nhũng càng ngày càng lan rộng ra toàn xã hội, ở mọi cấp, mọi lĩnh vực. Chỉ cần gõ hai chữ « tham nhũng » lên google thì sẽ có ngay tất cả những thông tin về hiện trạng tham nhũng. Dĩ nhiên, cần hiểu rằng, những thông tin có thể công khai hoàn toàn chưa phản ánh được một cách đầy đủ và thực chất tình trạng tham nhũng. Nhưng dù sao chúng cũng đủ để cho tất cả mọi người không thể phủ nhận được thực trạng trầm trọng và nguy hiểm của tham nhũng.

Liên quan đến vấn đề này, người Việt Nam đối diện với những câu hỏi căn bản sau đây :

-Vì sao nạn tham nhũng có thể bị đẩy đến mức trầm trọng như vậy ?

-Có thể giải quyết được nạn tham nhũng không ?

-Nếu không giải quyết được thì hậu quả sẽ như thế nào ?

Trong bài này, tôi chỉ đề cập đến câu hỏi thứ nhất, đúng hơn là một khía cạnh của nó : nguyên nhân của mọi nguyên nhân dẫn đến thảm trạng tham nhũng.

Tôi tìm thấy cái nguyên nhân gốc ấy trong cuốn sách « Giai cấp mới » của Djilas. Tôi muốn chia sẻ với mọi người những gì tôi đọc được, cứ coi như tôi đang làm công việc giới thiệu sách cho quý vị. Vì sao cuốn sách của Djilas khiến tôi phải chú ý như vậy, và hẳn còn phải trở lại với nó nhiều lần nữa ?

Thứ nhất, bởi vì Djilas là một người cộng sản, tham gia vào quá trình vận động và phát triển của chủ nghĩa cộng sản, nên hiểu rất rõ bản chất của nó. Thứ hai, người cộng sản ấy đứng ở gần như đỉnh cao của quyền lực mà dám từ bỏ tất cả quyền lực và đặc quyền đặc lợi kèm theo, chấp nhận từ bỏ vị trí phó tổng thống của toàn liên bang để vào tù. Điều này khiến ta có thể tin rằng tiếng nói của ông là tiếng nói của con người truy tìm sự thật, có đủ can đảm trả giá vì sự thật. Thứ ba, nếu so sánh những gì được Djilas miêu tả trong sách của ông, thực tế của một nước cộng sản châu Âu vào giữa thế kỷ trước, với thực tế của Việt Nam hiện nay, sẽ thấy những sự trùng hợp đáng kinh ngạc, sẽ thấy sự chính xác trong các nhận định của ông. Hơn nữa, Djilas nhận định về các chế độ cộng sản nói chung trên toàn thế giới, chứ không riêng gì đất nước ông, điều đó giúp ta hiểu rõ hơn bản chất của chế độ chúng ta. Để ta khỏi rơi vào cái bẫy đổ lỗi cho cha ông, đổ lỗi cho truyền thống về các vấn nạn của mình ngày hôm nay, để ta thấy rằng chính ta phải chịu trách nhiệm về những gì đang diễn ra.

Sau đây là một đoạn trong đó Djilas nói về sự tham nhũng trong chế độ cộng sản :

« Thói bon chen, xa hoa, hám quyền là không tránh được.[...] Đây là loại tham nhũng đặc biệt: khi quyền lực nằm dưới quyền kiểm soát của một đảng, mà đảng ấy lại là nguồn gốc của tất cả đặc quyền đặc lợi, thì việc “quan tâm đến các chiến hữu”, việc bổ nhiệm họ vào những chức vụ có lợi, việc phân phối phúc lợi các kiểu giữa các đảng viên với nhau phải trở thành việc đương nhiên. Việc đồng nhất chính quyền và đảng với nhà nước (thực ra là với sở hữu) đã làm cho nhà nước cộng sản trở thành, có thể nói, nhà nước tự-tham-nhũng, nhất định kèm theo đặc quyền đặc lợi và những kẻ ăn bám. » (Trích tr.55, bản pdf do dịch giả của cuốn sách cung cấp. Về sau trích dẫn chỉ ghi số trang)

Như vậy, theo Djilas, tham nhũng, cũng như dối trá, thuộc về bản chất của chế độ cộng sản. Nhà nước cộng sản là một nhà nước « tự tham nhũng », nói theo ngôn từ của Djilas. Điều này hoàn toàn đúng với thực tế Việt Nam hiện nay. Chừng nào còn nhà nước cộng sản, chừng đó còn tham nhũng. Và chế độ cộng sản càng tồn tại lâu dài bao nhiêu, tham nhũng càng trầm trọng bấy nhiêu. Đã đến lúc không chỉ bộ phận lãnh đạo, không chỉ giới cầm quyền, không chỉ bộ phận đảng viên, tham nhũng đã lan ra toàn xã hội. Phong bì kẹp vào bó hoa chúc mừng thầy cô ngày 20/11, phong bì kẹp vào luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ. Phong bì kẹp vào sổ khám sức khỏe, phong bì được gửi gắm cho bác sĩ cùng sinh mệnh của bệnh nhân, phong bì nhét vào túi áo của các cô y tá mỗi khi bệnh nhân phải tiêm, hay phải làm bất kỳ xét nghiệm nào... Phong bì rải khắp nơi nơi, người người tham nhũng, nhà nhà tham nhũng.

Theo Djilas thì tham nhũng phát sinh, một phần do thói hám xa hoa của giới lãnh đạo cộng sản, và thói tật này đi liền với cơn khát quyền lực. Ông viết :

« Các lãnh tụ cộng sản còn có xu hướng xa hoa, họ không cưỡng được chuyện này không chỉ vì đấy là điểm yếu của con người nói chung mà còn vì nhu cầu thể hiện sức mạnh và hơn nữa ma lực của quyền sinh quyền sát đối với đồng loại, » (tr.55)

Nếu đặt cái hội trường lộng lẫy xa hoa của Quốc hội bên cạnh hình ảnh trẻ em phải đu dây hay chui vào túi ni lông để qua sông đi học, sẽ thấm thía những gì Djilas nói từ gần một thế kỷ trước.

Còn đây là định nghĩa của Djilas về "người cộng sản chân chính":

« Người cộng sản chân chính phải là hai trong một: cuồng tín và hám quyền vô bờ bến. »(tr.55)

Djilas viết điều này vào những năm 50 của thế kỷ trước. Bây giờ, nếu ông còn sống, và chứng kiến thực tế Trung Quốc, Bắc Triều Tiên hay Việt Nam, có lẽ ông sẽ phải sửa câu đó thành : « người cộng sản chân chính phải là hai trong một : hám tiền và hám quyền vô bờ bến. »

Nếu nhìn vào thực tế Việt Nam hiện nay thì có thể thấy vào thời điểm hiện tại hoặc tương lai gần không thể nào xảy ra chuyện chế độ hiện hành có thể sụp đổ (còn tương lai xa hơn thì không ai dám chắc).

Bởi vì không chỉ có mấy triệu đảng viên ít ỏi cố hết sức bảo vệ nó, mà tất cả các thành phần ăn theo, có đặc quyền đặc lợi nhờ chế độ độc đảng, cũng đều bảo vệ nó, nhất là các thành phần kinh tế (giới kinh doanh, ngân hàng, thương mại... dù là nhà nước hay tư nhân), và các thành phần làm nhiệm vụ « xây dựng đường lối » cho đảng cộng sản (các « nhà khoa học xã hội » ở Viện Hàn lâm KHXH, ở Học viện quốc gia Hồ Chí Minh, cũng như ở các viện và các trường đại học nói chung). Ngoài ra, chẳng có gì đáng ngạc nhiên khi số lượng giáo sư trong các ngành, số lượng tướng tá công an, quân đội tăng đột biến những năm gần đây. Dĩ nhiên, kèm với các cấp bậc, chức vị đó là những đặc quyền đặc lợi khiến cho những người được hưởng sẽ kiên quyết bảo vệ chế độ. Vì thế mà cũng chẳng có gì khó hiểu khi càng nhiều tướng được phong thì phát ngôn của những người đứng đầu Quân đội Việt Nam càng bạc nhược. Và điều đó có nghĩa là chế độ này trường tồn thì dân tộc sẽ tiêu vong.

Mặt khác, phong trào dân chủ quá yếu ớt, phân tán và chia rẽ, quá chậm chạp và kém hiệu quả trong việc truyền bá tinh thần dân chủ trong nhân dân, cũng không làm thay đổi được nhận thức của các đảng viên nói chung, và của bộ phận lãnh đạo cao cấp nói riêng.

Sự thật mà người Việt Nam phải đối diện là, nếu thể chế chính trị này tiếp tục duy trì, nếu chế độ tham nhũng này tiếp tục duy trì, thì Việt Nam sẽ mất hai thứ quan trọng nhất : mất CON NGƯỜI (hiểu theo nghĩa : nhân tính và phẩm giá), và mất độc lập vào tay Trung Quốc.

Và cũng cần phải hiểu rằng, nếu Việt Nam mất độc lập vào tay Trung Quốc, thì bởi vì trước hết Việt Nam đánh mất con người, bởi vì người Việt Nam đánh mất phẩm giá và lòng tự trọng, lòng tự trọng hiểu theo hai nghĩa : tự trọng cá nhân và tự trọng dân tộc.

Đó là sự thật bi thảm mà tôi nhìn thấy, và tôi chẳng hề muốn tỏ ra lạc quan vờ vĩnh, chẳng hề muốn tự lừa dối mình bằng bất kỳ một thứ ảo tưởng nào, dù là ảo tưởng về dân chủ, hay ảo tưởng về sức mạnh của một dân tộc đã từng chiến thắng nhiều đế quốc lớn trong lịch sử.

Phải chăng cần bắt đầu lại từ điểm này : mỗi người Việt Nam cần tìm lại lòng tự trọng của chính mình, từ đó mà chọn cho dân tộc những người lãnh đạo biết thế nào là tự tôn dân tộc ?

Paris, 30/11/2014

Nguyễn Thị Từ Huy

(Blog RFA)

Đằng sau câu chuyện cổ phần hóa

Đằng sau kế hoạch được cho là 'đầy tham vọng' của Chính phủ Việt Nam về thúc đẩy 'cổ phần hóa' doanh nghiệp nhà nước hàm chứa nhiều yếu tố bất hợp lý có thể tác động xấu tới tái cơ cấu khu vực kinh tế quốc doanh, cũng như ảnh hưởng tới nền kinh tế trong nước.

Hôm 29/11/2014, Tiến sỹ Lê Đăng Doanh, nguyên Viện trưởng Viện Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM), đưa ra đánh giá với BBC về tình hình triển khai kế hoạch cố phần hóa này của chính phủ.

Ông nói: "Chính phủ Việt Nam đã có quyết định đẩy nhanh tốc độ của cổ phần hóa các doanh nghiệp nhà nước.

"Và đưa ra một kế hoạch đầy tham vọng tức là sẽ cổ phần hóa trong hai năm (2014 và 2015), 432 doanh nghiệp nhà nước, như vậy bình quân cứ hai ngày lại có một doanh nghiệp nhà nước được cổ phần hóa.

"Cho đến nay, đến cuối tháng 10, đã có 76 doanh nghiệp nhà nước được cổ phần hóa và đưa ra chào bán lần đầu tiên.

"Tuy vậy trong số 76 doanh nghiệp nhà nước được đem ra cổ phần hóa này, có rất ít doanh nghiệp thu hút được sự quan tâm của các nhà đầu tư chiến lược và một số doanh nghiệp đã không bán được số cổ phiếu như là mong đợi."

'Khó chấp nhận'

Họ mua cổ phiếu của Vietnam Airlines dưới điều kiện hiện nay, thì họ chỉ đưa tiền để cho bộ máy cũ của Hàng không Việt Nam dùng tiền của họ để mà kinh doanh. Và có lẽ điều đó, rất ít nhà đầu tư chiến lược nước ngoài nào có thể chấp nhận được - TS. Lê Đăng Doanh

Về lý do của việc này, Tiến sỹ Doanh nêu quan điểm: "Thứ nhất, số doanh nghiệp nhà nước được đưa ra cho đến nay, thì chỉ trừ có Hàng không Việt Nam, hay Tập đoàn Dệt May, là các doanh nghiệp nhà nước có sức hấp dẫn tương đối lớn hơn, còn những các doanh nghiệp khác thì vẫn là những doanh nghiệp nhỏ và vừa, hoặc thuộc loại nhỏ so với quy mô quốc tế và chưa thu hút được sự quan tâm của các nhà đầu tư quốc tế.

"Thứ hai, các doanh nghiệp nhà nước đó được chào bán với một tỷ lệ cổ phần hóa bán ra cho các nhà đầu tư quá thấp, thí dụ như trường hợp của Hàng không Việt Nam, Vietnam Airlines, thì chỉ bán có 12,5% cổ phiếu, và trong đó bán cho công, nhân, viên chức, cho nên tỷ lệ bán cho các nhà đầu tư ở bên ngoài là thấp.

"Như vậy thì không có nhà đầu tư chiến lược nào có quan tâm đến việc mua cổ phần của Hàng không Việt Nam, vì các nhà đầu tư chiến lược ấy họ muốn có một tỷ lệ cổ phần khoảng 15%, để họ ngồi trong Hội đồng Quản trị, họ thay đổi được nhân sự, và họ tác động được đến quản trị.

"Nếu không có, họ mua cổ phiếu của Vietnam Airlines dưới điều kiện hiện nay, thì họ chỉ đưa tiền để cho bộ máy cũ của Hàng không Việt Nam dùng tiền của họ để mà kinh doanh. Và có lẽ điều đó, rất ít nhà đầu tư chiến lược nước ngoài nào có thể chấp nhận được.

"Điều thứ ba, cũng thấy rằng quá trình này rõ ràng chậm hơn nhiều so với tiến độ mà Thủ tướng Chính phủ đã có đề ra, là bởi vì còn có không ít những vấn đề còn tồn tại, thí dụ như các số nợ của các tập đoàn và các tổng công ty đinh cổ phần hóa đó còn nợ, thì sẽ được giải quyết như thế nào?

(BBC)

'VN sẽ sửa luật hình sự vì nhân quyền?'

VN sắp sửa đổi tổng thể hệ thống luật pháp và các quy định có liên quan nhân quyền, theo chuyên gia.

Để phù hợp hơn với Hiến pháp sửa đổi và các công ước quốc tế mà nhà nước đã và mới ký kết trong thời gian gần đây, Việt Nam đang cân nhắc sửa đổi các quy định luật pháp liên quan nhân quyền, trong đó không chỉ cân nhắc các điều như 88, 79 và 258 trong Bộ luật Hình sự, theo một nhà nghiên cứu luật học và nhân quyền ở trong nước.

Bộ luật Hình sự hiện hành của Việt Nam có ít nhất ba điều luật lâu nay bị dư luận cho là có dấu hiệu 'hạn chế, vi phạm' nhân quyền trong nước, trong đó điều 258 phạt tội 'lợi dụng các quyền tự do dân chủ' xâm phạm 'lợi ích của nhà nước', điều 88 phạt tội 'tuyên truyền chống nhà nước XHCN' và điều 79 phạt tội 'hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân'.

Trước hết, trao đổi với BBC Việt ngữ hôm 30/11/2014 từ Hà Nội, Giáo sư Nguyễn Đăng Dung, chuyên gia luật hiến pháp và nhân quyền từ Đại học Quốc gia Hà Nội nói về điều mà ông cho là có 'nhiều điểm tốt' trong Hiến pháp sửa đổi phiên bản 2013.

Ông nói: "Nói chung Hiến pháp 2013 của Việt Nam, dưới góc độ một nhà nghiên cứu và giảng dạy về Hiến pháp, tôi thấy nó có nhiều điểm tốt. Một trong những điểm tốt đó là quy định rõ hơn về quyền con người.

"Trong Hiến pháp, một chương rất lớn, với số lượng các điều rất lớn, ngoài chương này ra, tinh thần của cả Hiến pháp cũng là bảo vệ nhân quyền. Đấy là kiểm soát quyền lực nhà nước, đấy là phân công, phân nhiệm rõ ràng giữa ba quyền.

Hiện nay Bộ luật Hình sự và Bộ luật Tố tụng Hình sự đang trên bàn để sửa đổi, đương nhiên theo quan điểm của tôi thì nó phải tính toán lại tất cả các điều khoản, không riêng gì ba điều khoản đó
Giáo sư Nguyễn Đăng Dung

"Lập pháp do Quốc hội, hành pháp do Chính phủ và nhất là quyền tư pháp ngày nay xác định rõ là Tòa án, và Tòa án có nhiệm vụ trước tiên là bảo vệ công lý và bảo vệ quyền con người trước những thứ bảo vệ khác như trước đây."

'Đang cân nhắc trên bàn'

Về khả năng có sửa đổi hay không các điều luật liên quan, ảnh hưởng tới nhân quyền trong đó các điều 88, 79 và 258 của Bộ luật Hình sự, Giáo sư Dung nói:

"Trên tinh thần đó, còn có nhiều quy định khác như suy đoán vô tội, hay tranh tụng quyền có luật sư của bị can, bị cáo.

"Tất cả những điều đó và nhất là Việt Nam kỳ vừa rồi lại phê chuẩn Công ước chống tra tấn, cho nên có thể nói rằng việc triển khai Hiến pháp này cũng như các điều khoản của Công ước vừa được phê chuẩn, nó rất gắn liền với việc sửa đổi Bộ luật Tố tụng Hình sự và Bộ luật Hình sự. Và Bộ luật Hình sự và Tố tụng Hình sự hiện nay đang trên đà cân nhắc những điều khoản nói trên...

"Hiện nay Bộ luật Hình sự và Bộ luật Tố tụng Hình sự đang trên bàn để sửa đổi, đương nhiên theo quan điểm của tôi thì nó phải tính toán lại tất cả các điều khoản, không riêng gì ba điều khoản đó và những điều khoản khác để đảm bảo quyền con người trong lĩnh vực bắt giam, tha...

Xâm hại tới quyền lợi của quốc gia - đúng là điều này nhiều người có quan niệm như vậy, chứ không riêng gì ai cả. Nhiều người, trong đó có cả tôi, nghĩ rằng đối tượng, cũng như hậu quả nhãn tiền của nó là không rõ, thế thành thử là phải tính toán lại
GS. Nguyễn Đăng Dung

"Những người trong tù bản thân họ vẫn có quyền con người mặc dù họ bị giam giữ, bị tước tự do nhưng mà vẫn còn, thành ra phải tính toán đến. Tôi nghĩ là phải tính toán một cách đại cục chứ không riêng gì ba điều ấy đâu."

Trước câu hỏi liệu các điều 88, 79 và 258 của Bộ luật Hình sự của Việt Nam có mâu thuẫn hay không với các Công ước và pháp luật quốc tế mà Việt Nam đã tham gia ký kết như một thành viên, Giáo sư Dung đáp:

"Nói chung so với Công ước Quốc tế, tất cả, không riêng gì ba điều đâu, mà tất cả cũng có những cái mâu thuẫn, có những cái thì phù hợp. Vì vậy đang ở trên bàn để tính toán một cách thận trọng, toàn thể."

Khi được hỏi liệu riêng điều 258 của Bộ luật Hình sự (về Tội lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, công dân), có 'bất hợp lý' như một số ý kiến trong dư luận đặt ra, hay không, nhà nghiên cứu nói:

"Xâm hại tới quyền lợi của quốc gia - đúng là điều này nhiều người có quan niệm như vậy, chứ không riêng gì ai cả. Nhiều người, trong đó có cả tôi, nghĩ rằng đối tượng, cũng như hậu quả nhãn tiền của nó là không rõ, thế thành thử là phải tính toán lại."

'Quốc hội ra quyết định'

Trước mắt, chỉ có duy nhất một cánh cửa, đó là Đảng Cộng sản VN có thể đưa ra một chỉ thị nào đấy, mang tính chất nội bộ với các thẩm phán, các nhân viên ngành tư pháp ở VN, là tạm ngừng áp dụng ba điều luật này (88, 79 và 258) trên thực tế, trong khi chờ Quốc hội sửa đổi
Luật sư Trịnh Hữu Long

Trước câu hỏi liệu ba điều luật nói trên của Bộ luật Hình sự Việt Nam có ảnh hưởng gì tới tình trạng nhân quyền ở Việt Nam hiện nay hay không, Giáo sư Nguyễn Đăng Dung đáp:

"Đương nhiên nó cũng có ảnh hưởng, nhưng tôi nghĩ rằng là tất cả nằm trên bàn để sửa đổi. Việc sửa đổi này không nằm riêng về từng điều một, ba điều đó.

"Nó có tất cả nội dung của Bộ luật Tố tụng Hình sự, thì bây giờ việc tranh tụng bây giờ chúng ta (Việt Nam) phải tính lại, muốn tranh tụng phải có quyền của luật sư, của bị can, bị cáo, quyền của phía buộc tội phải cân bằng nhau, chứ không có nghiêng về bên nào cả.

"Trong trường hợp như thế, anh Thẩm phán làm sao phải đứng giữa các chứng cứ mà các bên đưa ra, cho nên mà nếu tính toán lại Bộ luật Tố tụng Hình sự và (Bộ luật) Hình sự, người ta đang tính toán lại một cách toàn cục."

Có ý kiến cho rằng trong vài năm trở lại đây, chính quyền Việt Nam có vẻ thiên sử dụng điều 258 hơn so với các điều 88 và 79, khi tiến hành bắt giữ các nhà hoạt động nhân quyền và dân chủ hóa ôn hòa ở trong nước.

Khi được hỏi, có cách nào về mặt nguyên tắc, có thể giúp hạn chế, kiểm soát, vô hiệu hóa tác động lên cộng đồng, xã hội, nếu một điều luật hiện hành được cho là 'bất hợp lý, không phù hợp', chuyên gia nói:

"Nó đang có hiệu lực, vẫn chưa có cơ chế nào để hạn chế ngay được, chưa có một cơ chế nào như thế. Trong trường hợp muốn như thế, thì chỉ có quyết định của Quốc hội thôi, không có ai quyết định được."

'Nhưng có hai cách làm?'

Nó đang có hiệu lực, vẫn chưa có cơ chế nào để hạn chế ngay được, chưa có một cơ chế nào như thế. Trong trường hợp muốn như thế, thì chỉ có quyết định của Quốc hội thôi, không có ai quyết định được
GS. Nguyễn Đăng Dung

Hôm Chủ Nhật, Luật sư Trịnh Hữu Long, một nhà hoạt động luật pháp trong lĩnh vực quyền con người, bình luận về ý kiến của Giáo sư Dung trong việc xử lý các điều luật được cho là 'không phù hợp' nhưng vẫn còn hiệu lực.

Dẫn kinh nghiệm ngay trong khu vực Đông Nam Á, từ Thái Lan, luật sư Long nói với BBC:

"Giả sử như ở Philippines chẳng hạn, họ vẫn còn duy trì án tử hình, có một số điều luật trong Bộ luật Hình sự của Philippines là vẫn còn duy trì án tử hình, thế nhưng những Thẩm phán ở Philippines họ duy trì một quan điểm là họ không áp dụng án tử hình nữa, họ sẽ không xét xử bất kỳ một vụ án nào mà tuyên án tử hình nữa.

"Vì thế cho nên Philippines tiếng là vẫn còn những điều luật có thể kết tội người ta vào án tử hình, thế nhưng trên thực tế, những điều luật ấy không còn giá trị nữa. Nhưng để áp dụng những điều ấy vào Việt Nam thì nó yêu cầu các Thẩm phán Việt Nam thứ nhất là phải tư duy rất độc lập, thứ hai là những lợi ích của họ cũng phải rất độc lập.

"Tuy nhiên ở Việt Nam, các Thẩm phán thường phải chịu sự ràng buộc rất lớn vào những hệ thống lợi ích của Đảng Cộng sản Việt Nam và của Nhà nước Việt Nam, và tiếng nói của họ cũng chưa bao giờ độc lập cả, cho nên tôi nghĩ những giải pháp rất khó ở Việt Nam.

"Và trong thời gian trước mắt, chỉ có duy nhất một cánh cửa, đó là Đảng Cộng sản Việt Nam có thể đưa ra một chỉ thị nào đấy, mang tính chất nội bộ với các Thẩm phán, các nhân viên ngành tư pháp ở Việt Nam, là tạm ngừng áp dụng ba điều luật này (88, 79 và 258) trên thực tế, trong khi chờ Quốc hội sửa đổi.

Tôi nghĩ đây là một bước đàn áp tiếp theo của chính quyền Việt Nam đối với giới blogger. Giáo sư Hồng Lê Thọ (trong ảnh) là một người VN sống ở Nhật, về định cư tại VN, sau khi ông về hưu
Tiến sỹ Nguyễn Quang A

"Năm tới, Quốc hội (Việt Nam) sẽ tiến hành thảo luận và sửa đổi Bộ luật Hình sự, thì đấy cũng là một cánh cửa tiếp theo của chúng ta và nó sẽ mất thời gian hơn một chút. Tôi nghĩ rằng hiện tại chỉ có hai khả năng đấy là có thể giúp cho ba điều luật này tạm thời vô hiệu hóa mà thôi," Luật sư Long nói với BBC.

'Bước đàn áp tiếp theo?'

Hôm Chủ nhật, 30/11, an ninh Việt Nam vừa thông báo bắt giữ thêm một blogger trong nước từng là Việt kiều ở Nhật Bản, ông Hồng Lê Thọ, chủ blog 'Người lót gạch' với cáo buộc vi phạm điều 258 của Bộ luật Hình sự.

Bình luận về sự kiện này, Tiến sỹ Nguyễn Quang A nói với BBC:

"Tôi nghĩ đây là một bước đàn áp tiếp theo của chính quyền Việt Nam đối với giới blogger. Giáo sư Hồng Lê Thọ là một người Việt Nam sống ở Nhật, về định cư tại Việt Nam, sau khi ông về hưu.

"Ông ấy làm một trang điểm tin cũng gần tương tự như trang "Anh Ba Sàm", chủ yếu lấy tin từ các báo này, rồi các trang kia, và thỉnh thoảng cũng viết một vài lời bình luận. Và việc viện dẫn vào điều 258, để vu cho ông ấy những tội như thế, thì tôi nghĩ đây là một sự vi phạm quyền con người trắng trợn tiếp theo của chính quyền Việt Nam."

Còn blogger Phạm Viết Đào, người vừa mới ra tù cách đây không lâu, sau khi bị bắt giam và bỏ tù cũng vì vi phạm điều 258, thì bình luận về diễn biến này với BBC:

Cái điều luật ấy nó rất lỏng, rất chung chung, nhưng cũng rất là chặt, có nghĩa là người ta có thể muốn bắt bất cứ người nào, người ta cũng có thể quy cho điều ấy
Nhà văn, blogger Phạm Viết Đào

"Về blog 'Người lót gạch' thì tôi ít khi vào trang ấy, tôi cũng không biết nội dung của trang ấy thế nào, thành ra không biết họ căn cứ đâu để bắt ông Hồng Lê Thọ, nhưng tôi biết ông Hồng Lê Thọ qua những trang mạng khác, những thông tin khác về ông ấy có nhiều quan hệ ở bên Nhật Bản với Việt Kiều bên ấy.

"Điều 258 người ta quy định rất chung chung, mà đối với việc xâm phạm lợi ích nhà nước, cá nhân, bây giờ họ có thể áp dụng rất rộng và có thể người nào, người ta cũng có thể quy vào được.

"Coi như xúc phạm danh dự của ai đấy, không phải như luật pháp phương Tây, xâm phạm lợi ích thì quy ra được bằng vật chất, thế nhưng điều này trong luật pháp Việt Nam nó rất là chung chung.

"Thành ra, đôi khi người ta dùng cái đấy để người ta quy chụp cho những người có những quan điểm chính trị, có những chính kiến mà họ cho rằng không phù hợp thì họ sẽ quy điều ấy. Tôi nghĩ ông Hồng Lê Thọ cũng chắc giống tôi như thế...

"Một vài nguồn tin người ta nói ông này cũng ít viết mà ông chỉ đưa (đăng) lại, thì có thể do đưa một bài nào đấy mà trái ý với chính quyền, mà về phía chính quyền và các cơ quan chính quyền người ta cho là xâm phạm lợi ích, thì người ta bắt.

"Cái điều luật ấy nó rất lỏng, rất chung chung, nhưng cũng rất là chặt, có nghĩa là người ta có thể muốn bắt bất cứ người nào, người ta cũng có thể quy cho điều ấy," nhà văn Phạm Viết Đào nói với BBC.

(BBC)

GS Hồng Lê Thọ bị bắt với cáo buộc "tuyên truyền chống chế độ"

Cổng thông tin điện tử Bộ công an đưa tin ngày Chủ nhật, 30/11/2014

Giáo sư Hồng Lê Thọ, chủ nhân trang blog Người Lót Gạch, một trí thức kiều bào về nước, vừa bị bắt giam vào khuya ngày 29 tháng 11 theo điều 258 Bộ Luật hình sự Việt Nam. Đây là trường hợp mới nhất tại Việt Nam bị bắt theo điều luật mà lâu nay bị lên án là mơ hồ nhằm trấn áp các tiếng nói phản biện trong nước.

Người ‘thoát Trung’ mạnh mẽ

Tin tức về việc ‘bắt quả tang’, rồi ‘khám xét nhà khẩn cấp’ và ‘bắt giam’ giáo sư Hồng Lê Thọ, chủ nhân trang blog Người Lót Gạch được blog nguyentandung loan đi sớm nhất.

Cổng thông tin của Bộ Công An có thông tin tương tự như trên trang blog nguyentandung. Theo đó cơ quan an ninh điều tra Thành phố Hồ Chí Minh theo tin tố cáo của quần chúng đã tiến hành biện pháp nghiệp vụ của họ đối với ông Hồng Lê Thọ, sinh năm 1949, hiện ngụ tại số 32 Cửu Long, phường 15, quận 10, thành phố Hồ Chí Minh.

Cơ quan điều tra cho rằng ông Hồng Lê Thọ cho đăng trên mạng các bài viết với nội dung mà cơ quan này cho là ‘có nội dung xấu, thông tin sai lệch, làm giảm uy tín, mất lòng tin trong nhân dân với cơ quan Nhà nước, tổ chức xã hội, công dân theo điều 258 Bộ luật hình sự’.

Theo tôi tựu trung lại anh là người có quan điểm rất ôn hòa về chính trị. Không bao giờ có chuyện nói anh vi phạm điều 258, chuyện lợi dụng cái này, lợi dụng cái kia hay vấn đề dân chủ để lật đổ chế độ hay tuyên truyền chống phá chế độ. Thậm chí khi nói chuyện với tôi anh phê phán thẳng một số quan điểm cực đoan - Nhà báo Phạm Chí Dũng

Nhà báo độc lập Phạm Chí Dũng, một người biết rõ về giáo sư Hồng Lê Thọ, cho biết những nhận xét của bản thân đối với người vừa bị bắt như sau:

Tôi đã quen biết anh Thọ nhiều năm nay và tôi rất có tình cảm với anh Thọ. Tôi cho đó là một người trí thức có tinh thần dân tộc cao, một trong những người đưa ra đường lối ‘thoát Trung’ mạnh mẽ nhất, tách bạch và có chiều sâu nhất. Anh Thọ là một Việt Kiều Nhật, anh rành cả tiếng Pháp và tiếng Anh, trang Người Lót Gạch của anh có thể nói gần như là trang duy nhất ở Việt Nam điểm tin bằng tiếng Pháp và tiếng Anh, cung cấp lượng thông tin bổ ích cho độc giả. Anh cũng là người có kiến thức sâu trong khá nhiều lĩnh vực và có quan hệ với nhóm Việt Studies ở Hoa Kỳ và một số nước Phương Tây.

Theo tôi tựu trung lại anh là người có quan điểm rất ôn hòa về chính trị. Không bao giờ có chuyện nói anh vi phạm điều 258, chuyện lợi dụng cái này, lợi dụng cái kia hay vấn đề dân chủ để lật đổ chế độ hay tuyên truyền chống phá chế độ. Thậm chí khi nói chuyện với tôi anh phê phán thẳng một số quan điểm cực đoan; nhưng tôi không biết Nhà nước này bắt anh để làm gì?Nếu không vì một lý do gì đặc biệt và ẩn giấu, người ta phải công khai tất cả mọi chuyện, minh bạch hóa, không thể bắt giữ công dân một cách tùy tiện, mà đặc biệt vẫn sử dụng điều luật 258 mà quốc tế lên án.

Nhà báo Phạm Chí Dũng cũng có ý kiến về việc bắt giữ giáo sư Hồng Lê Thọ mà được nói là do những bài viết đăng trên Internet có nội dung xấu, thông tin sai lệch như cơ quan an ninh điều tra nêu ra:

Uy tín xã hội và năng lực cá nhân của anh Hồng Lê Thọ là vấn đề mà tôi cho rằng khi muốn bắt giữ anh, Nhà nước phải cân nhắc, phải thận trọng nếu không sẽ gặp phản ứng rắc rối và lớn chuyện từ phía Hoa Kỳ và Phương Tây - Nhà báo Phạm Chí Dũng

Theo tôi khó có thể đánh giá qua những bài viết, những bài đăng lại trên trang Người Lót Gạch để qui ra tội chống phá chính quyền. Thực sự tôi không đọc khá thường xuyên trang Người Lót Gạch vì bận quá nhiều việc; nhưng chúng tôi gặp nhau thường xuyên nói chuyện. Trước khi anh Thọ bị bắt khoảng hai tuần, chúng tôi có gặp nhau uống cà phê, và tôi thấy anh Thọ vẫn ổn, ôn hòa và anh nói về những bài viết, bài đăng lại trên trang Người Lót Gạch thì không có vấn đề gì cả. Đó là theo anh ta nhận định, và tôi cũng nghĩ rằng nếu Nhà nước muốn bắt những người bị coi là bất đồng chính kiến vào thời điểm này thì Nhà nước Việt Nam phải rất cân nhắc về chuyện làm sao họ có đủ lý do, đủ cơ sở, không thể đưa ra những lý do tùy tiện như trước đây, đặc biệt đối với những người như anh Hồng Lê Thọ. Tôi biết trong nhóm trí thức Việt Kiều, nhất là nhóm luôn có mong ngóng, mong đợi đóng góp những ý kiến phản biện để xây dựng kinh tế, xã hội, kể cả góp ý về một số vấn đề chính trị đối với Nhà nước Việt Nam, anh Thọ là người có uy tín và anh luôn đưa ra những gợi ý, những đóng góp mà tôi cho có giá trị. Anh cũng là người mà ở trong nước không phải ít người biết đâu, khá nhiều người biết anh, đặc biệt trong giới dân chủ- nhân quyền. Thành thử uy tín xã hội và năng lực cá nhân của anh Hồng Lê Thọ là vấn đề mà tôi cho rằng khi muốn bắt giữ anh, Nhà nước phải cân nhắc, phải thận trọng nếu không sẽ gặp phản ứng rắc rối và lớn chuyện từ phía Hoa Kỳ và Phương Tây.

Bắt theo tố giác

Việc tiến hành khám xét và bắt giữ giáo sư Hồng Lê Thọ, chủ nhân trang blog Người Lót Gạch, còn được nói là theo tin tố giác của quần chúng. Nhà báo Phạm Chí Dũng có ý kiến về điều này:

Tuy nhiên so với những nhân vật bất đồng chính kiến khác trước đây, lần này cơ quan an ninh điều tra lại dựa vào tố giác của quần chúng, đó là một hiện tượng khá bất thường, một cụm từ khá lạ được ứng vào trường hợp này - Nhà báo Phạm Chí Dũng

Về mặt tố giác của quần chúng, đó là một cụm từ chung trong pháp luật và điều tra xét hỏi bên ngành công an, điều đó không có gì sai vì tố giác của quần chúng là một cơ sở để có thể dẫn đến bắt giữ, bắt giam một nhân vật, một đối tượng hình sự nào đó. Tuy nhiên so với những nhân vật bất đồng chính kiến khác trước đây, lần này cơ quan an ninh điều tra lại dựa vào tố giác của quần chúng, đó là một hiện tượng khá bất thường, một cụm từ khá lạ được ứng vào trường hợp này. Tôi biết trong thực tế điều tra, xét hỏi ở Việt Nam, thường người ta áp dụng cơ sở tố giác của quần chúng đối với tội phạm là những trường hợp đối tượng hình sự; chứ không phải những đối tượng hoạt động chính trị, những nhân vật bất đồng chính kiến, hoặc dân chủ, đấu tranh cho nhân quyền. Trường hợp này áp dụng với anh Hồng Lê Thọ, tôi cho là khá lạ. Điều đó cho tôi một chút hy vọng là anh Thọ có thể sẽ không bị bắt lâu. Có thể qua một quá trình điều tra nào đó ngắn hạn, cơ quan Nhà nước: các cơ quan công an, chính quyền cũng sẽ phải thả anh ra.

Vào chiều ngày 27 tháng 11 vừa qua, một nhóm sinh viên tại Hà Nội cũng bị lực lượng chức năng ập vào nhà khám xét, bắt đưa về đồn Công an cũng như tịch thu một số tài liệu về dân chủ, nhân quyền của những sinh viên này. Việc làm đó cũng được nói là do có tố cáo của người dân những sinh viên này tàng trữ chất cháy, chất nổ. Facebooker Lý Quang Sơn phản bác về cơ sở có tố cáo để đột nhập vào phòng trọ của các bạn như sau:

Họ viện cớ dùng đơn tố cáo để xâm nhập vào nhà chúng tôi. Tôi nói tôi hoàn toàn có thể dùng đơn tố cáo bất kỳ một quan tham nhũng nào, và ngay ngày mai tôi yêu cầu họ phải xông vào nhà quan tham nhũng đó để điều tra. Tôi thách đố họ làm điều đó, nhưng họ không thể làm được, họ không nói gì.

Điều 258 vô lý

Việc khám nhà và bắt giữ giáo sư Hồng Lê Thọ, chủ nhân trang blog Người Lót gạch, là trường hợp mới nhất bị bắt giữ theo điều 258 Bộ Luật Hình sự Việt Nam. Điều luật này lâu nay bị nhiều người quan tâm cho rằng mơ hồ và Nhà nước lập ra để dễ bề trấn áp những tiếng nói đối lập, phản biện.

Hiện nay có hai trường hợp cũng đang bị truy tố và giam giữ với cáo buộc ‘lợi dụng các quyền tự do dân chủ, vi phạm quyền và lợi ích hợp pháp của Nhà nước, tổ chức, công dân’ theo điều 258 là blogger Anh Basam Nguyễn Hữu Vinh và người cộng sự Nguyễn thị Minh Thúy.

Gia Minh

(RFA)

Những nước bình thường, Phương Đông 25 năm hậu Cộng sản

Hai mươi lăm năm sau khi Bức tường Bá Linh sụp đổ, một cảm thức nuối tiếc về cơ hội đã bỏ lỡ đang trùm lên các nước một thời nằm ở phía Đông đường ranh này. Trở lại thời điểm đó, hi vọng của dân chúng tại đây đã dâng cao trong không khí hồ hởi đón mừng sự sụp đổ đột ngột của chủ nghĩa cộng sản. Từ Bratislava đến Ulaanbaatar, cơ hồ thể chế dân chủ và sự thịnh vượng kinh tế đã đến đợi ở góc đường.

Ngày nay, tâm trạng người dân tại những nước này trở nên u ám hơn. Với một vài trường hợp ngoại lệ, như Estonia và Ba Lan, những nước hậu cộng sản còn lại bị coi là những trường hợp thất bại – kinh tế bị oằn xuống dưới sức nặng của tầng lớp hưởng hưu bổng đang sống chật vật và giới đầu sỏ chính trị đang sống xa hoa, còn chính trị thì bị hoen ố bởi các trò gian lận ở thùng phiếu và sự xuất hiện những lãnh đạo độc tài. Từ Yugoslavia cũ đến Chechnya và bây giờ đến miền Đông Ukraine, các cuộc chiến đã làm gián đoạn sự liên tục của thời gian hơn 40 năm hòa bình lạnh [cold peace] trên lục địa châu Âu, để lại nhiều vùng lõm âm ỉ bạo động. Đối với nhiều quan sát viên thời sự, chế độ kìm kẹp độc tài và tham vọng địa chính trị hiếu chiến của Tổng thống Nga Vladimir Putin tiêu biểu cho một tình trạng suy thoái dân chủ tổng quát hơn lan ra từ phía Đông. “Điều tồi tệ nhất của chủ nghĩa cộng sản là những gì diễn ra sau nó,” Tổng Biên tập của một nhật báo Ba Lan và trước đây là một nhà bất đồng chính kiến chống cộng, ông Adam Michnik, mỉa mai.

Baku, thủ đô Azerbaijan ngày nay

Ngày kỷ niệm là một dịp tốt để chiêm nghiệm lịch sử và chẩn đoán tương lại. Nhiều thay đổi đã diễn ra từ khi các nước hậu cộng sản – gồm 15 quốc gia kế thừa Liên Xô, 14 nước cộng sản cũ của Đông Âu , và cựu chư hầu Xô-viết Mông Cổ – đã thoát khỏi các chế độ Mác-xít tàn bạo cách đây một thế hệ. Không phải mọi thay đổi đều phải trở thành một cái gì tốt đẹp hơn. Nhưng nếu coi những cải tổ hậu cộng sản là thất bại, thì đó lại là một sai lầm, và sai lầm này có nhiều ý nghĩa vượt ra ngoài khu vực. Một số nhà nghiên cứu, choáng ngợp trước sự trỗi dậy của Trung Quốc và bị sốc do cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, gần đây đã coi chủ nghĩa tư bản nhà nước độc tài là một phương án sinh động thay thế cho sự rối loạn chức năng của thể chế dân chủ tự do. Quan niệm sai lầm cho rằng nỗ lực cải tổ thị trường đã thất bại tại Đông Âu đã tăng cường cái ảo giác này.

Sự thật là lối tường thuật u ám đang thịnh hành về thế giới hậu cộng sản phần lớn là sai lầm. Gạt qua một bên các hình ảnh thời sự hiện nay, chúng ta sẽ thấy cuộc sống đã được cải thiện ngoạn mục khắp khối Đông cũ. Từ thời kỳ quá độ đến nay, các nước hậu cộng sản đã phát triển kinh tế nhanh chóng; ngày nay, người dân trở nên giàu có hơn, có tuổi thọ cao hơn, và sống hạnh phúc hơn. Gần như trên mọi phương diện, những quốc gia này hiện nay hoàn toàn giống như bất cứ quốc gia nào khác trên thế giới có cùng một mức độ phát triển kinh tế. Chúng đã trở thành những nước bình thường – và, trong nhiều cung cách, tốt đẹp hơn cả bình thường.

Mặc dù tính trung bình, chúng giống như các quốc gia đồng đẳng kinh tế, nhưng trên thực tế các quốc gia chuyển đổi thể chế này đã trở nên đa dạng hơn nhiều. Sau khi thoát ra khỏi mô hình do Moscow áp đặt, chúng chịu sức thu hút của những quốc gia láng giềng phi cộng sản gần nhất: các nước ở Trung Âu nghiêng về châu Âu hơn; các nước ở Trung Á nghiêng về châu Á hơn. Trong những năm sắp tới, con đường phát triển của chúng có khả năng cùng phản ánh sự ganh đua giữa hai lực tác động chính: tính năng động toàn cầu của hiện đại hóa và sức níu kéo của địa lý [khu vực].

CÁC QUỐC GIA KINH TẾ THỊ TRƯỜNG

Để hiểu rõ các nước hậu cộng sản nói trên đã thay đổi ra sao ta hãy nhớ lại chúng đã xuất phát như thế nào. Về chính trị, chúng đều là những quốc gia độc tài được cai trị bởi một đảng cầm quyền. Mỗi nước đều có cán bộ tuyên giáo để dạy bảo người dân phải nghĩ gì, có mật vụ để phát hiện bất đồng chính kiến, và có trại tù để giam giữ những người chỉ trích chế độ. Tất cả đều bày ra các cuộc tuyển cử khôi hài trong đó đảng chiếm hơn 95 phần trăm phiếu bầu. Trừ Yugoslavia và Albania sau năm1960, các nước khác đều nhận lệnh từ Moscow, một trung tâm quyền lực đã đưa xe tăng vào Hungary năm 1956 và Tiệp Khắc năm 1968 để đàn áp các cuộc nổi dậy của dân chúng.

Tất cả các nước trong khối cộng sản vào thời đó có nền kinh tế do trung ương kiểm soát. Hầu hết hoặc tất cả tài sản đều thuộc về nhà nước, và giá cả được các nhà làm kế hoạch kinh tế đặt ra, chứ không do thị trường định đoạt. Công nghiệp nặng chiếm ưu thế trong khi khu vực dịch vụ thì èo uột. Tại Liên Xô, chi phí quốc phòng đã ngốn tới 25 phần trăm GDP vào cuối những năm 1980, so với dưới 6 phần trăm tại Mỹ. Vào năm 1986, các nhà máy của Liên Xô đã sản xuất một kho vũ khí gồm 45.000 đầu đạn hạt nhân.

Làm thoả mãn người tiêu thụ không phải là một ưu tiên. Để mua được một căn hộ vào những năm 1980, người nạp đơn ở Bulgaria phải đợi đến 20 năm, và tại Ba Lan phải đợi đến 30 năm; một phần tư số người trong danh sách chờ tại Liên Xô là người đã nghỉ hưu. Người mua xe hơi tại Đông Đức phải đặt hàng trước 15 năm. Tại Romania, nhà độc tài Nicolae Ceausescu buộc mọi người phải theo một chế độ ăn uống thiếu calorie vào đầu những năm 1980 để dành tiền trả nợ nước ngoài. Ông qui định mỗi phòng chỉ được thắp sáng bằng một bóng đèn 40 watt, sưởi ấm các công sở chỉ đến 14 độ C là tối đa, và thời gian phát sóng truyền hình mỗi ngày là hai giờ với các chương trình tẻ nhạt.

Các nước cộng sản có thể rêu rao một số thành tích. Với chỉ 8 phần trăm dân số thế giới, Liên Xô và các nước Đông Âu đã giành được 48 phần trăm huy chương tại Thế vận hội Seoul năm 1988 và có đến 53 trong số 100 tay cờ tướng hàng đầu năm đó. Tỉ lệ người có học và biết chữ là cao.

Tuy nhiên, vào những năm suy tàn của chủ nghĩa cộng sản, ít ai chịu đứng ra bênh vực nó. Theo Vaclav Havel, nhà bất đồng chính kiến về sau trở thành Tổng thống Cộng hòa Séc, hệ thống đó là một “cỗ máy đồ sộ quái đản, inh ỏi và tanh hôi.” Nhiều năm sau khi rời bỏ quyền hành, Mikhail Gorbachev, chủ tịch cuối cùng của Liên Xô đã mô tả đặc tính của nền kinh tế mà có thời ông giám sát là “ngốn ngấu” và “phung phí tài nguyên.”

Cuối cùng, toàn bộ hệ thống Xô-viết thình lình sụp đổ. Các lãnh đạo mới được dân bầu ra khắp khối cộng sản cũ phải đối diện với nền kinh tế nước mình trong cơn khủng hoảng. Năm 1989, lạm phát tăng vọt 640 phần trăm tại Ba Lan và 2.700 phần trăm tại Nam Tư. Khoảng thời gian trước 1991, thời điểm Liên Xô tan rã, sản lượng của nước này giảm 15 phần trăm một năm.

Các chính phủ hậu cộng sản đồng loạt thực thi các chương trình cải tổ – được thiết kế để giảm bớt việc kiểm soát giá cả, thúc đẩy mậu dịch, quân bình ngân sách, tư hữu hóa các xí nghiệp nhà nước, và thiết lập các chương trình phúc lợi xã hội – mặc dù một số nước có thể theo đuổi các chương trình này nhanh hơn và mạnh hơn các nước khác. Những cải tổ này đã thay hình đổi dạng nền kinh tế của họ. Nói chung, nhờ từ bỏ đường lối hoạch định kinh tế trung ương, các nước hậu cộng sản có điều kiện phát triển kinh tế thị trường hơn phần còn lại của thế giới. Khoảng năm 2011, các nước này đạt một chỉ số tự do kinh tế trung bình là 7,0, một chỉ số do Viện Fraser, một nhóm nghiên cứu tại Canada đúc kết, so với chỉ số trung bình toàn cầu là 6,8. Nước được cải tổ nhiều nhất trong khối,Estonia, có chỉ số tự do kinh tế nằm giữa Đan Mạch và Hoa Kỳ.

Hầu như khắp mọi nơi, các con khủng long công nghiệp nhà nước phải nhường bước cho các công ty tư nhân là những công ty bắt đầu sản xuất phần lớn tổng sản phẩm nội địa (GDP). Sản lượng trung bình của khu vực tư tại các nước hậu cộng sản hiện nay chiếm khoảng 70 phần trăm. Công nghiệp nặng được giảm thiểu, và trung bình, khu vực dịch vụ tăng từ 36 phần trăm đến 58 phần trăm sản lượng quốc gia trong thời gian từ 1990 đến 2012. Không có một khu vực nào trên thế giới mà mậu dịch quốc tế phát triển nhanh như thế, với kim ngạch nhập khẩu và xuất khẩu cùng tăng vọt từ 75 phần trăm đến 114 phần trăm GDP. Sau nhiều thập niên chủ yếu trao đổi mậu dịch với nhau trong cùng một khối, các quốc gia hậu cộng sản đã nhanh chóng tái định hướng kinh tế để nhắm tới các thị trường nước ngoài tại châu Âu và những khu vực khác. Tính đến năm 2012, giá trị hàng xuất khẩu từ các nước Đông Âu cũ sang EU tăng trung bình 69 phần trăm và từ các nước cộng hòa Xô-viết cũ 47 phần trăm.

Tóm lại, những nước này đã chuyển đổi hệ thống kinh tế do nhà nước quản lý, được quân sự hóa và công nghiệp hóa cao độ thành một nền kinh tế thị trường hướng về dịch vụ, đặt cơ sở trên sở hữu tư nhân và hội nhập vào mạng lưới thương mại toàn cầu. Không còn bị bóp méo theo đường lối Mác-xít, các định chế kinh tế, chính sách mậu dịch, và các môi trường điều tiết tại những nước này ngày nay giống hệt các nước khác có cùng một mức lợi tức quốc gia.

Bất chấp những thay đổi này, các quan sát viên thường qui trách nhiệm cho các cải tổ thời hậu cộng sản về thành tích kinh tế tồi tệ tại các quốc gia đang trải qua thời kỳ quá độ. Hai cáo buộc thông thường cho rằng trên cơ bản các cải tổ này đã được quan niệm một cách sai lầm và rằng chúng đã được thi hành một cách quá triệt để [too radical]. Việc chỉ trích này nêu lên hai câu hỏi: một là, liệu thành tích kinh tế của các quốc gia này có thực sự tồi tệ hay không, và hai là, liệu các chiến lược triệt để hơn có mang lại kết quả tồi tệ hơn so với các đường lối cải tổ tuần tự hơn hay không. Câu trả lời vắn tắt cho cả hai câu hỏi là không.

HƯỚNG PHÁT TRIỂN ĐI LÊN

Một khởi điểm hợp lý trong việc đánh giá thành tích kinh tế của một nước là lợi tức quốc gia của nó, nhưng bất cứ một sự so sánh nào dùng số liệu của thời Xô-viết cũng cần phải được xét đến bằng một thái độ hoài nghi. Vì nhiều lý do khác nhau, phần lớn sản lượng mà các kế toán viên của thời cộng sản ghi lại trong sổ sách thường không có giá trị như con số mà họ rêu rao. Các nhà máy báo cáo láo sản lượng của mình để lãnh tiền thưởng, do đó thổi phồng các số liệu GDP lên đến 5 phần trăm. Nhiều hàng hóa do các nhà máy này sản xuất có phẩm chất tồi tệ đến nỗi người tiêu thụ không chịu mua. Chính phủ phát động nhiều dự án đồ sộ nhưng không bao giờ được hoàn thành (mà vẫn được tính vào chi phí đầu tư, làm gia tăng các giá trị GDP) và duy trì các chi phí quốc phòng to lớn với trị giá rất đáng hoài nghi. Rốt cuộc, chỉ một phần rất nhỏ trong lợi tức chính thức của quốc gia lọt vào túi của người dân mà thôi. Vào năm 1990, chẳng hạn, lượng tiền dùng để tiêu thụ trong các hộ gia đình tại hầu hết những nước phi cộng sản [noncommunist countries] chiếm đến 60 phần trăm GDP. Nhưng tại Nga, con số này chiếm chưa được một phần ba GDP, và tại Azerbaijan, con số này rơi xuống dưới một phần tư.

Phần lớn sự suy thoái kinh tế được ghi nhận trong những năm đầu của thời kỳ quá độ hậu cộng sản – theo một vài ước tính, có thể giảm đến một nửa – đã phản ánh việc cắt bỏ sản lượng hư cấu hay các đầu tư vô bổ của thời cộng sản. Nhưng thậm chí nếu những con số chính thức này được thừa nhận theo giá trị bề mặt của chúng, bức tranh mà chúng cho thấy vẫn sáng sủa hơn người ta thường lầm tưởng. Bất chấp nền kinh tế bị suy giảm lúc đầu, trong thời gian từ năm 1990 đến năm 2011, một nước hậu cộng sản có mức tăng trưởng trung bình (Uzbekistan) cũng tăng trưởng nhanh hơn một chút so với một nước có mức tăng trưởng trung bình ở một nơi khác trên thế giới (Norway). Trong khi GDP đầu người của Norway tăng lên 45 phần trăm trong thời gian nói trên, Uzbekistan tăng được 47 phần trăm. Bosnia, nơi lợi tức quốc gia tăng hơn 450 phần trăm, đã đạt tỉ lệ tăng trưởng ở vị trí thứ ba trên thế giới trong giai đoạn vừa nói. Albania đứng ở vị thứ 16, tăng trưởng 134 phần trăm, và Ba Lan vị thứ 20, tăng trưởng 119 phần trăm. Ba nước hậu cộng sản này còn qua mặt cả những cỗ máy có truyền thống tăng trưởng như Hồng Kông và Singapore.

Sự gia tăng về mức tiêu thụ cũng ngoạn mục không kém. Từ năm 1990 đến năm 2011, mức tiêu thụ trong các hộ gia đình tính theo đầu người tại các nước hậu cộng sản đã tăng trung bình 88 phần trăm, so với mức tăng trung bình 56 phần trăm tại các nơi khác trên thế giới. Tại Ba Lan, mức tiêu thụ hộ gia đình đã tăng 146 phần trăm, ngang với tỉ lệ của Hàn Quốc. Tại Nga, mức tiêu thụ đã tăng 100 phần trăm.

Người dân bình thường đã trông thấy mức sống của mình được cải thiện đáng kể. Số người sở hữu xe hơi, một thước đo đáng tin cậy về lợi tức có thể đem ra tiêu xài, đã gia tăng sau khi chế độ cộng sản sụp đổ mặc dù GDP có sa sút trong những năm đầu của thời kỳ quá độ. Trong thời gian từ 1993 đến 2011, con số trung bình của xe hơi chở người [passenger cars] đã tăng từ một chiếc cho 10 đầu người đến một chiếc cho 4 đầu người. Hiện nay số xe hơi tính theo đầu người tại Lithunia, Ba Lan, và Lithuania còn cao hơn cả Anh.

Trong công nghệ thông tin, Đông Âu cũng vươn lên phía trước, đi từ lạc hậu đến tiến bộ vượt bậc. Vào năm 2013, tỉ lệ số điện thoại di động được sử dụng cho mỗi đầu người là 1,24 [cứ 100 người thì có đến 124 chiếc điện thoại], một con số vượt cả phương Tây. Thế giới hậu cộng sản ngày nay có một tỉ lệ cư dân mạng là 54 phần trăm dân số trong một nước trung bình – cao hơn bất cứ khu vực nào trên thế giới ngoại trừ Bắc Mỹ và Tây Âu.

Công dân của các quốc gia hậu cộng sản cũng đi du lịch nhiều hơn bao giờ; họ thực hiện 170 triệu chuyến du lịch nước ngoài năm 2012. Và ở trong nước, họ sống trong những hộ chung cư rộng rãi hơn: từ năm 1991, không gian sống tính theo đầu người đã tăng lên 99 phần trăm tại Cộng hòa Séc, 85 phần trăm tại Armenia, và 39 phần trăm tại Nga. Nhờ các chương trình tư hữu hóa nhà ở cho đại chúng, tỉ lệ sở hữu nhà ở tại một vài nơi đã vượt đến mức cao nhất thế giới. Dân chúng cũng ăn ngon hơn trước. Tại bảy trong số chín cộng hòa Xô-viết cũ có công bố các số liệu thống kê liên quan, việc tiêu thụ trái cây và rau đã tăng vọt. Vào năm 2011, chẳng hạn, dân Ukraine ăn 58 phần trăm nhiều rau hơn và 47 phần trăm nhiều trái cây hơn so với 20 năm về trước. Cộng hòa Séc, Hungary, Ba Lan, Slovakia, và Slovenia trải qua một hiện tượng mà các nhà nghiên cứu y khoa đã mô tả vào năm 2008 trong Tạp chí Dịch tễ học châu Âu [the European Journal of Epidemiology] “gần như chắc chắn là một đợt giảm thiểu bệnh tim mạch nhanh nhất chưa từng thấy” sau khi người tiêu thụ bắt đầu thay thế dầu thực vật cho các loại mỡ động vật.

Về sự thăng tiến trong xã hội, các số liệu thống kê phủ nhận thành kiến cho rằng xã hội hậu cộng sản đang bị phân hóa giữa giới đại gia đầu sỏ và tầng lớp ăn mày. Tỷ số sinh viên ghi danh đại học, vốn đã cao, sau năm 1989 thậm chí còn gia tăng hơn nữa, ở mức trung bình 33 phần trăm trước năm 2012. Cũng trước năm 2012, tại những nước hậu cộng sản, tỉ lệ trung bình học sinh vừa xong trung học quyết định tiếp tục học thêm là cao hơn tỉ lệ tương ứng tại Thụy Sĩ. Mặc dầu tỉ lệ nghèo khổ và bất bình đẳng lợi tức thường tăng lên vào lúc đầu của thời kỳ quá độ, nhưng những tỉ lệ này tại các quốc gia hậu cộng sản hiện nay là thấp hơn các nền kinh tế khác có cùng mức lợi tức tương đương.

Các chính phủ cũng đang có thêm nhiều nỗ lực để đảm bảo cho người dân có thể hít thở không khí trong lành hơn. Chế độ cộng sản đã để lại một rừng ống khói nhà máy, nhưng từ 1990, cả 11 nước hậu cộng sản thành viên của EU đã cắt giảm hơn một nửa các lượng khí thải carbon monoxide, ốc-xít ni-tơ, ốc-xít lưu huỳnh. Thậm chí trong khi kinh tế đang tăng trưởng, 12 hai nước cộng hòa Xô-viết cũ đã cắt giảm các khí thải ô nhiễm thoát ra từ các nguồn cố định vào không khí, ở tỉ lệ trung bình 66 phần trăm trong thời gian từ 1991 đến 2012.

Và mặc dù thường có những bài báo nêu lên tỉ suất tử vong tăng vọt [soaring mortality] do căng thẳng của thời kỳ quá độ, các xu thế phát triển liên quan đến dân số của khu vực này là không đen tối. Tính trung bình, tuổi thọ tại các quốc gia hậu cộng sản đã tăng từ 69 tuổi vào năm 1990 đến 73 tuổi vào năm 2012. Thậm chí tại Nga, từ lâu đã bị mô tả là một vùng thảm họa dân số [demographic disaster zone], tuổi thọ trung bình cũng đứng ở mức ngoài 70 một chút – nghĩa là cao hơn bao giờ hết trong lịch sử Nga. Tỉ suất tử vong ở trẻ sơ sinh, vốn đã thấp, lại giảm nhanh hơn tại các các nước hậu cộng sản tính theo tỉ lệ phần trăm so với bất cứ khu vực nào trên thế giới trong thời gian từ 1990 đến 2010. Lượng rượu cồn tiêu thụ [của mỗi người] tính trung bình cũng nhích xuống từ 2,1 gallon [hay 7,95 lít] cồn tinh chất vào năm 1990 xuống 2,0 gallon [hay 7,57 lít] vào năm 2010. Có vài ngoại lệ: lượng rượu tiêu thụ đã tăng lên tại Nga và các quốc gia Baltic. Nhưng thậm chí lượng rưọu trung bình cho mỗi đầu người tại Nga vào năm 2010 là 2,9 gallon [hay gần 11 lit] vẫn còn thấp hơn ở Áo, Pháp, Đức, hay Ái Nhĩ Lan.

Mặc dù những tiến bộ như về mức sống, chẳng hạn, là quan trọng; nhưng chuyển đổi cơ bản nhất đã diễn ra tại các nước trong khối Đông cũ là chính trị. Người dân của hầu hết các quốc gia chuyển đổi chế độ hiện sống dưới những chính phủ tự do và cởi mở hơn bất cứ thời điểm nào trong lịch sử của họ. Thậm chí khi đối chiếu với bối cảnh trong đó thể chế dân chủ đã trỗi dậy trên toàn cầu vào những thập niên gần đây, mức độ chuyển đổi chính trị trong khối Đông cũ vẫn là rất ngoạn mục.

Một vài số liệu có thể chứng minh điều này. Sử dụng thước đo phổ biến nhất về các chế độ chính trị, gọi là Chỉ số Chính thể [Polity index], do Trung tâm Nghiên cứu Hoà bình của các Thể chế [the Center for Systemic Peace], chúng tôi đặt các nước trên một thang điểm từ số không (thuần túy độc tài) đến 100 (thể chế dân chủ vững mạnh nhất). Vào năm 1988, các quốc gia khối Đông được xếp từ vị thứ 5 (Albania) đến 40 (Hungary), tính trung bình các nước trong khối này có điểm số 20, gần với điểm số của Ai Cập và Iran. Dựa vào trình độ phát triển kinh tế lúc bấy giờ, các nước cộng sản nổi bật lên như là những chế độ độc tài khác thường trên thế giới. Sau các cuộc cách mạng 1989-91, Chỉ số Chính thể trung bình của chúng đã tăng vọt, vươn tới điểm số 76 vào năm 2013. Ngày nay, một nước hậu cộng sản trung bình được hưởng tự do của một nước bình thường như người ta kỳ vọng, dựa vào mức lợi tức quốc gia của nó. Có đến 6 nước hậu cộng sản có Chỉ số Chính thể cao nhất, ngang hàng với Đức và Mỹ.

VƯƠN CAO HƠN NỮA

Các nước hậu cộng sản ngày nay còn lâu mới trở nên hoàn hảo. Nhưng hầu hết các khuyết điểm của chúng cũng là thuộc tính tiêu biểu cho các quốc gia có cùng một trình độ phát triển kinh tế. Trên nhiều mặt, các nước này còn đạt được những thành tích tốt đẹp hơn, vượt ra ngoài các dự đoán dựa vào lợi tức quốc gia. Và trong một số ít trường hợp tụt hậu, các nước này gần như luôn luôn đi đúng hướng.

Xin lấy nạn tham nhũng làm ví dụ. Khu vực này thường xuyên bị đánh giá rất thấp trên các chỉ số đo lường nạn tham nhũng mà người ta tin là có thật [perceived corruption]. Thành tích yếu kém này là không đáng ngạc nhiên vì những chỉ số đo lường nạn tham nhũng phần nào đã dựa vào các cuộc thăm dò các nhà doanh nghiệp quốc tế, là những người có khả năng bị lung lạc do cái hình ảnh bẩn thỉu của khu vực này được nêu lên trên các phương tiện truyền thông toàn cầu. Nhưng các chỉ số của nạn hối lộ được chính người dân của những nước hậu cộng sản này tường thuật trong các cuộc thăm dò không tiết lộ danh tánh lại vẽ ra một bức tranh khác hẳn. Những chỉ số này, mặc dù cao, vẫn là tiêu biểu cho các nước có một mức lợi tức tương đương. Các cuộc thăm dò do tổ chức giám sát Minh bạch Quốc tế [Transparency Internatonal] tiến hành từ năm 2010 đến năm 2013 cho thấy rằng số người thú nhận đã hối lộ quan chức tại một quốc gia hậu cộng sản trung bình (23 phần trăm) là ít hơn con số trung bình tại những nước khác (28 phần trăm).

Về xung đột vũ trang cũng thế, khu vực này không khác với những vùng có cùng mức độ phát triển tương đương. Mặc dù chiến tranh đã xảy ra tại Nam Tư cũ, Chechnya, và hiện nay tại Ukraine, các nước hậu cộng sản không khác với các quốc gia có cùng một mức độ phát triển, trong khả năng trải qua xung đột vũ trang hay nội chiến trong 25 năm qua. Các quốc gia này cũng không cho thấy tỉ lệ tử vong cao hơn, cả trong chiến tranh hay bạo động lẫn qua số liệu tuyệt đối hoặc tính theo đầu người. Và mặc dù cuộc xung đột vũ trang tại Ukraine là quá mới để được tính vào những con số này, nhưng nó không có khả năng thay đổi kết quả thống kê, trừ phi chiến sự ở đó leo thang ra ngoài vòng kiểm soát.

Đằng sau những dữ liệu này, người ta còn chứng kiến tiến trình phi quân sự hóa nhanh chóng của toàn khu vực: so với chi phí quốc phòng của Liên Xô cũ có khi lên đến 25 phần trăm GDP, ngày nay không một quốc gia kế tục nào của nó, kể cả Nga, có ngân sách quốc phòng vượt quá 5 phần trăm GDP. Thậm chí khi liên minh của chúng tan rã, các quốc gia trong khốiWarsawcũ đã cho giải ngũ một triệu binh lính.

Nạn lạm phát và thất nghiệp cũng là hai vấn đề khác cần được bàn đến. Vào những năm 1990, hầu hết các nước hậu cộng sản đều kinh qua những gian khổ do vật giá leo thang và nạn thất nghiệp tăng vọt. Tuy nhiên, trước năm 2012, tình trạng lạm phát gần như đã được ổn định tại hầu hết những nước này; tỉ lệ lạm phát trung bình của các nền kinh tế hậu cộng sản trên thực tế đã rơi xuống dưới tỉ lệ lạm phát trung bình toàn cầu. Và mặc dù nạn thất nghiệp tại các nước chuyển đổi chế độ này vẫn còn cao hơn vài phần trăm so với các quốc gia có cùng trình độ kinh tế, nhưng tỉ lệ này vẫn tiếp tục đi xuống kể từ khi chạm đỉnh khoảng năm 2000.

Những năm gần đây còn chứng kiến những cải thiện trong một lãnh vực khác mà các nước hậu cộng sản đã từng tụt hậu so với phần còn lại của thế giới: đấy là hạnh phúc của người dân. Theo đợt thăm dò mới nhất của tổ chức Nghiên cứu các Giá trị Thế giới [the World Values Survey], được tiến hành trong những năm 2010-14, các nước trong khối Đông cũ cũng sắp bắt kịp thế giới về phương diện hạnh phúc. Tính trung bình, 81 phần trăm dân chúng được hỏi ý kiến tại các nước hậu cộng sản cho biết rằng họ hoặc là “rất” hoặc là “hoàn toàn” hạnh phúc, so với 84 phần trăm toàn thế giới. Với mức lợi tức hiện có, người dân tại những nước này không còn đặc biệt trầm cảm [particularly depressed] như trước – mặc dù họ vẫn bày tỏ nỗi bất bình khác thường [unusual dissatisfaction] với công việc, với chính phủ, cũng như với hệ thống giáo dục và y tế. Tỉ lệ tự sát, mặc dù vẫn còn tương đối cao, đã giảm bớt đáng kể từ khi chế độ cộng sản cáo chung.

CÁC QUI LUẬT VỀ SỰ THU HÚT GIỮA CÁC QUỐC GIA

Bài nghiên cứu các giá trị trung bình này làm lu mờ sự khác biệt to lớn diễn ra từ khi tính đồng phục [uniformity] do Moscow áp đặt lên chư hầu của mình cáo chung. Ngày nay, sự tương phản giữa các quốc gia hậu cộng sản đa dạng này là rất rõ nét. Ba Lan đã trở thành một nước dân chủ thị trường tự do có lợi tức quốc gia tăng lên hơn hai lần kể từ năm 1990; Tajikistan vẫn là một nước độc tài, trên mình còn mang thương tích chiến tranh và cực kỳ nghèo khổ, do một nhà lãnh đạo duy nhất đứng đầu suốt hơn 20 năm.

Một lý giải được lặp đi lặp lại nhiều lần về sự cách biệt giữa các thành quả kinh tế là, tại một số nước các quan chức chính phủ đã phá hoại hiệu quả bằng cách theo đuổi các cải tổ quá táo bạo. Theo luận cứ này, một đường lối chậm rãi hơn, có bài bản hơn đã giúp một số nước khác thực hiện các cuộc chuyển đổi thành công hơn. “Các chính sách theo đường lối tuần tự [gradualist policies] sẽ ít gây thiệt hại trong ngắn hạn, nhưng sẽ dẫn đến ổn định kinh tế và xã hội rộng lớn hơn, và thúc đẩy kinh tế tăng trưởng nhanh hơn trong dài hạn,” nhà kinh tế Joseph Stiglitz đã lập luận trong cuốn sách ông xuất bản năm 2002, Globalization and Its Discontents [Toàn cầu hóa và những nỗi bất bình]. “Trong cuộc chạy đua giữa con rùa và con thỏ, hình như con rùa lại thắng cuộc một lần nữa.” Lý giải này đã thu hút những người trong khối Xô-viết cũ khi họ nhận thấy các đặc quyền của mình bị tiến trình tự do hoá đe dọa và những người ở phương Tây mất lòng tin vào các thế lực kinh tế thị trường. Nhưng lý luận như vậy là sai lầm: khoảng giữa thập niên 1990, các nước theo đuổi cải tổ một cách nhiệt tình đã thành công vượt bậc so với những nước trì hoãn cải tổ.

Chỉ nhìn sơ vào các dữ liệu cũng đủ cho ta hậu thuẫn kết luận này. Để đo lường tiến độ của sự cải tổ, chúng tôi dựa vào các chỉ số được Ngân hàng Tái thiết và Phát triển châu Âu đưa ra, điều chỉnh chúng để định cho mỗi nước một số điểm hàng năm từ 0 đến 100, tùy theo mức độ mà nước đó tiến gần đến kinh tế thị trường tự do. Chúng tôi gọi những nước vượt lên trên 40 điểm trong ba năm đầu của thời kỳ quá độ là “những nước cải tổ triệt để [radical reformers].” Chín quốc gia hội đủ tiêu chuẩn này: Cộng hòa Séc, Estonia, Hungary, Estonia, Ba Lan, Nga, và Slovakia. Chúng tôi gọi những nước có điểm từ 25 đến 40 là những nước “cải tổ tuần tự [gradual reformers],” và những nước chưa vươn tới 25 điểm là “những nước cải tổ chậm [slow reformers].”

Việc so sánh thành tích kinh tế của ba nhóm nước này cho thấy rằng những cải tổ nhanh chóng hơn và triệt để hơn sẽ giảm thiểu, chứ không tăng thêm khó khăn kinh tế. Công bằng mà nói, khi bắt đầu quá trình chuyển đổi, các nước thuộc nhóm cải tổ triệt để đã chứng kiến sự suy giảm sản lượng trầm trọng hơn một chút so với các nước thuộc nhóm cải tổ tuần tự. Nhưng sau ba năm, những nước cải tổ triệt để đã xốc tới phía trước, vượt xa các nước cải tổ tuần tự. Trong khi đó, những nước cải tổ chậm gặp nhiều khó khăn nhất và ngày nay tiếp tục tụt hậu so với hai nhóm kia.

Cuối cùng những nước cải tổ tuần tự đã bắt kịp những nước cải tổ triệt để, nhưng việc này chỉ xảy ra sau nhiều năm chịu thiệt thòi vì phải trả giá đắt cho hiệu quả thấp [underperformance]. So với những nước hăng hái đi theo thị trường tự do, những nước cải tổ tuần tự mất nhiều thời gian hơn để lấy lại mức tiêu thụ hộ gia đình đã có trước đó và để ổn định giá cả lạm phát. Và trong mức độ người ta có thể phán đoán, dựa vào các dữ liệu thống kê hiện có, nạn thất nghiệp đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến những nước chậm cải tổ như Armenia và Madedonia, nghiêm trọng hơn các nước khác cùng kinh qua thời kỳ quá độ. Nhìn chung, không có bằng chứng nào cho thấy đường lối cải tổ tuần tự có thể giảm bớt sự nhức nhối của quá trình chuyển đổi. Tất cả mọi dấu hiệu đều chỉ theo chiều ngược lại: chính những con thỏ, chứ không phải những con rùa, đã thắng cuộc đua. Nhiều con rùa cuối cùng cũng theo kịp, nhưng chỉ sau khi lặn lội một hành trình gian khổ hơn.

Ngoài sự khác biệt vì cải tổ nhanh hay chậm, một mô hình nổi bật khác phát sinh từ vị trí địa lý của một quốc gia ở trong khu vực. Những tiên đoán trước đây, rằng tất cả các nước đang chuyển đổi rồi sẽ giống các quốc gia phương Tây, đã không trở thành hiện thực. Quá trình hội tụ quả thật đã diễn ra, nhưng ở hướng khác: giữa các nước hậu cộng sản và các lân bang phi cộng sản. Trên nhiều phương diện, các quốc gia hậu cộng sản đã trở nên tương tự với những nước phi cộng sản gần biên giới của chúng nhất.

Những quốc gia Baltic xích gần với Phần Lan hơn, những nước trong vùng Caucasus xích gần với Iran và Thổ Nhĩ Kỳ hơn. Những quốc gia Trung Á trở nên gần giống với Afghanistan và Iran hơn. Những nước Trung Âu thì xích gần với Áo và Đức hơn, nhưng thỉnh thoảng vẫn được các nước láng giềng ở phía Đông níu kéo. Có vài ngoại lệ đối với mô hình này – đáng lưu ý nhất là Belarus, một nước đã trở nên độc tài hơn so với những nước hậu cộng sản láng giềng. Nhưng trong hầu hết mọi trường hợp, sau khi thoát khỏi gọng kềm của Moscow, các chư hầu Xô-viết cũ đã nhanh chóng bung ra, hội nhập vào môi trường khu vực của mình.

Các đặc tính của những nước láng giềng không cộng sản gần gũi nhất của mỗi quốc gia vào thời điểm 1990 có thể gợi ý mạnh mẽ về đường hướng phát triển sau này của quốc gia đó. Nếu xét đến khởi điểm của từng nước, chúng ta sẽ thấy rằng hễ các nước láng giềng phi cộng sản càng giàu có, càng dân chủ và càng tự do về mặt kinh tế, thì cuối cùng nước hậu cộng sản đó sẽ trở nên giàu có, dân chủ và tự do về mặt kinh tế hơn trước. Sự hội tụ này còn biểu hiện trong nhiều cung cách tế nhị hơn nữa – chẳng hạn, trong tỉ lệ sinh viên đăng ký vào đại học, trong mức tiêu thụ rượu cồn, và thậm chí trong tuổi thọ trung bình. Đôi khi, các nước láng giềng còn ảnh hưởng trực tiếp lên viễn ảnh phát triển của những nước hậu cộng sản này, như trường hợp quân chiến đấu Hồi giáo từ bên kia biên giới Afghanistan tấn công vào Tajikistan hay khi các công ty Đức thành lập các nhà máy sản xuất tại Cộng hòa Séc. Nhưng một động lực quan trọng hơn thúc đẩy tính đồng qui này chắc hẳn là những đặc tính văn hóa cơ bản đã có trước chế độ cộng sản và các biên giới quốc gia hiện nay.

NHỮNG KỲ VỌNG TO LỚN

Mười năm về trước, chúng tôi đã lập luận trong tạp chí này rằng Nga đã trở thành “một quốc gia bình thường,” với các khuyết tật chính trị và kinh tế tương tự khuyết tật của những quốc gia cùng trình độ phát triển. Chúng tôi dự đoán rằng tăng trưởng kinh tế của Nga sẽ tiếp diễn, đồng thời hiện đại hóa xã hội theo bước phát triển đó. Tiên đoán này đã trở thành hiện thực: GDP tính theo đầu người của Nga đã tăng thêm 39 phần trăm kể từ năm 2004, và sự thâm nhập Internet tại Nga đã tăng lên 4 lần, qua mặt Hy Lạp.

Quay sang chính trị, chúng tôi phác họa hai kịch bản có thể xảy ra. Kịch bản thứ nhất nêu lên “sự cạnh tranh ngày một gia tăng giữa các đảng phái dân chủ và sự xuất hiện của một xã hội dân sự ngày một vững mạnh hơn.” Kịch bản thứ hai tiên đoán một “sự tuột dốc hướng tới một chế độ độc tài được quản lý bởi các cán bộ nhà nghề trong ngành công an dưới chiêu bài của các thủ tục dân chủ hình thức.” Tiên đoán của chúng tôi cho rằng Nga sẽ vạch ra một con đường nằm giữa hai thái cực này – một tiên đoán hóa ra là quá lạc quan, xa vời thực tế. Cuối cùng, Tổng thống Nga đã chọn phương án thứ hai.

Việc Putin chọn con đường độc tài rõ ràng làm cho Nga trở thành nguy hiểm hơn. Tuy nhiên, cho đến nay, việc này vẫn chưa làm cho Nga trở nên bất bình thường về mặt chính trị. Thật vậy, trên một biểu đồ đối chiếu chỉ số Chính thể [Polity scores] của nhiều quốc gia khác nhau với chính lợi tức của chúng, Nga vẫn chỉ chệch hướng một chút so với mô hình tổng quát. Đối với một nước có lợi tức quốc gia như Nga, chỉ số Chính thể dự kiến vào năm 2013 là 76 trên thang điểm 100. Chỉ số thực của Nga là 70, ngang hàng với Sri Lanka và Venezuela.

Nếu Nga thậm chí trở nên giàu có hơn nữa mà không chịu tự do hóa chính trị, nó mới thực sự trở thành bất bình thường. Chỉ có ba nhóm nước giàu hơn Nga hiện nay là các nước dân chủ phát triển, các nước độc tài dầu lửa (hầu hết nằm trong vùng Vịnh Ba Tư), và các quốc gia đô thị (city-states) như Singapore và Macao. Rõ ràng là Nga không thể trở thành một quốc gia đô thị, và nó không có đủ tài nguyên thiên nhiên để trở thành một nước độc tài kiểu Ả-rập. (Lợi tức từ dầu khí hàng năm của Nga là 3.000 USD mỗi đầu người, so với 34.000 USD đối với Kuwait.) Vì thế Nga hiển nhiên phải chọn giữa trải qua bế tắc kinh tế và theo đuổi phát triển kinh tế song song với dân chủ hóa mạnh mẽ hơn trước. Hiện nay, Điện Kremlin có vẻ quyết tâm đi theo lựa chọn thứ nhất, nhưng những lựa chọn của nó có thể thay đổi theo thời gian.

Tuy vậy, chủ nghĩa độc tài ngày càng gia tăng của Nga chắc chắn không làm cho thế giới sao lãng những tiến bộ ngoạn mục của khu vực hậu cộng sản này nói chung. Hai mươi lăm năm về trước, những nước thuộc về khối Đông tiêu biểu cho một trong hai nền văn minh loại trừ lẫn nhau trên thế giới [an alternative civilization]. Vào lúc đó mà tưởng tượng chúng nhanh chóng hòa nhập vào dòng chính toàn cầu [the global mainstream], phải cần đến một sự bạo gan nào đó. Thời kỳ quá độ đã gây ra không ít thất vọng. Nhưng nhìn chung, những thay đổi từ năm 1989 đến nay là một thành công nổi bật.

Đã đến lúc phải xét lại cái cảm thức sai lầm về giai đoạn này. Những cải tổ thị trường, những nỗ lực xây dựng dân chủ, những cuộc tranh đấu chống tham nhũng đã không thất bại, mặc dù chúng vẫn chưa hoàn tất. Luận điệu cho rằng một đường lối cải tổ kinh tế tuần tự sẽ có hiệu quả hơn và ít gây đau đớn hơn đã bị các bằng chứng dữ liệu bác bỏ. Thời kỳ quá độ hậu cộng sản không hề cho thấy sự bất cập của chủ nghĩa tư bản tự do hay sự rối loạn chức năng của thể chế dân chủ. Nói đúng hơn, nó chứng minh tính ưu việt và lời hứa hẹn trường tồn của cả hai.

Andrei Shleifer và Daniel Traisman

______

ANDREI SHLEIFER là Giáo sư Kinh tế tại Đại học Harvard. DANIEL TREISMAN là Giáo sư Khoa học Chính trị tại Đại học Calfornia, Los Angeles, và là tác giả cuốn The Return: Russia’s Journey From Gorbachev to Medvedev [Trở về thế giới bình thường: Hành trình của Nga từ Gorbachev đến Medvedev.]

Nguồn: Dịch từ bản tiếng Anh: “Normal Countries. The East 25 Years After Communism”. Foreign Affairs số tháng Mười Một/Mười Hai 2014.

Bản tiếng Việt @ 2014 Trần Ngọc Cư & pro&contra

Những ngày cuối cùng của Đảng Cộng sản? (Phần cuối)

(VNTB) - Những chính phủ độc tài chỉ có thể trụ được tới lúc họ không cầm cự được nữa. Và chính phủ độc tài luôn thất bại vào lúc cuối cùng.

Washington đã thúc ép Hà Nội thực thi những cải tiến cụ thể để có được thành quả nhất định chứ không phải chỉ lải nhải mãi vấn đề nhân quyền chung chung. Những lời chỉ trích chung chung sẽ dễ dàng bỏ qua nhưng để chấp nhận lời chỉ trích góp ý từ bạn bè không phải là chuyện dễ. Sự tiến bộ nhân quyền gần đây gần đây có phần tiến triển nhưng mà những cải tiến của thập kỷ 80 và 90 lại là một thảm kịch.

“ Gia đình tôi cố gắng đi vượt biên trong những năm 70 nhưng không lọt.”, Tuong Vi Lam kể tôi nghe. Cô lớn lên ở Sài gòn trong thời chiến và gia đình cô đã phải sống trong địa ngục sau khi cộng sản chiếm Sài Gòn. “ Cha tôi và ông nội tôi làm việc cho chính phủ Sài Gòn vì vậy chúng tôi không có được một chút cơ hội nào khi cộng sản vô. Cha tôi phải đi học tập cải tạo. Người ta ép buộc ông  đi làm ruộng. Người ta gọi đó là trại cải tạo nhưng kỳ thực đó là trại lao động. Cha tôi không bị ngược đãi nhưng rất nhiều người khác bị và nhiều người khác còn bị giết.”

Lý do duy nhất để họ bắt ông đi trại cải tạo là vì ông làm việc cho chính phủ Việt Nam Cộng Hòa. Ông không hề phạm tội gì cả. Cộng sản có sẵn một danh sách dài những người như ông và ông nhận được thư yêu cầu ông phải ra trình diện.

“ Nhưng mà cộng sản đã không bắt cha cô?” Tôi hỏi.

“ Họ có bắt mấy người đi ra trình diên theo yêu cầu rồi không chịu đi về nhà. ”

“ Cuộc sống khi đó khó khăn ra sao?”

“ Khổ lắm. Trường học bị đóng cửa. Dì và cậu tôi phải bỏ ngang khi họ vẫn còn đang theo học đại học. Họ không được phép đi tới trường. Tài sản bị tịch thu và chuyển giao cho phía Bắc. Chủ nghĩa cộng sản còn thậm chí được tuyên truyền vô trong sách toán học. Chúng tôi có nhũng cái đề toán như vầy: ' Hôm qua một anh bộ đội giết đuọc ba thằng Mỹ và hôm nay giết được năm thằng. Hỏi anh bộ đội giết đuọc tổng cộng bao nhiêu thằng Mỹ?'.  Mấy quyển sách có loại câu hỏi này giờ không còn thấy nữa, nhưng mà lúc đó những bài tập vậy tồn tại trong khoảng năm tới mười năm.”

Cha cô đã trốn khỏi trại cải tạo và cả gia đình tìm cách vượt biên. Họ đi bằng thuyền nhỏ để ra tới thuyền lớn. Nhưng thuyền lớn quá đông và họ phải chen chúc nhau trong khoang tàu. Chuyến đi không lọt và họ bị bắt.

“ Mọi người muốn đi đâu?”

“ Philippines hay Thái lan. Ở đó có mấy trại tỵ nạn nhưng mà đích đến là Mỹ.”

Cô đã trốn thoát được và hiện sống ở Oregon.

“ Vậy thì tại sao chính quyền lại quan tâm tới chuyện người ta trốn đi?”

“ Bởi vì chúng tôi muốn vượt biên.”, cô nói.

“ Phải rồi. Nhưng tại sao họ phải quan tâm chứ? Lý do chính mà họ đưa ra là gi?”

“Họ chỉ nói chúng tôi phạm tội vượt biên thôi.”

Vậy thôi sao. Ở tù vì muốn vượt biên. Cả quốc gia trở thành một trại giam. Một trại giam nhỏ bên trong một trai giam lớn.

“ Họ không kết tội mọi người vì lý do khác hay sao? Tỷ như buôn lậu? Hay họ chỉ nói rằng cô phạm tội vượt biên?”

“ Nếu anh vượt biên thì anh bị vô tù, kể cả con nít. Một tháng một lần người nhà được phép thăm nuôi và mang tiếp tế thức ăn, thuốc men. Cha tôi bị đi trại cải tạo lần nữa và bị tuyên án chung thân nhưng rồi ông lại trốn trại.”

“ Sao mà trốn được?”

“ Ai cũng phải đi làm ruộng ban ngày và tối về trại lại. Một lần họ phải  đi làm gần một con sông và cha tôi thì bơi rất giỏi. Lựa khi lính gác không để ý, ông quăng một hòn đá lớn xuống sông rồi núp vô bụi cây. Họ nghĩ cha tôi đã nhảy xuống sông nên hò la và bắn theo. Cha tôi vẫn núp trong bụi cây. Chờ trời tối ông nhảy xuống sông và bơi hơn chục cây số tìm tới nhà bà con của má tôi. Họ đưa cho ông ít tiền rồi ông đón xe đò về Sài gòn. Cha tôi không thể quay về nhà nhưng mà trong thành phố mấy triệu dân thì trốn tránh cũng dễ. Cuối cùng thì gia đình chúng tôi cũng đi lọt tới Mỹ. Và cha tôi không quay về Việt Nam trong hai mươi năm qua. ”

*

Sự tôn trọng nhân quyền của chính quyền Việt nam chưa có gì hoàn thiện và sẽ không được thừa nhận ở Mỹ, nhưng mà họ đã có đạt được nhiều tiến bộ và đã ở mức tốt hơn trước hơn bao giờ hết. Đó cũng là một thành quả đúng không nào? Chắc chắn thì ít nhất cũng là điểm cần được đề cập đến.

Ở Việt Nam không có tự do báo chí nhưng mà anh có thể mua báo và tạp chí nước ngoài. Internet cũng cho phép truy cập đủ mợi thứ thông tin từ khắp nơi. Nhưng chỉ vậy thôi thì chưa đủ, báo chí và các trang mạng nước ngoài hiếm khi đề cập tới các vấn đề nội bộ Việt Nam nhưng điều này không phải không có ý nghĩa gì. Ít ra thì dân chúng Việt Nam cũng có được ý tưởng về những gì đang xảy ra bên ngoài chứ không phải như những người nô lệ tội nghiệp ở Bắc Triều tiên bị bịt kín hoàn toàn.

Biểu tình là phạm luật, nhưng mà vẫn có người xuống đường để phản kháng. Xét theo một mức độ nào đó thì chỉ có vậy thôi nhưng khi có nhiều người yêu cầu đổi mới thì sự sợ hãi đó sẽ tan biến là điều không thể tránh khỏi.

Không ai có thể biết chắc nhưng Việt nam có thể sẽ bị hủy hoại, có thể được cải tổ hay có các cuộc biểu tình lớn nổ ra khi họ quyết định mở rộng cửa. Thời khắc lịch sử không thể nào đoán trước được. Không ai có thể tiên đoán  Mohammad Bouazizi của Tunisia sẽ tự thiêu và khơi ngòi cho Mùa Xuân Ả Rập nhưng điều đó đã xảy ra và những điều tương tự như vậy cũng sắp xảy ra. Những chính phủ độc tài chỉ có thể trụ được tới lúc họ không cầm cự được nữa. Và chính phủ độc tài luôn thất bại vào lúc cuối cùng.

Đánh giá về nhân quyền ở mọi quốc gia đều theo một chuẩn mực như nhau. Và anh cũng phải cho một quốc gia ghi điểm khi họ có được bước tiến về cải tổ thì mới công bằng. Anh không thể nào trông mong một thể chế độc tài lại có thể được cải tổ và quay ngoắt sang chế độ dân chủ chỉ trong nháy mắt. Trong lịch sử chưa từng có một bước ngoặt nào như vậy.

Pete Peterson – cựu tù trong chiến tranh Việt Nam, Dân biểu của Đảng Dân chủ bang Florida và là đại sứ Mỹ đầu tiên ở Việt nam thời hậu chiến cũng đồng tình như vậy.

“ Khi tôi còn là đại sứ ở Việt Nam tôi muốn đánh giá tiến trình cải tổ ở đó hơn là so sánh Việt nam theo tỷ lệ lý tưởng. Việt Nam có nhiều tiến bộ và sẽ còn tiến bộ nhiều hơn nữa. Nếu anh có thể vẽ một biểu đồ thì anh chắc chắn sẽ thấy sự tiến bộ đó. ”

Người Việt không còn ồ ạt vượt biên nữa. Các trại cải tạo cũng đã không còn. Địa chủ không còn bị đấu tố. Facebook cũng không bị cấm. Người Việt cũng không bị cấm nói chuyện với người nước ngoài. Dân chúng có thể đọc báo chí và truy cập các trang mạng nước ngoài không qua bị kiểm duyệt.

“ Tuy nhiên vẫn có sự ngược đãi.” ông Peterson nói, “ Chính quyền không tha những nhà đối lập và những nhà bất đồng chính kiến bị đàn áp ngay từ trong trứng nước. Ở Việt nam có rất nhiều dạng kiểm điểm bao gồm cả tự kiểm. Không ai muốn đứng mũi chịu sào để chịu nạn.”

Chính phủ Mỹ cũng đã thiệt lập một quan hệ ngoại giao tử tế với Việt nam. Chiến tranh đã đi qua lâu rồi. Cả hai quốc gia Mỹ Việt cùng chia sẻ tầm nhìn chiến lược về Đông nam Á và như hai người  lúc nào cũng thích nhau dù cả hai cùng nhau trải qua nhiều thập kỷ đau thương trong lịch sử.

Tôi hỏi Peterson ông nghĩ sao về quan điểm sai lầm của người Mỹ về vấn đề Việt Nam và tôi hoàn toàn đồng ý với câu trả lời của ông.

“ Không chỉ người Mỹ không đâu. Cả thế giới đều không biết tầm vóc Việt nam như thế nào. Họ không phải là một cái ổ gà nhỏ trên đường mà chúng ta có thể tránh qua một cách dễ dàng. Họ là quốc gia lớn thứ 13 trên thế giới, và có quân đội hùng mạnh, khả năng lớn về kinh tế và chiến lược. Đáng lẽ chúng ta không nên bỏ sót họ dù là chúng ta đã từng không đoái hoài tới. Và nếu chúng ta không cẩn thận với điểm mù này thì có thể những thứ hay những người mà chúng ta không thích sẽ tràn vào đó.”

    Micheal J. Totten

 Người dịch: Phương Thảo

http://www.worldaffairsjournal.org/blog/michael-j-totten/last-days-communist-party
-------------------

Xem lại:

Phần 1: http://www.ijavn.org/2014/11/nhung-ngay-cuoi-cung-cua-ang-cong-san.html

Phần 2: http://www.ijavn.org/2014/11/nhung-ngay-cuoi-cung-cua-ang-cong-san_30.html

(Việt Nam Thời Báo) 

Tập Cận Bình vẫy tay chào học viên Pháp Luân Công trong chuyến thăm New Zealand

Bên trái: Hai học viên Pháp Luân Công giương tấm biểu ngữ với nội dung: những người đàn áp Pháp Luân Công phải chịu trách nhiệm trước công lý. Bên phải là đoàn xe hộ tống ông Tập Cận Bình trên đường tới Tòa nhà Chính phủ ở Wellington, New Zealand, vào ngày 20/11/ 2014. (Ảnh: Minghui.org)

Lãnh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) Tập Cận Bình vẫy tay chào các học viên Pháp Luân Công khi đoàn xe hộ tống ông Tập đi ngang qua các tấm biểu ngữ phản đối của họ tại Auckland, New Zealand.

Khi các học viên Pháp Luân Công địa phương biết rằng ông Tập sẽ tới thăm Nông trại Karaka ở Nam Auckland vào ngày 21/11, khoảng hơn chục học viên đã quyết định thể hiện thông điệp phản đối và kêu gọi chấm dứt cuộc đàn áp Pháp Luân Công ở Trung Quốc.

Theo báo cáo trên trang Minghui.org, một trong những học viên tham gia cuộc biểu tình là ông Jin Long cho biết, nhóm của ông đã liên hệ với cảnh sát tại khu vực và cho họ xem tấm biểu ngữ cùng các tờ rơi, qua đó bày tỏ nguyện vọng của nhóm được biểu tình một cách ôn hòa.

Pháp Luân Công là một môn tu luyện truyền thống của Trung Quốc, nhưng bị chính quyền đàn áp từ năm 1999 theo lệnh từ cựu lãnh đạo Đảng Cộng sản Giang Trạch Dân.

Với sự trợ giúp của cảnh sát, các học viên Pháp Luân Công đã giương biểu ngữ dọc tuyến phố, nơi đoàn xe hộ tống ông Tập sẽ đi qua. Trong khi chờ đợi, một số sinh viên người Hoa, theo sắp xếp của Lãnh sự quán Trung Quốc, đã đến và can nhiễu các học viên. Tuy nhiên, cảnh sát đã ngăn lại và yêu cầu nhóm sinh viên phải xếp hàng và ra khỏi khu vực của các học viên Pháp Luân Công.

“Khi đoàn xe đến, ông [Tập Cận Bình] vẫy tay với chúng tôi. Tôi cũng vẫy tay chào lại, và chúng tôi hô lớn: Pháp Luân Đại Pháp Hảo! Đưa Giang Trạch Dân ra công lý!”, ông Long kể lại.

“Biểu ngữ của chúng tôi là ‘Pháp Luân Đại Pháp Hảo’ và ‘Đưa Giang Trạch Dân, Tăng Khánh Hồng, Chu Vĩnh Khang, La Cán, Lưu Kinh, những người chịu trách nhiệm về cuộc đàn áp Pháp Luân Công ra công lý’. 

Tất cả những dòng chữ này đểu hiện lên rõ ràng trước mắt ông Tập”.

“Hai quan chức từ Lãnh sự quán Trung Quốc xuất hiện và rất kích động, nhưng họ không thể làm gì về việc này”.

Hai học viên Pháp Luân Công giương biểu ngữ yêu cầu mang những người chịu trách nhiệm đàn áp Pháp Luân Công ra công lý, khi đoàn xe hộ tống ông Tập Cận Bình đi tới Tòa nhà Chính phủ ở Wellington, New Zealand, vào ngày 20/11/ 2014. (Ảnh: Minghui.org)

Tòa nhà Chính phủ

Bà Tống là một học viên Pháp Luân Công tham gia sự kiện tương tự bên ngoài Tòa nhà Chính phủ ở Wellington vào một ngày trước đó. Bà kể lại, ông Tập và phu nhân là Bành Lệ Viên cũng vẫy tay chào bà và các học viên khác.

Ngày 20/11, hàng trăm người gồm các học viên Pháp Luân Công, các nhóm biểu tình và một “nhóm chào đón” do lãnh sự quán Trung Quốc tổ chức, cùng nhiều phương tiện truyền thông và cảnh sát duy trì an ninh trật tự đã đã tập trung ở lối vào Tòa nhà Chính phủ.

Bởi quá đông người và “nhóm chào đón” đang cố che khuất các tấm biểu ngữ Pháp Luân Công, nhiều học viên đã quyết định chuyển sang một ngã tư cách đó khoảng 300 yard (274 m). Tại đây, họ có thể giương biểu ngữ mà không gặp bất kỳ trở ngại nào, bà Tống cho biết.

Sau hơn một giờ trì hoãn, đoàn xe hộ tống của ông Tập xuất hiện, và các học viên giơ biểu ngữ trên cả hai bên đường.

“Tôi thấy ông ấy vẫy tay chào chúng tôi. Ông ấy ngồi bên trái ghế sau, trong khi phu nhân Bành Lệ Viên đang ngồi ở bên phải và nghiêng về phía trước. Bà ấy cũng vẫy tay chào chúng tôi”

NTD Television

(Đại Kỷ Nguyên)

Forbes: Việt Nam vào top 10 điểm đến hấp dẫn nhất năm 2015

TTO - Tạp chí Forbes (Mỹ) đã chọn và xếp VN nằm ở vị trí thứ 3 trong top 10 điểm đến hấp dẫn nhất thế giới năm 2015.

Khám phá vịnh Hạ Long từ thủy phi cơ - Ảnh: absolutetravel.com

Mở đầu bài viết, tác giả Ann Abel - cộng tác viên của Forbes - nói thế giới thật rộng lớn với nhiều điểm đến hấp dẫn đang chờ khám phá. Và cô bâng khuâng làm sao ưu tiên chọn được nơi nào để đi?

Những điểm đến nào mới được phát hiện và an toàn cho du khách? Nơi đó có gì hấp dẫn? Hay những địa danh nào nên đi trong đời trước khi chúng có nguy cơ biến mất do biến đổi khí hậu?

Ann Abel đã liên hệ và nhận được tư vấn của chuyên gia du lịch nhiều kinh nghiệm Owen Gaddis làm việc tại một trong những công ty du lịch hàng đầu thế giới Absolute Travel có trụ sở tại New York, Mỹ.

Theo Forbes, khi nói về Việt Nam, Owen Gaddis tư vấn Ann Abel nên chọn tour 9 ngày khám phá Hà Nội, vịnh Hạ Long (Quảng Ninh), vườn quốc gia Núi Chúa (Ninh Thuận) và TP.HCM.

Không có gì tuyệt vời hơn khi du khách bắt đầu cuộc hành trình khám phá thủ đô Hà Nội có lịch sử 2.000 năm, mở rộng tầm nhìn đất nước Việt Nam khi được trải nghiệm trên chiếc thủy phi cơ bay từ Hà Nội đến vịnh Hạ Long.

Thật tuyệt vời khi được chiêm ngưỡng vịnh Hạ Long với hàng ngàn núi đá vôi nhấp nhô in trên nền nước xanh màu ngọc lục bảo từ trên thủy phi cơ. Toàn cảnh vịnh Hạ Long như thu vào tầm mắt chỉ trong vài phút thay vì mất khoảng 2 ngày khi du ngoạn trên du thuyền.

​Khu resort Amanoi giữa vùng thiên nhiên hoang dã Vườn quốc gia Núi Chúa, Ninh Thuận - Ảnh: amanresorts.com

Sau đó là cuộc hành trình phiêu lưu đến khu resort Amanoi giữa vùng thiên nhiên hoang dã Vườn quốc gia Núi Chúa, Ninh Thuận để được tận hưởng cảm giác ngọt ngào, không gian bình yên và thoáng đãng lạ kỳ.

Và điểm dừng chân cuối cùng trong tour 9 ngày khi ở Việt Nam là TP.HCM, khám phá ẩm thực đường phố Sài Gòn bằng xe Vespa để thưởng thức các món bánh xèo, gỏi cuốn và cà phê “made in Vietnam”.

10 điểm đến hấp dẫn năm 2015 được Forbes giới thiệu:

1. Iceland

2. Morocco

3. Việt Nam

4. Khu bảo tồn American Prairie, Mỹ

5. Tasmania, Úc

6. Columbia

7. Nhật Bản

8. Patagonia, Argentina

9. Nepal

10. Sri Lanka

HUỲNH PHƯƠNG​
(Tuổi trẻ) 

Việt Nam học gì từ "giai đoạn đau đớn" của Trung Quốc?

(Thị trường) - Kinh nghiệm lớn nhất mà Việt Nam rút ra từ Trung Quốc là giảm số lượng doanh nghiệp, số lượng lĩnh vực mà nhà nước tham gia.

Kinh tế Trung Quốc bất ổn

Trong nghiên cứu của mình, TS Phạm Sỹ Thành, Giám đốc Chương trình Nghiên cứu Kinh tế Trung Quốc thuộc Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) đã chỉ ra rằng, Trung Quốc đang gần như lấy lại được vị thế của mình vốn bị mất vào thời Chiến tranh nha phiến, khi GDP của nước này chiếm 32% tổng GDP thế giới.

Đặc biệt, trong vòng 14 năm trở lại đây, tăng trưởng của Trung Quốc gấp khoảng 10 lần Mỹ và 12 lần EU. Điều đó lý giải vì sao nếu tính theo phương pháp ngang giá sức mua, quy mô kinh tế Trung Quốc đã vượt Mỹ.

 

Kinh tế Trung Quốc đang mất cân bằng

Tuy nhiên, trong giai đoạn này, nền kinh tế Trung Quốc đang bị mất cân bằng cả về sản xuất và phân phối. TS Thành phân tích:

"Biểu hiện rõ nét nhất là kinh tế Trung Quốc phải dựa rất nhiều vào đầu tư. Trung Quốc đang đi ngược lại xu hướng thế giới khi tăng đầu tư lên mức 50% GDP, còn các nền kinh tế phát triển có xu hướng giảm đầu tư về mức 20-30% GDP.

Đặc biệt, trong giai đoạn ứng phó với khủng hoảng tài chính năm 2008-2010, Trung Quốc duy trì tăng trưởng được bằng cách sử dụng đầu tư là cách làm rất phổ biến. Một phần rất lớn đầu tư Trung Quốc đổ vào lĩnh vực bất động sản, ngoài ra, đầu tư vào đường sắt hay cơ sở hạ tầng cũng là giải pháp quen thuộc của kinh tế Trung Quốc".

Một biểu hiện mất cân bằng khác của kinh tế Trung Quốc được ông Thành chỉ ra đó là nền kinh tế đang dựa vào cầu bên ngoài thay vì vốn trong nước.

Quy mô thương mại Trung Quốc đến năm 2013 đã vượt Mỹ nhưng xét về nhập khẩu vẫn chênh với Mỹ khoản 1.000 tỷ USD, cho thấy xuất khẩu của Trung Quốc rất vượt trội.

Sự mất cân bằng trong tăng trưởng để lại cho nền kinh tế Trung Quốc rất nhiều hệ lụy. Theo TS Phạm Sỹ Thành, việc sử dụng quá nhiều đầu tư buộc Trung Quốc phải duy trì tỷ lệ tích lũy rất cao, làm gia tăng các khoản nợ của doanh nghiệp và địa phương.

Khi lượng vốn đầu tư ngày càng nhiều thì hiệu quả sử dụng vốn rất kém. Không dừng ở đó, các vấn đề tiêu hao năng lượng, môi trường ở Trung Quốc rất trầm trọng.

Theo thống kê năm 2012, tiêu hao năng lượng của Trung Quốc cao gấp đôi so với Ấn Độ, Brazil và cao hơn 15-20% so với các nền kinh tế phát triển. Lượng khí thải và mức độ ô nhiễm của Trung Quốc cũng cao gấp nhiều lần so với mức cho phép của WHO.

Đồng quan điểm với TS Phạm Sỹ Thành, ông Trần Hoàng Anh ở Khoa Quản lý, Đại học Trung Sơn (Trung Quốc) cũng chỉ ra những bất ổn của nền kinh tế Trung Quốc hiện nay. Theo đó, hiệu quả đầu tư giảm, sản lượng dư thừa nghiêm trọng, các ưu thế truyền thống của Trung Quốc cũng suy giảm như giá cả lao động tăng cao, giá cả các nguồn đầu vào tăng cao.

Trung Quốc cũng phải đối mặt với những thách thức trong vấn đề vượt dốc thu nhập và tránh bẫy thu nhập trung bình, ô nhiễm môi trường và tiêu hao nguồn năng lượng.

"Trung Quốc không thể tiếp tục theo đuổi mục tiêu tăng trưởng kinh tế cao. Họ cần một chính sách mới giải quyết các vấn đề tồn đọng với mục tiêu phát triển về chất, tăng cao hiệu quả đầu tư, giảm sản lượng dư thừa; vững mạnh và nâng cao ưu thế những ngành mới để bù đắp cho do mất ưu thế các ngành truyền thống, tránh bẫy thu nhập trung bình, đưa Trung Quốc vào danh sách những nước có thu nhập cao, giảm ô nhiễm môi trường và tiêu hao năng lượng", ông Hoàng Anh nhấn mạnh.

Việt Nam học gì từ Trung Quốc?

Điểm quan trọng trong quá trình tái cân bằng kinh tế của Trung Quốc, theo hai giảng viên Nguyễn Duy Minh và Phan Đặng Bảo Anh (Đại học Tài chính-Marketing) chính là cải cách doanh nghiệp nhà nước.

Theo hai giảng viên này, Trung Quốc đã vượt Nhật Bản để trở thành nền kinh tế lớn thứ hai thế giới với số lượng doanh nghiệp không ngừng tăng lên. Tuy nhiên, có sự khác biệt lớn trong hiệu quả kinh doanh của các khu vực kinh tế.

Kinh tế tư nhân và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài có khả năng sinh lời trên tổng tài sản (ROA) lần lượt là 6,1% và 8,6%. Trong khi đó, doanh nghiệp nhà nước và hợp tác xã lại tỏ ra hoạt động thiếu hiệu quả khi có ROA lần lượt là 1,4% và 0,8%.

Công cuộc cải cách doanh nghiệp nhà nước của Trung Quốc đã trải qua 4 giai đoạn, trong đó từ 2003 đến nay, quốc gia này tập trung đổi mới thể chế giám sát tài chính nhà nước, giảm thiểu số doanh nghiệp nhà nước, bãi bỏ cơ chế chính quyền trực tiếp quản lý danh nghiệp; thành lập ủy ban quản lý tài sản quốc hữu các cấp giúp chính phủ quản lý doanh nghiệp nhà nước.

"Tương tự như Trung Quốc, doanh nghiệp nhà nước ở Việt Nam bộc lộ rõ những khuyết điểm sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008-2010. Tại Việt Nam, các doanh nghiệp nhà nước mặc dù được Chính phủ tạo nhiều ưu đãi nhưng hiệu quả hoạt động vẫn chưa như kỳ vọng. Đóng góp của khu vực Nhà nước vào tăng trưởng GDP giảm dần theo thời gian.

Theo Tổng cục Thống kê, khu vực doanh nghiệp nhà nước chiếm gần 41% tổng vốn đầu tư toàn xã hội nhưng chỉ tạo ra 32% GDP trong khi khu vực ngoài nhà nước chỉ chiếm 37% nhưng lại tạo ra tới 48% GDP (năm 2013).

Doanh nghiệp nhà nước chưa đủ khả năng để nắm giữ vai trò lãnh đạo trong nền kinh tế nhiều thành phần của nước ta hiện nay. Việc cải cách chưa đạt được thành công, chưa đóng góp vào phát triển quốc gia tương xứng với vị trí được giao và nguồn lực đang nắm giữ", ông Nguyễn Duy Minh chỉ rõ.

Cũng theo ông Minh, kinh nghiệm lớn nhất Việt Nam rút ra từ Trung Quốc là giảm số lượng doanh nghiệp, số lượng lĩnh vực mà nhà nước tham gia.

Đối với doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực có tính độc quyền, quốc tế hóa các tiêu chuẩn về quản trị và hoạt động, đo lường hiệu quả hoạt động thông qua khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế và hiệu quả tài chính của doanh nghiệp nhà nước.

Ông Trần Hoàng Anh bổ sung: "Chính phủ cần thể hiện rõ nét vai trò của mình để những tuyên bố chính sách được thực thi một cách nhanh chóng và có hiệu quả.

Việt Nam phải thực hiện tái cơ cấu ngành và tái cơ cấu đầu tư, trong đó mấu chốt của tái cơ cấu ngành là chuyển đổi mô hình tăng trưởng truyền thống sang mô hình tăng trưởng theo chiều sâu, đạt hiệu quả cao về chất lượng.

Lợi dụng công nghệ kỹ thuật trong việc ưu việt hóa kết cấu ngành phát triển cân đối ngành, nhanh chóng nâng cấp ngành công nghiệp truyền thống và ngành công nghiệp chế tạo. Còn mấu chốt của tái cơ cấu đầu tư là nâng cao hiệu quả đầu tư công".

(VNN)