Tin Chủ Nhật, 11-09-2011

Tin Chủ Nhật, 11-09-2011

CHÍNH TRỊ-PHÁP LUẬT

- Hôm nay, nước Mỹ tưởng niệm 10 năm sau biến cố 11/9, một biến cố đã giết 2.977 người, chưa kể 19 tên khủng bố. Biến cố này không những thay đổi nước Mỹ, mà còn thay đổi toàn bộ cục diện thế giới. Mười năm sau, Bin Laden, kẻ cầm đầu vụ này đã bị giết, nhưng những hệ lụy để lại vẫn còn lâu mới giải quyết xong. – TT Obama tưởng niệm biến cố ngày 11 tháng 9  (VOA). - Hoa Kỳ kỷ niệm 10 năm loạt khủng bố 11 tháng 9 – (RFI). – Trò chuyện với 2 người Việt tham gia cứu hộ và thu dọn trong vụ khủng bố 11/9/2001  (VOA). – Phỏng vấn vợ ông Trần Đình Trường nhân dịp tưởng niệm 10 năm biến cố 11/9 – (RFA). – Lửa 11-9 vẫn âm ỉ (NLĐ). – 10 năm nước Mỹ bị tấn công khủng bố: Al Qaeda bây giờ đã lột xác (PL). - Nạn nhân hóa gián tiếp (Huy Bom).

- NƯỚC MỸ VỚI TÔI HỒI THÁNG 9.2001  —   (Huỳnh Ngọc Chênh).  – Thăm New York City(Hiệu Minh). - Mỹ điều tra về mối đe dọa khủng bố nhân kỷ niệm biến cố 11 tháng 9 (VOA). - 11-9-2001, ngày suy tàn của Mỹ đã bắt đầu ? – (RFI). - Phe Taliban đòi vất nước Mỹ vào ‘sọt rác của lịch sử’  (VOA). - Người dân Mỹ vẫn lo ngại nguy cơ khủng bố, dù Ben Laden đã bị tiêu diệt – (RFI). - Những “Đáng Lẽ” Sau “Vụ 9-11″ – (Dainamax). –Hiểm họa khủng bố vẫn tiếp diễn đáng ngại tại ĐNÁ – (RFA).

- “Công điện ngày 15 tháng 12, 2009 của đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam, Michael Michalak, gởi cho Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ “, được Wikileaks tiết lộ: Tô Huy Rứa: Thủ cựu, thân Phiêu, chống Kiệt, ‘bad boy’ – (Người Việt). Đây là bản tiếng Anh nội dung bức điện. Xem thêm: TÔ HUY RỨA (Sao Hôm – Sao Mai). “Tô Huy Rứa là ví dụ cụ thể của ‘lực lượng nòng cốt về tư tưởng,’ là những nhân vật thành viên của nhóm quyền lực trung tâm Hà Nội, chiếm được quyền lực thông qua kiến thức và tư tưởng/tuyên truyền Ðảng hơn là kinh qua các vị trí đứng đầu các tỉnh hoặc bộ”.

- Còn đây là bức điện của Tòa đại sứ Hoa Kỳ do Wikileaks tiết lộ về ông Lê Kiên Thành (con trai cố TBT Lê Duẩn) có liên quan đến Lê Thanh Hải,  “Rumors have been flying for months  that HCMC Party Secretary Le Thanh Hai would be forced out and  replaced because of his links to the high-profile PCI scandal,  Thanh said, and ‘three or four weeks ago the rumors were very  close to true.  But there has been a decided change and now  everyone is acting like Hai is safe and secure again’.” Tin đồn xuất hiện hàng tháng, rằng Lê Thanh Hải, Bí thư Thành ủy TP HCM, sẽ bị phải ra đi và có người khác thay thế do dính líu tới vụ bê bối lớn PCI. Thành nói: ‘cách nay 3-4 tuần, tin đồn gần như trở thành sự thật. Nhưng đã có một sự thay đổi quyết định và bây giờ mọi người hành động như thể Hải được an toàn và chắc chắn trở lại’. 

- Hoan hô Tuổi trẻ: “Đây là những khoảnh khắc được ghi lại từ sự kiện ngày 14-3-1988, tàu hải quân 505 thực hiện nhiệm vụ bảo vệ ngọn cờ chủ quyền trên đảo Cô Lin”: Nhật ký Trường Sa – Kỳ 7: Bảo vệ ngọn cờ. Bài tiễn chân phái đoàn của Đới Bỉnh Quốc, cũng là tín hiệu cho thấy thực chất của việc Trung Quốc sẵn sàng gạt bỏ trở ngại để thúc đẩy quan hệ với Việt Nam  ra sao? Nhưng … Hu hu! Xin lưu ý bà con, trong bài nầy có mấy chữ “đối phương” tức là tụi Trung Quốc xâm lược đó nha. Thêm một khái niệm mới trong tự điển tiếng Việt, sau từ  “tàu lạ”.

- Thư phản đối và cảnh báo sự xuất hiện đường lưỡi bò phi lý của Trung Quốc trên các tạp chí quốc tế –(boxit). – Đối ngoại nhân dân – “sức mạnh mềm” bảo vệ chủ quyền(PLTP). – Đêm ngập tràn cảm xúc với Trường Sa (TT).

- VIỆT NAM ĐANG TRỞ THÀNH ” VƯỜN NHÀ ” CỦA TRUNG QUỐC? — (Phạm Viết Đào). – VIỆT NAM TĂNG QUÂN — (Phạm Viết Đào).

- “Đây là bản tin được đăng trên Vietnam News Briefs, mục Politics & Law do Ngân hàng Thế Giới phổ biến”: Cán bộ về hưu của Việt Nam chất vấn thái độ của nhà nước Việt Nam về các cuộc biểu tình chống Trung Quốc (TTXVA).  Bản tin này không có đường dẫn (link) trên mạng. Cần coi lại liệu đã là bản tin chính thức được phát hành chưa.

- Trích từ hồi kí của Nguyễn Đăng Mạnh: Nguyên Ngọc trước sau vẫn là một con người lãng mạn – (Giang Nam Lãng tử/ Quê Choa). “Cũng có thể nói, Nguyên Ngọc là người của cái tuyệt đối. Anh không chấp nhận sự nửa vời, trạng thái lừng chừng. Phải tuyệt đối anh hùng, phải tuyệt đối trong sáng. Không phải anh chỉ nghĩ thế, mà còn sống như thế. Rất dũng cảm, thích mạo hiểm“.

- Nghĩ vào ngày nghỉ (3)  (Đông Ngàn). “Ngay các lãnh tụ của Đảng như Võ Nguyên Giáp, Trường Chinh, Hoàng Văn Hoan…vì thuộc thành phần bóc lột mà bị các đội cải cách địa phương và bần cố nông gửi giấy triệu tập về quê chịu tội. Tướng Giáp khi công cán qua Quảng Bình bịdân quân vây bắt, may mà cận vệ nổ súng đẩy lùi đám cuồng tín hung hãn.”

- Tin này đã đưa hôm qua, nhưng điểm lại cho những độc giả chưa đọc: ÔNG PHAN TRỌNG KHANG BỊ CÔNG AN TỪ LIÊM KHỞI TỐ VỀ HÀNH VI CHỐNG NGƯỜI THI HÀNH CÔNG VỤ — (Phạm Viết Đào).

- Vinh : Chính quyền âm mưu cướp đất, hàng ngàn giáo dân kéo đến trụ sở UBND phản đối  —  (DLB).

- Giấc mơ Vũ (Đông Ngàn). “Nghĩ cũng thấy thương. Mình không là quan tòa, nhưng xem ra pháp luật không công bằng với Vũ. Cái đơn kiện thủ tướng có lí hay không cũng nên để công bằng bàn cãi trong giới luật sư cho rõ ràng. Không nên đồng nhất nguyên thủ với Nhà nước đẻ kết tội  hắn. Đằng này đơn đã không được chấp nhận lại  còn được cộng vào là một trong mười tội.”

- Gật gù cùng Nguyễn Việt Chiến  —  (Nguyễn Thông) “Giữa đám ồn ào như chợ vỡ, tôi hét lên vào tai lão Chiến, này, các ông tướng Phạm Xuân Quắc, thượng tá Đinh Văn Huynh phải chịu ơn anh đấy. Ai chả biết những tài liệu ấy, nhà báo các ông nếu không được các vị ấy xì cho thì ma nào xớ rớ nổi. Nhà thơ của tôi cười khớ khớ, nào, uống chúc mừng ông Quắc, ông Huynh”.

-  Việt – Trung – Mỹ: – Chú Sam suy giảm và sự trỗi dậy của Trung Quốc: Uncle Sam’s decline and rise of China‎ (Times of India). - Mỹ ưu tiên thúc đẩy hợp tác kinh tế với VN – (BBC). Vietnam: Under the weight of China (East Asia Forum).

- Điểm sách – Đặng Tiểu Bình và sự chuyển đổi của Trung Quốc: Deng Xiaoping and the Transformation of China,’ by Ezra F. Vogel (Washington Post).

- Tràn lan web mạo danh lãnh đạo (TT). Chưa thấy có bài viết nào đặt dấu hỏi xem những người lập ra các trang web này nhắm tới mục đích gì. Trong bài này chỉ có một ý kiến nghe chừng có lý, nhưng chưa rõ ràng về đối tượng: “Chủ trang web muốn tạo được sự quan tâm, tin tưởng từ phía người đọc, trước tiên luôn tạo ra uy tín bằng cách cung cấp những thông tin nhanh và đúng như các tờ báo chính thống tại VN. Sau một thời gian khi mức độ uy tín tăng lên, niềm tin người đọc gửi vào đó càng lớn, chủ trang web có thể đưa lên những thông tin có sức tác động không nhỏ với người đọc. Chỉ cần một thông tin thất thiệt về chính sách từ trang này cũng đủ gây xáo trộn không nhỏ trong xã hội”. Và nếu tin vào phán đoán này, thì chính thủ phạm lại rất có thể là trong … nội bộ chính quyền VN.

- Phỏng vấn ông Nguyễn Văn Pha, Phó Chủ tịch UBTƯMTTQ Việt Nam: Vụ án Nông trường Sông Hậu: Không cần thiết phải xử lý bằng hình sự! (ĐĐK).

<- Đời không như là phim! (TTXVA).

- Được nhận thù lao khi họp góp ý văn bản QPPL (PLTP).

- Nguyên Ngọc: Võ Chí Công, một đời nghe dân (TT).

- Phấn đấu ký số 68 (Nhát sĩ Tô Hải).

- Nhân tài, thừa hay thiếu? (PN/ Quê Choa).

- CHÂM CHƯỚC CHO PHẠM LUẬT, VÌ TRUNG THU? – (Mai Thanh Hải).

- Cuba : Quảng cáo bắt đầu thay thế dần các khẩu hiệu cách mạng – (RFI). “Những khẩu hiệu như ‘Tất cả cho cách mạng’, ‘Bảo vệ chủ nghĩa xã hội’, ‘Lao động, kỷ luật, nghiêm túc’ đang dần nhường chỗ cho các bảng quảng cáo của các cơ sở tư nhân”.

- Bắc Kinh tăng cường biện pháp chống quan chức tẩu tán tài sản – (RFI).

- Khai thác khoáng sản ở Kiên Giang: Sai phạm tràn lan, xử lý cả nể (SGGP).

- ‘Tâm thư’ gửi Bộ trưởng Tài chính và Thống đốc NHNN (vietstock.vn/ tintucxalo).

11h15′ – Độc giả méc, món quà ngay sau chuyến thăm “hữu nghị” của họ Đới: Trung Quốc lại đưa tàu đến Trường Sa (TN). Đúng như BS đã nhận định bữa trước, từ nay tới khi ông TBT Trọng qua bên đó thăm, sẽ còn nhiều trò kiểu này nữa. Em Phương Nga lủi đâu lâu vậy? Lần này đã dám “phát ngôn” chưa?

KINH TẾ

- Khống chế trần lãi suất huy động 14%: Đừng để bình cũ, rượu… cũng cũ (ĐĐK).

- Vì sao Việt Nam rớt hạng năng lực cạnh tranh? (TN).

- ‘Tiền tiết kiệm hứa hẹn chuyển sang chứng khoán’ (VNE).

- G7 hứa hẹn chung tay giải quyết khủng hoảng – (RFI). =>

- Khối G7 cam kết viện trợ 38 tỉ đô la cho các nước Ả Rập  (VOA).

- Độc giả méc: Âm mưu trợ giá gạo Thái để đẩy giá gạo thế giới:Thai rice subsidy scheme to push up world prices (AP/ Bloomberg).

- Xuất siêu của Trung Quốc sút giảm (VOA).

VĂN HÓA-THỂ THAO

- Tiếp tục khai quật được mộ cổ ở gần khu đô thị Ciputra (LĐ).

- VỤ THẤT THOÁT 42 TỈ ĐỒNG Ở CỤC ĐIỆN ẢNH: Cục phó từ chức, cục trưởng im lặng (NLĐ).

- Sen Việt: Một sân khấu cải lương miễn phí mới (PLTP).

- TRUNG THU LÀ TẾT THIẾU NHI – (Mai Thanh Hải). – Ấm áp Trung thu (NLĐ).  – Trung thu cho trẻ khuyết tật (NLĐ).

- Nghiêm túc như giải thưởng Trần Văn Giàu (TT).

- Trương Quế Chi: Tôi thèm được yên thân… (TTVH). “Đi đến nơi mà ta muốn quên đi là tên triển lãm sắp đặt video của Trương Quế Chi (sinh năm 1987) – người được không ít tờ báo giới thiệu là một “tài năng thơ 8X” …

- HỮU THỈNH: Văn học phải được phóng lên từ bệ phóng dân tộc (Nguyễn Trọng Tạo).

- Bị bầu Kiên ‘tố’, trọng tài Nguyễn Văn Mùi ‘phản pháo’ (GDVN). “Ông Mùi ‘phản pháo’ về những lời chỉ trích hai con ông được Còi Vàng, Còi Đồng và tuyên bố: “Tôi hãnh diện về các con tôi”. Hic! Nghe như hai con Mùi vẫn còn con nít! Còn tấm hình thì như thể ổng bị … “chơi xỏ” = >

- 100 ngày sinh của tác giả Nino Rota  – (RFI).

- « Carnage » có nhiều triển vọng đoạt Sư tử Vàng Liên hoan phim quốc tế Venise – (RFI).

GIÁO DỤC-KHOA HỌC

- Nên đặt chuẩn đầu vào cho thí sinh ngành sư phạm? (NĐT).  – Ưu tiên giảng viên sư phạm được đào tạo tại nước ngoài(GD&TĐ). =>

- Bằng tốt nghiệp đại học bị in nhầm giới tính (VNE).

- Ngổn ngang trường lớp nông thôn (PLTP).

- “Trứng” có được khôn hơn “vịt”? (ĐĐK).

- Xông vào trường chém trọng thương 3 học sinh nội trú (TT).

- NASA phóng các vệ tinh mặt trăng (VOA).

XÃ HỘI-MÔI TRƯỜNG

- Truyền thông hay những con kền kền – những tờ báo đua nhau “rỉa xác thối” từ những vụ án mạng, mà vụ Luyện mới đây là ghê tởm nhất (ĐĐK).  – Tống Văn Công: VÌ SAO TỘI ÁC LÊN NGÔI? – (Viet-studies). “Tội ác tràn lan hiện nay không phải do ‘thiếu vách chắn trước cơn bốc đồng’, không phải ‘con dại, cái mang’, càng không phải ‘yếu tố cũ, lạc hậu chưa mất hẳn’, nó là sản phẩm mới đang sinh sôi hằng ngày do khủng hoảng văn hóa, đạo đức, nằm trong cuộc khủng hoảng toàn diện của xã hội Việt Nam, nguyên nhân chính là hệ thống chính trị không phù hợp với nền kinh tế thị trường của chủ nghĩa tư bản hoang dã. Bài thuốc chữa duy nhất cho nó là dân chủ hóa xã hội, xây dựng nhà nước pháp quyền với tam quyền phân lập.”

- Phải phạt thật nặng kẻ tung tin thất thiệt (DV). Chán cho ông tiến sĩ họ Đinh nầy, người ta hỏi “nguyên nhân” của nhiều tin đồn thì ổng nói loanh quanh. Hỏi nữa thì đổ tại “các blog cá nhân, diễn đàn… chẳng có sự kiểm soát nào cả, ai tung tin gì cũng được…”. Còn tình trạng bưng bít thông tin thì có phải chính là thủ phạm không?

- Danh sách các bạn đọc blog nguoibuongio ủng hộ hai cháu Thảo và Hiệp – (Người Buôn Gió).  Đọc Trung Thu vắng mẹ.  Theo tin của TTX Vỉa Hè có được, sáng nay một số blogger, “biểu tình viên” sẽ đi thăm hai cháu Thảo, Hiệp. Nên các anh công an có thể nghỉ xả hơi, không có biểu tình đâu.

- Chuyện ở Mỹ: Michelle Lê bị giết hay còn sống? (NLĐ).

- Kinh hoàng hơn mười thanh niên hiếp dâm một cô gái(GDVN).

- Bảo vệ môi trường: Dân phải được trao quyền nhiều hơn(PL).

- Đi bẫy “chuột tuyệt chủng 11 triệu năm” (LĐ) “Cái con mà họ nói tuyệt chủng chi đó, thì ra là con kà nệ khụng, xưa nay dân bản không biết hắn quý như răng nhưng vẫn thường bắt được và làm thịt ăn”.

QUỐC TẾ

- Đụng độ ở cứ địa của ông Gadhafi gây tử vong cho 3 người ở Libya (VOA). - Interpol phát lệnh bắt ông Gaddafi (NLĐ). - NATO không kích cứ địa của ông Gadhafi ở Libya (VOA).

- Tình trạng báo động tiếp tục tại Ai Cập – (BBC). - Người biểu tình tràn ngập trung tâm Cairo – (BBC). - Ai Cập : người biểu tình tấn công tòa đại sứ Israel  – (RFI). - Ai Cập báo động cao sau vụ bạo động ở đại sứ quán Israel  (VOA). – Đại sứ quán Israel tại Ai Cập bị tấn công (PL).

- Ben Laden từng âm mưu khủng bố nước Pháp – (RFI). =>

- Người đứng đầu Liên đoàn Ả Rập đến Syria để thảo luận với TT Assad (VOA). - Đối lập Syria kêu gọi Liên Hiệp Quốc can thiệp chống đàn áp – (RFI).

- Khối G8 thảo luận về viện trợ sau những cuộc nổi dậy Mùa Xuân Ả Rập  (VOA).
- Philippines xác nhận lực lượng không quân yếu kém nghiêm trọng – (RFI). “Với đội máy bay cũ kỹ và già nua, lực lượng không quân của Philippines không đủ khả năng đáp ứng với nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia”.

- Venezuela phản đối các biện pháp chế tài của Hoa Kỳ  (VOA).

- TT Obama yêu cầu quốc hội chuẩn chi thêm 5,1 tỉ đô la cứu trợ thiên tai (VOA).

- Chìm tàu ở Trung Quốc làm 11 người chết, 3 người mất tích  (VOA).

- Nhật yêu cầu Nga ngưng hành động khiêu khích (NLĐ).

- Bộ trưởng kinh tế Nhật từ chức vì những tuyên bố về Fukushima – (RFI). - Bộ trưởng Thương mại Nhật từ chức vì phát biểu thiếu tế nhị về vụ khủng hoảng Fukushima (VOA).

<- Rắc rối chuyện ân xá ông Thaksin (TN).

- Bốn Mùa Thay Lá… Uá – (Dainamax).

* VTV1- Chào buổi sáng 10/9/2011. Sáng nay ngó trên VTV1, Chào buổi sáng, mục “Báo chí toàn cảnh”, không thấy có BTV Vũ Duy Hưng, con trai của “người nổi tiếng”  Vũ Duy Thông, tác giả bài viết khét tiếng Cần nhận rõ những mưu đồ thâm độc, hiện đã có tới 631 phản hồi trên trang Ba Sàm này. 

* RFA: + Sáng 10-09-2011

+ Toi 10-09-2011

* RFI: 10-09-2011

http://phim.thegioisextoy.com/2011/09/video-clip-ba-bo-truong-bo-y-te-en-tham.html

http://tiengnoidanchu.wordpress.com/2011/09/10/hi%e1%ba%bfn-phap-va-long-tin/

http://to-quoc02.blogspot.com/2011/06/hoang-dung-can-bo-vptu_10.html

Trung Quốc lại đưa tàu đến Trường Sa
http://www.thanhnien.com.vn/Pages/20110911/Trung-Quoc-lai-dua-tau-den-Truong-Sa.aspx

Trong một động thái khác xâm phạm chủ quyền của Việt Nam, đại diện hải quân Trung Quốc cùng Tập đoàn China Mobile ngày 9.9 tổ chức lễ nghiệm thu công trình xây dựng trạm điện thoại di động tại những đảo do nước này chiếm giữ ở Trường Sa. Theo Tân Hoa xã, China Mobile đã gửi tổng cộng 70 kỹ thuật viên, vận chuyển 30 tấn vật tư đến khu vực để xây dựng 8 trạm cơ sở truyền thông di động và 3 trạm vệ tinh mặt đất.

Anh Ba Dẻo sắp trúng mánh lớn nữa rồi nè nhưng không biết ABS đã điểm tin nầy chưa?

http://www.businessweek.com/ap/financialnews/D9PKUID00.htm

Chương trình tài trợ lúa gạo của Thái Lan nhằm đẩy giá trên thế giới.

Nông dân VN chỉ trông chờ cho có được ngày nầy nhưng hổng chừng lại bị phổng tay trên từ các tập đoàn tay chân của anh Ba Dẻo lần nữa.

Tội nghiệp, khi được đôn chức không lâu, nhân cuộc khủng hoảng lương thực thế giới thay vì cho lênh xuất cảng gạo ào ạt khi mà mùa thu hoạch mới cũng đang đến gần, Ba Dẻo lại ký sắc lệnh hạn chế xuất khẩu mặt hàng nầy nhằm để “Bảo đảm an ninh lương thực” trong lúc giới nông gia VN phải ngẩn tò te, tiếc hùi hụi.

Không lâu sau đó, khi giá cả khắp nơi đã được bình ổn thì số lúa gạo này lại được thu mua với giá rẻ mạc, chắc chỉ hơn mớ bèo, “miu lại hoàn miu”, “cốt khỉ lại hoàn cốt khỉ”, nên nông gia không thể nào trở thành…đại gia được, sau vụ nầy.

Cán bộ về hưu của Việt Nam chất vấn thái độ của nhà nước Việt Nam về các cuộc biểu tình chống Trung Quốc
http://www.ttxva.org/can-bo-ve-huu-cua-viet-nam-chat-van-thai-do-cua-nha-nuoc-viet-nam-ve-cac-cuoc-bieu-tinh-chong-trung-quoc/

Đời không như là phim!
http://www.ttxva.org/doi-khong-nhu-la-phim/

Bài này của Lê Hồng Hiệp Editor điểm chưa?
Vietnam: Under the weight of Chinahttp://www.eastasiaforum.org/2011/08/27/vietnam-under-the-weight-of-china/

SỐNG VỚI NGƯỜI VIỆT (3)

BLOG, BẤT ĐỒNG CHÍNH KIẾN, TRUNG QUỐC:

KHI CHẾ ĐỘ LO SỢ

Những phiên tòa bất công để sân khấu hóa bất công

Ngay giữa thời điểm công an đang siết lại vòng kiểm soát, xảo trá thay, chính trị lại đang thoát ra khỏi những kẻ vốn nắm độc quyền về lĩnh vực này. Bản chất họ không muốn dân can dự vào chính trị làm gì; trong bối cảnh này, họ sợ sẽ có thêm người gia nhập đội ngũ bất đồng chính kiến. Kinh nghiệm của Trung Quốc đã thuyết phục họ: bản kiến nghị tung lên mạng năm 2008 bởi nhóm tác giả bản tuyên ngôn 08 (tương đương khối 8406 của Việt Nam) đã thu được một vạn chữ ký trong 2 tháng từ mọi tầng lớp trong xã hội, cả ở Trung Quốc cũng như ở nước ngoài. Ở Việt Nam, từ 2008, chính quyền lồng lên: một mặt tiếp tục loại bỏ các lãnh tụ tư tưởng của nhóm 8406, mặt khác nhắm bắn cả hệ thống mạng Internet. Đến năm 2010 tình trạng này vẫn còn, với việc cố tình đánh đồng giữa những nhà bất đồng chính kiến viết blog và những người viết blog có thể trở thành bất đồng chính kiến.

Nhớ lại hồi tháng 10/2009, có 9 nhà bất đồng chính kiến bị kết án từ 2 đến 6 năm tù. Tháng 1/2010, Trần Anh Kim, cựu sĩ quan, bị tòa án tỉnh Thái Bình kết án 5 năm rưỡi tù giam kèm thêm 3 năm quản thúc. Cùng tháng đó, tại Hải Phòng, Nguyễn Xuân Nghĩa và 5 người khác bị tòa phúc thẩm giữ nguyên mức án từ 2 đến 6 năm tù. Tất cả đều bị kết án với các tội danh “tuyên truyền chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam”, “đe dọa an ninh Nhà nước xã hội chủ nghĩa”, hay “âm mưu lật đổ chính quyền nhân dân” (mức án cao nhất có thể là tử hình, theo điều 79 Bộ luật hình sự).

Phạm Thanh Nghiên, 37 tuổi, nhà văn, được tặng thưởng giải Human Rights Watch, thành viên nhóm 8406, ngày 29/1/2010 bị tòa án Hải Phòng kết án 4 năm tù, cộng thêm 3 năm quản thúc, vì tội “tuyên truyền chống Nhà nước, câu kết với các phần tử phản động, và phát tán truyền đơn vu khống trên Internet”. Là một phần tử đối lập đã bị tố cáo lên chính quyền, cô bị quấy rối ngay từ tháng 9/2008 (từ đó đến giờ, sau khi đã bị một số tay chân của công an hành hạ, cô bị tống giam vì có ý định tổ chức tại Thanh Hóa một cuộc biểu tình ủng hộ gia đình những ngư dân Việt Nam đã bị hải quân Trung Quốc bắn hạ).

Một tuần sau khi Nghiêm bị kết án, ngày 5/2/2010, đến lượt Trần Khải Thanh Thủy ra trước vành móng ngựa. Nhà văn, 49 tuổi, cũng được giải của Human Rights Watch, thành viên danh dự của Pen Club, thỉnh thoảng viết blog, bà đã từng bị tù 9 tháng năm 2009 vì ủng hộ nông dân mất đất. Lần này bà bị xử 3 năm rưỡi tù, chồng bị 2 năm, và bị quản thúc. Trường hợp của cặp vợ chồng này rất có ý nghĩa. Thanh Thủy bị bắt ngày 8/10/2009, khi đang định đi Hải Phòng ủng hộ một số nhà hoạt động sau này cũng bị kết án nốt. Tối hôm đó, công an cho du côn đến nhà vợ chồng chị ở phố Khâm Thiên, Hà Nội và đánh đập họ không ghê tay; họ đi bệnh viện và bị công an chính quy bắt ngay ở đó. Ngay ngày hôm sau, một chiến dịch tuyên truyền trên báo chí được dựng lên chống lại họ. Báo chí theo lệnh trên kết tội họ đã đánh đập hai người qua đường ở chợ Khâm Thiên, khi hai người này trách người chồng dựng xe không đúng chỗ; sau một hồi cãi nhau, Thanh Thủy vì muốn giúp chồng đã ném hai viên gạch vào mặt một công dân lương thiện và dùng một tấm ván đánh người kia.

Báo chí đăng ảnh người bị thương ; không may các bloggers lại thạo tin học nên chỉ ra ngay được chỗ nào là ảnh ghép. Có sao đâu : cặp vợ chồng này bị khép tội phá hoại trật tự công cộng (chẳng liên quan gì tới quan điểm chính trị của họ, tất nhiên) và bị kết án vào tháng 2, tức là 4 tháng sau đó.

Ngày 20/1/2010, tại thành phố Hồ Chí Minh diễn ra phiên xử 4 người bị công khai khép tội có âm mưu và tiến hành các hoạt động phản động. Họ bị kết án từ 5 đến 16 năm tù giam. Trong số các bị can có luật sư Lê Công Định, được đào tạo ở Mỹ về, chuyên gia về các hồ sơ dính dáng đến nhân quyền (nhưng cũng là người đã đứng ra bảo vệ cho quyền lợi kinh tế của Việt Nam trước Hoa Kỳ), cựu phó chủ tịch đoàn luật sư thành phố Hồ Chí Minh, bị bắt từ tháng 6/2009, đến tháng 8 thì bị buộc phải đọc một bản công khai nhận tội thảm hại trước các máy quay truyền hình, sau đó thì bị kết tội « câu kết với những phần tử Việt kiều phản động và các thế lực thù địch sống lưu vong » : kết án 5 năm tù giam. Nguyễn Tiến Trung, sinh viên tin học đã từng học ở Rennes, Pháp, bị giam từ tháng 7/2009, lãnh án 7 năm tù. Lê Thăng Long, thuộc « nhóm nghiên cứu chấn hưng nước Việt», lãnh án 5 năm. Còn Trần Huỳnh Duy Thức, đảng viên Đảng dân chủ Việt Nam, không chịu nhận tội trước toà nên phải chịu bóc lịch 16 năm.

Phiên xử những người bất đồng chính kiến này diễn ra nhanh chóng và được báo chí đưa tin rất có mức độ nhưng cũng đủ để thể hiện đúng bản chất của nó : một đòn cảnh cáo. Ngay ngày đầu tiên của phiên toà, đài truyền hình trung ương đã phát một trích đoạn chọn rất chuẩn lời khai của 2 trong số các bị can mặt mày căng thẳng đọc bài học của mình, thì thầm nói họ đã vi phạm luật pháp Việt Nam (bài học được phần lớn các báo trích lại khi đặt tít nhỏ « Họ công nhận đã phạm pháp » ). Ngày hôm sau, đến phần cuối cùng của chương trình thời sự, đài truyền hình dành hẳn 6 phút cho đề tài này ; phát thanh viên nhấn mạnh đến tính chất “đặc biệt nghiêm trọng” của tội phạm có mục đích lật đổ chính quyền. Khán giả được nghe lời khai của Lê Công Định và Nguyễn Tiến Trung, công nhận hoạt động cho Đảng dân chủ và Liên đoàn thanh niên dân chủ Việt Nam; đài đem tách riêng phần Lê Công Định nói có nhận được sự ủng hộ từ nước ngoài, sau đó phóng sự đến phần phỏng vấn một nữ luật sư ở thành phố Hồ Chí Minh, sau khi một đồng nghiệp ở Hà Nội đã phát biểu, cô này mặt mày nghiêm túc khẳng định rằng “quá trình xét xử đã diễn ra đúng luật và bản án là khách quan”. Cuối cùng, như ai cũng biết, là phần phỏng vấn nhanh một loạt người để chứng tỏ với khán giả rằng nhân dân đồng tình với phán quyết của tòa án…

Giới quan sát viên ngoại quốc, vốn được xếp ngồi phòng kế bên phòng xử án, nơi diễn biến phiên tòa được truyền một phần qua màn ảnh nhỏ (tiếng tắt, hình đứt đoạn), được một phen cười gần chết trước trò nhại công lý này. Tất nhiên họ không nhầm. Tuy nhiên phải hiểu mục đích của phiên tòa bất công này chính là dàn dựng ra sự bất công: đây chính là một vở kịch được trình diễn; một sự chứng minh người thật việc thật để răn đe chớ có kẻ nào dại dột mà đi theo vết xe đổ của 4 bị can kia. Cuối cùng, phiên tòa theo kiểu Stalin này không chứng tỏ chính quyền đã rắn hơn, vì thực ra chính quyền luôn cư xử như vậy, mà cho thấy một sự bất mãn phổ biến trong xã hội, sự bất mãn ấy buộc chính quyền phải đe dọa nhân dân, đi xa hơn việc mọi khi vẫn làm là vô hiệu hóa những phần tử bất đồng chính kiến.

Khán giả cũng như độc giả chẳng ai tin các bị can có tội. Cứ hỏi thử xung quanh mà xem. Ngay ngày hôm sau trên blog của mình, Ba Sàm viết Lê Công Định đã không trình bày quan điểm của mình mà chỉ đọc bài đã được học, và để độc giả của blog thấy được vụ xử này đã gây căm phẫn trong dư luận quốc tế đến như thế nào, blogger này cấp luôn một loạt đường link đến các báo quốc tế. Trong lúc đó, một số người bạn Việt Nam tâm sự với chúng tôi rằng họ thấy tởm lợm trước trò diễn thảm hại này, vì “dù lên án việc gì đi chăng nữa, trò diễn này cũng kéo lùi lịch sử nước nhà đến 30 năm và càng làm xấu đi hình ảnh đất nước”. Tuy thế, hiện nay, việc bày tỏ ý kiến của nhân dân cũng không vượt qua mức độ tâm sự riêng; mà đấy là còn phải khuyến khích mãi: sự chán nản và e sợ làm mọi vận động như ngưng trệ.

“Trên Internet, các thế lực thù địch xúi giục bất ổn”

Không hiểu là tin thế thật hay giả vờ tin, chính quyền lại hâm nóng chuyện kẻ thù từ bên ngoài và âm mưu quốc tế. Chỉ thị số 34 Ban chấp hành TƯ Đảng, một văn kiện lạ lùng được ban hành từ tháng 12/2009, khẳng định: “các thế lực thù địch lợi dụng công nghệ mới, Internet và blog để in các tài liệu xấu, thông tin sai lạc, quan điểm sai trái, khuyến khích mọi người thu thập và trao đổi thông tin trên Internet, báo mạng để biến những vấn đề Việt Nam đang gặp phải thành những vấn đề thời sự, gây bất bình trong dân chúng và xúi giục bất ổn, làm loạn”. Trong một bài phát biểu, tháng 2/2010, Tổng bí thư Đảng trích dẫn nguyên văn một số đoạn trong chỉ thị này, chứng tỏ nó đã trở thành kinh thánh.   

Quân đội cũng cùng lập trường với Đảng, như vẫn luôn như vậy. Trên báo quân đội, tướng Hoàng Minh Thảo viết: “thế lực thù địch”, trung thành với âm mưu thâm độc “diễn biến hòa bình” (nghĩa là gây bất ổn ở Việt Nam mà không cần chiến tranh), đang lén lút cuốn hút các “trí thức trẻ Việt Nam”, thậm chí mua chuộc họ, để họ phản đối chế độ và đòi đa đảng. Trước mối hiểm họa này, theo ông, phải cấp bách tăng cường giáo dục chủ nghĩa mác xít-lê nin nít và “lòng yêu nước chân chính”.

Thế lực thù địch, âm mưu từ bên ngoài, xúi giục thanh niên: mục tiêu được nhắm tới sau tất cả những từ cũ kỹ từ thời chiến này chính là Internet. Với bản chất quốc tế, vô danh, đặc biệt là khi truy cập từ các tiệm café, mạng Internet làm cho giới canh gác cổ hủ càng thêm tin rằng mối họa núp dưới vỏ bọc của sự hiện đại đến từ nước ngoài. Cho nên phải kiểm soát mạng, cũng như tất cả những thứ khác. Kỹ thuật cho phép làm điều chính trị yêu cầu. Thế nên mới có chuyện khó truy cập, tăng cường thêm phần lọc bằng cách sử dụng từ khoá và chặn một số trang và mạng (ví dụ như Facebook, bị khóa tháng 9/2009: đại sứ Mỹ phản đối, hai chúng tôi cũng vậy). Cũng giống như người Trung Quốc và với sự giúp đỡ ra mặt của họ, Việt Nam tỏ ra có hỏa lực cỡ tuần dương hạm khi tiến hành tấn công mạng. Cuộc tấn công lớn nhất, tháng 4/2010, nhằm vào Google. Họ cũng tiến đánh có trọng điểm, như vụ đánh mạng X-café đầu năm 2010; tháng 2, trang này không truy cập được từ Việt Nam, và từ Pháp, một ghi chép cho hay: “Trang này thường xuyên bị tấn công từ 19/1”. Sau khi đã gõ mã bảo vệ và vào được trang, các quản trị viên cho biết các cuộc tấn công xuất phát từ các máy chủ đặt ở Việt Nam và Trung Quốc.

Bây giờ chẳng ai lạ gì việc các tiệm café Internet ngày nay bị theo dõi chặt chẽ và người phụ trách các diễn đàn phải chịu vô vàn phiền toái. Một số thành viên quen thuộc của mạng X-café bị công an truy hỏi mấy ngày liền vì tội “nói xấu Đảng”. Một trong số họ, Phạm Hùng Vĩ, đã phản ứng ngay lập tức bằng cách tung lên mạng một bài viết lên án chuyện công an không ngừng can thiệp để anh bị đuổi việc (cũng giống như blogger Osin): “Hôm qua, ông chủ bảo tôi là công an cách đây 2 ngày đã đến gặp ông, để hỏi vì sao ông lại thuê tôi, và dọa nếu còn giữ tôi thì sẽ phải đóng cửa doanh nghiệp! Mối nguy này liên quan đến bài viết “Khủng hoảng và các giải pháp có thể cho Việt Nam” của tôi được đăng lại trên BBC. Đây không phải lần đầu người ta tìm cách dọa tôi bằng đủ mọi cách, nhưng lần này tôi quyết định không để yên nữa. Lần đầu tiên, năm 2006, họ bắt tôi trên đường mà không có lệnh bằng văn bản. Năm 2007, khi tôi định ra ứng cử kỳ bầu cử địa phương, công an đã tìm mọi cách để ngăn cản. Sau đó, dưới sức ép của họ, gia đình tôi buộc tôi quay lại làm việc ở Phú Yên, nơi trước đây tôi làm tiếp thị cho một nhà máy bia. Ngay cả ở đó, mọi tiếp xúc của tôi với khách hàng cũng đều bị theo dõi. Vì không muốn ảnh hưởng đến công ty, tôi xin thôi việc, mà tôi làm thế là đúng vì giám đốc nhà máy cho tôi biết công an đã hứa trả một khoản tiền hậu hĩnh để ông tố tôi tội biển thủ công quỹ. Thế nên tôi lên Hà Nội tìm việc. Ngay cả đến giờ, hễ cứ tìm được việc nào là công an lại can thiệp để tôi bị đuổi!”.

Bối cảnh hiện tại và tình hình đàn áp các bloggers và forum là thế. Tổ chức Phóng viên không biên giới trước đây xếp Việt Nam vào vị trí thứ 168/173 trong số các nước khảo sát về tự do báo chí lại vừa cho nước này vào trong nhóm 12 nước là “kẻ thù của Internet”. Về phần mình, Ủy ban bảo vệ nhà báo (CPJ, New York) xếp nước này vào vị trí thứ 6/10 nước khó khăn nhất cho các bloggers. Đối với chính quyền, coi như canh bạc này thua chắc. Người dân càng thấy rõ hơn mình bị tước đoạt quyền được tự do và thông tin như thế nào. Phe bất đồng chính kiến xoa tay. Họ đã thành công, dịp Tết Nguyên đán 2010, trong việc cho dán lên tường và đè lên các áp phích tuyên truyền của Đảng, tại nhiều thành phố, một loạt truyền đơn trả thù kêu gọi dân chúng nổi dậy chống lại “bọn phản quốc, hại dân và bọn xâm lược Trung Quốc”. Theo như chúng tôi được biết thì đây là lần đầu tiên có chuyện này.

Bóng đen Trung Quốc, bùng nổ chủ nghĩa dân tộc

Cùng thời gian đó dấy lên một cuộc đàn áp đối với các bloggers trước đây chưa hề phải lo lắng gì. Điếu Cày bị bắt tháng 4/2008 thì đến tháng 12 bị kết án 2 năm rưỡi tù giam theo kiểu rất mafia về tội trốn thuế từ 10 năm nay. Vào tháng 9, khoảng 15 bloggers khác ít nổi tiếng hơn cũng bị bắt. Tháng 7/2009, khoảng 40 người ra trước vành móng ngựa vì tội “lạm dụng tự do dân chủ”. Khi dư luận đã chuẩn bị xong (một kỹ thuật địa phương) là đến lượt những bloggers có nhiều người đọc nhất.

“Người buôn gió” bị bắt ngày 27/8, hôm sau đến lượt “Trang the Ridiculous” (Phạm Đoan Trang), rồi “Mẹ Nấm” (Nguyễn Ngọc Như Quỳnh, 30 tuổi) ngày 2/9. Tất cả đều bị giam 1, 2 tuần, trong điều kiện nghe nói là cũng tử tế. Osin hình như chỉ bị báo mình cho thôi việc, vì dám nói quá tự do về bức tường Berlin, nhưng các thông tin liên quan đến người này còn nhiều mâu thuẫn. Trong khuôn khổ hạn hẹp của giới nhà báo và trí thức chỉ có thể biết được rằng đợt trấn áp này cực kỳ mạnh trong quý 1 năm 2010 đối với thế giới nhỏ bé của các bloggers Việt Nam và gia đình họ (lại một kỹ thuật địa phương nữa).

Người ta có thể tưởng rằng nguyên nhân của những vụ bắt bớ này là nỗi sợ đối với tranh luận chính trị, hay tự do ngôn luận với một đề tài nào đó, nhưng không hẳn như vậy. Một số người bất mãn khác, dù là bloggers, nhà báo hay trí thức tên tuổi, thỉnh thoảng vẫn có thể phát biểu về những chủ đề này một cách khá dễ dàng mà không bị đem ra xử chính thức. Nhiều blogs mạnh bạo vẫn tiếp tục hoạt động, các blogs của Osin, Trang the Ridiculous hay Người buôn gió lại mở cửa trở lại. Rút cục, người ta chỉ đánh động vài người, kiểm tra xem họ có nằm trong nhóm bất đồng chính kiến không, tống họ vào tù 10 ngày, và tất nhiên, nói đôi ba câu tử tế với gia đình họ. Chẳng qua chỉ là cảnh cáo. Cảnh cáo về cái gì? Và tại sao lại nhằm vào các bloggers này mà không phải những người khác? Trên thực tế, đó là vì họ đã dám chỉ trích Trung Quốc và chính sách hòa hoãn của Việt Nam với nước này.

Điểm chung của tất cả các bloggers đã bị xét xử này (những người khác “nản chí” không dám làm tiếp nữa) đúng là việc họ đã lên tiếng phản đối những tham vọng lãnh thổ của Trung Quốc đối với biển Đông và về chuyện Hà Nội nhượng cho Trung Quốc các mỏ bô xít ở Tây Nguyên. Mấy vụ phiền hà của Trang the Ridiculous và Mẹ Nấm bắt đầu khi họ mặc áo phông in chữ “No China. The Spratleys and Paracels belong to Vietnam”, cùng lúc với cuộc biểu tình hơn một ngàn thanh niên trước cửa Đại sứ quán Trung Quốc tại Hà Nội, tháng 12/2007. Phiền nhiễu lại tăng lên khi hai cô này tham gia phong trào phản đối rộng rãi chống công ty Chinalco của Trung Quốc khai thác mỏ bô xít và nhân đó xuất khẩu lao động tới Việt Nam.

Việc khai thác lộ thiên quặng bô xít để sản xuất nhôm gây rất nhiều ô nhiễm vì tạo ra loại bùn độc hại, tốn nước và tốn điện trong khi Việt Nam đang rất cần những tài nguyên này, và việc khai thác lại diễn ra trong một khu vực chiến lược và nhạy cảm, nơi có nhiều dân tộc ít người sinh sống, mà những người này đã từng nổi dậy trước việc mọi trật tự bị đảo lộn, một phần là do trồng café tràn lan, một phần là do Tin lành nhiệt tình lôi kéo. Việt Nam, nhà sản xuất bô xít thứ 3 trên thế giới, không có nổi 15 tỷ euros để tạo ra một nền công nghiệp chiết xuất quặng hiện đại: nên Trung Quốc đứng ra lo, cho dù Trung Quốc đã đóng cửa các nhà máy bô xít ở chính nước mình. Và dự án được triển khai mặc dù vấp phải sự phản đối của những người dân thường, các bloggers, những người chống Trung Quốc đủ loại (số này đông), và thậm chí cả tướng Giáp, người chiến thắng đầy uy tín tại Điện Biên Phủ, với 2 bức thư ngỏ gửi tới chính quyền. Cũng trong thời điểm này, một báo cáo của các chuyên gia Liên xô đánh giá làm bô xít ở đây không thuận lợi từ thời còn Hội đồng tương trợ kinh tế được nhắc lại. Các blogs và trang mạng dày đặc tin về chủ đề này, có hẳn một trang hoàn toàn dành cho bô xít.

Người ta hoàn toàn có thể chỉ trích việc đẩy nông dân ra đường và việc công chức tham nhũng, chế nhạo nhẹ nhàng các lãnh đạo, kêu ca nền giáo dục tệ hại, nhưng Trung Quốc là đề tài cấm kỵ. Về bản chất là cấm kỵ và đề tài này còn đưa ra điểm chung cho 3 nguồn bất mãn chủ yếu: bloggers, bất đồng chính kiến và đường phố. Nói cách khác, nếu chính quyền điên lên đến mức bỏ tù các bloggers và cho bên ngoài thấy hình ảnh tồi tệ của mình, làm hỏng cả những nỗ lực đã bỏ ra bao năm trời, thì đó là vì chính quyền sợ sẽ có một mặt trận chung chống Trung Quốc hình thành.

Tình cảm này trước đây có lợi vì nó ve vuốt bản sắc dân tộc. Nhưng bây giờ chính quyền cho rằng Việt Nam không được phép có sự xa xỉ ấy nữa: nước này phụ thuộc không những về mặt cơ cấu thương mại với Trung Quốc (60% số hàng nhập khẩu của Việt Nam là từ Trung Quốc), mà còn cả về tài chính (thậm chí cả tiền tệ). Người ta biết, dù không có bằng chứng chính thức, rằng Việt Nam đã bí mật sang xin tiền Trung Quốc để khỏi phải bỉ mặt công khai đi vay Quỹ tiền tệ quốc tế IMF. Nhưng tiền vay thì phải trả, nhất là vay bí mật. Cho nên với Trung Quốc đã có thỏa thuận, trao đổi, mặc cả. Ta thấy chính quyền Hà Nội làm mọi thứ để bịt miệng những kẻ phản đối chính sách bành trướng của Trung Quốc trên biển Trung Hoa (biển Đông theo tiếng Việt), thậm chí cả khi chính sách này làm hại đến mình (như chuyện liên quan đến Hoàng Sa, Trường Sa), và bịt miệng những người chỉ trích những điều kiện quá ưu đãi mà chính quyền dành cho các doanh nghiệp Trung Quốc.

Nếu phải phân biệt giữa bloggers và các nhà bất đồng chính kiến, thì cũng phải phân biệt giữa các blogs chỉ trích thông thường và các blogs động chạm đến quan hệ Việt-Trung. Loại thứ nhất bị quấy rối, thỉnh thoảng lại bị công an gọi lên (như các tác giả của blog boxite đã trở thành tiếng nói của giới trí thức Việt Nam) và, một cách ma mãnh hơn, là bị nhân bản bằng những blog cá nhân giả danh thực ra là do người của chính quyền nắm; loại thứ 2 bị thẳng tưng coi là mục tiêu trấn áp. Phân biệt rõ ràng. Tuy nhiên cần nói rõ: phản đối chính quyền yếu đuối trước Trung Quốc là một việc dũng cảm, nhưng điều đó không có nghĩa là cởi mở dân chủ. Chỉ cần đọc qua một số blogs là thấy chủ nhân của chúng đôi khi có những lập luận kiểu nước lớn, dân tộc cực đoan.

Ngại vết dầu loang

Đối với chính quyền, việc dân chỉ trích chính sách đối ngoại của họ là nguy hiểm, vì dân Việt vốn đã chẳng mấy ưa Trung Quốc. Vấn đề lãnh thổ cực kỳ nhạy cảm, còn hơn cả chuyện bô xít, vì nó biểu trưng cho việc Việt Nam lùi bước trên đường biển sau khi đã lùi bước trên đường bộ. Năm 1999, người Việt đã rất khó chịu khi mất 227 cây số vuông vào tay anh bạn láng giềng, đặc biệt là thác Bản Giốc và ải Nam Quan nổi tiếng, nơi trước đây hai bên sứ thần vẫn tiến hành trao đổi. Người Việt nổi giận, vào cuối năm 2007, khi được tin Hoàng Sa đã bị biến thành một đơn vị hành chính của Trung Quốc: thành phố Tam Sa (Sansha). Xung đột liên tục diễn ra đặc biệt là giữa dân chài hai nước, nhưng vẫn không ngăn được việc Hoàng Sa đã mất.

Và thế là dân chúng suy nghĩ và tự đặt câu hỏi. Chưa bao giờ chỉ trích xã hội lại đi xa đến thế. Tình cờ nói chuyện với bà chủ một quán café bình thường ở Vinh, chúng tôi ngạc nhiên thấy tự nhiên bà này hăng tiết rồi cao giọng nói dù chế độ Sài Gòn ngày xưa có là bù nhìn của Mỹ đi chăng nữa, những người lính của chế độ ấy vẫn chiến đấu kiên cường năm 1974 để lấy lại những hòn đảo đã bị chính quyền cộng sản ngoài Bắc để cho Trung Quốc chiếm giữ: “Hơn 100 người đã bỏ mạng, trong đó có nhiều sĩ quan, nhưng đảo đã lấy lại được. Ngày nay, những người còn sống sót sau chiến công anh hùng đó thậm chí còn không được coi là thương binh. Thật là thảm hại!”. Ở Việt Nam này, rất ít khi thấy ai ca ngợi chính quyền miền Nam, đặc biệt là ở miền Trung và miền Bắc, nên lời nói của người đàn bà này càng thêm sức nặng. Cuối cùng, bà kết luận: “ Hai anh tôi đã hy sinh trong cuộc chiến chống lại chính quyền miền Nam, tôi khổ tâm lắm, thế mà tôi buộc phải công nhận với các anh là kẻ thù ngày xưa còn bảo vệ lãnh thổ quốc gia tốt hơn chúng tôi bây giờ.”

Trong không khí căng thẳng ấy, cái gì cũng nổi lên hết. Từ biển đảo đến bô xít, người ta tiến tới lật lại hồ sơ chủ nghĩa Mao, cải cách ruộng đất, sự phản bội của Trung Quốc trong kháng chiến chống Mỹ; rồi chẳng chóng thì chầy người ta sẽ nhắc tới các mỏ apatit ở miền Bắc vốn cũng trong cùng tình trạng với các mỏ bô xít ở miền Trung. Rồi người ta lại tự hỏi sức nặng kinh tế thực sự của Trung Quốc là gì, bao nhiêu công ty Việt Nam đã bị mua chuộc, tại sao Trung Quốc lại được hưởng đối xử ngoại giao khác với các nước khác. Nhiều tin đồn điên rồ đang lan tràn về việc Trung Quốc có kế hoạch xâm chiếm Việt Nam, như một minh chứng rõ ràng cho nỗi bức xúc của nhân dân.

Cần phải hiểu rõ diễn biến tình hình từ năm 2008. Cho tới thời điểm đó, chính sách ngoại giao, cũng như chính sách nói chung, chỉ là việc của chính quyền. Dân chúng tự hài lòng với việc lơ đãng nhìn TV một tí khi bản tin thời sự hầu như chỉ là một chuỗi các hình ảnh chán ngắt về các chuyến thăm viếng chính thức, các đoàn ngoại giao và các vị khách mời nước ngoài uy tín. Dân chúng không những không tham gia vào chính sách mà nói cho đúng ra là không quan tâm. Và trong các trường hợp gai góc thì thông tin bị giấu nhẹm: thời đó chẳng ai biết gì về việc xử lý bí mật việc phân chia đường biên giới trên bộ. Cũng như chẳng biết gì việc Việt Nam bảo hộ chính trị với Lào và cái cách mà Việt Nam đã mất đi sự bảo hộ ấy. Từ bấy tới giờ mọi thứ đã thay đổi, công luận tham gia ngày càng tích cực và mạnh mẽ hơn vào các cuộc bàn luận về chính sách đối ngoại. Nguồn cơn của sự thay đổi ấy chính là vấn đề Trung Quốc đã động phải một sợi dây vô cùng nhạy cảm của lòng tự hào dân tộc. Hơn cả vấn đề tự do ngôn luận, chính những sự sỉ nhục liên tiếp này mới là lý do khiến các công dân không còn có thể mãi e dè nữa.

Việc ý thức dân tộc đang được thức tỉnh mạnh mẽ chính là mối nguy to lớn nhất đối với đảng cộng sản từ nhiều năm nay. Đảng bị tấn công dữ dội trên mặt trận dân tộc chủ nghĩa, vốn là thế mạnh của mình. Nếu như làm mất uy tín phe đối lập gồm có lèo tèo vài người bất đồng chính kiến và các tổ chức đến từ nước ngoài là dễ dàng, thì đối phó với sự tức giận của dân chúng trước việc thể diện quốc gia bị xúc phạm là không đơn giản chút nào. Đảng bị thua ngay trên sân nhà là chủ nghĩa dân tộc cực đoan. Trong suốt bao nhiêu thập kỷ, Đảng đã xây dựng Việt Nam thành một huyền thoại, ca ngợi truyền thống kháng chiến chống ngoại xâm và tinh thần thượng võ của dân tộc. Thế mà giờ đây ai cũng bảo đảng chịu uốn mình chỉ vì vài lý do kinh tế tài chính tầm thường…

Trong bối cảnh ấy, khi Đảng chuẩn bị đại hội XI cũng là lúc người ta bắt đầu lo lắng. Đất nước mở cửa chính là dịp để chơi một trò ảo thuật chính trị, lén lút chuyển cái chính danh do đã chiến thắng về mặt quân sự thành cái chính danh do đã mang lại tăng trưởng kinh tế cho đất nước. Bản thân Đảng cũng đưa yếu tố chính trị xuống hàng thứ hai mà đặt cược tất cả vào phát triển kinh tế. Nguy cơ quả thật là lớn. Hóa đơn sẽ nặng. Nếu kinh tế khó khăn, uy tín Việt Nam giảm sút, như từ khi bắt đầu khủng hoảng năm 2008, thì không gì có thể thay thế được những lý lẽ hay ho thời xưa đã từng gắn chặt Đảng với lịch sử dân tộc. Đứng trên quan điểm của mình, chính quyền có lý khi lo ngại sự kết nối giữa nỗi bức xúc của những người dân thường, các bloggers và cả phe bất đồng chính kiến. Và thế là, một kết quả không lường trước của việc Trung Quốc lăng nhục Việt Nam là dân chúng lại bắt đầu làm chính trị, trong khi Đảng 10 năm nay không còn làm nữa.

Trang sử phi chính trị hóa quần chúng đã được lật qua.

(Còn tiếp nhiều kỳ)