Thứ Tư, 25 tháng 12, 2013

Lượm lặt -Năm 2014: Thất thu, vay không được, nợ tăng cao – Việt Nam sẽ vỡ nợ?

TIN LÃNH THỔ

TIN XÃ HỘI

TIN KINH TẾ

TIN ĐỜI SỐNG

TIN CÔNG NGHỆ

TIN VĂN HÓA GIẢI TRÍ

TIN THẾ GIỚI

Năm 2014: Thất thu, vay không được, nợ tăng cao – Việt Nam sẽ vỡ nợ?

“Hiện Việt Nam chủ yếu đi vay mới chứ gần như không nhìn thấy nguồn nào để trả nợ”, TS Vũ Đình Ánh cho biết tại buổi Hội thảo Phối hợp chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ trong điều hành kinh tế vĩ mô 2014 – 2015. Cũng tại đây, TS Trịnh Quang Anh nhận định, tâm điểm của 2014 sẽ phải là câu chuyện nợ công.

Làm 100 đồng trả nợ 98 đồng

Tại Hội thảo Phối hợp chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ trong điều hành kinh tế vĩ mô 2014 – 2015, TS Trịnh Quang Anh nhận định, tâm điểm của 2014 sẽ phải là câu chuyện nợ công.

Mặc dù Bộ Tài chính công bố đến hết năm 2012, tổng nợ công của Việt Nam là 55,7% GDP, vẫn nằm trong ngưỡng an toàn theo khuyến cáo của các tổ chức quốc tế (dưới 65% GDP).

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cũng từng khẳng định, nợ công của Việt Nam trong các năm 2014, 2015 và 2016 vẫn trong giới hạn an toàn (không quá 65% GDP).

TS Phạm Thế Anh – Quyền Viện trưởng Viện chính sách công và Quản lý (Đại học Kinh tế quốc dân) cho hay, nếu cộng cả nợ doanh nghiệp Nhà nước không được Chính phủ bảo lãnh và nợ đọng xây dựng cơ bản, nợ công của Việt Nam sẽ phải lên tới 98,2% GDP.

Nợ công theo công bố chính thức của Việt Nam là 55,7% GDP. Tuy nhiên, theo Tiến sĩ Phạm Thế Anh nếu tính cả nợ doanh nghiệp nhà nước không được Chính phủ bảo lãnh và nợ đọng xây dựng cơ bản, nợ công của Việt Nam phải lên tới 98,2% GDP.

Theo số liệu Tiến sĩ Phạm Thế Anh công bố, cứ 100 đồng tổng sản phẩm quốc nội được làm ra, người dân phải gánh hơn 98 đồng nợ, gia tăng so với mức 95 đồng đã được Ủy ban Kinh tế báo động trong báo cáo công bố hồi tháng 5 năm nay.

Một dấu hỏi lớn được đặt ra là nguồn trả nợ trong tương lai. Tiến sĩ Võ Trí Thành – Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Quản lý Trung ương đặt giả thiết: “Giả sử có cú sốc về lãi suất, tỷ giá, hoặc một doanh nghiệp lớn nào làm ăn be bét khiến định mức tín nhiệm giảm, các nhà tài trợ ngừng cho vay, thanh khoản hệ thống ngân hàng có vấn đề, không mua trái phiếu để trả nợ trong nước thì nợ công sẽ ra sao?”.

Tiến sĩ Vũ Đình Ánh cho rằng hiện Việt Nam chủ yếu đi vay mới chứ “gần như không nhìn thấy nguồn nào để trả nợ”.

Nghiên cứu của tiến sĩ Phạm Thế Anh cho biết, cơ cấu nguồn thu của Việt Nam có nhiều khoản không bền vững bởi phụ thuộc vào bên ngoài hoặc có nguy cơ cạn kiệt dần theo thời gian. Với việc thu nhập ngày càng tăng, nguồn thu từ viện trợ không hoàn lại đã giảm từ 0,61% GDP giai đoạn 2006-2010 xuống còn 0,31% GDP giai đoạn 2011 đến tháng 9/2013.

Thu từ bán nhà thuộc sở hữu Nhà nước và chuyển quyền sử dụng đất cũng có xu hướng giảm dần từ 2,35% GDP xuống 1,52% GDP. Bên cạnh đó, nguồn thu của Việt Nam cũng phụ thuộc nhiều vào bán dầu thô, song đây cũng là tài nguyên thiên nhiên hữu hạn và phụ thuộc vào giá cả thế giới.

“Trong trường hợp không vay được nữa thì sao? Lúc đó chỉ không trả được 1 tỷ USD thì cũng là vỡ nợ”, Tiến sĩ Vũ Đình Ánh gióng lên hồi chuông cảnh báo.

Nợ doanh nghiệp nhà nước đe dọa nợ công

TS Phạm Thế Anh liệt kê tới 30 DNNN đang có hệ số nợ phải trả vượt xa mức ba lần vốn chủ sở hữu, trong đó có nhiều cái tên lớn như Tổng công ty Xây dựng Thăng Long, Tổng công ty 319 Bộ Quốc phòng, Tổng công ty Viglacera, Tổng công ty Sông Đà, Tổng công ty Giấy…

Đáng lưu ý, Tổng công ty Lắp máy VN có hệ số nợ trên vốn chủ sở hữu đã lên tới trên 53 lần, Tổng công ty Xây dựng công trình giao thông 8 lên tới trên 20 lần…

Ông Thế Anh cho rằng khi các DNNN không trả được nợ, rất có thể Nhà nước phải dùng ngân sách trả thay (ví dụ như khoản vay 600 triệu USD của Vinashin hay khoản nợ của Tổng công ty Phát triển nhà và đô thị HUD).

Việt Nam không đưa những khoản nợ của DNNN (không được Nhà nước bảo lãnh) vào nợ công. Nợ đọng xây dựng cơ bản của các địa phương cũng chưa được tính vào. Nếu tính đủ, ông Thế Anh tính tổng nợ công của VN đã lên tới khoảng 98,2% GDP (khoảng 100 tỉ USD), vượt xa ngưỡng an toàn (65% GDP) được khuyến cáo bởi các tổ chức quốc tế.

TS Đỗ Thiên Anh Tuấn, giảng viên Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright cũng chỉ ra rằng, nếu tính cả nợ tiềm ẩn của các DNNN vào nợ công thì tỷ lệ nợ công trên GDP không dừng lại ở con số khoảng 50% như hiện nay mà phải trên dưới 100%.

Chính vì lý do đó mà trọng tâm của quản lý nợ công của chúng ta không chỉ tập trung vào nợ của Chính phủ mà quan trọng là các khoản nợ do Chính phủ bảo lãnh và nợ trong khu vực DNNN có nguy cơ Chính phủ phải đứng ra bảo lãnh giống như trường hợp Vinashin.

Theo TS Đỗ Thiên Anh Tuấn, việc bảo lãnh cho các khoản nợ xấu của các DNNN không chỉ gây ra tâm lý ỷ lại cho các DNNN mà còn ảnh hưởng đến một số phương diện khác như tỷ lệ nợ công tăng làm tăng chi phí tài trợ của Chính phủ. Khi tỷ nợ công tăng lên lãi suất vay nợ của Chính phủ tăng theo, làm tăng gánh nặng tài trợ ngân sách để trả lãi.

Hơn nữa, khi chi phí vay nợ của Chính phủ tăng sẽ kéo theo chi phí vay nợ của khu vực tư nhân tăng theo, bởi vì Chính phủ được đánh giá có độ rủi ro thấp hơn tư nhân nhưng khi Chính phủ đi vay nợ với chi phí cao thì khu vực tư nhân rất khó vay được vốn rẻ.

Nói khác đi, khu vực tư nhân lúc này đã phải gánh luôn rủi ro nợ công của Chính phủ. Điều này cũng giải thích vì sao mặt bằng lãi suất của Việt Nam những năm qua luôn giữ ở mức khá cao ngay cả khi nền kinh tế suy giảm. Hệ quả của nó là làm tăng chi phí đầu vào của doanh nghiệp và làm giảm sức cạnh tranh của nền kinh tế.

Theo Báo Đất Việt

Đinh La Thăng :”Hơn 60.000 doanh nghiệp đóng cửa thì đã sao?”

Nhận định đây là thời điểm tốt nhất để loại bỏ những doanh nghiệp tụt hậu, yếu kém, Bộ trưởng Đinh La Thăng cho rằng, không nên câu nệ về con số doanh nghiệp phá sản, vì đó là kết quả tất yếu của những doanh nghiệp không thích nghi được với điều kiện mới.

Bộ trưởng Đinh La Thăng chê việc bố trí vốn tín dụng không đồng đều, để dồn ứ vào cuối năm.
Nói về nhiệm vụ tái cơ cấu nền kinh tế tại Hội nghị trực tuyến Chính phủ và các địa phương ngày 24/12, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Đinh La Thăng cho rằng, bên cạnh việc phân bổ nguồn lực theo trung hạn và dài hạn thì mấu chốt là phải tập trung đẩy mạnh cổ phần hóa, tiếp tục tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong cơ chế thoái vốn và cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước.
Ông cho rằng, chỉ có thể cổ phần hóa mới thay đổi được tình hình hiện nay. Theo Bộ trưởng, trong quá trình tái cơ cấu, không nên quá câu nệ về con số doanh nghiệp phá sản lên tới hàng chục nghìn hay hàng trăm nghìn.
Số liệu do Tổng cục Thống kê mới đây cho thấy, số doanh nghiệp gặp khó khăn phải giải thể hoặc ngừng hoạt động năm nay là 60.737 doanh nghiệp, tăng 11,9% so với năm trước, trong đó số doanh nghiệp đã giải thể là 9.818 doanh nghiệp, tăng 4,9%; số doanh nghiệp đăng ký tạm ngừng hoạt động là 10.803 doanh nghiệp, tăng 35,7%; số doanh nghiệp ngừng hoạt động nhưng không đăng ký là 40.116 doanh nghiệp, tăng 8,6%.
Bộ trưởng Thăng phân tích: “Kể cả khi nền kinh tế phát triển rất nhanh, rất mạnh thì việc các doanh nghiệp phá sản cũng là chuyện bình thường. Nếu doanh nghiệp không thích ứng được với những thay đổi của mô hình tăng trưởng mới, không đáp ứng được yêu cầu phát triển mới thì buộc phải phá sản thôi!”.
Do đó, theo nhận định của ông, “đây chính là lúc tốt nhất để loại bỏ những doanh nghiệp không còn phù hợp với nền kinh tế mới. Chứ nếu tái cơ cấu nền kinh tế, tái cơ cấu doanh nghiệp mà vẫn cứ duy trì những doanh nghiệp kiểu cũ thì tái cơ cấu sẽ không thành công”.
Tư lệnh ngành giao thông vận tải đánh giá rằng, nguyên nhân khiến doanh nghiệp phá sản đúng là một phần do kinh tế khó khăn, nhưng đây cũng là hệ quả tất yếu khi doanh nghiệp không thích ứng được thì phải chấp nhận hy sinh.
Ông cũng đề xuất, phải nhanh chóng tháo gỡ các vướng mắc về mặt thể chế, sớm hoàn thiện Luật phá sản trước tình trạng nhiều doanh nghiệp muốn “chết” cũng không “chết” được.
Bổ nhiệm cán bộ không tốt thì không tái cơ cấu được
Ghi nhận các đánh giá của Bộ trưởng Đinh La Thăng, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng yêu cầu các Bộ ngành, địa phương, trong năm 2014, hoạt động tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước (DNNN) phải được đẩy mạnh hơn nữa.
“Tôi đề nghị tập trung tái cơ cấu DNNN. Doanh nghiệp nào thua lỗ, không khắc phục được thì giải thể, phá sản đi, phải thực hiện kiên quyết” – người đứng đầu Chính phủ yêu cầu. Theo Thủ tướng, với các DNNN không cần thiết nắm giữ thì phải kéo tỷ lệ sở hữu vốn xuống thông quá bán vốn, nhưng không có nghĩa là bán tràn lan, để sở hở và gây thất thoát tài sản.
Thủ tướng cũng cho rằng, để thay đổi cần chú trọng đến yếu tố con người. Trong bổ nhiệm cán bộ, đặc biệt là tại những vị trí chủ chốt như Chủ tịch Hội đồng quản trị/Hội đồng thành viên, Tổng Giám đốc phải là những nhân sự giỏi. “Nếu bố trí Chủ tịch, Tổng Giám đốc không tốt thì không tái được gì hết” – Thủ tướng khẳng định.
Thậm chí, Thủ tướng yêu cầu, nếu cán bộ lãnh đạo của DNNN không chịu cổ phần hóa thì phải thay thế.
Bên cạnh đó, Thủ tướng cũng lưu ý, muốn xây dựng được một nền kinh tế thị trường phải có môi trường cạnh tranh bình đẳng. Với những DNNN làm nhiệm vụ công ích, chính trị, không đặt trong thị trường thì hoạch toán riêng và công khai minh bạch.
Cũng trong Hội nghị lần này, Bộ trưởng Đinh La Thăng nhắc lại một khẩu hiệu quen thuộc của thời kỳ trước đó là “quyết tâm hoàn thành kế hoạch từ những ngày đầu, tháng đầu, quý đầu”. Tuy nhiên, theo đánh giá của ông, việc dàn vốn và triển khai kế hoạch hiện nay lại chủ yếu dồn lại cho thời điểm cuối năm.
“Sáng nay, Thống đốc Nguyễn Văn Bình báo cáo, tăng trưởng tín dụng đến nay là 9,5%, cả năm trên 10%, nhưng lại dồn vào tháng 12 nên góp vào tăng trưởng ít, không tác dụng mấy. Sử dụng tiền dồn ép như vậy sẽ khó có hiệu quả, nên khi dùng tiền phải dàn đều, đảm bảo đạt tiến độ giải ngân, đảm bảo hoàn thành công việc” – Bộ trưởng góp ý.
Ông đề nghị, phải làm sao để ngay từ tháng 1, tất cả đều đã bắt đầu triển khai nhiệm vụ nêu trong nghị quyết, cụ thể hóa các chính sách, đề chính sách phải đi vào cuộc sống, từ đó mới tháo gỡ được các khó khăn.
Theo VNExpress

MỘT TRONG NHỮNG THÀNH TỰU SAU GẦN 40 NĂM HÒA BÌNH !

Nhìn bức ảnh dưới đây, bạn có thấy quen thuộc không? Sau này lịch sử Việt Nam sẽ ghi nhận, rằng đã có dòng văn hiện thực từ thời Pháp thuộc (nhà văn Nguyễn Công Hoan là một trong những nhà văn xuất chúng đó). Bây giờ là đến hội họa?

Và đây nữa, sau khi đọc bài dưới đây, một bạn trên facebook nhận định thế này:

"Ngày xưa người nuôi chó để canh giữ cho người. Ngày nay người lại phải lo canh giữ mạng sống cho chó!"

Nghe vậy chẳng thể cãi lại được. Cái này phải gọi là cùng đường về cả đạo đức lẫn kinh tế.

Cuối năm bùng phát nạn trộm chó, cướp chó

Nhóm phóng viên tường trình từ Việt Nam 2013-12-23

Một con chó con vừa bị mất mẹ đang bú nhờ

Gần đây, tin người dân Thanh Hóa đánh chết kẻ bắt chó trộm rồi đốt xác, đốt xe đã đăng tải khá nhiều ở các đài, báo. Điều này tạo ra những nguồn dư luận trái chiều và những bình phẩm về yếu tố nhân tính không kém phần gay gắt. Câu chuyện tạm lắng đi một thời gian, thế rồi nạn bắt chó trộm, thậm chí cướp chó ngay trước mặt chủ diễn ra ngày càng bạo hành, táo tợn hơn trong dịp năm hết Tết đến. Một lần nữa, đời sống người dân Thanh Hóa trở nên náo động và bất an.

Từ ăn cắp đến ăn cướp

Ông Hữu, cư dân huyện Quảng Xương, Thanh Hóa, cho chúng tôi biết là trong một tuần trở lại đây, nạn bắt chó trộm bắt đầu bạo phát, mức độ và tính táo bạo lên cao không thể ngờ. Cách đây hai hôm, nhà ông bị mất hai con chó, kẻ bắt chó hành động như điên như dại khiến gia đình ông chỉ còn biết kinh ngạc và đứng ngây người trong mấy phút đồng hồ mới trấn tỉnh lại được. Lúc này, kẻ bắt chó đã ra đến đầu ngõ nhưng ông can ngăn người trong gia đình, không cho họ truy hô, vì nếu truy hô, nhất định sẽ có đổ máu.

Ông Hữu kể rằng trong lúc cả nhà đang ăn cơm trưa, hai con chó đang quấn quýt dưới bàn ăn, kẻ bắt chó ăn mặc lịch sự chẳng khác nào trí thức, thắt caravat, bỏ áo vào quần, họ dừng xe ngoài ngõ, vẫn để nổ máy, một người xuống xe và đi thẳng vào nhà. Cả nhà ngưng bữa cơm trong giây lát vì nghĩ rằng sắp có khách. Lúc này, hai con chó đang bữa ăn, thấy có khách thì xông ra sủa. Kẻ bắt chó liền rút bình xịt hơi cay trong túi quần ra, xịt thẳng vào hai con chó khiến chúng quằn quại, sặc sụa. Ông Hữu và mọi người trong nhà vẫn nghĩ rằng có lẽ ông khách sợ chó cắn nên mới tự vệ. Một phần nể khách, một phần sợ chó nhà xông ra cắn khách nên ai cũng la chó.

Không ngờ kẻ bắt chó tiến thẳng đến, mỗi tay xách vào gáy một con chó, với các loài vật như mèo, chó mà xách kiểu này thì chúng hoàn toàn thúc thủ, chỉ kêu loạn xạ mà thôi. Xách chó lên và quay lưng đi ra đường một cách ung dung như không có người. Phía bên ngoài, kẻ ngồi trên xe đang chĩa mũi súng hoa cải về phía gia đình ông để yểm trợ cho kẻ bắt chó. Ra đến xe, hai gã thanh niên bỏ nhẹ nhàng hai con chó vào bao tải và ung dung cho xe chạy.

Người con trai trưởng của ông Hữu rút con dao chặt cỏ bờ và đuổi theo, truy hô nhưng ông Hữu kịp bịt miệng và giữ anh ta lại. Ông nói nhanh với người trong gia đình đừng truy hô, vì nếu truy hô, nhất định hàng xóm của ông sẽ xông ra ngay tức thì và chắc chắn súng hoa cải của kẻ bắt chó sẽ nổ, sẽ có người dính đạn và một khi đã có người bị thương, nhất định bà con hàng xóm sẽ vây bắt và đánh kẻ bắt chó đến chết. Như vậy, án mạng thương tâm xãy ra… Ông Hữu buồn bã nói rằng trong cái buồn vẫn còn chút niềm vui, buồn vì mất chó nhưng vui vì chưa có án mạng.

Các món thịt chó luôn là thứ mồi đưa cay tốt nhất của bợm nhậu. RFA

Một người tên Thúc, ở Quan Hóa đã bức xúc: “Hiện tượng mất trộm chó này vẫn thường xuyên xảy ra với hình thức là câu xích, xô chủ để cướp chó. Cho nên là dân chúng ở đây rất căm phẫn, mà các cơ quan pháp luật thì chưa ra tay trừng trị hết, cho nên tôi đề nghị mọi người cảnh giác, đấu tranh với loại tội phạm này.”

Ông này nói thêm rằng cho đến thời điểm bây giờ, không thể gọi là nạn bắt cho trộm nữa mà phải nói là nạn cướp chó ngay trước mặt chủ. Và người chủ nếu có phản ứng nào để bảo vệ vật nuôi, thú cưng của mình thì nguy cơ bị trọng thương, thậm chí chết người có thể diễn ra tích tắc. Ngày xưa, người ta nuôi chó nhằm bảo vệ tài sản cho con người, bây giờ, con người phải bảo vệ lại chó nhưng cũng không xong. Mà gần đây thì cả người và chó đều có thể trở thành mục tiêu sát hại nếu các tay cướp chó xuất hiện.

Chính quyền lép vế đám bắt chó

Tuy nạn cướp chó lộng hành như vậy, nhưng có vẻ như nhà cầm quyền, ngành công an không đoái hoài gì đến hoặc nếu có chú ý đến chăng thì họ cũng làm việc qua loa, chiếu lệ, chưa bao giờ họ nhiệt tình trong việc phòng ngừa và truy bắt kẻ cướp chó. Cũng chính bởi thái độ thờ ơ của cơ quan an ninh là nguyên nhân dẫn đến sự tức giận, căm phẫn và hành động quá đà của người dân.

Ông Thụ, sống ở Ngọc Lặc, chia sẻ với chúng tôi: “Chó là một loài động vật thông minh và gần gũi với con người. Nhưng người Việt nói chung và người miền Bắc nói riêng lại xem đó là một món khoái khẩu dẫn đến hiện tượng trộm chó hay cẩu tặc xảy ra liên miên. Bản thân tôi cảm thấy rất bất bình và phẫn nộ cũng như là cảm thấy tội nghiệp cho những người ăn trộm chó. Đã có những vụ bị thương hay là án mạng xảy ra giữa chủ và người ăn trộm chó vì lý do rất đơn giản là vì một con chó. Nguyên nhân dẫn tới trình trạng đó là ý thức của chúng ta chưa cao, tình trạng thiếu công ăn việc làm nên dẫn đến ăn trộm vặt xảy ra. Thứ hai là nhu cầu ăn thịt chó quá cao của người dân mình. Và quy định xử phạt về bắt trộm chó thì quá nhẹ. Nhân đây tôi xin đề nghị các cấp chính quyền cần thiết đưa ra chế tài, các hình thức xử phạt nặng hơn. Bản thân chúng ta thì cần có ý thức hơn, yêu quý động vật, chúng ta nên hạn chế các món ăn về thịt chó mà thay vào đó là các món ăn khác.”quán thịt chó bên đường. RFA

Ông Thụ nói thêm rằng ông lấy làm buồn nản vì thái độ rất ư thờ ơ của nhà cầm quyền địa phương cũng như cơ quan an ninh. Hầu như công an xã không làm được bất cứ việc gì để giúp dân đối phó với nạn trộm, cướp chó giữa ban ngày. Nếu như kẻ trộm bắt chó vào ban đêm thì có thể viện dẫn lý do đã hết giờ hành chính, cơ quan an ninh không làm việc nên không biết, đằng này, kẻ bắt trộm chó vào tận nhà ông để bắt, ngay giữa giờ hành chính. Ông truy hô, hàng xóm chạy đến vây bắt, bị kẻ cướp lấy roi điện ra bấm, nhiều người ngã sóng soài, kẻ bắt chó chạy thoát.

Thế nhưng cơ quan công an xã bên cạnh nhà ông, cách đúng một bức tường rào vì nhà ông nằm cạnh ủy ban xã. Mặc dù nghe kêu la nhưng họ vẫn im lặng, đợi khi bọn cướp đi hẳn thì mới ra hỏi vài ba câu và lập biên bản có vẻ rất năng nỗ, nhiệt tình. Tất cả hành động của các nhân viên an ninh đều cho thấy họ không có một chút nhiệt tình nào trong việc bảo vệ tài sản của người dân.

Ông Hiền, sống ở Thường Xuân, chua chát nói với chúng tôi rằng đất có thổ công, sông có hà bá, các nhóm buôn chó đã làm việc rất kĩ, thậm chí có đường dây chung chi, ăn nhậu với công an cấp xã nên bọn chúng làm ăn rất ổn định. Ổn định vì chúng có vũ khí, mà một khi có vũ khí thì uy hiếp người dân dễ dàng nếu như chính quyền làm lơ, không truy tố về việc tàng trữ vũ khí.

Chứ nếu như chính quyền làm rốt ráo, chỉ cần chặng chúng tịch thu vũ khí và phạt vì tội tàng trữ vũ khí trái phép không thôi cũng đã triệt tiêu được rất nhiều đường dây cướp chó. Đã không làm thế, mà công an xã còn đưa ra luận điệu là con chó có giá trị thấp, rất khó phạt để người ta từ bỏ nghề bắt chó trộm.

Vào vai những người đi thu mua chó để chở ra Hà Nội, chúng tôi bắt liên lạc được với một người tên Hường, gốc Nghệ An, hiện đang tạm trú tại Thường Xuân, Thanh Hóa. Hường cho biết anh ta sẵn sàng cung cấp mỗi tuần hai chục con chó còn sống với giá trung bình mỗi con 700 ngàn đồng, lớn nhỏ chung một giá. Vì chó bị bắt về không chịu ăn nên có con ốm, có con mập. Muốn có nguồn ổn định thì phải chấp nhận điều kiện của anh ta.

Chúng tôi hỏi đường dây vận chuyển có an toàn, kín đáo không, vì chúng tôi sợ bị bắt. Hường cười khẩy, nói rằng khỏi phải lo chuyện bò trắng răng như thế, nếu không chung chi đầy đủ thì làm sao mà nghề này tồn tại được lâu như thế. Trả lời xong, anh ta nhìn chúng tôi đầy vẻ hoài nghi, chúng tôi vờ nói lảng sang chuyện khác.

Câu nói của kẻ cầm đầu đường dây cung cấp thịt chó ở Thanh Hóa cho thấy nạn bắt chó trộm, cướp chó vẫn còn đang dữ dội, chưa hề thuyên giảm, mặc dù đã có án mạng xãy ra vì… chó!

Nhóm phóng viên tường trình từ Việt Nam.

http://www.rfa.org/vietnamese/reportfromvn/outbrk-of-dog-theft-12232013130340.html?utm_source=twitterfeed&utm_medium=twitter

Nền kinh tế cưỡi cọp của Trung Quốc

Chuyện kinh tế khi con cọp Chu Vĩnh Khang bị vật...

Nguyễn-Xuân Nghĩa

Từ lâu, người viết thường nói rằng việc quản lý kinh tế Trung Quốc cũng tựa như cưỡi xe đạp, xe không lăn bánh thì đổ. Bây giờ thì có lẽ phải điều chỉnh lại là cưỡi lưng cọp. Vất vả không kém mà nguy hiểm gấp bội - vì bước xuống là bị cọp vồ. Khi tổng kết cuối năm về chuyện kinh tế, xin được nói về hiện tượng đó...
Mọi sự khởi đầu, hay kết thúc, với tin Chu Vĩnh Khang sẽ lãnh án tử hình.

Sinh năm 1942, cho đến đại hội 18 vào cuối năm ngoái họ Chu là một trong chín ủy viên của Thường vụ Bộ Chính Trị, cơ chế quyền lực cao nhất đảng Cộng Sản Trung Hoa. Là trưởng ban chính pháp trung ương, Chu Vĩnh Khang chỉ huy mạng lưới tòa án lẫn hai bộ công an và quốc an. Công an là Bộ Nội Vụ.
Quốc gia An toàn bộ thì phụ trách hệ thống tình báo và phản gián. Một nhân vật quyền thế như vậy mà bị tống giam và điều tra, như vừa xác nhận hồi đầu tháng, và nay mai thì sẽ có tin là bị án tử hình!

Chuyện còn lạ hơn vụ Jang Song Thaek (Trương Thành Trạch) bị người cháu là lãnh tụ Bắc Hàn Kim Chính Ân bắt giữ, truy tố và hành quyết nội trong hai ngày vào hôm 12 vừa qua. Từ khi đảng Cộng Sản cầm quyền tại Trung Quốc vào năm 1949, chưa khi nào có chuyện thanh trừng bằng luật pháp lên đến cấp cao như vậy. Hơn hẳn vụ kết án Bí Thư Thượng Hải Trần Lương Vũ vào năm 2006, Bộ Trưởng Hỏa Xa Lưu Chí Quân bị tử hình hồi Tháng Bảy vừa qua, hay nguyên bí thư Trùng Khánh là Bạc Hy Lai bị cách chức đầu năm ngoái rồi ra tòa và lãnh án tù chung thân vào Tháng Tám vừa rồi.

Ly kỳ hơn vậy là lý do kết án họ Chu: Tham nhũng. Trùm an ninh và tình báo mà lại liên hệ đến số tiền vĩ đại là 100 tỷ đồng Nguyên, bằng 16 tỷ Mỹ kim? Tại sao vậy?

Thì kinh tế cũng là chính trị!

***
Trước khi có tin Chu Vĩnh Khang bị bắt, nguyên chủ tịch tập đoàn Dầu Khí Quốc Gia CNPC là Tưởng Cát Mẫn và năm đảng viên cao cấp khác trong ngành dầu khí đã bị điều tra. Tưởng Cát Mẫn vừa rời ngành dầu khí lên làm trưởng ban cải cách và quản lý doanh nghiệp nhà nước SASAC có mấy tháng thì vào tù. Ði theo là nhiều đàn em trong khu vực năng lượng, các đảng viên đã quản lý hai giếng dầu lớn nhất là Ðại Khánh tại tỉnh Hắc Long Giang và Thắng Lợi ở tỉnh Sơn Ðông và tổ hợp tài chánh Côn Luân của doanh nghiệp CNPC. CNPC là tập đoàn dầu khí số một của Trung Quốc, quản lý một tài sản hơn 480 tỷ đôla và cả PetroChina, doanh nghiệp có kết giá tài sản đứng hàng thứ nhì thế giới, chỉ sau ExxonMobile của Mỹ.

Mà họ Tưởng này lại là thuộc cấp ngày xưa, và đàn em ngày nay, của Chu Vĩnh Khang.

Trước khi làm trùm an ninh, họ Chu là chuyên gia dầu khí, đã lập thành tích quản lý năng lượng, làm thứ trưởng về dầu khí, chủ tịch CNPC, bộ trưởng điền thổ và tài nguyên quốc gia rồi bí thư tỉnh Tứ Xuyên, một khu vực giàu năng lượng và bao trùm lên thành phố Trùng Khánh.

Năm ngoái, khi quyết định kỷ luật Bí Thư Trùng Khánh Bạc Hy Lai, Chu Vĩnh Khang là ủy viên duy nhất của thường vụ Bộ Chính Trị đã bỏ phiếu chống và gây ra nhiều suy luận về sự cấu kết giữa hai người, và cả tin đồn là họ dự tính tiến hành đảo chánh... Phải chăng khởi đi từ việc hạ bệ Bạc Hy Lai vào đầu năm ngoái, hai năm thanh trừng chính trị đã tạm kết thúc với việc kết án Chu Vĩnh Khang vào cuối năm nay?

Vì chính trị cũng là kinh tế, chúng ta cần nhìn sâu hơn vậy.

Qua vụ tống giam các đảng viên cao cấp của ngành năng lượng, người ta được biết là việc điều tra ngấm ngầm đã khởi sự từ năm 2011. Mục tiêu chính thức là diệt trừ tham nhũng, y như vụ Trần Lương Vũ ở Thượng Hải hay Lưu Chí Quân trong Bộ Hỏa Xa, và đấy là phương châm được Tập Cận Bình phổ biến sau khi lên lãnh đạo: đánh cả cọp chứ không chỉ đập ruồi. Cọp là các ông kễnh trong mạng lưới tham nhũng.

Nhìn vào chiến lược kinh tế thì mới thấy rằng mục tiêu thật lại còn xa hơn vậy.

Từ thời cách mạng kiểu Mao, kỹ nghệ nặng và năng lượng được coi là xương sống của kinh tế xã hội chủ nghĩa và các đảng viên phụ trách về dầu khí đều là đại công thần. Một nhân vật khét tiếng là Tướng Dư Thu Lý, ủy viên Bộ Chính Trị, lên cầm đầu hệ thống dầu khí từ thành tích khai thác giếng dầu Ðại Khánh. Họ Dư được coi là thủ lãnh của “phái dầu khí” trong hệ thống quyền lực cho tới khi bị Ðặng Tiểu Bình đánh bạt vì chủ trương bảo thủ và duy trì thế độc quyền của nhà nước. Sau đó, khu vực dầu khí bị phân tán thành ba tập đoàn để giảm bớt thế lực.

Nhưng từ hai chục năm nay, khi dầu khí lại trở thành nhu yếu phẩm cho kỹ nghệ hóa, các lãnh tụ thời cách mạng được dần thần thay thế bởi chuyên gia về dầu khí, như Tăng Khánh Hồng hay Chu Vĩnh Khang. Họ lặng lẽ xây dựng lại thế lực, và qua ba đợt chuyển quyền từ đại hội 14 vào năm 1992, luôn luôn vận động để có một người lên tới thường vụ Bộ Chính Trị ở trên cùng. Bên dưới thì có nhiều người giữ vị trí trọng yếu ở các tỉnh và trong Quốc Vụ Viện là Hội đồng Chính phủ. Phái dầu khí này hỗ trợ nhau để thời nào cũng có ảnh hưởng. Người lên tới tột đỉnh là Chu Vĩnh Khang còn nắm bộ máy an ninh, tình báo - và nhiều hồ sơ nhạy cảm của trung ương.

Chiến lược kinh tế Trung Quốc lấy đầu tư làm đầu máy tăng trưởng bất kể tới nạn tham ô lãng phí. Ðó là nền kinh tế đi xe đạp và đạp xe chậm thì đổ, tăng trưởng thấp thì khủng hoảng. Sự bất công của chiến lược là đảng viên ở trên uống sâm cho nhân dân ở dưới đạp xe. Vì vậy xứ này có nhiều tỷ phú nhất thế giới trong khoảng thời gian ngắn nhất, mà cũng bị động loạn nhiều nhất khi quần chúng bất mãn biểu tình phản đối đảng viên cường hào ác bá và đại gia tham nhũng.

Chiến lược kinh tế có tính chất trưng thu và bóc lột đó khiến lãnh đạo rơi vào hoàn cảnh cưỡi lưng cọp và có ngày bị cọp vồ là khi dân chúng nổi loạn, như đã từng thấy trong lịch sử.

Chính là vì vậy mà ba thế hệ lãnh đạo nối tiếp, từ Gang Trạch Dân đến Hồ Cẩm Ðào rồi Tập Cận Bình, đã lần đầu tiên nhất trí là phải cải cách, nếu không thì đảng bị khủng hoảng. Mà việc cải cách phải khởi sự từ bên trong, từ bên trên, là triệt hạ các thế lực cứ liên thủ với nhau để duy trì nguyên trạng và bảo vệ quyền lợi. Một trong các thế lực đó là phái dầu khí và phe an ninh của Chu Vĩnh Khang.

Có thể là hệ thống lãnh đạo có quyết định này trước đại hội 18, vì không họp Bộ Chính Trị mà mở ra hội nghị bán chính thức tại Bắc Ðới Hà vào cuối Tháng Năm 2012. Ðây là loại hội nghị xa xưa từ thời Mao mà rất hiếm sau này, khi lãnh đạo trung ương và địa phương cùng các lão đồng chí đã về hưu gọi nhau đi nghỉ mát ngoài ven nước. Nơi đó, họ bàn thảo chuyện quốc sự bên ngoài sự theo dõi của bộ máy thông tin và tình báo hiện hành.

Chúng ta có thể liên tưởng đến chuyện ngũ đại gia của Mafia không họp tại New York mà đi nghỉ mát ở Florida, ngoài hệ thống thông tin và bảo vệ đã “có vấn đề”. Khi trở về thì họ giải quyết vấn đề!

Việc Tập Cận Bình giáng cấp trưởng ban Chính Pháp Trung ương ra khỏi thường vụ Bộ Chính Trị, đưa một chuyên gia tài chánh là Vương Kỳ Sơn lên vị trí trưởng ban kỷ luật và giám sát trong Thường vụ Bộ Chính Trị để thanh trừng đảng viên tham nhũng và lập ra Hội đồng An ninh Quốc gia để tập trung quyền lực cho thấy là vụ Chu Vĩnh Khang mới chỉ là màn đầu.

Màn kế tiếp là lần lượt phá vỡ các thế lực cưỡng chống việc chuyển hướng kinh tế. Chuyện an ninh quốc gia chính là an ninh của đảng, tiết mục đáng theo dõi trong năm tới...

Hành động táo bạo’ của Trung Quốc ở Biển Hoa Đông

Thùy Dương chuyển ngữ, CTV Phía Trước
Alan Romberg, EAF

Tuyên bố của Trung Quốc vào ngày 23 tháng Mười về vùng Nhận diện Phòng không (ADIZ) ở Biển Hoa Đông – bao gồm vùng không phận thuộc khu vực các đảo đang tranh chấp giữa Nhật Bản và Trung Quốc – đã làm tình hình thêm căng thẳng và cả Tokyo lẫn Washington đã lên tiếng phản đối.

Hành động của Trung Quốc được đánh giá là khá táo bạo giữa lúc Trung Quốc và Nhật Bản vẫn còn nhiều bất đồng trong việc xác định chủ quyền tại quần đảo Senkaku (tiếng Nhật), hay còn gọi là Điếu Ngư (tiếng Trung ). Quy định mới do Trung Quốc đề ra yêu cầu tất cả các máy bay phải thông báo cho Trung Quốc trước khi bay vào vùng ADIZ và chấp hành nghiêm túc các mệnh lệnh từ phía Trung Quốc. Bộ Quốc phòng Trung Quốc cảnh báo: “Lực lượng vũ trang của Trung Quốc sẽ áp dụng biện pháp khẩn cấp để phòng thủ trong trường hợp các máy bay không hợp tác hoặc từ chối thực hiện các mệnh lệnh hướng dẫn”.

Mặc dù Bắc Kinh cho biết các hoạt động hàng không quốc tế dự kiến sẽ không bị ảnh hưởng bởi qui định định mới, nhưng một số hãng hàng không – bao gồm các hãng có trụ sở tại Nhật Bản – phải thông báo lịch trình bay cho phía Trung Quốc ngay lập tức nếu các chuyên bay đó bay vào vùng ADIZ mới được xác lập. Ngay sau đó, Ngoại trưởng Hoa Kỳ John Kerry đã phản đối việc thiết lập vùng ADIZ và biện pháp “phòng vệ khẩn cấp” từ phía Bộ Quốc phòng Trung Quốc, và xem động thái của Trung Quốc như một hành động mang tính đe dọa. Ông cũng lên tiếng yêu cầu phía Trung Quốc nên thận trọng và kiếm chế. Ngoại trưởng Kerry đã thêm rằng Washington đã tham khảo ý kiến với Nhật Bản và các bên liên quan khi đưa ra quyết định chỉ trích này.

Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Chuck Hagel cũng bày tỏ sự quan ngại sâu sắc và xem động thái này như “nỗ lực gây mất ổn định để thay đổi hiện tình trong khu vực”. Ông cũng nói rõ rằng tuyên bố của Trung Quốc sẽ “không thay đổi cách Hoa Kỳ tiến hành hoạt động quân sự trong khu vực”. Ngoài tuyên bố của Ngoại trưởng Kerry rằng Hoa Kỳ vẫn “kiên quyết cam kết” với các đồng minh và các đối tác của mình, Bộ trưởng Quốc phòng Hagel thêm một lần nữa tái khẳng định Hiệp ước Quốc phòng Mỹ – Nhật, bao gồm các điều khoản rằng Mỹ sẽ bảo vệ Nhật Bản bằng mọi cách trong trường hợp Nhật Bản bị tấn công. Điều khoản này áp dụng đối với tất cả các đảo mà cả Nhật Bản và Trung Quốc đang tuyên bố tranh chấp chủ quyền.

Trong khi đó, Tokyo đã gửi tuyên bố “phản đối mạnh mẽ” tới phía Bắc Kinh, nói rằng hành động của Trung Quốc là “một chiều” và “không có căn cứ”. Ngay sau đó, Bắc Kinh đã bác bỏ lời phản đối và phủ nhận mục đích “gây căng thẳng khu vực”. Phía Bắc Kinh tuyên bố rằng việc xác lập vùng ADIZ trên quần đảo Điếu Ngư là cần thiết, đồng thời biện minh cho các hành động của họ nhằm “duy trì quyền hợp pháp của mình và bảo vệ những gì đã và sẽ luôn luôn thuộc của Trung Quốc”.

Ngày 24 tháng Mười một, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Tần Cương đã trao công hàm phản đối chính thức tới Đại sứ Hoa Kỳ tại Trung Quốc liên quan tới phản ứng của Washington về việc Bắc Kinh thiết lập vùng ADIZ trên Biển Hoa Đông. Ông Tần Cương phát biểu, Trung Quốc thiết lập vùng ADIZ trên Biển Hoa Đông phù hợp với Hiến chương Liên Hiệp Quốc và luật pháp quốc tế. Bắc Kinh cũng hối thúc Hoa Kỳ “không đứng về phía nào” trong vấn đề tranh chấp lãnh thổ trên Biển Hoa Đông và không đưa ra thêm các tuyên bố không phù hợp.

Tuyên bố của Trung Quốc đã được phát biểu rằng họ đã tham khảo và đáp ứng tất cả các yêu cầu cũng phù hợp với luật pháp quốc tế. Về vùng ADIZ, Hoa Kỳ và một số nước khác từ lâu đã thành lập khu vực đó nhưng tuyên bố của Ngoại trưởng Kerry về vấn đề này chỉ ra rằng Hoa Kỳ không áp dụng thủ tục ADIZ của mình cho các máy bay nước ngoài không có ý định nhập không phận của Hoa Kỳ và không hỗ trợ bất kỳ nhà nước nào làm như vậy.

Tuy nhiên, các quy tắc nhận dạng máy bay do Bộ Quốc phòng Trung Quốc áp dụng cho tất cả các máy bay bay qua hoặc trong ADIZ và không hề có bất kỳ một ngoại lệ nào. Động thái của Trung Quốc càng làm rõ thêm mụch đích muốn tuyên bố chủ quyền tại quần đảo Điếu Ngư/Senkaku.

Tại sao Trung Quốc lại có hành động này? Giữa lúc tình huống đang cháy âm ỉ trong tranh chấp Điếu Ngư/Senkaku thì vấn đề luôn là con gà và quả trứng – có nghĩa là, ai sẽ đi cờ nước đầu tiên.

Tranh chấp chủ quyền trên quần đảo Điếu Ngư/Senkaku đã là vấn đề trong nhiều thế kỉ qua – Trung Quốc đổ lỗi cho các vấn đề hiện tại và rằng Nhật Bản đã “chiếm đóng hợp pháp” các đảo vào năm 1895, và cáo buộc nhật bản phá vỡ thỏa thuận từ những năm 1970 để gạt vấn đề này sang một bên (Trung Quốc cũng đổ cho phía Hoa kỳ trong việc trả lại quyền kiểm soát hành chính trên các đảo Nhật Bản vào năm 1972). Do đó, Trung Quốc khẳng định họ không phải là người chịu trách nhiệm liên quan đến những rắc rối hiện tại.

Tuy nhiên, những giả định gần đây khi Trung Quốc quyết định gửi máy bay không người lái vào khu vực – điều mà Nhật Bản phản ứng bằng cách tăng cường khả năng phòng không – là một hành động phức tạp và khá quyết liệt. Bằng cách tạo ra vùng ADIZ bao gồm quần đảo Điếu Ngư/Senkaku, Trung Quốc đã tạo ra những thử thách song song với mục đích trên cho phía Nhật Bản. Hơn nữa, nếu cần thiết, họ sẽ đáp trả lại bằng vũ lực khi máy bay Nhật Bản xâm nhập vào không phận Trung Quốc – bao gồm quần đảo đang tranh chấp. Cho dù Trung Quốc có bất kỳ ý định gì thì “hành động khiêu khích” là một điều có thể nhìn ra khá rõ ràng.

Hơn nữa, Nhật Bản có một vùng ADIZ khá rộng, trải dài đáng kể vào khu vực Biển Đông. Máy bay chiến đấu Nhật Bản cũng thường xuyên đáp trả lại động thái “xâm nhập” của các máy bay Trung Quốc và Nga. Hành động của Bắc Kinh có thể là tiền thân cho động thái tương tự hướng tới Nhật Bản hay bất kì máy bay nào bay vào không phận của Trung Quốc.

Tác động chính của những hành động vừa qua từ phía Trung Quốc đã mang lại – ở thời điểm hiện tại – ít nhất sẽ tác động tới tình hình chính trị. Nhưng qua các báo cáo khác nhau của Hoa Kỳ đã chỉ rõ, Hoa Kỳ lo ngại rằng hành động này sẽ gây thêm căng thẳng và tạo nguy cơ xảy ra những sự cố bởi các hiểu lầm hoặc tính toán sai lầm.

Cũng tương tự như các hành động trước đây tại các khu vực lân cận ở quần đảo Điếu Ngư/Senkaku, dường như khó có thể đảo ngược lại tình hình ngay cả khi căng thẳng được xoa dịu. Khu vực ADIZ đã được xác lập và chắc chắn nó sẽ được áp dụng. Các quy tắc chung – đặc biệt đối với các máy bay không hướng đến không phận Trung Quốc – có thể sẽ được điều chỉnh. Nhưng làm thế nào họ có thể áp dụng tại khu vực đảo Điếu Ngư/Senkaku trong giai đoạn căng thẳng đang ngày càng tăng cao? Câu trả lời sẽ được giải đáp trong thời gian sắp tới.

_________

Alan D. Romberg là Giám đốc chương trình Đông Á tại Trung tâm Stimson, một tổ chức phi lợi nhuận và phi đảng phái chuyên về cố vấn an ninh quốc tế. Trước đó, ông đã dành 27 năm làm việc tại Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ và 10 năm tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại.

* Tựa đề do CTV Phía Trước đặt

Duy trì quyền lực của nước Nga: Putin đã qua mặt phương Tây ra sao [1]

Sáu tuần trước, hai người đàn ông bước ngang Quảng trường Đỏ của Moscow, một người mặc áo khoác, người kia mặc áo giám mục. Họ tiến đến Tượng đài Minin và Pozharsky ở trước Nhà thờ chính tòa Thánh Basil.
Kuzma Minin, một thương nhân, và Hoàng tử Dmitry Pozharsky là lãnh tụ cuộc khởi nghĩa chống lại quân Ba Lan xâm lược năm 1611. Ngày 4/11 là ngày họ giải phóng trung tâm Moscow cách đây hơn 400 năm, và hiện nay là ngày lễ quốc gia, là biểu tượng cho thấy dân tộc Nga đoàn kết có thể tự vệ trước bất cứ kẻ thù ngoại xâm nào.
Kirill, Thượng Phụ của Moscow và toàn Nga, và Vladimir Putin, nhà lãnh đạo thế tục của nước Nga, đặt một bó hoa cẩm chướng đỏ ở tượng đài. Lúc trở lại Điện Kremlin, vị lãnh tụ giáo hội đã chuẩn bị sẵn một bất ngờ dành cho tổng thống; đó là bằng khen tôn vinh Putin “có công bảo tồn nước Đại Nga”.
Thượng Phụ Kirill không tiếc lời ca tụng Putin: “Chúng ta biết rằng hơn bất cứ ai khác kể từ khi kết thúc thế kỷ 20, ngài đang giúp nước Nga trở nên hùng mạnh hơn và giành lại những vị thế xưa kia của mình, với tư cách một quốc gia tôn trọng chính mình và được tất cả các quốc gia khác tôn trọng.”
Tổng thống Vladimir Putin đã lãnh đạo đất nước này trong 14 năm qua, nhưng 2013 là năm thành công nhất của ông. Tạp chí Forbes vừa xếp ông đứng đầu danh sách những người uy quyền nhất thế giới, nhận định rằng ông đã “củng cố quyền kiểm soát của mình đối với nước Nga”. Theo tạp chí này, Putin đã chiếm chỗ của tổng thống Mỹ Barack Obama trong vị trí đứng đầu vì tổng thống Nga đã giành được thế thượng phong so với vị đồng nhiệm ở Washington trong nhiều cuộc xung đột và vụ tai tiếng.
Quả thực, lúc này có vẻ như Putin đang thành công ở mọi việc ông làm. Hồi tháng 9, ông đã thuyết phục Syria để quốc tế kiểm soát vũ khí hóa học của nước này. Nhờ đó, ông đã ngăn chặn được cuộc tấn công của quân đội Mỹ nhắm vào chế độ của tổng thống Syria Bashar Assad và khiến Obama trông giống như một sen đầm quốc tế bất lực.
Hồi cuối tháng 7, Putin phớt lờ những lời đe dọa của Mỹ và cho người tiết lộ bí mật của Mỹ Edward Snowden được tị nạn tạm thời; động thái này đã gây căng thẳng trong khối các quốc gia phương Tây. Đức và Pháp cũng phẫn nộ vì các hoạt động do thám của Washington.
Kể từ đó, Putin liên tiếp ra đòn và đều thắng điểm. Trong mùa thu, khi các cuộc đàm phán với Tehran về việc cắt giảm chương trình hạt nhân của Iran đạt được tiến bộ có ý nghĩa, Putin lại một lần nữa đóng vai trò chủ chốt.
Và hiện nay, bằng cách gây áp lực lên Viktor Yanukovych, ông thuyết phục được tổng thống Ukraine rút lui khỏi một hiệp định liên kết với Liên hiệp Châu Âu (EU) mà hai bên đã chuẩn bị trong nhiều năm, chỉ vài ngày trước khi diễn ra lễ ký kết đã dự trù tại một hội nghị thượng đỉnh của các nhà lãnh đạo Liên hiệp Châu Âu. Bằng nước cờ này, ông đã đưa Ukraine trở lại tầm ảnh hưởng của Nga, ít nhất là tạm thời hiện nay.
Nga chèn ép, gây áp lực với Ukraine
Nhiều người có ấn tượng mạnh khi thấy Putin rất tự tin và có khả năng thách đố bất cứ điều gì được xem là luật chơi chính trị bên ngoài nước Nga. Blogger người Mỹ nổi tiếng Matt Drudge từng gọi Putin là “lãnh tụ của thế giới tự do”, còn một nhà bình luận khác gọi ông là “Chuck Norris của chính trị thế giới”. Norris, ngôi sao phim hành động kiểu như The Way of the Dragon, nhập vai đặc thù khắc họa hình ảnh những kẻ đơn độc vai u thịt bắp, yêu nước và hết sức bảo thủ. Những người như Drudge ngưỡng mộ Putin vì dường như ông đơn thương độc mã cai trị quốc gia khổng lồ của mình, dù thường bằng những phương pháp tàn nhẫn.
Tuy nhiên, với nhiều người khác, Putin là kẻ cai trị theo phong cách của một bạo chúa thế kỷ 19, là người không tin tưởng mô hình chính trị Châu Âu. Thay vì thế, ông ưa chuộng kiểu cai trị theo cách phong kiến, với một nhà nước đóng vai trò thống lĩnh; các triều thần đáp ứng mọi ý muốn của vua, bất luận võ đoán đến đâu; một nền kinh tế chỉ phục vụ lợi ích của giới chính khách; và phương châm: “Cái gì của tôi không thể là của anh.” Và hiện nay các sự kiện ở Ukraine và vai trò của Putin trong những sự kiện đó một lần nữa lại đặt ra câu hỏi nhân vật ở Điện Kremlin thật sự là ai và ông muốn gì? Có phải Ukraine, trong khi đang chìm trong biến động, biểu trưng cho một bước ngoặt mới trong quan hệ giữa Đông và Tây?
Trong những năm gần đây, các quốc gia phương Tây xem Nga là một nước khó khăn nhưng ổn định – và nhất là một nước đã đánh mất phần lớn vai trò quan trọng của mình trên trường quốc tế. Cuộc xung đột về Ukraine cho thấy rằng số phận của không chỉ 143 triệu dân Nga, mà cả số phận của hầu hết các nước láng giềng của Nga trong đế chế Liên Xô cũ đang phụ thuộc vào Putin.
Khi những người biểu tình thân EU dựng công sự gần tòa nhà chính phủ ở thủ đô Kiev, tờ báo Komsomolskaya Pravda thân Kremlin ở Moscow chạy bài trang nhất tiên đoán sự sụp đổ của Ukraine. Những vùng thân EU của Ukraine, trước đây nằm trong Đế chế Habsburg Empire, được đánh dấu màu tím. Trong khi đó, các tỉnh miền đông, thân cận với Nga trong nhiều thế kỷ, dọc theo Bán đảo Crimea được đánh dấu màu đỏ. Gần như cùng lúc đó, một nghị sĩ ở Crimea kêu gọi Putin đưa lực lượng của Nga đến Ukraine để “bảo vệ chúng ta trước bọn xâm lược NATO, các điệp viên của phương Tây và các cuộc biểu tình được trả tiền.”
Có lẽ phương Tây đã phạm sai lầm khi không còn xem Nga là một đối thủ đáng gờm trong hai thập niên vừa qua. Và cũng dễ hiểu tại sao phương Tây phẫn nộ về một số sự kiện đã diễn ra ở đất nước thuộc quyền kiểm soát của Putin. Ví dụ Điện Kremlin dùng các lực lượng cảnh sát đặc biệt để đàn áp các cuộc biểu tình của hàng chục ngàn người dân Moscow về nạn gian lận bầu cử trong cuộc bầu cử quốc hội năm 2011, hay Putin cho bắt hai thành viên của ban nhạc punk nữ Pussy Riot và tống giam hai năm, chỉ vì họ có một màn trình diễn phản kháng tại một nhà thờ ở Moscow.
Cuộc nổi dậy của những người Ukraine thân EU thất vọng chống lại tổng thống hiện đang tiết lộ cho phương Tây thấy những phương pháp tàn bạo mà Nga đang bắt đầu dùng để bảo vệ các lợi ích của mình ở hải ngoại. Việc Yanukovych đột ngột trở cờ với Liên hiệp Châu Âu là kết quả của trò chèn ép, gây áp lực lạnh lùng và đầy tính toán của tổng thống Nga.
Ngăn cản Liên hiệp Châu Âu mở rộng sang phía đông
Thế giới đang chứng kiến sự trở lại của các tâm lý Chiến tranh Lạnh. Sau các cuộc đàn áp đầy bạo lực của cảnh sát tấn công vào người biểu tình ở Kiev, Mỹ đang cân nhắc các biện pháp trừng phạt Ukraine, theo thông báo của phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Jennifer Psaki. Ngoại trưởng Mỹ John Kerry trước đó đã phát biểu rằng ông căm phẫn về hành động tàn bạo của cảnh sát, cho rằng phản ứng đó “không thể chấp nhận được mà cũng không phù hợp với một nền dân chủ”. Lời lẽ của ông không chỉ nhắm đến Yanukovych, mà còn nhắm đến kẻ giật dây, Vladimir Putin.
Nga phản đòn. Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov nói rằng đối với phương Tây, dân chủ thậm chí chẳng phải là vấn đề. Ông lập luận rằng phương Tây chỉ muốn giành được Ukraine làm chiến tích, để giáng cho Nga một đòn đau về chiến lược.
Ở Moscow hôm thứ Ba 10/12, 444 trong số 450 đại biểu Viện Duma Quốc gia (Hạ nghị viện Nga) chấp thuận đưa ra phát biểu lên án giới chính khách phương Tây “công khai can thiệp … vào công việc nội bộ của nước Ukraine có chủ quyền”. Phát biểu này ám chỉ việc Ngoại trưởng Đức Guido Westerwelle, cựu Thủ tướng Ba Lan Jaroslaw Kaczyski và Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Victoria Nuland xuất hiện ở Quảng trường Độc lập ở Kiev, tại đó bà Nuland phát bánh mì sandwich cho người biểu tình.
“Các cuộc mít-tinh không được phép, việc cản trở lối vào các cơ quan nhà nước, cũng như chiếm giữ các tòa nhà hành chính, bạo động và việc phá hủy các tượng đài lịch sử” – ám chỉ việc kéo đổ tượng Lenin ở trung tâm thành phố Kiev – “gây mất ổn định tại nước này và có thể gây những hậu quả kinh tế và chính trị bất lợi nghiêm trọng cho dân chúng Ukraine.” Các đại biểu Duma đã viết như vậy, nhận định rằng một “vụ đảo chính” sắp diễn ra ở Ukraine. Đài truyền hình nhà nước Ukraine gọi Liên hiệp Châu Âu là một liên minh “chống Nga” vì Liên hiệp Châu Âu phớt lờ lợi ích của Moscow bằng cách gầy dựng quan hệ gần gũi hơn với Ukraine.
Sự chia rẽ sâu sắc giữa quan điểm của Nga và quan điểm của phương Tây đã đặc biệt lộ rõ ở Đông Âu trong những tháng gần đây; tại Đông Âu, Liên hiệp Châu Âu đã cố gắng xúc tiến chương trình “Hợp tác Phương Đông” từ năm 2009. Ngoài Ukraine, chương trình này liên quan đến các mối quan hệ của Liên hiệp Châu Âu với các nước Armenia, Azerbaijan, Belarus, Georgia và Moldova. Phương Tây lâu nay đã ngỏ ý ký kết các hiệp định thương mại tự do và hỗ trợ tài chính để đổi lại các cải cách trong hệ thống luật pháp, luật bầu cử và truyền thông ở sáu nước này. Việc xuất khẩu hàng hóa phương Tây nhằm mục đích xây dựng các mối quan hệ gần gũi hơn giữa mạn đông của lục địa này với Liên hiệp Châu Âu.
Brussels và các nước đối tác nhỏ hơn đang thảo luận các thuế nhập khẩu thép, việc xuất khẩu lúa mì và mua rượu vang của Đông Âu. Khi những mối quan hệ như vậy bỗng nhiên trở thành một vấn đề địa chính trị, phương Tây bị sốc. Lần đầu tiên kể từ khi bắt đầu mở rộng sang phía đông, Liên hiệp Châu Âu gặp sự kháng cự quyết liệt – từ Nga.
Gây áp lực đối với các nước láng giềng nhỏ hơn
Tuy nhiên, điều đó không hẳn là hoàn toàn bất ngờ – và lẽ ra Liên hiệp Châu Âu đã nên thừa nhận nó. Kể từ đầu những năm 1990, Nga đã cố gắng giữ các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ trong tầm ảnh hưởng của mình. Phớt lờ các thất bại, Putin hiện đang dùng sức mạnh của mình để đạt mục tiêu này. Ông đe dọa các nước này, đưa họ vào thế bí, tống tiền họ hoặc khiến họ phải đấu đá lẫn nhau. Những hành động của ông tuy lạnh lùng và nham hiểm nhưng đã hết sức thành công. Putin nói: “Ai chi tiền thì có quyền.”
Đến nay, Russia dùng Transnistria, một bang ly khai khỏi Cộng hòa Moldova trong cuộc nội chiến năm 1992, để phá hoại chủ quyền của Moldova, mặc dù hiện nay không có quốc gia thành viên nào của Liên Hiệp Quốc chính thức công nhận Transnistria. Moscow cũng đóng vai người bảo vệ Abkhazia và Nam Ossetia, hai vùng ly khai khỏi nước Georgia sau cuộc chiến năm 2008, và Moscow dùng các nhà nước bù nhìn này để gây áp lực đối với chính quyền ở thủ đô Tbilisi.
Theo cách nghĩ của Putin, một cựu sĩ quan KGB, một nước từng là nhà nước Xô Viết mà nay không còn muốn là nước chư hầu Moscow thì chỉ có thể là một trong hai thứ: nước chư hầu của Washington, hoặc nước chư hầu của Brussels.
Những nước nhỏ thuộc Liên Xô cũ nay chống lại Moscow có thể bị Putin trút cơn thịnh nộ lên đầu. Năm 2006, ông cấm nhập khẩu rượu vang và nước khoáng của Georgia khi Mikhail Saakashvili, tổng thống thân Mỹ lúc đó của Georgia, yêu cầu Nga rút quân.
Trước khi diễn ra hội nghị thượng đỉnh ở Vilnius, thủ đô Lithuania, nơi ít nhất có Ukraine, Georgia và Moldova dự định ký các hiệp định liên kết với Liên hiệp Châu Âu, Moscow đã tẩy chay các sản phẩm sữa của Lithuania. Mấy năm trước, Nga đã đóng một đường ống dẫn dầu sang Lithuania có ý nghĩa quan trọng về chiến lược, chỉ vì chính quyền ở Vilnius dự định bán một nhà máy lọc dầu lớn cho Warsaw (Ba Lan) thay vì cho Moscow để hết lệ thuộc vào Nga.
Cách Nga gây áp lực với Armenia năm nay đặc biệt đáng chú ý. Giống như Ukraine, nước cộng hòa nhỏ ở vùng Caucasus đã mất bốn năm đàm phán một hiệp định liên kết với Brussels. Tổng thống và thủ tướng của nước này bác bỏ yêu sách của Moscow đòi Armenia tham gia một liên hiệp thuế quan do Nga đứng đầu, với lập luận cho rằng liên hiệp đó sẽ “bất khả thi về mặt địa lý” và “vô ích” – cho đến ngày 3/9, khi Putin triệu tập tổng thống Armenia Serzh Sargsyan đến Điện Kremlin.
Ngay sau cuộc nói chuyện đó, Sargsyan nói với báo giới rằng Armenia rốt cuộc sẽ không ký hiệp định liên kết với Brussels, mà sẽ tham gia liên hiệp thuế quan. Moscow đã đe dọa tăng giá khí đốt tự nhiên của Nga và đã bắt đầu bán vũ khí cho Azerbaijan, kẻ thù không đội trời chung của Armenia. Putin cũng ngỏ ý giúp Armenia mở rộng hệ thống đường sắt và một nhà máy điện hạt nhân mà trước đó đã được dự trù đóng cửa.
Cộng hòa Moldova cũng chịu áp lực tương tự. Hồi tháng 9, Moscow đột ngột thông báo với Moldova rằng Moldova không còn được xuất khẩu rượu vang, mặt hàng xuất khẩu quan trọng nhất của nước này, sang Nga. Các quan chức của Putin cũng nhắc nhở chính phủ ở Chisinau rằng hàng trăm ngàn người Moldova đang kiếm sống ở Russia, và gần 200.000 người trong số đó không có giấy phép cư trú hợp lệ nên có thể bị trục xuất. Khác với Armenia, chính phủ Moldova vẫn quyết định ký kết hiệp định với Liên hiệp Châu Âu.
Áp lực mà Moscow gây ra với Ukraine trước hội nghị thượng đỉnh EU ở Vilnius lớn hơn nhiều so với tất cả những nỗ lực chèn ép trước đây của Nga. Trong mùa hè, Nga ngăn cản việc xuất khẩu miễn thuế đường ống từ Ukraine, cũng như các chuyến hàng xuất khẩu của hãng sản xuất kẹo Roschen của Ukraine, với lý do hàng hóa kém chất lượng. Nước cờ này có tác động bất lợi cho hai trùm tư bản quả đầu quan trọng ở Ukraine, và nhằm mục đích ép họ thuyết phục tổng thống Yanukovych rút ra khỏi hiệp định hợp tác đã được dự trù với Liên hiệp Châu Âu.
Hồi tháng 10, ít lâu trước hội nghị thượng đỉnh Vilnius, Nga bỗng nhiên ban hành các quy định mới về việc quá cảnh hàng hóa, khiến xe tải xếp hàng dài đợi, tắc nghẽn ỡ biên giới Nga-Ukraine. Sau đó, Nga đình chỉ nhập khẩu thịt và toa xe lửa từ Ukraine. Cuối cùng, công ty năng lượng quốc doanh Gazprom của Nga đòi Ukraine trả nợ 1,3 tỉ euro (1,8 tỉ Mỹ kim) cho số khí đốt mà công ty đã giao trong quá khứ.
(Còn tiếp 1 kỳ)
Dịch từ bản tiếng Anh của Christopher Sultan (dịch từ tiếng Đức).
Nguồn: Christian Neef and Matthias Schepp, Maintaining Russian Power – How Putin Outfoxed the West, Der Spiegel, 16/12/2013.
Bản tiếng Việt © 2013 Phạm Vũ Lửa Hạ

dahanhkhach

Tổng số lượt xem trang