Tổng số lượt xem trang

Thứ Sáu, 11 tháng 4, 2014

Ngày 12/4/2014 - Thói dối trá chính trị - “Bẫy thu nhập trung bình” và hậu quả của nó (*)

  • Lương Thanh tra hơn lương Thủ tướng? (BBC) - Thanh tra Chính phủ cho hay tổng thu nhập của Tổng thanh tra vào khoảng 18 triệu đồng/tháng, có thể còn cao hơn thu nhập của Thủ tướng Chính phủ.
  • Công an Hà Tĩnh 'bị dân vây đánh' (BBC) - Hơn 100 công an đã được huy động để giải vây cho một tổ công tác bị người dân 'vây đánh' tại huyện Thạch Hà, Hà Tĩnh, trong khi có tin nói vụ việc liên quan đến một dự án xây dựng.
  • Thả ông Vũ 'không làm dịu nỗi đau' ở VN (BBC) - Ủy ban Bảo vệ Nhà báo (CPJ) nói việc trả tự do cho ông Cù Huy Hà Vũ không xoa dịu nỗi đau của những tiếng nói bất đồng khác còn bị giam cầm ở Việt Nam.
  • Lúa đầy bồ nhưng lòng nặng trĩu (RFA) - Bên cạnh câu chuyện quĩ đất eo hẹp dần, câu chuyện giá thành bấp bênh, không ổn định cũng khiến cho người nông dân trở nên ngột ngạt, khó sống.
  • Tổ chức cho Việt kiều thăm Trường Sa (BBC) - Chính phủ Việt Nam tổ chức cho đoàn đại biểu người Việt ở hải ngoại ra thăm Trường Sa vào cuối tháng Tư, làm lễ cầu siêu cho liệt sỹ bảo vệ đảo.
  • Hải quân VN-Philippines tăng hợp tác (BBC) - Reuters đưa tin hải quân Philippines sẽ giao lưu với hải quân Việt Nam trên đảo Song Tử Tây, đánh dấu bước tiến mới trong hợp tác hai bên.
  • “Nữ Trạng Hề” của thập niên 1960 – 1970 (RFA) - Hoạt động cải lương từ cuối thập niên 1950 trở về trước không có nữ hề, mà nữ hề chỉ xuất hiện từ năm 1961 khi nghệ sĩ Bé Hoàng Vân được mời về đoàn Út Bạch Lan – Thành Được.
  • Lời thú nhận muộn màng của ông Bộ trưởng (RFA) - Bộ trưởng Nông nghiệp Phát triển Nông thôn Cao Đức Phát nhìn nhận là Việt Nam không thể làm nông nghiệp như cách vẫn làm từ 30 năm qua mà phải thay đổi từ trong nhận thức. Ông Bộ trưởng đã nói như thế khi trả lời chất vấn tại phiên họp ngày 8/4/2014 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội ở Hà Nội.
  • Dân đánh 13 công an ở Bắc Sơn nhập viện (RFA) - Trong vụ hàng trăm người dân vây đánh công an ở Bắc Sơn, Thạch Hà, Hà Tĩnh, cơ quan điều tra hôm nay cho biết đã bắt giam 2 nghi can và truy tìm một số người tham gia vụ gây rối.
  • Luật gia Hứa Chí Dũng bác bỏ bản án (RFI) - Hôm nay, 11/04/2014, luật gia Hứa Chí Dũng (Xu Zhiyong), một giảng viên đại học, nổi tiếng vì tranh đấu chống tham nhũng, bác bỏ một phán quyết« phi lý», của tòaán Trung Quốc, sau khi phiên phúc thẩm giữ nguyên bảnán bốn năm tù của tòa sơ thẩm hồi cuối tháng 1/2014. Luật sư bào chữa củaông Hứa Chí Dũng cho biết vị luật gia chống tham nhũng vẫn luôn kiên định và tin tưởng vào con đườngông đã chọn.
  • Nhật khai thác trở lại năng lượng nguyên tử (RFI) - Chính phủ Nhật Bản hôm nay 11/04/2014 đã thông qua chính sách năng lượng mới, theo đó nguyên tử lực được coi là« một nguồn lực cơ bản quan trọng». Như vậy chính sách giảm dần hoạt động các nhà máy điện nguyên tử, tiến tới không dùng điện hạt nhân của chính phủ trước đây sau thảm họa Fukushima đã chính thức bị dẹp bỏ.
  • 'Tăng quyền cho đông Ukraine' (BBC) - Thủ tướng lâm thời Ukraine đề nghị tăng quyền cho khu vực phía đông nhằm tìm lối ra cho khủng hoảng.
  • Đối phó thế nào với mối đe dọa Putin ? (RFI) - ChâuÂu phải chăng đang ở trong tư thế"lưỡng diện thọ địch" ? Câu hỏi trên đã được báo chí Pháp ngày hôm nay, 11/04/2014 gợi lên, nhấn mạnh trên hai bình diện. Trước hết là kinh tế với nguy cơ giảm phát, và kế đến là an ninh, phảnánh qua cuộc đọ sức với Nga ở Ukraina. Trên vấn đề thứ hai này, báo Le Monde ở trangý kiến đã nêu thành tựa câu hỏi :"Phải chăng Nga là một mối đe dọa đối với ChâuÂu ?"
  • Châu Âu : Tổng thống Nga dọa cắt nguồn khí đốt (RFI) - Trong thư gửi lãnh đạo các nước ChâuÂu, Tổng thống Nga Putin cho biết« có thể ngưng cung cấp khí đốt cho Ukraina nếu Kiev không thanh toán tiền nợ .Ông Putin đề nghị Nga và châuÂu« bình đẳng» hợp tác giải quyết khó khăn kinh tế cho Ukraina.
  • Vũ khí khí đốt của Putin : Lợi bất cập hại (RFI) - Để khuynh đảo Ukraina và gây sứcép với Liên Hiệp ChâuÂu, Tổng thống Nga có trong tay vũ khí nhiên liệu lợi hại. Thứ năm 10/04/2014, đích thân Vladimir Putin đe dọa là sẽ ngưng bán khí đốt cho Ukraina và ChâuÂu nếu Bruxelles không mở túi tiền« chia bớt gánh nặng năng lượng» cho… Nga, một diễn biến mới làm khủng hoảng nghiêm trọng thêm. Tuy nhiên, liệu Nga có dám thực hiện ?
  • Phóng viên không biên giới tố cáo Miến Điện kết án tù một nhà báo (RFI) - Hôm nay, 11/04/2014, tổ chức Phóng viên không biên giới (RSF) bày tỏ« sự phẫn nộ» trước việc chính quyền Miến Điện kếtán một năm tù đối với một nhà báo. Nhiều tờ báo hôm nay 11/04/2014, tại Miến Điện in hình dải băng đen trên trang nhất như một dấu hiệu phản đối.
  • Thủ tướng Trung Quốc tuyên bố chính sách Biển Đông (BaoMoi) - (Petrotimes) - Phát biểu khai mạc Diễn đàn châu Á Bác Ngao tổ chức tại thị trấn Bác Ngao, tỉnh Hải Nam, Trung Quốc hôm qua (10/4), Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường đã khẳng định quyết tâm bảo vệ “chủ quyền lãnh thổ” của nước này là “không thể lay chuyển”.
  • Hoa Kỳ và Philippines thỏa thuận ký kết hiệp ước an ninh mới (RFI) - Hãng tin Reuters dẫn một nguồn tin quân sự Philippines hôm nay 11/04/2014 cho biết, Philippines và Hoa Kỳ đã đạt được thỏa thuận về việc ký kết một hiệp ước hợp tác an ninh mới, cho phép quân đội Mỹ sử dụng các căn cứ tại Philippines cho các hoạt động hải quân và nhân đạo.
  • Mỹ - Philippines đạt thỏa thuận triển khai hiệp ước an ninh mới (BaoMoi) - (NLĐO) – Ngày 11-4, một quan chức quốc phòng Philippines cho biết chính quyền Manila và Washington đã đạt thỏa thuận triển khai một hiệp ước an ninh mới, trong đó cho phép lực lượng quân sự Mỹ hiện diện tại một số căn cứ ở Philippines. Với hiệp ước này, Mỹ sẽ giúp Philippines nâng cao mức độ bảo vệ trướci sự đe dọa từ Trung Quốc
  • Biển Đông : Manila dùng cách (RFI) - Hôm nay, 11/04/2014, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Philippines Charles Jose tuyên bố, trong hồ sơ tranh chấp chủ quyền tại Biển Đông, khi nộp hồ sơ kiện Trung Quốc ra trước Tòaán trọng tài Liên Hiệp Quốc, chính quyền Manila dùng phương pháp« thuyết phục đạo lý» để tòaán tuyên bố rằng các đòi hỏi về chủ quyền của Bắc Kinh đối với gần như toàn bộ diện tích Biển Đông là phi pháp.
  • Hoa Kỳ cảnh cáo Trung Quốc (RFA) - Chuyến đi châu Á 10 ngày của Bộ trưởng quốc phòng Chuck Hagel không nhằm mục đích tăng cường quan hệ quốc phòng với Trung Quốc như loan báo, mà nhằm quảng bá thông điệp của Washington về chính sách xoay trục chiến lược và bảo vệ đồng minh ở châu Á.
  • Gần 100 người Trung Quốc chết từ đầu năm vì H7N9 (RFI) - Hôm nay 11/04/2014, theo AFP, đã có gần 100 người Trung Quốc qua đời, vì căn bệnh do virus cúm gia cầm H7N9 gây ra trong vòng ba tháng đầu năm. Theo chính quyền Trung Quốc, số lượng người nhiễm và tử vong vì cúm H7N9 đã giảm xuống trong tháng 3.
  • Đề nghị bổ nhiệm thẩm phán của Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ bị cho là vi hiến (RFI) - Hôm nay, 11/04/2014, Tòa Bảo hiến Thổ Nhĩ Kỳ một lần nữa thách thức Thủ tướng Recep Erdogan với việc bác bỏ một phần cuộc cải cách tư pháp, nhằm tăng cường quyền kiểm soát đối với các thẩm phán. Cuộc cải cách được Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ đề xuất trong bối cảnh một loạt các cáo buộc tham nhũng được đưa ra nhắm vào hàng chục nhân vật thân cận với chính quyền.
  • Ngoại trưởng Pháp thăm Cuba lần đầu tiên kể từ 30 năm qua (RFI) - Ngoại trưởng Pháp Laurent Fabius sẽ công du Cuba ngày mai 12/04/2014 để tái thúc đẩy quan hệ song phương trong một« bối cảnh chính trị thuận lợi». Đảo quốc cộng sản vừa khởi đầu đối thoại về việc bình thường hóa quan hệ với Liên hiệp châuÂu.
  • Ý: Số thuyền nhân đổ bộ lên nước Ý tăng vọt (RFI) - Theo tin của một số tờ báoÝ, trong những ngày qua làn sóng thuyền nhân vượt biển Địa Trung Hải để nhập cư bất hợp pháp vàoÝ đang có chiều hướng gia tăng mạnh, đến mức Roma đã phải kêu cứu châuÂu. Từ Roma, thông tín viên Huê Đăng tường trình.
  • Trao đổi thư tín với thính giả (11.04.2014) (RFA) - Trong tuần qua, sự kiện được nhiều khán thính giả cùng độc giả quan tâm nhất là sự kiện tù nhân lương tâm LS Cù Huy Hà Vũ được trả tự do và đã đến Hoa Kỳ để chữa bệnh. Mở đầu chương trình hôm nay, Hòa Ái trích đăng những ý kiến và chia sẻ xoay quanh sự kiện này.
  • Thời sự qua hình ảnh (RFA) - Chiếc máy bay đặc biệt Orion AP-3C của không quân Hoàng Gia Úc đang xuống thấp để thả một số vật liệu cho tàu HMAS Toowoomba đang trong việc tìm kiếm máy bay Malaysia Airways mất tích. Ảnh chụp ngày 7/04/2014
  • Nga không trục xuất cựu tổng thống Victor Yanukovich về Ukraine (RFA) - Ngoại trưởng Nga, Sergei Lavrov, hôm nay lên tiếng kêu gọi cần có bảo đảm pháp lý để cho Ukraine trung lập, đồng thời cũng nói rằng Matxcova sẵn sàng tham gia vòng họp bốn bên với Hoa Kỳ, Liên minh Châu Âu và Ukraine dự kiến sẽ diễn ra vào tuần tới.
  • Tin tức mới về máy bay Malaysia mất tích (RFA) - Chính quyền Malaysia đã bắt đầu việc điều tra các giới chức hàng không dân dụng và phía quân sự để tìm hiểu tại sao cơ hội nhận dạng và theo dõi chiếc máy bay MH370 lại bị bỏ qua trong những giờ đồng hồ ngay sau khi chiếc máy bay mất tín hiệu.
  • Biểu tình chống nhàmáy than tại Thái Lan (VOA) - Luật sư Phithakwatchara nói công ty cần phải làm việc với mọi người, cung cấp thông tin đầy đủ và nghe lời khuyên từ cộng đồng để họ trở thành một phần trong việc quyết định
  • Chi phítìm kiếm MH370 tốn kém kỷ lục (VOA) - Cuộc tìm kiếm chuyến bay 370 của hãng Malaysia kéo dài 4 tuần của đang cuốn hút thêm các nguồn lực quân sự của các nước tính đến nay đã tiêu tốn khoảng 44 triệu đôla Mỹ
  • Thủ Tướng Ukraine tỏ thái độ hòa giải (VOA) - Thủ Tướng lâm thời Ukraine Arseniy Yatsenyuk đề nghị một số nhượng bộ đối với giới lãnh đạo khu vực và người biểu tình thân Nga, sau khi hạn chót mà Kyiv đưa ra qua đi
  • Bộ trưởng Y Tế Mỹ Sebelius từ chức (VOA) - Quyết định từ chức của bà Sebelius được đưa ra chỉ một tuần sau khi đã hết hạn ghi danh cho năm đầu tiên của chương trình chăm sóc y tế giá phải chăng - thường được gọi là Obamacare
  • Hoa anh đào nở rộ tại thủ đôWashington (VOA) - Các cây anh đào đang nở rộ tại thủ đô Washington, đúng lúc cho cuộc diễn hành truyền thống của Ngày Lễ Hội Hoa Anh Đào được tổ chức tại khu vực trung tâm thành phố
  • Vì sao chiến đấu cơ Malaysia không bay lên cản máy bay MH370? (BaoMoi) - (Tin Nóng) Chính phủ Malaysia đã cho điều tra việc hàng không và quân đội không hợp tác khi phát hiện máy bay MH370 mất tích khỏi màn hình radar và chuyển hướng, cũng như không có biện pháp ngăn chặn ngay từ những giờ phút đầu tiên.
  • Cuối tuần, nắng xuất hiện nhiều hơn tại Bắc Bộ (BaoMoi) - NDĐT- Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn T.Ư, cuối tuần, thời tiết ở các tỉnh Bắc Bộ vẫn sẽ có lúc mưa lúc nắng. Tuy nhiên, nắng sẽ xuất hiện nhiều hơn, đến khoảng chiều tối có mưa rào và giông rải rác.
  • Trung Quốc sẵn sàng thúc đẩy tham vấn COC (BaoMoi) - TP - Hôm qua, phát biểu tại phiên khai mạc Diễn đàn châu Á Bác Ngao 2014, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường nói rằng, hòa bình, ổn định ở biển Đông phù hợp với lợi ích của tất cả các nước ven biển.
  • Trung Quốc sẽ “mạnh tay” ở Biển Đông (BaoMoi) - Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường hôm qua (10/4) đã phát đi một cảnh báo nhằm vào các nước Đông Nam Á đang có tranh chấp ở Biển Đông, nói rằng Trung Quốc sẽ “đáp trả mạnh tay đối với những hành động khiêu khích”.
  • Hàn Quốc và Mỹ tập trận lớn chưa từng có (BaoMoi) - PN - Hàn Quốc sẽ tiến hành cuộc tập trận không quân Max Thunder với Mỹ từ ngày 11-25/4, một cuộc diễn tập lớn chưa từng có với sự tham gia của 103 máy bay và 1.400 binh sĩ (AFP).
  • “Thỏa thuận trong bất đồng” (BaoMoi) - TT - Từ diễn đàn đầu tháng 4 với các bộ trưởng quốc phòng ASEAN tại Hawaii, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Chuck Hagel đã nêu: “Tôi kêu gọi tất cả các bên tranh chấp làm rõ các yêu sách của mình bằng các chứng lý dựa trên luật pháp quốc tế và tuân thủ quy tắc được quốc tế chấp nhận cùng các chuẩn mực trong hành vi”.
  • Sự cởi mở hiếm hoi, đầy ẩn ý (BaoMoi) - Lần đầu tiên, một quan chức cấp cao của Mỹ đặt chân lên tàu sân bay của Trung Quốc. Ẩn sau động thái này là 3 thông điệp đáng chú ý của Trung Quốc

Thói dối trá chính trị

Dù vẫn quá kín tiếng bởi vòng kim cô của Ban Tuyên giáo trung ương cùng các nhóm lợi ích, một lần nữabáo chí trong nước phải bày tỏ thái độ giễu cợt chua cay đối với hành vi tùy hứng và tùy tiện rất đáng nghi ngờ của Thống đốc Nguyễn Văn Bình.
“Chỉ có Thống đốc mới biết được nợ xấu thực là bao nhiêu” – một bài viết mới đây đặt dấu hỏi, sau khi người phụ trách Ngân hàng nhà nước bất ngờ công bố tỷ lệ nợ xấu mới là 7% trong cuộc họp thường kỳ của Chính phủ vào cuối tháng 3/2014.
Sơ kết, công luận và dư luận Việt Nam đã chứng kiếnít nhất 6 lần thay đổi ngẫu hứng về tỷ lệ nợ xấu chỉ trong gần 3 năm, kể từ khi ông Bình nhậm chức Thống đốc vào tháng 8/2011.


Những hình nhân nhảy múa
Chỉ một tháng sau thời điểm ngồi vào chiếc ghếThống đốc, ông Nguyễn Văn Bình đã công bố tỷ lệ nợ xấu của Việt Nam chỉ có 3%. Nhưng trước đó hai tháng, cơ quan xếp hạng tín nhiệm có uy tín trên thế giới là Fitch Ratings đã kịp nêu ra tỷ lệ nợ xấu của Việt Nam là 13%, gấp 4 lần số báo cáo của “người Việt xấu xí”.
Đến cuối năm 2011, trong khi Thống đốc Nguyễn Văn Bình vẫn kiên trì bảo lưu trước Quốc hội về tỷ lệ nợ xấu 3%, lần đầu tiên con số về việc ít nhất 55.000 doanh nghiệp phải ngừng hoạt động và phá sản đã được công bố. Nền kinh tế Việt Nam cũng được xác nhận là rơi vào tình trạng “tái suy thoái”.
Mọi chuyện diễn ra lặng lẽ cho đến giữa năm 2012. Tại kỳ họp Quốc hội, ông Bình bất ngờ tung ra tỷ lệ nợ xấu lên đến10%. Rất nhiều đại biểu Quốc hội và nhà báo từ ngỡ ngàng đếnkinh ngạc vì sự biến hiện khuất tất đó. Người ta không thể hiểu vì sao chỉ trong một thời gian ngắn, nợ xấu đã tăng vọt gấp 3 lần. Càng không thể diễn tảnổi khi ông Bình không đưa ra một lời giải thích nào.
Chỉ biết rằng trước đó vào tháng 4/2012, Ngân hàng nhà nước đã phải làm động tác “giải hạn” cho các ngân hàng thương mại bằng một văn bản cho phép “tái cơ cấu nợ” với số nợ khoảng 250.000 tỷ đồng. Nếu không được sắp xếp lại nợ cho vay, mà về thực chất là “hoãn nợ” và “đảo nợ”, một số ngân hàng đương nhiên rơi vào tình thế khốn quẫn ngay vào thời điểm ấy vì không thể thu hồi dược dù một phần nhỏ nợ đọng từ khối doanh nghiệp.
Sau khi chủ trương “tái cơ cấu nợ” được triển khai, tình hình có vẻ dần di vào diện “bình ổn”, các ngân hàng không còn phải quá lo lắng về chuyện siết nợ đối với các doanh nghiệp bất động sản con nợ. Vì thế, cuối năm 2012, tỷ lệ nợ xấu lại được Thống đốc Nguyễn Văn Bình công bố trước quốc hội là 8% mà không kèm theo bất kỳ cơ sở thuyết minh nào.
Vào đầu năm 2013, tình hình vẫn tiếp tục được Chính phủ báo cáo “ổn định” đến mức Ngân hàng nhà nước lại một lần nữa “kéo” xuống 6%cho tỷ lệ nợ xấu. Nhưng khốn thay, đây cũng là lúc mà Ủy ban Thường vụ Quốc hội lần đầu tiên phải công bố con số chẵn 100.000 doanh nghiệp phải ngừng hoạt động và phá sản, chiếm gần 20% so với tổng số doanh nghiệp đăng ký trên toàn quốc. Tuy nhiên theo cách tính toán riêng của một số chuyên gia phản biện, thực chất con số doanh nghiệp phá sản và ngừng hoạt động còn cao hơn, có thể lên đến 200.000, liên quan đến việc số doanh nghiệp này không còn khả năng đóng thuế cho nhà nước.
Khác với những mâu thuẫn về “gói kích cầu nhà đất” trong năm 2011, 2013 lại là năm “đi đêm” giữa Ngân hàng nhà nước với Bộ Xây dựng trong một chiến dịch PR và làm mọi cách để “đánh lên” bất động sản nhằm tiêu thụ núi hàng tồn kho chất cao vời vợi, đặc biệt là ít nhất 100.000 căn hộ cao cấp dãi dầu mưa nắng. Vào giữa năm đó, trong khi số nợ cần được “tái cơ cấu” đã nâng lên 272.000 tỷ đồng và các ngân hàng lại một lần nữa kêu thét, thậm chí có ngân hàng cuống cuồng bên bờ vực phá sản, Ngân hàng nhà nước lại một lần nữa phóng thích văn bản gia hạn nợ lần thứ hai. “Bình ổn ngân hàng” cũng vì thế có cơ hội tái hiện. Sau đó và như một đồng thanh tương ứng, Ngân hàng nhà nước cùng Bộ Xây dựng tiếp tục “kéo” tỷ lệ nợ xấu về mức 4%.
Nhưng cùng trong năm 2013, một cuộc hội thảo về nợ xấu đã được tổ chức tại thành phố biển Nha Trang lãng mạn. Song mối thi vị đáng lưu tâm nhất của hội thảo này là lần đầu tiên, một vài chuyên gia nhà nước nhưông Trần Đình Thiên– Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế Việt Nam– cùng mộtsố chuyên gia người Việt ở nước ngoài, đã hết sức bức xúc về con số nợ xấu mà theo tính toán của họ, có thể lên đến 500.000 – 540.000 tỷ đồng, tức gấp đến ba lần con số nợ xấu mà Ngân hàng nhà nước công bố vào cùng thời điểm.
Vẫn chưa phải hết. Cũng vào giữa năm 2013, Ủy ban Giám sát Tài chính Quốc gia – một cơ quan tư vấn trực thuộc chính phủ – bất ngờ công bố tỷ lệ nợ xấu thực là từ 35-37%, tức gấp ít nhất 6 lần con số công bố của Ngân hàng nhà nước. Tình trạng“nội chiến” ghê gớm như thế làm người ta không thể bỏ mặc bài học khủng hoảng tài chính ở Thái Lan năm 1997: trước khủng hoảng, báo cáo về tỷ lệ nợ xấu chỉ có 5%; nhưng khi khủng hoảng nổ ra, tỷ lệ nợ xấu thực đã bị phát hiện lên đến 50%!
Quả thực, cây muốn lặng nhưng gió chẳng dừng. Vào cuối năm 2013, một lần nữa các ngân hàng thương mại phải đồng loạt kêu cứu bởi quy định “phân loại nợ xấu và trích lập dự phòng rủi ro” của Ngân hàng nhà nước đã khiến họ không còn đường thoát. Cho tới lúc này, công ty quản lý tài sản (VAMC) đã chưa phát huy đượcbất cứ tác dụng gì, ngoài việc “ôm” lại nợ của các ngân hàng thương mại với giá rẻ mạt nhưng không biết bán lại cho ai, kể cả các đối tác nước ngoài mà được hệ thống Tuyên giáomô tả là “xếp hàng chờ mua nợ của VAMC”.
Ngược lại, ngay đầu năm 2014, một tổ chức xếp hạng tín dụng quốc tế là Moody’s đột ngột công bố tỷ lệ nợ xấu của Việt Nam lên đến 15%. Công bố này được phổ biến trên truyền thông quốc tế và lan truyền hơn hẳn công tác thông tin vào những năm trước. Lúc này, hầu hết các nhà đầu tư đều am hiểu câu chuyện “nền kinh tế Việt Nam vẫn còn nhiều khó khăn trước mắt dù đã đạt được không ít tiến bộ”. Cũng cho đến lúc này, ngay cả những tổ chức tài chính “có thiện cảm với Việt Nam” như Ngân hàng thế giới (WB) và đặc biệt là Ngân hàng phát triển Á châu (ADB) – hai địa chỉ cho vay hào phóng nhất nhưng lại đang tìm cách cột chặt Việt Nam vào vòng xoáy nợ nần – có vẻ cũng trở nên ngượng ngùng hơn bởi thái độphải kềm giữ lòng nhiệt huyết của họ khi muốn dành cho hệ thống ngân hàng và nền kinh tế Việt Nam lời khen tặng như vào những năm trước.
Chịu áp lực nặng nề của dư luận, từ hệ thống chính trị quá khó thuận hòa và không còn cách nào khác, Thống đốc Ngân hàng nhà nước một lần nữa phải xuất hiện để “cải chính”. Cho rằng con số của Moody’s chỉ mang tính tham khảo, ông Nguyễn Văn Bình xác nhận rằng tỷ lệ nợ xấu của Việt Nam “9% là hợp lý”.
Thói dối trá chính trị
Tất nhiên trong bối cảnh nợ xấu chưa hề được xử lý và vẫn đang tăng lên từng ngày, câu chuyện “nhảy múa nợ xấu” của Thống đốc Ngân hàng nhà nước vẫn chưa dừng ở đây. Trong lúc giới báo chí nhà nước còn quá e ngại bởi sợ đụng chạm đến nhóm thân hữu, giới phản biện đối lập trong nước lại ít mê đắm hơn khi chỉ mặt điểm tên “thói dối trá bệnh hoạn của giới quan chức ngân hàng”.
Nguyễn Văn Bình – người được một số dư luận đánh giá là “cánh tay phải của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng” –cũng bị xem là người đã đóng góp cả hai tay vào công cuộc nhiệt thành làm giàu cho các nhóm lợi ích ngân hàng nhưng lại khiến lụn bại thị trường tín dụng, điên đảo thị trường vàng cùng một nền kinh tế quặt quẹo chỉ trong chưa đầy ba năm kể từ khi nhậm chức Thống đốc.
Ngày càng nhiều người dân bày tỏ công khai sự nghi ngờ và nỗi sợ hãi của họ đối với nguy cơ tiền tiết kiệm bị “bốc hơi”, ngay vào lúc chính giới lãnh đạo Ngân hàng nhà nước và Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng bắt đầu phải lộ ra chuyện “sẽ cho phá sản một số ngân hàng”.
Một cuộc khủng hoảng ngân hàng trong năm 2014 là khả năng bùng nổ rất cận kề. Một trong những chỉ dấu ngọt ngào cho cuộc khủng hoảng ấy là thói bất nhất và dối trá về thông tin tỷ lệ nợ xấu của cơ quan Ngân hàng nhà nước. Để khi xảy ra cơn địa chấn ấy, toàn bộ nền kinh tế sẽ cùng chết chìm.
Vào cuối năm 2011, trong khi một tờ báo mạng ít tiếng tăm của Việt Nam là Vnexpress bầu chọn Thống đốc Nguyễn Văn Bình là “Nhân vật của năm 2011”, tạp chí Global Financial có uy tínhơn nhiều trên trường quốc tế lại liệt ông Bình vào “một trong 20 Thống đốc có thành tích điều hành tệ nhất thế giới”.
Phạm Chí Dũng
Tác giả gửi BVN.

“Bẫy thu nhập trung bình” và hậu quả của nó (*)


Lời giới thiệu của blogger Hà Hiển: Những năm gần đây, thuật ngữ “bẫy thu nhập trung bình” (“middle income trap”) hay được báo chí sử dụng để chỉ ra một trong những nguy cơ đang hiển hiện đối với Việt Nam. Có thể một số người cảm thấy yên tâm khi đọc qua cụm từ này vì “trung bình” theo nghĩa phổ thông nói chung để chỉ một điều gì đó không tốt cũng không xấu. Nhưng khái niệm “bẫy thu nhập trung bình” trong kinh tế thì lại là một thứ cực kỳ tệ hại mà những quốc gia nào dính phải nó sẽ càng ngày càng tụt hậu và lụn bại so với thế giới mà không bao giờ ngóc đầu lên được, không chỉ làm cho kinh tế suy yếu mà an ninh quốc gia, toàn vẹn lãnh thổ cũng khó được bảo toàn với vị thế quốc gia trên trường quốc tế sẽ ngày càng đi xuống.
Xin được giới thiệu bài viết sau đây của một bạn đọc trên trang Alan Phan với nick name Thongphamdhk về “bẫy thu nhập trung bình”. Nội dung bài viết không “hàn lâm” như những bài viết của nhiều tác giả khác là các chuyên gia kinh tế học khi viết về cùng chủ đề này mà nó dễ đọc hơn với những ví dụ và phân tích nôm na, đơn giản, dễ hiểu - rất bổ ích và cần thiết để “khai sáng” cho những người “ngoại đạo” trong lĩnh vực kinh tế như chủ blog này. Nếu bạn đọc nào cũng có nhu cầu cần được “khai sáng” như tôi về lĩnh vực này thì chúng ta cùng đọc nhé:
Bẫy thu nhập trung bình là gì?

Vừa qua, trên các trang báo (giấy/mạng) có đăng tải nội dung: Việt Nam đã “rơi vào bẫy thu nhập trung bình” theo nhận xét của giáo sư Nhật Ohno được đưa ra trước nhiều học giả Việt Nam tại hội thảo “Khởi tạo động lực tăng trưởng mới: Tăng cường liên kết doanh nghiệp FDI – nội địa” do trường Đại học kinh tế Quốc dân, và Viện Nghiên cứu chính sách quốc gia Nhật Bản tổ chức ngày 26-3 tại Hà Nội: http://www.baomoi.com/Chuyen-gia-Nhat-Viet-Nam-da-roi-vao-bay-thu-nhap-trung-binh/45/13408032.epi

Tuy nhiên, qua tiếp xúc với rất nhiều đối tác, các doanh nghiệp, kể cả môt số bạn bè trong giới Ngân Hàng, tôi nhận thấy không mấy ai quan tâm tới thông tin nầy.

Vậy, bẫy thu nhập trung bình là gì? tác động của nó ra sao?… và ảnh hưởng gì tới mỗi doanh nghiệp, cá nhân, gia đình chúng ta?

Để tiện thảo luận nhằm hiểu thêm về nội dung trên, theo góc nhìn của mình, tôi cũng xin phép có một số thiển ý về đề tài trên.

Để thuận tiện trong việc lý giải, minh hoa, tôi có thể tạm lấy một ví dụ nhỏ:

Giả định ta có 2 doanh nghiệp Spo và Vila, cùng kinh doanh những ngành nghề tương tự, qui mô sản xuất, kinh doanh tương tự nhau.

Trường hợp 1: Để kinh doanh, doanh nghiệp Spo có vay một số tiền 500.000.000đ, lãi suất 1%/tháng. Cuối tháng, doanh nghiệp Spo dư ra 35.000.000đ, sau khi trã lãi 5.000.000đ, trả vốn vay 20.000.000đ, họ còn 10.000.000đ để tái đầu tư, phát triển sản xuất. Sau gần 25 tháng, Spo đã hoàn vốn vay, và có đủ nguồn lực để tăng tốc phát triển.

Trường hợp 2: Đối với doanh nghiệp Vila, với văn hóa kinh doanh “đặc thù” tự soạn, ngoài những khoản đầu tư thiết yếu cho sản xuất, kinh doanh, họ còn phát sinh nhiều chi phí khác không thực sự hổ trợ cho kinh doanh, cùng với bộ máy nhân sự cồng kềnh không cần thiết, đính kèm với cơ sở vật chất phục vụ cho mình. Tuy nhiên, do điều kiện vay mượn dể dàng, cuối cùng doanh nghiệp Vila cũng đã vay được tiền cho nhu cầu kinh doanh, nhưng với nhiều lần vay, mức vay của họ đã lên đến 2.000.000.000đ (cũng với mức lãi suất 1%/tháng) mới hoạt động được doanh nghiệp của mình. Cuối tháng doanh nghiệp Vila dư ra 35.000.000đ, họ trả lãi vay 20.000.000đ, trả vốn vay 5.000.000đ, còn 10.000.000đ để duy trì sự sống cho bộ máy cồng kềnh của mình. Sau gần 400 tháng (khoảng 33 năm), doanh nghiệp Vila mới hoàn tất việc trả hết vốn vay.

Trong 2 trường hợp nêu trên, trường hợp thứ 2 của doanh nghiệp Vila có thể được xem là trường hợp đã “rơi vào bẫy thu nhập trung bình“. Và nếu doanh nghiệp Vila vẫn chưa ý thức được tình trạng của mình, tiếp tục vay thêm tiền để hoang phí, thời gian hoàn vốn có thể nhân đôi so với số thời gian phía trên.

Hậu quả của việc rơi vào “bẫy thu nhập trung bình”

Nếu tôi là nhà đầu tư tài chánh khôn ngoan, tôi sẽ đi “săn lùng” một tay doanh nghiệp ngơ ngáo nào ham thích tiêu xài, thừa tham vọng, thiếu kiến thức, nhưng có tài sản đảm bảo, tôi sẽ cho hắn vay tiền thật thoải mái, nhưng phải “cân đối” chỉ vừa đủ cho dòng họ của “hắn” cày bừa suốt ba đời để nuôi gia đình tôi ăn không ngồi rồi.

Nếu đã lọt “bẫy” rồi mà “hắn” còn không biết khôn, không chịu tiết kiêm, vẫn còn nhu cầu và sẳn sàng vay mượn tiếp tục để hoang phí, tôi cũng sẽ cho vay tiếp, nhưng chắc chắn là phải đính kèm với một số điều kiện liên quan tới “đất đai lãnh thổ” thuộc tài sản thế chấp của hắn – dĩ nhiên là phải giá hời.

Bảo đảm là khi đã “ sụp bẫy” rồi thì con “mồi” khó mà thoát khỏi một sớm một chiều.

Thông tin “Việt Nam dã rơi vào bẫy thu nhập bình quân” thật sự là một thông tin vô cùng xấu đối với toàn thể người VN, vì chúng ta sẽ chỉ còn tồn tại, kéo dài sự sống, chớ không còn đủ nguồn lực để phát triển, vì tất cả công sức của cả nền kinh tế đều phải dành cho trả nợ, và tình trạng nầy sẽ kéo dài không dưới 3 thập kỷ.

Từng người dân, mọi doanh nghiệp VN, sẽ luôn cảm thấy áp lực từ các loại chi, phí ngày càng tăng như việc tăng giá xăng, dầu, điện, nước, lệ phí giao thông,... các loại nghị định xử phạt ngày càng nặng, các kiểu quyết toán thuế, quyết toán quí, tháng, năm... dể làm Knock-out bất cứ công ty sừng sỏ nào, các loại phí trong dân sẽ ngày càng vô cùng đa dạng, các kiểu thuế chồng thuế, phí chồng phí ngày càng phổ biến, theo “định hướng” ngày càng tăng không có điểm dừng,…

Tốc độ gia tăng của các loại phí sẽ phi nhanh hơn nhiều so với tốc độ tăng lương, sẽ làm cho người dân nghèo đi trông thấy. Tất cả nguồn thu sẽ được khai thác sử dụng triệt để cho nhu cầu trả nợ, kể cả “chi phí” cho bộ phận trung gian hành chính giúp ta làm động tác trả nợ. Và do đó, trong tương lai, chúng ta sẽ không còn phải lạ gì nữa với các “hiện tượng” trống đánh xuôi, kèn thổi ngược, như việc một mặt là kêu gọi khoan sức dân, khoanh nợ, giãn nợ, giãn thuế... cho doanh nghiệp, nhưng mặt khác, việc giao chỉ tiêu thu ngân sách vẫn luôn phải năm sau cao hơn năm trước, cho dù có biết doanh nghiệp vẫn đang và sẽ con tiếp tục phá sản như rạ.

Nếu bạn ở trong một quốc gia đang bị nhốt bởi “chiếc bẫy thu nhập bình quân”, ngoài việc “nỗ lực làm hoài không thấy tiền đâu” do đã luôn luôn bị trực tiếp (hoặc gián tiếp) điều tiết lên “trên” để góp phần trả nợ chung, mỗi doanh nghiệp chúng ta cũng rất dễ rơi vào bẫy thu nhập bình quân trong quá trình kinh doanh: Nếu tiền thuê nhà quá cao, nếu phải vay chợ đen, nếu vung tay quá trán… có thể cả đời còn lại của chúng ta sẽ chỉ “làm cho chúng ăn”. Một khi đã sụp bẫy, việc phá sản luôn nằm trong tầm tay. Một số minh chứng về hiện tượng nầy, các bạn có thể tham khảo qua bài ”Cấp thiết giảm lãi vay nợ cũ (http://www.thanhnien.com.vn/pages/20140402/cap-thiet-giam-lai-vay-no-cu.aspx)

Con, cháu nhiều thế hệ sau của chúng ta, nếu được chúng ta đầu tư cho học hành tới nơi tới chốn, có trình độ tương đương các nước như Hoa Kỳ, Canada, Singapore…, và nếu chúng làm việc thật sự có năng lực và siêng năng như mọi nhân viên của các quốc gia phát triển khác, nhưng một khi đã làm việc, công tác tại một công ty Việt Nam, có khả năng các cháu chỉ nhận được một mức lương khiêm tốn bằng 1/10 so với đồng nghiệp tại các nước phương Tây, vì các cháu cũng phải “gián tiếp” chung tay chung sức góp phần trả nợ do nhiều đời trước vay mượn rồi.

Sau khi tham gia TPP (nếu được), nền kinh tế Việt Nam sẽ “có vẻ phát triển” do sự “đóng góp” của các đối tác mới, một số chỉ số phát triển sẽ tăng, nhưng phần lớn sự đóng góp để vẽ lên “báo cáo thành tích phát triển” đó, đa phần đều sẽ xuất phát từ khối FDI, và dỉ nhiên, các chỉ số phát triển đó cũng sẽ không đóng góp được gì nhiều trong thực tế cho việc giãm “rổ” nợ nần của chúng ta.

Một khi đã ở trong “bẫy”, cũng đồng nghĩa với việc bị cách ly với thế giới phát triển tự do đang nằm nên ngoài “bẫy”, việc tăng trưởng chung của toàn thế giới sẽ góp phần thúc đẩy mạnh mẽ cho sự phát triển của những “ai” đang ở bên ngoài “bẫy”, trong đó có cả khối FDI (cho dù họ đang đóng trên địa bàn của quốc gia dính “bẫy”), nhưng chắc chắn sự tăng trưởng đó cũng không giúp được gì nhiều lắm cho quốc gia dính “bẫy”.

Một khi đã dính “bẫy”, chúng ta sẽ phải loay hoay dậm chân tại chỗ trước sự tiến bộ không ngừng của các nước khác. Nói cách khác, chúng ta luôn phải quay cuồng cho sự tồn tại của chính mình, không thể hòa nhập vào xu hướng / tốc độ phát triển chung của thế giới cho dù rất muốn.

Khi đã dính “bẫy”, nội lực của quốc gia sẽ chỉ dao động theo một biểu đồ hình SIN trên một trục HOÀNH nằm ngang.

Là doanh nghiệp trong một quốc gia dính “bẫy”, vị trí doanh nghiệp của bạn sẽ ở đâu đó trên biểu đồ hình SIN với mức dự trữ ngân sách chung (để hổ trợ cho sự phát triển) luôn được biểu thị bằng một biểu đồ nằm ngang cố định.

Bạn có thể không đến nổi nghèo nếu may mắn, nhưng cũng khó có thể giàu, và dĩ nhiên, việc doanh nghiệp của bạn có thể “sánh vai với các cường quốc năm châu” chỉ là một điều viển vông nếu bạn vẫn còn kinh doanh ngay thẳng, thuế và phí sẽ không bỏ qua bất kỳ cơ hội “điều tiết” mọi dự trữ (nếu có) của bạn.

Khi một quốc gia nào đó đã dính “bẫy”, người dân quốc gia đó cũng nên hiểu rằng, cả dân tộc họ đang luôn phải “tận tụy” hàng nhiều thập kỹ để đóng góp thêm cho khối tài sản khổng lồ của những tay tỉ phú “tư bản” nào đó đang chơi golf hay đang phơi nắng trên những chiếc du thuyền lộng lẫy ở đâu đó…

Khi một quốc gia nào đó đã dính “bẫy”, cũng đồng nghĩa với việc thể chế kinh tế của quốc gia đó thật sự có “vấn đề”. Nếu muốn thoát khỏi “bẫy” mà vẫn không chịu thay đổi và hoàn chỉnh nhanh thể chế một cách tốt đẹp, khoa học hơn, dân tộc đó chắc chắn sẽ ngày càng lún sâu vào nợ nần. Tuy cũng có thể có những người siêu giàu nhờ nắm bắt được “cơ hội” trong “ao nước đục”, nhưng cũng sẽ hình thành một cách song hành một số lượng vô cùng lớn những người thuộc diện nghèo “ rớt mùng tơi”, đặc biệt là ở lĩnh vực nông nghiệp.

Sau TPP, cả thế giới sẽ nhảy vào kinh doanh và phát triển trên mãnh đất VN, nhưng có lẽ hai từ “phát triển” sẽ chỉ thành hiện thực đối với một số rất ít doanh nghiệp VN có tiềm lực vượt trội (trong đó cũng sẽ có một số doanh nghiệp đã tạo được nội lực nhờ vào OPM trước đây). Tuy nhiên, đối với đa phần còn lại, nếu chỉ cần còn tồn tại được thì cũng phải được xem như một thành tích vượt bậc đáng biểu dương.

Lĩnh vực dịch vụ sẽ phát triển tốt sau TPP, nhưng do cạnh tranh, doanh nghiệp VN ta chỉ đạt ở mức khá chứ khó giàu, chủ yếu là B phẩy cho doanh nghiệp nước ngoài.

Trong sự tương tác của gia đoạn hội nhập sắp tới, trong một comment trước đây (http://danluat.thuvienphapluat.vn/mot-bai-viet-dang-suy-ngam-98197.aspx), tôi có dự báo về viển cảnh không sáng sủa của nền kinh tế Việt Nam ta trong thời gian tới. Tuy nhiên, một khi đã rơi vào “bẫy thu nhập trung bình”, có lẽ viển cảnh nầy sẽ trở thành sự thật, nhưng với gam màu có thể còn còn tối hơn.

Thật ra, Việt Nam ta chỉ mới chính thức bắt đầu “tự chui vào bẫy” ngay sau khi tham gia WTO, do thời thế đã tạo ra các dòng tiền kiếm được quá dể dàng từ nhiều nguồn vay mượn tuôn vào như nước, cùng với việc vung tay quá…nóc nhà, đã làm hao phí xã hội tăng quá cao so với hiệu suất thật sự của dòng tiền mang lại.

Chỉ tiêu TFP – chỉ tiêu đo lường năng suất của đồng thời cả “lao động” và “vốn” cho nền kinh tế – được giáo sư người Nhật đưa ra (mà trong comment nói trên của tôi cũng có đề cập) là chỉ số quan trọng nói lên NĂNG SUẤT của toàn XÃ HỘI.

Việc ưu tiên sử dụng nguồn lực khổng lồ cho doanh nghiệp nhà nước, nhưng hiệu suất của những doanh nghiệp nhà nước nầy mang lại cho xã hội thấp hơn rất nhiều so với doanh nghiệp dân doanh có nguồn lực khiêm tốn, việc lãng phí, hao phí do tham nhũng trong đầu tư công, chi phí do việc phải gồng gánh bộ máy cồng kềnh kém hiệu quả…là những nguyên nhân chính làm NĂNG SUẤT XÃ HỘI trở nên vô cùng yếu kém, góp phần quyết định đưa chúng ta sớm sập “bẫy”.
Làm thế nào để thoát “bẫy”?

Cho đến thời điểm hiện nay, mặt dù đã chính thức rơi vào “bẫy thu nhập bình quân”, nhưng những hiện tượng như phung phí trong đầu tư công, tham nhũng, đầu tư vẫn dàn trãi… vẫn còn tiếp tục…, thì chắc chắn viec lưu lại trong “bẫy” của Việt Nam mỗi lần công thêm về thời gian sẽ phải tính từng thập kỷ.

Đương nhiên, việc sập “bẫy” thì phải tìm lối thoát. Tuy nhiên, một điều đáng buồn, là có lẽ hiện nay, chúng ta vẫn chưa tìm thấy con đường nào khả thi để thoát, và như phó hiệu trưởng Trường Đại học kinh tế Quốc dân Trần Thọ Đạt nhận xét: dư địa cho tăng trưởng theo chiều rộng của mô hình kinh tế Việt Nam không còn, do vậy, muốn đạt được tốc độ tăng trưởng cao hơn, Việt Nam cần tạo ra động lực mới cho tăng trưởng. Nhưng đây là điều khó khăn. Ông Đạt băn khoăn: “Những động lực mới cho tăng trưởng là gì? Làm thế nào để tạo ra động lực này?”.

Thật ra, cách đặt vấn đề như ông Đạt về động lực tăng trưởng là không sai, nhưng theo tôi, hiện nay, không còn động lực tăng trưởng nào đủ lớn để giúp chúng ta sớm thoát “bẫy”, chưa nói là khả năng nằm luôn trong “bẫy” là rất cao.

Theo tôi, phải có một môi trường kinh doanh hoàn toàn mới, hơn hẳn hiện nay, họa may mới có thể tạo ra động lực tăng trưởng mới hiệu quả hơn hẳn, mà môi trường nầy kinh doanh nầy chỉ có thể có được khi và chỉ khi ta thay đổi triệt để thể chế kinh tế hiện nay, một thể chế thật sự pháp quyền, đủ sức tiêu diệt tham nhũng, tạo công bằng trong cạnh tranh, trong phân bổ nguồn lực, tạo mọi sự công bằng giữa người với người…

Chúng ta đang có một cơ hội thật sự lớn là, sắp tới, nếu chúng ta tham gia được vào TPP, một mặt là nhờ sức ép từ luật chơi chung, một mặt là nếu chúng ta quyết tâm thay đổi, biết nhanh chóng nắm bắt cơ hội, thì đây có lẽ là cơ hội cuối cùng trong vòng 50 năm trở lại đây để chúng ta thay đổi thể chế kinh tế, tạo cơ hội phát triển để có thể sớm thoát “bẫy”, góp phần thay đổi bộ mặt của dân tộc Việt Nam.
Theo Blog Alan Phan
(*) Tiêu đề chính và các tiêu đề phụ do Hahien’s Blog đặt
(Blog Hà Hiển)

Bút chiến một thời


Một hiện tượng hiếm hoi trong lịch sử văn học Việt Nam đó là cuộc bút chiến, xướng họa thơ giữa hai nhà Nho “yêu nước” Phan văn Trị và Tôn Thọ Tường trong thời điểm đất nước đang bị thực dân Pháp xâm lược. Cuộc bút chiến nầy đã góp phần làm phong phú nền văn học nước nhà, có thể gọi một hiện tượng “ khóang tiền vô hậu”. Việc họa thơ văn từ trước tới nay vẫn thường xảy ra trên văn đàn, nhưng họa xướng theo đúng nghĩa của nó, xem ra chỉ có Phan văn Trị và Tôn Thọ Tường. Thiết nghỉ cũng nên đưa ra đây một ví dụ, để chúng ta cùng tham khảo

Cật ngựa thanh gươm vẹn chữ tòng
Ngàn thu rạng tiết gái Giang Đông
Lìa Ngô bịn rịn chòm mây bạc
Về Hán trau tria mảnh má hồng
Son phấn thà cam dày gió bụi
Đá vàng chi để thẹn non sông
Ai về nhắn với Châu Công Cẩn
Thà mất lòng anh đặng bụng chồng
( Tôn Phu Nhân quy Thục-Tôn Thọ Tường)

LỜI DẪN: Lấy tích từ truyện Tam quốc Diển nghĩa: Tôn Phu nhân là em ruột Tôn Quyền, chúa xứ Đông ngô đời Tam quốc. Vì việc tranh giành đất đai, Tôn Quyền theo kế của Châu Du tự là Công Cẩn giả bộ cầu thân với Lưu Bị vua nước Hán. Tôn Quyền mời Lưu Bị qua Giang Đông nói là gả em gái để kết tình lâng bang giao hảo, định dùng phục binh giết chết trong tiệc rượu. Am mưu sắp đặt bí mật không tiết lộ bên ngòai. Khổng Minh là quân sư của Lưu Bị biết rõ âm mưu sâu độc của Tôn Quyền liền bày kế cho Lưu Bị khi sang đất Ngô tuyên bố ầm lên là mình được Tôn Quyền mời sang gả em gái. Việc nầy thấu tai đến Ngô Quốc Thái, mẹ của Tôn Quyền. Biết đó là mưu mô xảo quyệt, Bà cho gọi Tôn Quyền vào mắng cho một trận, rằng tại sao lại dụng kế tiểu nhân để tiếng nhơ muôn đời. Nhận thấy Lưu Bị là người đạo đức nhân hòa, bà buộc Tôn Quyền phải trọng lời hứa và quyết nhất gả con gái cho Lưu Bị. Tôn Phu nhân không rõ mưu kế của anh, vâng lời mẹ kết duyên với Lưu Bị.

Thất bại mưu kế hại Lưu Bị, Tôn Quyền định dùng quyền tước và phú quý mua chuộc Lưu Bị để cầm chân ông ở Đông ngô. Nhưng theo kế sắp sẳn của Khổng Minh và lòng cương quyết theo chồng cho trọn đạo tòng phu của Tôn Phu nhân, nên cả hai vợ chồng Lưu Bị trở về đất Hán được bình yên.

I/ TÔN THỌ TƯỜNG

Tôn Thọ Tường trú quán tại Bình Dương tỉnh Gia Định. Cháu một vị công thần nhà Nguyễn. Thuở nhỏ học ở Huế. Trượt thi Hương vào Gia Định lập “Tao Đàn Bạch Mai Thi xã” ở chùa Cây Mai. Năm 1862 ông hợp tác với Pháp được bổ nhiệm Tri Phủ Tân Bình, sau được thăng Đốc Phủ sứ. Là một người khét tiếng ăn chơi, nên được gọi là cậu Ba Tường. Ong theo viên lãnh sự Pháp ra miền bắc quan sát miền thượng du và bị bệnh chết.

Đọc lại tất cả thơ văn của ông, ta nhận thấy một điều ông luôn bày tỏ niềm u uất vì những tiếng khích bác của “ đồng hội.” . Ong gửi tâm sự vào mười bài tự thán”, Tôn Phu nhân quy thục, Từ Thứ quy Tào…

Trong bài “Tôn Phu nhân quy Thục” ông đã mượn tấm lòng băn khoăn, đau khổ lưu luyến giữa Tình và Hiếu của người đàn bà quý phái nước Ngô, đau lòng ra đi theo chồng cho trọn đạo Tòng phu, qua đó để biện hộ cho lập trường “ tiến thoái lưỡng nan” của mình khi ra hợp tác với pháp. Tâm trạng đó đã được phô diễn rõ rệt trong những chữ “bịn rịn. trau tria…” Vì lúc bấy giờ nhóm Nho sỹ công kích Tôn Thọ Tường là bán nước cầu vinh… Vì vậy cho nên ông luôn phải cố gắng vạch rõ thế nào là trung thành hợp lý. Theo ông thì chính sách bảo thủ của triều đình Tự Đức và tầng lớp Nho sỹ đương thời đã đưa dân tộc vào con đường mất nước. Ngày xưa vì Tôn Quyền quá tin lời Chu Công Cẩn mà Tôn Phu nhân phải đau khổ về Thục. Thì ngày nay, Vua tôi nhà Nguyễn cũng đã làm mất Nam Việt khiến ông phải “ dứt áo theo chồng”. Ong ra đi không phải vì lợi danh mà đeo lấy một nhiệm vụ chính trị, “quyết tâm cứu nước”

Bài thơ nầy Tôn Thọ Tường đã mượn tâm sự của người con gái đất Giang Đông đi lấy chồng ở đất Thục, để phân trần việc ông ra hợp tác với Pháp:

Cật ngựa thanh gươm vẹn chữ tòng

Mấy chữ “ cật ngựa thanh gươm” trong câu thơ trên, tác giả làm cho ta hình dung lại cảnh Tôn Phu Nhân cầm gươm, lên ngựa lìa bỏ đất Ngô để về Kinh Châu với Lưu Bị. Những chữ nầy cũng nhắc lại việc Tôn Phu Nhân đứng ra ngăn cản quân Ngô, phá tan mưu kế của Châu Du để cứu chồng.

Ngàn thu rạng tiết gái Giang Đông

Hành động như thế, Tôn Phu Nhân làm theo lẽ phải, đúng với giáo lý tam tòng của đạo Nho. Danh tiết của người con gái đất Giang Đông nhờ đó được sáng chói muôn đời

Lìa ngô bịn rịn chòm mây bạc

Ra đi theo chồng để là tròn bổn phận làm vợ trong một hòan cảnh rất éo le, bảo sao Tôn Phu Nhân không nhớ đến quê hương, lìa mẹ già và người anh đáng kính để theo chồng về đất Thục. Tôn Phu Nhân không dằn được nổi nhớ nhung, luyến tiếc

Về Hán trau tria mảnh mà hồng

Trong cảnh nảo lòng ấy, nhưng Tôn Phu Nhân vẫn phải lo tròn bổn phận của người “sửa túi nâng khăn” dù biết rằng đức ông chồng của mình là người thù của anh, của quê hương mình

Son phấn thà cam dày gió bụi
Đá vàng cho để thẹn non sông

Đã trao thân gửi phận cho Lưu Bị rồi thì phải “bến nước mười hai” trong nhờ đục chịu, theo chồng về đất Thục dù nhan sắc có tàn phai theo năm tháng, Tôn Phu Nhân không thể nào lỗi đạo làm vợ được

Ai về nhắn với Châu Công Cẩn
Thà mất lòng anh đặng bụng chồng

Tôn Phu nhân lại nhắn với kẻ tạo ra cuộc tìn duyên bất ngờ ấy là Châu Công Cẩn rằng: “ Thà mất lòng anh, chớ không thể phụ nghĩa chồng” Lời lẽ nầy tuy có vẻ sống sượng, nhưng đây là lời nói với Châu Du nên không đáng trách

Tại sao Tôn Thọ Tường có thái độ cương quyết như vậy? Trong chuyến đi cùng sứ bộ Phan Thanh Giản sang Pháp điều đình về việc ba tỉnh miền đông, ông thấy Triều đình nhà Nguyễn chỉ lo bảo vệ mồ mã của bà Từ Dũ mà không lo gì cho dân chúng đang rên siết trong khói lửa của giặc Pháp. Hơn nửa ông cũng thấy sức mạnh quân sự hiện đại của Pháp. Và có ý khuyến khích phát triển văn minh kiểu phương tây.

Dùng điển tích Tôn Phu Nhân để thanh minh việc làm của mình và để giới sĩ phu đương thời hiểu rõ tâm trạng mình, Tôn Thọ Tường đã vô tình đưa ra một đề tài trái hẳn với chủ đích của ông. Dù ông cố mượn lớp “ phấn son” của người con gái đất Giang Đông “ ngàn thu rạng tiết” để bào chửa cho việc theo Pháp của ông cũng vẫn không được mọi người tán thành. Vì một lẽ rất giản dị và dễ hiểu : Tôn Phu Nhân không thể là ông Đốc Phủ Tôn Thọ Tường, dù cả hai cùng đồng họ.

Đã là kẻ sĩ, Tôn Thọ Tường tất phải hiểu rõ nhiệm vụ của bậc sĩ phu trong cơn quốc biến. Trong khi tòan dân đang nỗ lực chống xâm lăng thì họ Tộn ra hợp tác với thực dân Pháp. Muốn phân trần biện bạch với nhóm sĩ phu hiểu rõ hòan cảnh trớ trêu đã xui mình ra hợp tác với kẻ thù dân tộc thì phải nhắn nhủ cái gì khác hơn , chớ sao lại quá liều lĩnh cho rằng “ thà mất lòng anh đặng bụng chồng” (?!)

II/ PHAN VĂN TRỊ

Phan văn Trị
Phan văn Trị người tỉnh Vĩnh Long, đậu cử nhân năm 1849 nămTự Đức thứ 2 , người ta thường gọi là Cử Trị. Khi đỗ đạt Cử Trị không ra làm quan mà lui về sống nhàn tản ở quê hương, mở trường dạy học. Trong thời gian nầy ông kết bạn tâm giao với Thủ Khoa – Bùi Hữu Nghĩa. Nhân thấy Tôn Thọ Tường không còn giữ tiết tháo của một nhà Nho chân chính, theo ra hợp tác với Pháp, Phan văn Trị dùng thơ văn đả kích thóa mạ họ Tôn. Lúc bài “Tôn Phu nhân quy Thục” vừa ra đời, ông đã thấy ngay nhược điểm của Tôn Thọ Tường và lấy ngay đề tài, thể thơ mà họa xướng nguyên văn bài thơ, hạ họ Tôn bằng ngón đòn thích đáng. Trước hết họ Phan nhận định: Tôn phu Nhân là phận gái tất phải theo trọn đạo tam tòng. Mà đã theo chồng thì luân lý Nho giáo không cho phép người đàn bà nói tới nhiệm vụ chính trị, mà phải sống theo khuôn phép người làm vợ, phải e dè lúc ra đi.

Họa lại nguyên vận bài “Tôn Phu Nhân quy Thục” của Tôn Thọ Tường, Phan văn Trị châm biếm và mỉa mai hành động ra hàng người Pháp của họ Tôn. Đứng về phương diện đạo lý Phan văn Trị tán thành việc làm của người con gái đất Giang Đông, theo chồng để vẹn đạo tòng phu, tròn danh tiết… Phan văn Trị đã xướng họa:

Cài trâm sửa áo vẹn câu tòng

Phan văn Trị có dụng ý muốn cho Tôn Thọ Tường biết bà Phu Nhân họ Tôn cũng như bao nhiêu người con gái khác “ xuất giá tòng phu” thì phải “cài trâm sửa áo” chớ không thể “ cật ngựa thanh gươm”. Cử Trị đã ngầm bảo với họ Tôn : Ong đã theo về với Pháp, chịu hàng kẻ thù thì nên “ chỉnh tề khăn áo” chớ có oai vệ nỗi gì mà “ cưỡi ngựa đeo gươm”!?

Mặt ngả trời chiều biệt cõi đông

Phan văn Trị cho ta thấy Tôn Phu Nhân từ giả quê hương vào một buổi chiều tà, bị bao trùm một màu ảm đạm thê lương. Dùng những chữ “ mặt ngả trời chiều”. Tác giả muốn nói đến cảnh đau thương của dân tộc đang đắm chìm trong khói lửa chiến tranh. Cử Trị muốn cho họ Tôn nhớ rằng người con của đất Giang Đông đã lìa quê trong một hòan cảnh đau buồn, chớ không phải được “rạng tiết gái” cũng như họ Tôn đã đang tâm theo Pháp trong khi nước non suy tàn, như vậy sao lại gọi là rạng rỡ?!

Ngút tỏa đồi Ngô un sắc trắng
Duyên vầ đất Thục đượm màu hồng

Hình ảnh những đám mây trắng vào một buổi chiều thu nắng nhạt gợi lên trong lòng người ly hương mối sầu viễn xứ. Lìa quê trong cảnh buồn bã như thế Tôn Phu Nhân chẳng bao giờ tưởng nhớ tới mẹ già và anh trai. Tác giả muốn ám chỉ việc họ Tôn theo Pháp trong lúc đất nước điêu tàn, nhân dân lầm than trước họa xâm lăng để hưởng sự vui sướng cho thân mình

Hai vai tơ tóc ngang trời đất
Một gánh cương thường nặng núi sông

Họ Phan nói thẳng với họ Tôn rằng: “ Tôn Phu Nhân đã vẹn hai vai tơ tóc” và trọn đạo thờ chồng. Còn ông, ông theo về với Pháp có giữ được “ gánh cương thường” không? Nếu không, ông đã bất trung với Vua, bất nghĩa đối với nước non, vậy còn khoe khoang đạo nghĩa làm gì nữa? Ong là người bất chính. Và khẳng định với Tôn Thọ Tường:

Anh hỡi! Tôn Quyền anh có biết
Trai ngay thờ chúa gái thờ chồng

Khen Tôn Phu Nhân là người đàn bà, biết giữ tròn đạo nghĩa bao nhiêu thì họ Phan lại chê trách Tôn Thọ Tường bấy nhiêu. Tôn Thọ Tường là người đàn ông thì làm thế nào giống như trường hợp Tôn Phu Nhân được. Gái tiết hạnh phải làm tròn bổn phận người vợ hiền, trai ngay phải trọn đạo làm tôi đối với chúa. Trong lúc non sông nghiêng ngửa, Tôn Thọ Tường ra hợp tác với kẻ thù cướp nước thì sao lại gọi là “ trai ngay” được?!

Sau khi phá giải lợi dụng đề tài của Tôn Thọ Tường, Phan văn Trị còn lớn tiếng bênh vực lập trường của nhóm sĩ phu yêu nước và quan điểm bút chiến của mình.

III/ NHẬN XÉT TÁC DỤNG

Mục tiêu của Tôn Thọ Tường là giải bày tâm sự, của Phan văn Trị là đả kích cá nhân. Nhưng nếu nhìn xa hơn ta có thể thấy ngay đó là tiếng nói của hai lớp người trong một giới Nho sĩ: Một đàng theo tiếng gọi của tây phương, của nền văn minh cơ khí đang lần mò tìm chỗ trống ở Á châu, một đàng là tiếng nói của thành trì cổ kính, muốn giữ đúng quan điểm Nho gia, chứ không chiụ lìa bỏ vai trò lãnh đạo của mình. Anh hưởng của cuộc đấu văn nầy được phổ biến sâu đậm trong nhân gian khiến cho vai trò uy tín của nhà Nho phải một phen lung lạc.

Vì là một cuộc bút chiến, trong văn thơ của Tôn Thọ tường và Phan văn Trị, chúng ta thấy không còn những vẻ phù phiếm, vốn rất phổ biến trong thơ văn thời bấy giờ, lời văn đi sát thực tế hơn với mục đích phục vụ nhân sinh, thúc đẩy nề văn học sử phát triển.

Những vần thơ thời thế của Phan văn Trị và Tôn Thọ Tường đã ghi lại những dấu vết của những biến cố lịch sử trong buổi giao thời của nền văn minh Đông- Tây bắt đầu va chạm.

Cả hai ông đều dùng văn thơ để bày tỏ tâm sự và chí hướng, vì thế lời văn của hai ông có một giọng điệu chân thành, dễ rung cảm lòng ngưởi. Tạo ra một cuộc bút chiến, xướng – họa thực sự đúng theo nghĩa của nó. Một hiện tượng hiếm thấy trong nền văn học Việt Nam. Đó mới thực sự là họa thơ. Từ đó về sau, thử hỏi có ai xướng họa thơ hay hơn hai ông ?./.

Đoàn Hữu Hậu,
Đoàn Hữu Hậu
Bút danh : Nhà báo Thế Hiển
Sinh năm 1961. Quê quán : xã Vĩnh Tuy huyện Gò Quao tỉnh Kiên Giang. Thường trú : 509/17 Nguyễn trung Trực TP Rạch Gía tỉnh Kiên Giang, Điện Thoại: 077 815774 Di động 0918083057, Học lực : Cử nhân Văn Chương , Cử nhân Báo chí' , Công việc hiện tại: Trưởng Văn Phòng đại diện Báo Gia đình & xã hội tại ĐBSCL (Cần Thơ). Hội Viên Hội Nhà báo Việt Nam, Hội Viên Hội Văn nghệ Kiên Giang. Đạt nhiều giải thưởng báo chí, trong nhiều năm liền.
Người đăng: vào lúc
Nhãn: , , , , , , , , , , , ,

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét

Đăng ký: Đăng Nhận xét (Atom)