dahanhkhach: Thứ Tư, 13-11-2013 - Hiến pháp, khoa học, lợi ích và thực tế:

GIÁO DỤC-KHOA HỌC
- THÔNG BÁO (DĐXHDS). “Nhân ngày Nhà giáo Việt Nam (20-11), được sự đồng ý của Nhóm Cánh Buồm, Diễn Đàn Xã Hội Dân Sự kính mời quý vị quan tâm đến dự buổi sinh hoạt thường kỳ của Câu Lạc Bộ Sư Phạm (của Nhóm Cánh Buồm) từ 15 đến 17 giờ Thứ bảy, ngày 16-11-2013, tại 52 Hai Bà Trưng Hà Nội (Cà phê Trung Nguyên).”
- Một ngày ở trường đông học sinh nhất Sài thành (Ione).

- Ưu tiên thạc sĩ “3 Tây” – cơ hội cho “thạc sĩ giấy” (TN/SM).
<- Các trường văn hóa nghệ thuật “kết” tuyển sinh riêng (TQ).
- Thành lập và đổi tên một số trường đại học (Tin tức).
- Sinh viên… U60: Cha con cùng đến trường (NLĐ).
- Du học sinh quốc tế ở Mỹ tăng cao kỷ lục (VOA).
- Vệ tinh Châu Âu bị vỡ, cháy rụi khi trở về Trái Đất (VOA).
- “SEMBRA UNA VESPA!” (FB Mạnh Kim).

- Những mối nguy khi ‘trò chấm điểm thầy’ (VNN).

- Clip ý nghĩa dành tặng thầy cô nhân ngày 20/11 (ĐS&PL).

- Bà giáo 70 tuổi và lớp học tình thương đặc biệt (DT).

- Nhân rộng hình thức tuyên truyền trong các trường học (KTĐT).

- Trọng đãi nhân sự vượt qua khủng hoảng (TN).

- Mỹ hé lộ thiết kế “áo tàng hình” mới (TVN).

- Giải mã ADN Tào Tháo (TN).

- Vệ tinh châu Âu cháy rụi khi trở về Trái đất (PT).

XÃ HỘI-MÔI TRƯỜNG
- Bất an Quinvaxem (NLĐ). - Y đức và trường y (SGGP).
- Vụ cháu bé suýt bị chôn sống: Mẹ nức nở tiễn con vào trại trẻ mồ côi (NLĐ).
- Bắt bác sĩ ‘rởm’ tại Bệnh viện Bạch Mai (Tin tức).
- Tai nạn giữa tàu hỏa với taxi, 9 người thương vong (TT). - Xe “tống 3″ đâm xe “tống 4″, 4 người chết. - “Không vì bệnh thành tích mà giấu bớt số vụ tai nạn” (TTXVN).
- Quy tập hài cốt liệt sĩ: Hành vi lừa đảo sẽ bị xử lý hình sự (TN). - Hài cốt liệt sĩ “hóa” răng lợn: Pháp y nói gì? (KP).

- Nỗi đau từ rượu (BBC).
- Xác tàu thuyền, lồng bè vây Bái Tử Long sau siêu bão Hải Yến (DV).
- No-U SG thắp nến cầu nguyện và quyên góp tài chánh cho nạn nhân siêu bão Haiyan (Cùi Các). =>
- ‘Người Việt mắc nạn tại Philippines’ (BBC). - Nạn nhân bão Haiyan người Việt tại Philippines kêu cứu (VOA). - Người Việt từ vùng thảm họa Tacloban gọi điện cầu cứu (TN). - Đường dây nóng cho công dân Việt Nam tại Philippines: +00639982756666 (TT).
- Philippines tuyên bố ‘thảm họa quốc gia’ (BBC). - Philippines: Trước và sau bão Haiyan. - Video gió bão tấn công Philippines. - Đã sơ tán 800.000 dân, vì sao tới 10.000 người Philippines thiệt mạng? (Tin tức). - PV Tuổi Trẻ từ Philippines: Đau đớn nơi tâm bão đi qua (TT). - Philippines: Hết siêu bão đến động đất (TBKTSG). - Từ tâm thảm họa Tacloban: Sự hủy diệt mang tên Hải Yến (TN). - Tang tóc Tacloban. - Trẻ em Philippines đói, khát đứng đầy đường cầu cứu. - Người dân Philippines vật lộn để sinh tồn trong đống đổ nát (Soha). - Philippines: Hàng trăm người chờ được di dời khỏi Tacloban (VOV).
- Quốc tế tăng cường nỗ lực giúp nạn nhân bão ở Philippines (VOA). - Hải quân Mỹ ra sức trợ giúp nạn nhân bão lụt Philippines. – Audio phỏng vấn Nhà hoạt động Trịnh Hội:Philippines cần cứu trợ khẩn sau bão (BBC). - Tiền viện trợ các nước cho Philippines. - “Hãy cứu chúng tôi!” (NLĐ). - LHQ kêu gọi hỗ trợ Philippines 300 triệu USD (TT). -Trung Quốc viện trợ ít ỏi cho Philippines (NLĐ). - Nhiều dân TQ không muốn viện trợ cho Philippines (TQ). - Nổ súng cướp xe chở hàng viện trợ ở Philippines (NĐT). - Thế giới 24h: Man rợ phiến quân cướp xe cứu trợ (VNN).
- Anh, Mỹ điều tàu chiến tới Philippines cứu hộ nạn nhân bão Haiyan (RFI). - Philippines tăng cường lính bảo vệ hàng cứu trợ.
- Ô nhiễm không khí là một nguyên nhân gây ung thư (RFA).
- Núi lửa phun trào tại Indonesia, gần 6.000 người sơ tán (TTXVN).

- Lấy xét nghiệm của người khác để hoàn tất hồ sơ bệnh án (TN). - Cử tri đề nghị thanh tra toàn diện Sở Y tế Hà Nội (TT).

- Hà Nội gửi danh sách xử lý cá nhân vụ Cát Tường (ĐV).

- Chồng chết thảm, người vợ sống trong phập phồng lo sợ (DT).

- Cán bộ thuế bị chém vì thu thuế ‘lụi’ (TN).

- Hà Nội: Tàu hỏa đâm trực diện taxi, nhiều người nguy kịch (DT). - Hơn 17.000 người chết vì TNGT trong 2 năm (TN).

- Bóc mẽ “Phật tổ” chữa bách bệnh gây xôn xao dư luận ở xứ Quảng (ĐS&PL).

- Đội nữ cấp cứu trong gió bão (PLTP). - Yêu cầu kiểm điểm Công ty công viên cây xanh Đà Nẵng (TN).

- Bão Haiyan quật đổ nhà tù tại Tacloban, hàng trăm tù nhân chạy thoát (GDVN).

- Tổng thống Philippines: Số người chết do bão Haiyan từ 2000 đến 250 (GDVN). - Cuộc chiến sinh tồn (TN). - Từ tâm thảm họa Tacloban: Sự hủy diệt mang tên Hải Yến (TN). - Tang tóc Tacloban (TN). - Náo loạn tại sân bay Tacloban (PLTP).

- Vì sao những cơn bão ngày càng dữ dội? (PT).

- Indonesia: Gần 6.000 người sơ tán do núi lửa phun trào (KTĐT).

QUỐC TẾ
- Tình hình Syria: Phe đối lập tham dự Geneve II (ĐV). – Video: Sự xâm chiếm của Al Qaeda tại Syria (VTV). - Thổ Nhĩ Kỳ: Bãi đáp để các phần tử Al Qaeda thâm nhập Syria. - Phi công Triều Tiên tham chiến tại Syria? (VNN).

- Các nhà lập pháp Mỹ nghi ngờ thỏa thuận hạt nhân của Iran (VOA).
- Tàu ngầm “hàng khủng” Nga lộ tính năng đặc biệt (DV).
- Edward Snowden đang “vật vã” sống nhờ… tiền từ thiện (DV).
- Nhật Bản – Thổ Nhĩ Kỳ hợp tác quân sự (RFI).
- Pháp tổ chức hội nghị chống thất nghiệp (RFI).
<- Thái Lan lún sâu thêm vào khủng hoảng chính trị (RFI). - Thượng viện Thái bác dự luật ân xá (VOA). - Phe đối lập muốn lật đổ bà Yingluck (NLĐ).
- Campuchia có chủ quyền một phần lãnh thổ tại ngôi đền cổ (VOA). - CPC-Thái Lan cam kết tránh xung đột sau phán quyết của ICJ (TTXVN).

- Ai Cập vẫn còn nhiều diễn biến phức tạp (VOV).

- Mỹ vẫn nỗ lực tìm kiếm thỏa thuận với Iran (VOV).

- Xả súng tại New York làm 4 người Iran thiệt mạng (DT).

- Liên minh châu Âu cam kết giải quyết tình trạng thất nghiệp (VOV).

- Putin – Medvedev: ‘Cặp bài trùng’ độc nhất vô nhị (Infonet).

- Đại sứ quán Nga ở Ba Lan bị tấn công (TN).

* Video: + Bản tin video tối 11-11-2013; + Bản tin video sáng 12-11-2013; + Người việt không xếp hàng vì đã mất niềm tin vào sự công bằng; + Quốc tế dồn nỗ lực cứu trợ Philippines sau siêu bão Haiyan; + 13 người chết vì bão Haiyan ở Việt Nam; + Du học sinh quốc tế ở Mỹ tăng cao kỷ lục.
* VTV: + Chào buổi sáng – 12/11/2013; + Cuộc sống thường ngày – 12/11/2013; +Khoảnh khắc thường ngày – 12/11/2013; + 360 độ thể thao – 12/11/2013; + Tài chính tiêu dùng – 12/11/2013; + Tài chính kinh doanh sáng – 12/11/2013; + Tài chính kinh doanh trưa – 12/11/2013; + Thế giới góc nhìn – 11/11/2013; + Thời sự 12h – 12/11/2013; + Thời sự 19h – 12/11/2013.

Hiến pháp, khoa học, lợi ích và thực tế: Phần I- Thước đo nào cho một văn bản Hiến pháp?

TS Nguyễn Sỹ Phương – CHLB Đức
04-11-2013
*Phần I- Thước đo nào cho một văn bản Hiến pháp ?
Một con sói xuống uống nước phía thượng nguồn, nhác thấy một con cừu uống nước phía hạ nguồn liền quát, sao mày dám làm đục dòng nước ta uống, ta sẽ ăn thịt mày. Câu chuyện ngụ ngôn chân lý thuộc về kẻ mạnh của phương Tây trên cho một hình ảnh giữa khoa học (ở đây là quy luật dòng chảy) và cách thức xử sự đối với khoa học đó tùy thuộc lợi ích sử dụng nó (ăn thịt con cừu). Khác với loài vật chỉ hành động bản năng theo lợi ích, loài người có ý thức, lợi ích chỉ mới là điều kiện cần đạt tới, muốn thành công phải bảo đảm khoa học tức điều kiện đủ, không thể bất chấp khoa học như sói coi nước chảy ngược được. Hậu hoạ có thể rút ra từ câu chuyện cổ tích “Bộ quần áo mới của Hoàng đế“. Để đạt được lợi ích buộc ai cũng phải thừa nhận bộ quần áo mới, Hoàng Đế dựa vào “học thuyết“, chỉ những ai trung thành hoặc không trễ nại mới có thể nhìn thấy nó. Học thuyết đó bị phá sản làm lợi ích bộ quần áo mới cũng mất nốt, khi trẻ em vốn không bị chi phối bởi lợi ích nào cả, trông thấy, reo lên, “Hoàng Đế cởi truồng“ bác bỏ học thuyết trên. Ý nghĩa câu chuyện này còn minh chứng cho nguyên lý, thực tế là thước đo của khoa học, chứ không phải quyền lực hay lợi ích. Thừa nhận khoa học, nhưng sử dụng nó không tính kỹ tới tương quan lợi ích đạt được chắc chắn thất bại. Thuyết tương đối Einstein tới nay được cho là đúng, nhưng công thức tính vận tốc, quãng đường, thời gian của nó thực tế không dùng, ngoại trừ nghiên cứu khoa học, bởi vô nghĩa.
Khác với động vật không mang tính cá thể chỉ phân biệt giống loài, nói cách khác chết con nọ có con kia, loài người không thể lấy người nọ sống thay người kia, chết người này có người khác. Vì vậy, khái niệm lợi ích ở đây được hiểu là lợi ích từng con người cụ thể cộng lại chứ không phải lợi ích chung chung như đối với giống loài động vật; nếu không bảo đảm được nguyên lý đó càng thất bại hơn, bởi tạo ra trong lòng nó xung đột lợi ích triệt tiêu lẫn nhau. Chế độ Xã hội Chủ nghĩa Quốc gia Đức (gọi tắt Quốc xã) bị nhân loại chôn vùi là 1 thực tế, khi Hitler theo đuổi lý tưởng đẹp đẽ nhất xây dựng một dân tộc Đức thượng đẳng (được đại đa số dân Đức ủng hộ bầu lên nắm quyền), nhưng lại bằng cách tiêu diệt hết những người bị coi giá trị thấp, thiểu năng, đồng tính, người nước ngoài, ngoại lai, đảng cộng sản, và tiếp đó là các đảng đối lập khác. Chỉ tính trong 2 năm đầu Hitler cầm quyền, hơn nửa triệu người như vậy bị giết, và được giải thích, sẽ bù đắp bằng những người giá trị cao được ưu tiên sinh đẻ hàng năm (như chọn giống động vật). Chế độ thực dân là một minh chứng thời đại. Được xây dựng cả thế kỷ hầu khắp toàn cầu rốt cuộc bị lịch sử đào thải, chỉ vì chúng giương cao ngọn cờ khoa học “mọi người sinh ra đều bình đẳng, tạo hoá cho họ những quyền không ai có thể chối cãi được“, nhưng lại nhằm phục vụ chỉ cho lợi ích riêng chúng, bằng cách hy sinh lợi ích nước khác “tới cướp đất nước ta áp bức đồng bào ta“.
Vậy những tiền đề khoa học nào, lợi ích nào được dùng làm thước đo, đo lường một văn bản Hiến pháp, để xem nó đúng sai chỗ nào, mức độ ra sao ?
I) Tiền đề khoa học hiến pháp. Khoa học được xây dựng trên những tiền đề, nguyên lý, phạm trù, khái niệm nhất định. Khi nói đúng khoa học mặc nhiên được hiểu đúng với các tiền đề đó, hay nói cách khác tiền đề được dùng làm thước đo. Hình học phẳng đưa ra Xuất phát từ khái niệm điểm đường với tiên đề qua một điểm ngoài 1 đường thẳng chỉ có thể kẻ được 1 đường thẳng song song với đường thẳng cho trước và chỉ một mà thôi. Vì vậy khi nói các định lý hệ quả hình học phẳng đúng, thì mặc nhiên được coi đúng với các khái niệm tiên đề trên. Không thể lấy tiên đề hình học Phi Ơ-Clit: có thể kẻ được nhiều đường thẳng chứ không chỉ một để chứng minh các định lý hình học phẳng được. Cũng vậy, vật lý sơ khai đưa ra tiền đề quả đất đứng yên, chính vì vậy hệ qủa mặt trời, mặt trăng, và vũ trụ quay quanh nó là đúng, theo nghĩa đúng với tiền đề trên, còn gọi là hệ quy chiếu, trong xã hội học gọi là quan điểm. Không thiếu lịch giờ ngày tháng mùa năm xây dựng từ hồi đó đến nay vẫn dùng, đều xuất phát từ tiền đề qủa đất đứng yên. Tới vật lý cổ điển khẳng định không chỉ quả đất quay quanh mặt trời, mà mặt trời còn quay quanh trục thiên hà… do xuất phát từ tiền đề, hệ quy chiếu là hệ trục tọa độ 3 chiều cố định trong không gian. Đến vật lý tương đối đưa ra công thức tính không gian, thời gian co giãn theo tốc độ. Công thức này đúng, bởi nó được rút ra từ tiên đề: ánh sáng có tốc độ tối đa và không đổi trong mọi hệ quy chiếu, nghĩa là công thức đó đúng với tiền đề trên (không đúng với tiền đề vật lý cổ điển hay sơ khai).
Hiến pháp cũng vậy. Một văn bản Hiến pháp khoa học hay không, trước hết phải đối chiếu với những tiền đề, nguyên lý, phạm trù khái niệm của bộ môn khoa học Hiến pháp. Tuy nhiên khoa học luôn phát triển, như quang học khởi đầu đưa ra tiền đề sóng ánh sáng, tiếp theo lại khẳng định hạt ánh sáng, và ngày nay thì thống nhất ánh sáng vừa tính sóng vừa tính hạt. Khoa học Hiến pháp cũng vậy, lịch sử khởi nguồn từ năm 2300 trước Công Nguyên, khi vua Urukagina ở thành phố Lagash, nước Sumer ban hành một văn bản luật lần đầu tiên trong lịch sử nhà nước nhân loại, được coi là Hiến pháp xưa nhất, qua cả một quá trình phát triển hàng ngàn năm cho ta kiến thức khoa học Hiến pháp hiện đại, được dùng làm thước đo đo lường một bản hiến pháp ban hành ngày nay có tính khoa học hay không. Theo đó, ngoại diên và nội hàm khái niệm Hiến pháp ngày nay, bao gồm các dấu hiệu:
1- Là văn bản luật. Tức mang tính chế tài, nghiã là: 1.1- Được cơ quan dân cử ban hành; 1.2- Khi vi phạm được xét xử; 1.3- Án quyết phải được thi hành, ngoại trừ bất khả kháng. 1.4- Là thước đo pháp lý, nên nó phải đưa ra được những chuẩn mực, quy tắc xử sự, có khả năng định lượng. Thiếu 1 trong 4 dấu hiệu trên không phải là 1 văn bản luật, một văn bản hiến pháp như vậy thiếu tính khoa học.
2- Không phải tất cả văn bản luật thoả mãn 4 dấu hiệu trên đều là hiến pháp mà chỉ văn bản luật gốc, tức thoả mãn các dấu hiệu: 2.1- Các luật khác phải phù hợp với nó, hay dẫn xuất từ nó. 2.2- Được dùng làm thước đo để: – đo lường các văn bản luật khác; và – hành xử của cơ quan công quyền có đúng với nó hay không. Đây chính là giá trị sử dụng pháp lý của Hiến pháp. Theo Mác “Đường tầu không có tầu chạy thì gọi là thanh sắt“; hiến pháp cũng vậy, nếu không bao giờ được sử dụng làm thước đo trên, thì cũng có nghĩa không có giá trị sử dụng pháp lý, chỉ mang ý nghĩa tư tưởng của một bản tuyên ngôn hay nghị quyết của một tổ chức, không được coi là Hiến pháp về mặt khoa học. Do chưá đựng 2 dấu hiệu trên mà Hiến pháp Đức đã được sử dụng để xét xử 80.046 vụ bị cáo buộc sai Hiến pháp trong vòng 40 năm 1951-1990 và lên gấp đôi 151.424 vụ trong 15 năm nước Đức thống nhất 1990-2005. 2.3- Đối tượng điều chỉnh của nó là các mối quan hệ pháp lý về cơ cấu tổ chức nhà nước, giữa các nhánh quyền lực và các cấp, những quyền và trách nhiệm quan trọng nhất của chúng, các chuẩn mực quy tắc xử sự cả nội dung lẫn thủ tục phải thực hiện khi ra quyết định, những giới hạn quyền lực không được phép vượt qua. 2.4- Xuất phát từ 3 dấu hiệu trên, nên hiến pháp: -Chỉ có thể sửa khi điều khoản đó bị thực tế chống lại tới mức, không thay đổi không thể được, thông thường do quốc hội thực hiện. – Chỉ có thể thay hoàn toàn thông qua hội nghị đại biểu hay quốc hội lập hiến, khi thay đổi thể chế (bằng hoà bình hay bạo lực).
II) Tiền đề khoa học về chính trị, nhà nước. Đối tượng điều chỉnh liên quan tới nhà nước, nên một văn bản hiến pháp khoa học hay không còn phải xem xét dưới góc độ khoa học chính trị, nhà nước. Gần 200 quốc gia trên thế giới, được khoa học chính trị phân loại theo hình thức hiến định (constitutional form), thành nhóm Cộng hòa (republic) 137 nước (trong đó có Việt Nam), 38 nước Quân chủ lập hiến (constitutional monarchy), 6 nước Quân chủ chuyên chế (absolute monarchy). Phân loại theo nguồn gốc quyền lực (power source) có bốn loại hình: Dân chủ (rule of the people – Democracy, gồm 25 quốc gia dân chủ đầy đủ, 53 dân chủ khiếm khuyết Flawed democracy, chiếm chừng 1/3 thế giới, không có Việt Nam), Quân quyền (monarchy), Thần quyền (theocracy), Chuyên quyền (authoritarianism). Phân loại theo ý thức hệ, sẽ có loại hình nhà nước Xã hội Chủ nghĩa và không Xã hội Chủ nghĩa. 1- Nhà nước Xã hội Chủ nghĩa dựa trên tiền đề: 1.1- Về chính trị, nhà nước với cả 3 nhánh quyền lực cùng toàn xã hội đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản. 1.2- Về kinh tế theo mô hình quản lý tập trung trên nền tảng công hữu tư liệu sản xuất. 1.3- Về tư tưởng, văn hóa lấy học thuyết Mác Lê Nin làm nền tảng chính trị. Hiến pháp Xã hội Chủ nghĩa được coi là đúng với tiền đề khoa học chính trị, khi đáp ứng đầy đủ các dấu hiệu trên. 2- Mô hình nhà nước dân chủ đầy đủ ngược lại xây dựng và hoạt động trên tiền đề: 2.1- Các đảng không nằm trên xã hội hay nhà nước để lãnh đạo nó, mà chỉ là những tổ chức liên kết những người tự nguyện, phản ảnh ý nguyện chính trị các bộ phận khác nhau trong nhân dân, nhằm tham chính (được bầu vào quốc hội), chấp chính (được lập chính phủ, gọi là cầm quyền) để thực hiện ý nguyện đó. 2.2- Kinh tế thị trường. 2.3- Tư tưởng đa nguyên. 2.4- Hiến pháp họ vì vậy, có chức năng kép: – Một mặt tạo dựng nhà nước theo mô hình tam quyền phân lập với các chuẩn mực, quy tắc xử sự cho từng cơ quan quyền lực; – Mặt khác phải đưa ra những quy phạm bảo đảm quyền lực đó được giới hạn bởi quyền cơ bản. 2.5- Áp dụng cơ chế bảo hiến nhằm bảo đảm chức năng tối thượng của hiến pháp, trên cơ sở những chuẩn mực quy tắc xử sự trong hiến pháp, tuyên phán một văn bản luật vi phạm hiến pháp phải đình chỉ, hay sửa đổi hiến pháp sai không có hiệu lực. 2.6- Quyền lập hiến thuộc về nhân dân. Vì vậy, bản hiến pháp đầu tiên hay thay hoàn toàn phải thông qua hội nghị đại biểu hay quốc hội lập hiến và cần được dân phúc quyết hoặc hình thức tương đương. Sửa điều luật cần được thông qua cơ quan lập pháp với đa số áp đảo.
Để dẫn chứng cho phân loại trên, có thể tham khảo các quốc gia điển hình: 1- Ở các quốc gia Hồi giáo như Afghanistan, Iran, Mauretanien, Sudan, Pakistan…, hiến pháp đều dựa trên nền tảng kinh Koran (loại hình thần quyền). Như “Hiến pháp Cộng hoà Hồi giáo Iran phấn đấu tạo dựng các định chế văn hoá, xã hội, chính trị và kinh tế Iran theo các nguyên tắc cơ bản và quy ước đạo Hồi“. Định chế đó thừa nhận vai trò lãnh đạo tinh thần của giáo chủ, nhà nước nhân danh Hồi giáo quyết định trực tiếp mọi hoạt động văn hoá xã hội chính trị kinh tế, và người dân có bổn phận chấp hành. 2- Hiến pháp Mỹ, loại hình dân chủ, chỉ thừa nhận 2 chủ thể, theo nguyên lý, người dân chứ không phải đảng phái hay tôn giáo hay vua chuá, là chủ nhân nhà nước, có toàn quyền định đoạt nhà nước, chứ không phải ngược lại. “Chính phủ lập ra được trao quyền lực chính đáng dựa trên ý chí nhân dân; bất cứ lúc nào nếu chính quyền phá vỡ những mục tiêu trên, nhân dân đều có quyền thay đổi hoặc loại bỏ chính quyền đó lập nên chính quyền mới“.3- Thụy Điển là 1 Vương quốc, quan chủ lập hiến. Nhưng nguyên lý “tất cả quyền lực nhà nước đều từ nhân dân“ được hiến pháp họ quy phạm hoá chi tiết, hơn bất kỳ nhà nước dân chủ nào, đứng số 1 thế giới, “Quyền lực người dân Thụy Điển (chứ không phải nhân dân chung chung) được hình thành từ tập hợp các ý kiến biểu đạt tự do, quyền biểu quyết ngang nhau, nhà nước trung ương và cơ quan hành chính điạ phương phải biến thành hiện thực (chứ không phải chung chung dân chủ gián tiếp và trực tiếp) “. 4- Hiến pháp Liên Xô 1977 sửa lần cuối năm 1990 được xây dựng dựa trên nền tảng ý thức hệ: “Cách mạng tháng 10 đã tạo dựng được nền chuyên chính vô sản, lập ra nhà nước kiểu mới Xô Viết là công cụ chính bảo vệ thành quả cách mạng, xây dựng chủ nghĩa xã hội“, “đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản, đội tiên phong của nhân dân“. 5- Hiến pháp Trung Quốc năm 1982, sửa đổi ngày 14.3.2004, cũng dựa trên ý thức hệ như Liên Xô, bổ sung đặc thù Trung Quốc: “Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Trung Quốc , được dẫn dắt bởi chủ nghĩa Mác-Lê Nin, tư tưởng Mao Trạch Đông, học thuyết Đăng Tiểu Bình, và thuyết Ba Đại diện…“. Mỗi loại nhà nước trên xây dựng trên tiền đề chính trị đặc trưng cho loại nhà nước đó, không thể lấy tiền đề loại nhà nước này để làm thước đo đánh giá nhà nước khác và theo đó hiến pháp họ, có đúng khoa học về chính trị nhà nước hay không.
III) Tiền đề khoa học logic. Hiến pháp được thể hiện bằng văn bản, vì vậy phải bảo đảm khoa học logic hình thức. Logic học đòi hỏi các phạm trù khái niệm sử dụng phải mang tính phổ quát, nghĩa là nằm trong hệ thống khoa học thế giới, không thể thay đổi nội hàm và ngoại diên của nó, càng không thể mâu thuẫn với các khái niệm phổ quát hiện có, như Hà Tây gọi “tép là tôm“, hay Nghị Lộc Nghệ An phát âm thường mất dấu, gọi cà là “ca có cuống“ và cá là “ca có đuôi“. Đặc biệt không được phép vi phạm nguyên lý “bài trung“: chỉ hoặc đúng hoặc sai, không thể vừa đúng vừa sai, hay đánh tráo khái niệm, không thể lấy nội hàm dân chủ đưa vào khái niệm phi dân chủ và ngược lại chẳng hạn.
IV) Tiền đề lợi ích. Khoa học hiến pháp đã chỉ ra có nhiều loại hiến pháp. Câu hỏi được đặt ra tại sao các quốc gia lại chọn loại hiến pháp này mà không chọn loại hiến pháp khác ? Câu trả lời: do lợi ích quyết định. Chính vì thế, lời mở đầu Hiến pháp I Ran khẳng định: “nó phù hợp với tâm niệm cộng đồng Hồi giáo“. Hiến pháp Trung Quốc cũng vậy, “quần chúng nhân dân các dân tộc Trung Quốc tiếp tục giữ vững chuyên chính vô sản, biến Trung Quốc thành một nước xã hội chủ nghĩa. (Thực tế đúng thế không lại thuộc lĩnh vực điều tra xã hội học). Lợi ích (từng được Mác sử dụng làm tiền đề giải thích quy luật vận động của các hình thái kinh tế xã hội nhân loại đã qua, từ chiếm hữu nô lệ tới phong kiến, tư bản) không phải một khái niệm bất biến, mà luôn phát triển, từ chế độ nô lệ, phong kiến, lợi ích chỉ dành cho thiểu số (vua bảo thần tử thần bất tử bất trung) đến ngày nay cho tất cả (mọi công dân đều bình đẳng), từ khởi thủy chỉ mang nghĩa tồn tại (mọi người sinh ra đều có quyền sống) tới ngày nay bao gồm tổng hợp mọi lợi ích kinh tế, văn hoá, tinh thần, dân sự, chính trị… (có quyền lựa chọn chế độ chính trị, kinh tế, lập tham gia đảng phái..). Vì vậy khi dùng để đo lường hiến pháp, khái niệm lợi ích phải được hiểu theo kiến thức khoa học ngày nay, cho tất cả mọi người và trên mọi lĩnh vực.
(Kỳ sau: Phần II- Chế độ chính trị nhìn dưới góc độ khoa học và lợi ích)

2104. Hiến pháp, khoa học, lợi ích và thực tế: Phần II- Chế độ chính trị nhìn dưới góc độ khoa học và lợi ích

TS Nguyễn Sỹ Phương – CHLB Đức

Phần II- Chế độ chính trị nhìn dưới góc độ khoa học và lợi ích
I) Nhìn dưới góc độ khoa học chính trị. Với lời mở đầu và chương I Chế độ chính trị gồm 13 điều, Dự thảo Hiến pháp nước ta năm 1992 sửa đổi năm 2013 (HPSD 2013), tương tự Hiến pháp các nước khối XHCN, như Hiến pháp Liên Xô sửa năm 1990, Hiến pháp CHDC Đức sửa năm 1974, Hiến pháp Trung Quốc sửa năm 2004, Hiến pháp Triều Tiên sửa năm 1993, Hiến pháp Cu Ba sửa năm 2002…, đều dựa trên tiền đề Nhà nước XHCN (xem Phần I, mục II, điểm 1).
Theo khoa học chính trị và hiến pháp tổng kết, phần mở đầu hầu hết hiến pháp các quốc gia đều nhắm vào lý do nó ra đời và mục đích nhà nước, dưới dạng tuyên ngôn; rất ngắn như Hoa Kỳ chỉ khoảng 60 chữ, Pháp chừng 80 chữ. Ở các nước XHCN, để giải thích cho mục đích nhà nước XHCN ưu việt hơn thế giới còn lại, Hiến pháp Trung Quốc lên tới 1000 chữ, Hiến pháp Liên Xô trên 800 chữ, ngoại trừ hiến pháp Triều tiên mở đầu chỉ 11 chữ, ngắn nhất thế giới: “Nước Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Triều Tiên muôn năm !“, nằm ngay trên dòng tít nhằm khẳng định trực tiếp tiền đề hiến pháp họ: “Hiến pháp Xã hội Chủ nghĩa CHDCNN Triều Tiên“. Ở ta, HPSĐ 2013, mở đầu cũng dài tới 300 chữ, (khoảng 1/3 so với Liên Xô, Trung Quốc) nhưng phần mục đích nhà nước cũng chỉ chiếm đúng 13 chữ: “Vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh“ vốn là mục đích trường cửu mặc định của bất kỳ quốc gia nào. Phần lý do ra đời với 25 chữ “Thể chế hoá Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội của Đảng Cộng sản Việt Nam…“, cũng chính là tiền đề của toàn bộ bản HPSĐ 2013. Vì vậy để đánh giá HPSĐ 2013 đúng hay sai theo phân loại của khoa học chính trị, thì phải lấy Cương lĩnh đó làm thước đo. Thước đo đó được ghi trong Cương lĩnh gồm những luận điểm đóng vai trò tiên đề sau: – “Các thế lực thù địch tiếp tục chống phá, tìm cách xóa bỏ chủ nghĩa xã hội“. – “Chủ nghĩa tư bản… về bản chất vẫn là một chế độ áp bức, bóc lột và bất công“. – “Theo quy luật tiến hóa của lịch sử, loài người nhất định sẽ tiến tới chủ nghĩa xã hội“. – “Đi lên chủ nghĩa xã hội là khát vọng của nhân dân ta, là sự lựa chọn đúng đắn của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh, phù hợp với xu thế phát triển của lịch sử“. – “Xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân“. – “Phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa… Kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo“. – “Nhân dân thực hiện quyền làm chủ thông qua hoạt động của Nhà nước, của cả hệ thống chính trị và các hình thức dân chủ trực tiếp, dân chủ đại diện“. – “Nhà nước ta là Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Tất cả quyền lực Nhà nước thuộc về nhân dân mà nền tảng là liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức, do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo“. – “Quyền lực Nhà nước là thống nhất; có sự phân công, phối hợp và kiểm soát giữa các cơ quan trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp“. – “Tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước theo nguyên tắc tập trung dân chủ, có sự phân công, phân cấp, đồng thời bảo đảm sự chỉ đạo thống nhất của Trung ương“. – “ Đảng Cộng sản Việt Nam là đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiên phong của nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam; đại biểu trung thành lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của dân tộc… Lấy chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động“. – “Đảng gắn bó mật thiết với nhân dân… chịu sự giám sát của nhân dân, hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật“.
Đối chiếu với Cương lĩnh trên, cho thấy HPSĐ 2013, Chương I “Thể chế chính trị“ đã được trình bày dưới dạng cô đọng nhất hoặc trích đúng nguyên văn cương lĩnh, đảm bảo đúng tính khoa học đối với loại hình nhà nước Xã hội Chủ nghĩa đã được khoa học chính trị phân loại.

II) Nhìn dưới góc độ khoa học hiến pháp và logic. Tuy nhiên việc trích nguyên văn, đúng với khoa học chính trị chưa hẳn đã đúng với khoa học hiến pháp. Bởi đã là văn bản luật thì hiến pháp phải đưa ra ra được những chuẩn mực, quy tắc xử sự, tức thước đo pháp lý, có khả năng định lượng, nếu không bản hiến pháp đó thiếu tính khoa học pháp lý. Trụ cột của chương này là 2 khái niệm: “Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa“ ở Điều I, và khái niệm “Đảng Cộng sản Việt Nam…“ ở Điều 4.
1- “Nhà nước Xã hội Chủ nghĩa“ là một khái niệm phổ quát được xác định rõ nội hàm và ngoại diên trong chính trị kinh tế học, bắt buộc phải có ít nhất 5 dấu hiệu: Đảng cộng sản lãnh đạo; nhà nước quản lý; kinh tế kế hoạch hoá; phân phối theo lao động; tư tưởng Mác Lê Nin. Khái niệm “Nhà nước pháp quyền“ cũng phổ quát vậy. Nội hàm của nó không đơn thuần nằm ở từ “pháp quyền“ hiểu nghĩa bình dân “theo pháp luật“, mà là một thể chế, bắt buộc phải có dấu hiệu: Tam quyền phân lập. Cả 2 khái niệm trên đều có thể định lượng. Vậy sự kết hợp 2 khái niệm phổ quát này thành khái niệm “Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa“ là phép cộng 2 khái niệm thể chế đó với nhau, hay thành 1 khái niệm mới ? Nếu là phép cộng thì nguyên lý tam quyền phân lập đặc trưng của nhà nước pháp quyền đã bị phủ định bởi đặc trưng của nhà nước xã hội chủ nghĩa, hiến định tại Điểm 3, Điều 4: “Quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp, kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp“ và đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản, nghĩa là không còn “phân lập“; rõ ràng vi phạm nguyên lý bài trung trong lo gíc học, “hoặc đúng hoặc sai không thể vừa đúng vừa sai“. Còn nếu cho đó là một khái niệm mới thì hiện chưa phải là khái niệm phổ quát có nội hàm xác định, nên không thể định lượng, thiếu tính khoa học pháp lý vốn đòi hỏi bắt buộc của hiến pháp. Có thể so sánh với nền tảng Hiến pháp Đức: “Đức là một nhà nước liên bang dân chủ và xã hội“ (Điều 21). Cả 3 khái niệm trên đều được khoa học chính trị định lượng: “Liên bang“ gồm các tiểu bang hợp lại. “Dân chủ“ là một thể chế trong đó người dân có chức năng cùng quyết định nhà nước, với dấu hiệu: bầu cử tự do; đa nguyên; tam quyền phân lập; bảo đảm quyền cơ bản và quyền con người. “Xã hội“ là thể chế bảo đảm an sinh và bình đẳng về mặt xã hội cho người dân; không được phép để bất cứ ai phải chịu thiệt thòi bởi thể chế đó (chứ không phải như chế độ Hitler, dựa trên nền tảng học thuyết “Cuộc đấu tranh của tôi – Mein Kampf (trước tác của Hitler)“ tiêu diệt hết những người cộng sản, thiểu năng, đồng tính…, vì một dân tộc Đức thượng đẳng…). Chính do phép cộng 2 khái niệm dân chủ và xã hội trên, mà Toà án Hiến pháp Đức đã lấy chuẩn mực đó làm căn cứ, bác bỏ Luật đã được Quốc hội thông qua cấp tiền trợ cấp cho người nước ngoài chờ xin tỵ nạn ở Đức thấp hơn tiêu chuẩn Hartz IV cấp cho người Đức thất nghiệp lâu năm ở mức đảm bảo đủ cho họ có cuộc sống bình thường từ ăn, mặc, ở, điện, nước, chưã bệnh, đi lại, học hành, hoạt động xã hội… Từ phân tích trên có thể tạm đề xuất: cần làm rõ nội hàm hoặc thay khái niệm “nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa“ bằng các khái niệm phổ quát khác để bảo đảm khoa học hiến pháp và logic học, nếu không khi áp dụng chắc chắn rủi ro, bị tùy thuộc vào nhận thức chủ quan của cơ quan công quyền, vô hình dung đặt họ trên hiến pháp; cũng chính là ngọn nguồn mọi bất ổn, vấn nạn không thể giải quyết hiện nay: lỗi “cơ chế“ !
2- Điều 4 về Đảng Cộng sản. Ngay lời mở đầu đã đặt HPSĐ 2013 dựa trên tiền đề nhà nước xã hội chủ nghĩa, thì hiến định Điều 4 hay không về mặt khoa học chính trị không thay đổi bản chất vấn đề, ngoại trừ loại bỏ tiền đề đó. Các bản hiến pháp trước kia không hề hiến định Điều 4, vẫn không hề hấn gì đối với vai trò lãnh đạo của Đảng trong mô hình nhà nước xã hội chủ nghĩa vốn mặc định vai trò của Đảng Cộng sản (xem Phần I, mục II, điểm 1). Tuy nhiên, một khi đã đưa vào hiến pháp thì nó phải bảo đảm tính khoa học pháp lý. Điểm 2 quy định “Đảng Cộng sản Việt Nam gắn bó mật thiết với nhân dân, phục vụ nhân dân, chịu sự giám sát của nhân dân, chịu trách nhiệm trước nhân dân về những quyết định của mình“. a- Khái niệm “gắn bó mật thiết“, “phục vụ“ mang tính chất tình cảm quan hệ xã hội (như yêu đương), không phải là một khái niệm pháp lý bởi không thể định lượng, càng không thể chế tài được “trái tim“, nên không phù hợp với khoa học pháp lý nếu đưa vào hiến pháp. Nó chỉ có giá trị trong nội bộ Đảng (được viết trong cương lĩnh) vốn được điều chỉnh bằng điều lệ chứ không phải pháp luật. (Không chỉ ở Điều 4, Điểm 2, tại Điều 8 điểm 2 còn trầm trọng hơn, khi dùng các trạng từ thuần tuý định tính như vậy, không phải ngôn ngữ pháp lý như: “tôn trọng“, “tận tụy“, “chặt chẽ“, “lắng nghe“: “Các cơ quan nhà nước, cán bộ, công chức, viên chức phải tôn trọng nhân dân, tận tụy phục vụ nhân dân, liên hệ chặt chẽ với nhân dân, lắng nghe ý kiến và chịu sự giám sát của nhân dân“). b- Khái niệm “chịu trách nhiệm“ một khi đã đưa vào văn bản luật thì được mặc nhiên coi là “trách nhiệm pháp lý“ gắn liền với quyền và lợi ích pháp lý của họ; trách nhiệm đó chính là quyền kiện và bị kiện, đóng vai trò nguyên đơn và bị đơn. Như doanh nghiệp gây thiệt hại lợi ích người khác, giám đốc chính là người đại diện pháp lý bị họ kiện; ngược lại doanh nghiệp bị người khác gây thiệt hại, giám đốc có quyền kiện họ. Cơ quan công quyền cũng vậy, duy nhất chỉ người đứng đầu cơ quan đó mới có quyền kiện và bị kiện, được gọi là trách nhiệm pháp lý của người đứng đầu. Chính vì trách nhiệm đó mà Chủ tịch thành phố Leipzig, Đức, năm ngoái bị Viện Kiểm sát ra quyết định điều tra do Sở thanh thiếu niên tắc trách trong khi giúp đỡ một người mẹ nghiện ngập đơn thân nuôi con; người mẹ chích qúa liều chết, đưá bé bị bỏ đói khát chết theo, mãi tới 7 ngày sau Sở thanh thiếu niên mới phát hiện được.
Thực tế ở ta chưa có một tổ chức Đảng nào bị kiện hay kiện ai cả, nghĩa là họ không có trách nhiệm pháp lý. Ở các nước đa đảng cũng vậy, không phải đảng mà chỉ nhà nước mới phải “chịu trách nhiệm“ pháp lý trước nhân dân; bởi cũng như mọi hội đoàn, đảng chỉ tập hợp những người tự nguyện, không có và không vì quyền lợi cá nhân mình, không được giao quyền lực, nên không phải chịu trách nhiệm pháp lý với quyền lực không có đó, mà chỉ chịu trách nhiệm chính trị trước nhân dân. Như bầu cử Quốc hội Đức vừa qua, Đảng FDP của Chủ tịch Đảng gốc Việt Rösler đã mất tín nhiệm trước nhân dân nên lãnh chịu trách nhiệm chính trị: bị thất cử, mất cả quyền tham chính lẫn chấp chính trước đó. Rösler buộc phải từ chức ngay do trách nhiệm chính trị, không hề bị ra toà dù đảng ông tham gia cầm quyền kém cỏi mất tín nhiệm. Còn nếu đảng đó được tín nhiệm tham chính hay chấp chính, thì cá nhân nhận chức vụ nào phải đủ năng lực hành vi để tự chịu trách nhiệm đối với chức vụ đó, do luật pháp điều chỉnh, không liên quan gì tới đảng họ về mặt pháp lý; bởi đảng ở họ không phải người giám hộ hay cấp trên của nhà nước. Câu nói trước phiên họp Quốc hội toàn thể của cựu Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Văn An, “đừng lôi đảng vào“, thu hút công luận quan tâm lúc đó, chính xuất phát từ nguyên lý trên.
Ở ta cũng như các nước xã hội chủ nghĩa, hoàn toàn khác, Đảng Cộng sản được tổ chức theo hệ thống ngang dọc của bộ máy công quyền và có ở mọi doanh nghiệp, tổ chức nhà nước. Mọi quyết định nhà nước ở đó đều thông qua cấp ủy, hoặc theo nghị quyết đảng bộ, như trường hợp Vinashin phá sản là một điển hình (xem nghị quyết đại hội đảng bộ Vinashin). Nếu không buộc đảng ở đó phải chịu trách nhiệm pháp lý thì như cựu Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Văn An đã cảnh báo, vô hình trung biến lãnh đạo đảng thành “ông vua tập thể“ có quyền quyết định mà không chịu trách nhiệm pháp lý với quyết định đó, tức đứng trên pháp luật. Còn nếu buộc Đảng chịu trách nhiệm pháp lý thì mặc nhiên coi Đảng là một cơ quan quyền lực như một nhà nước đứng trên nhà nước, mâu thuẫn với hiến pháp. Cũng không thể buộc đảng chịu trách nhiệm chính trị bị bất tín nhiệm như Đảng FDP ở Đức, bởi đã được hiến định. Đó chính là nan đề khoa học trong cả 2 trường hợp hiến định hoặc không hiến định trách nhiệm của đảng, nếu không cải cách tiền đề hiến pháp.
III) Nhìn dưới góc độ lợi ích. Cải cách tiền đề hiến pháp hay không, và như thế nào, không chỉ do tính khoa học đòi hỏi, mà trên hết do lợi ích quyết định. Mục đích trường cửu của mọi hiến pháp ngày nay đều “vì dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh“ tức lợi ích người dân. Đảng, nhà nước, hiến pháp hay bất luận chủ nghĩa nào cũng chỉ là PHƯƠNG TIỆN không nhằm ngoài mục đích đó, nên nhân loại đã phải luôn thay đổi mọi phương tiện, thông qua cải cách liên tục hoặc bằng cách mạng xã hội thay đổi thể chế. Liên Xô và các nước XHCN Đông Âu đúng lúc đã đạt đến ngưỡng trình độ “xây dựng thành công CNXH“ và đang tiếp tục “xây dựng CNXH phát triển“ (còn ở ta hiện tại, “đến hết thế kỷ này không biết đã có CNXH hoàn thiện ở Việt Nam hay chưa – phát biểu của TBT Nguyễn Phú Trọng“) vẫn phải cải cách “đổi mới“, bởi mục đích không phải CNXH, mà lợi ích người dân nước họ. Như CHDC Đức rốt cuộc không thể để mức sống dân mình tụt tới trên 30 năm so với CHLB Đức tại thời điểm tái thống nhất, khi cả 2 cùng điểm xuất phát. Thế giới ngày nay hầu như nước nào cũng có Đảng Cộng sản; tham chính hoặc chấp chính tại nhiều nước đa đảng, như Ấn Độ ở tiểu bang Westbengalen; ở Đức Đảng Cộng sản có chân trong Quốc hội Liên bang, liên minh cầm quyền ở 2 tiểu bang; về mặt con người cũng vậy, Tổng thống Putin là một cán bộ Đảng Cộng sản Liên Xô kỳ cựu, và đông đảo cán bộ cao cấp trong bộ máy lãnh đạo các đảng và nhà nước Đông Âu hiện nay đều là đảng viên Đảng Cộng sản trước kia; nhưng tiền đề hiến pháp nước họ không hề thay đổi, dù thay đổi đảng hay nhân sự cầm quyền.
Đổi mới ở ta khởi đầu không phải nhằm hoàn thiện mô hình Xã hội Chủ nghĩa kinh điển như Liên Xô, các nước XHCN Đông Âu, mà bổ sung nền tảng kinh tế thị trường sau khi đã xoá bỏ nó, chính xuất pháp từ nguyên lý vì lợi ích nhân dân. Cương lĩnh Đảng làm tiền đề cho HPSĐ 2013 đặt vấn đề đổi mới kinh tế cùng chính trị cũng nhằm mục đích đó. Vậy những tiền đề hiến định trong chương I Chế độ chính trị không có gì là nhạy cảm cả để không đặt vấn đề cải cách nó, khi mà bao vấn nạn, bất ổn, “bầy sâu“, “một bộ phận không nhỏ“ đang “đe doạ“ tiền đồ dân tộc, vận mệnh đất nước, gây bức xúc, bất bình dân chúng hiện nay, nhất là trong bối cảnh thế giới hội nhập phát triển như vũ bão đang thay đổi từng ngày từng giờ, không chờ đợi bất cứ quốc gia nào !
(Kỳ sau: Phần III- Mô hình kinh tế hiến định nhìn dưới góc độ khoa học và lợi ích)

2103. THƯ GỬI ĐOÀN ĐẠI BIỂU QUỐC HỘI TP. HỒ CHÍ MINH ĐANG THAM DỰ KỲ HỌP QUỐC HỘI LẦN THỨ 6

Kính thưa quý‎ vị đại biểu!

Chúng tôi, một số trí thức, nhân sĩ, cử tri của thành phố Hồ Chí Minh trân trọng gửi đến quý vị kiến nghị sau đây :
1. Qua theo dõi thông tin về kỳ họp Quôc hội với những trao đổi thảo luận và những ý kiến phát biểu tại diễn đàn cũng như một số kết luận của đoàn chủ tịch về nội dung bản Dự thảo sửa đổi Hiến pháp và Luật Đất đai, chúng tôi biết được rằng, một số đại biểu của thành phố ta đã có cố gắng trình bày một số ý kiến và đòi hỏi bức xúc của cử tri thành phố, chúng tôi đánh giá cao những cố gắng đó mà phát biểu của đại biểu Trương Trọng Nghĩa, đại biểu Nguyễn Thị Quyết Tâm là những ví dụ cụ thể.
Tuy nhiên còn quá nhiều ý kiến bức xúc của cử tri thành phố, trong đó có ý kiến của chúng tôi được thể hiện trong Kiến Nghị về Dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992 gửi đến Quốc hội ngày 19.1.2013 [ thường được gọi tắt là "Kiến nghị 72"] tập trung vào 7 điểm rất cụ thể với sự nghiêm túc, có trách nhiệm và xây dựng, đã không được Ban soạn thảo để ý đến. Vì vậy bản Dự thảo được đưa ra Quốc hội thảo luận đã không thể hiện được ý chí và nguyện vọng của nhân dân, của đông đảo cử tri, trong đó có chúng tôi.
Trên thực tế, bằng những điều đã làm, các vị đã không chấp hành Nghị quyết của Quốc hội về Sửa đổi Hiến pháp ban hành ngày 23.11.2012, trong đó ghi rõ phải tạo được sự đồng thuận xã hội, tập hợp đầy đủ ‎ ý kiến của mọi tầng lớp nhân dân, giải trình đầy đủ và công khai những điểm đã tiếp thu đưa vào Dự thảo Sửa đổi và những điểm không tiếp nhận với l‎í do rõ ràng, minh bạch.
Ấy thế mà, những nhà lãnh đạo Đảng, Quốc hội và cả hệ thống báo chí và truyền thông Nhà nước vẫn nói rằng bản Dự thảo sửa đổi Hiến pháp và Luật Đất Đai đã được tuyệt đại đa số nhân dân đồng tình, nhất trí và quyết định cho biểu quyết để thông qua bằng được Bản Hiến pháp và Luật Đất đai trong kỳ họp này, bất chấp những ý kiến của nhiều đại biểu, quay lưng lại với đòi hỏi của đông đảo cử tri trong cả nước. Nếu vội vã thông qua Hiến pháp và Luật Đất đai khi còn quá nhiều điều bất cập thì đó là một sai lầm mà cái giá nhân dân ta phải trả là quá lớn, đất nước sẽ lại phải lún sâu vào khủng hoảng, trước hết là khủng hoảng lòng tin.
2. Chính vì vậy, chúng tôi quyết định thành lập một nhóm đại biểu cử tri của tp. Hồ Chí Minh ra Hà Nội gặp đoàn đại biểu Quốc Hội của thành phố ta để trực tiếp trình bày kiến nghị, bày tỏ ý chí nguyện vọng và thái độ của cử tri thành phố. Chúng tôi đã liên tục gọi điện thoại đến Trưởng đoàn, Phó trưởng đoàn Đại biểu QH thành phố, nhưng cuối cùng thì nhận được lời khuyên là đoàn đại biểu cử tri chúng tôi không nên ra Hà Nội vì sẽ không thể giải quyết được gì đâu! Những gì cần làm thì các đại biểu QH của thành phố đã làm, nhưng những gì đã quyết định sẽ không thay đổi được.
Quả đúng là “sửa đổi Hiến pháp là việc trọng đại mà tác động của nó có thể thúc đẩy hoặc cản trở bước tiến của lịch sử. Hậu thế sẽ đánh giá Quốc hội khóa XIII sẽ làm gì để thúc đẩy chứ không cản trở sự phát triển của dân tộc” như đại biểu Trương Trọng Nghĩa đã phát biểu trước Quốc hôi.
3. Để hậu thế có cứ liệu mà đánh giá một cách chuẩn xác và nghiêm minh, chúng tôi Kiến nghị các đại biểu Quốc hội của thành phố Hồ Chí Minh chúng ta sẽ đi trước một bước, công khai danh tính gắn liền với quyết định bấm nút biểu quyết thông qua hay phủ quyết bản Hiến pháp sửa đổi và Luật Đất đai. Làm như thế, mỗi đại biểu Quốc hội sẽ phải đối diện với chính mình, đối diện với ”sự nghiêm túc tự vấn lương tâm và trách nhiệm“ như đại biểu Nguyễn Thị Quyết Tâm đã phát biểu trong phiên thảo luận ngày 24.10.2013, trước khi đối diện với sự thẩm định của cử tri, sự phán xét của lịch sử.
4. Vì không đến gặp được đoàn đại biểu QH thành phố, chúng tôi kiến nghị qúy vị trình bày trước Quốc hội kiến nghị của chúng tôi yêu cầu Ủy ban Dự thảo Sửa đổi Hiến pháp và lãnh đạo Quốc hội trả lời rõ lí‎ do không chấp nhận 7 điểm mà chúng tôi đã nêu lên trong “Kiến nghị 72″ gửi đến QH này 19.1.2013. Nếu không công khai và minh bạch điều này tức là không tuân thủ Nghị quyết của Quốc hội ngày 23.11.2012 nêu ở trên, cũng có nghĩa là không có đủ cơ sở để tạo sự đồng thuận xã hội, không thể đưa ra biểu quyết thông qua Hiến pháp được.
Xin gửi đến quí‎ vị đại biểu lời chào trân trọng và kính chúc qu‎í vị dồi dào sức khỏe để tiếp tục nhẫn nại hoàn thành sứ mệnh cao cả mà cử tri thành phố đã trao cho quí vị.

Tp. Hồ Chí Minh ngày 11.11.2013

DANH SÁCH NHỮNG NGƯỜI GỬI THƯ :

1. Bùi Tiến An cựu tù chính trị Côn Đảo, nguyên cán bộ Ban Dân vận Thành ủy TP HCM, TP HCM
2. Huỳnh Kim Báu nguyên Tổng thư ký Hội Trí thức yêu nước TP Hồ Chí Minh, TP HCM
3. Tống Văn Công nguyên Tổng biên tập báo Lao Động, TP HCM
4. Hoàng Dũng PGS TS, Đại họ Sư Phạm thành phố Hồ Chí Minh
5. Phạm Chí Dũng nhà báo, TP HCM
6. Lê Hiếu Đằng nguyên Phó Tổng Thư ký Ủy ban Trung ương Liên minh các lực lượng Dân tộc, Dân chủ và Hòa bình Việt Nam, nguyên Phó Chủ tịch Mặt trận Tổ quốc Việt Nam TP Hồ Chí Minh, đại biểu Hội đồng Nhân dân TP Hồ Chí Minh khóa 4, 5, TP HCM
7. Lê Công Giàu nguyên Phó Bí thư thường trực Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh Thành phố Hồ Chí Minh, nguyên Phó Giám đốc Tổng công ty Du lịch Thành phố (Saigontourist), TP HCM
8. Hà Thúc Huy PGS TS, Đại học Khoa học Tự nhiên, TP HCM
9. Lê Phú Khải Nhà báo, nguyên phóng viên Đài Tiếng nói VN thường trú tại Miền Nam, TP HCM
10. Tương Lai nguyên Viện trưởng Viện Xã hội học Việt Nam, nguyên thành viên Tổ tư vấn của Thủ tướng Chính phủ Võ Văn Kiệt, nguyên thành viên Viện IDS, TP HCM
11. Cao Lập cựu tù chính trị Côn Đảo, nguyên Giám đốc Làng Du lịch Bình Quới, TP HCM
12. Lương Văn Liệt nguyên cán bộ Thanh niên Xung phong, nguyên cán bộ Chi cục thuế, TP HCM
13. Nguyễn Văn Ly (Tư Kết) nguyên Phó phòng PA 25 CA thành phố HCM, nguyên thư ký của Bí thư thành ủy TP HCM Mai Chí Thọ
14. Huỳnh Tấn Mẫm bác sĩ, Đại biểu Quốc hội khóa 6, nguyên Chủ tịch Tổng hội Sinh viên Sài Gòn trước 1975, TP HCM
15.. GB Huỳnh Công Minh linh mục Giáo phận Sài Gòn, TP HCM
16. Kha Lương Ngãi nguyên Phó Tổng biên tập báo Sài Gòn Giải phóng, TP HCM
17. Hạ Đình Nguyên cựu tù chính trị Côn Đảo, nguyên Chủ tịch Ủy ban Hành động thuộc Tổng hội Sinh viên Sài Gòn trước 1975, TP HCM
18. Mai Oanh. Chuyên viên Phát triển nông thôn. TP Hồ Chí Minh
19. Nguyễn Kiến Phước nhà báo, nguyên Đại diện báo Nhân Dân ở phía Nam, TP HCM
20. Tô Lê Sơn kỹ sư, TP HCM
21. Trần Công Thạch hưu trí, TP HCM
22. Lê Thân cựu tù chính trị Côn Đảo, TP HCM
23. Võ Văn Thôn nguyên Giám đốc Sở Tư pháp TP HCM, TP HCM
24. Phan Văn Thuận giám đốc doanh nghiệp, TP HCM
25. Trần Quốc Thuận luật sư, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, TP HCM
26. Nguyễn Thị Khánh Trâm nghiên cứu viên văn hóa, TP HCM
27.. Phạm Đình Trọng nhà văn, TP HCM
28. Võ Thị Bạch Tuyết hưu trí, TP HCM
29. Lưu Trọng Văn nhà báo, TP HCM

2102. VỀ HỘI NGHỊ TOÀN THỂ TRUNG ƯƠNG 3 KHOÁ 18 ĐẢNG CỘNG SẢN TRUNG QUỐC

THÔNG TẤN XÃ VIỆT NAM (Tài liệu tham khảo đặc biệt)

Chủ Nhật, ngày 10/11/2013

TTXVN (Hong Kong 8/11)

Theo tờ “Văn Hối” (Hong Kong) số ra đầu tháng, Phiên họp Toàn thể lần thứ ba Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc (Hội nghị Trung ương 3) khóa 18 diễn ra từ ngày 9-12/11 tại Bắc Kinh dưới sự chủ trì của Tổng Bí thư Tập Cận Bình. Trong lịch sử, các kỳ Hội nghị Trung ương 3 (từ sau cải cách mở cửa đến nay) đều đưa ra những chính sách quan trọng liên quan đến cải cách và phát triển. Hội nghị Trung ương 3 năm nay diễn ra sau khi thế hệ lãnh đạo khóa mới của Trung Quốc nhậm chức đúng 1 năm. Trong thời gian đó, lãnh đạo nước này đã đưa ra không ít chính sách, thể hiện quan điểm, đường lối lãnh đạo mới. Hội nghị Trung ương 3 sẽ tiến hành tổng kết, đồng thời vạch ra kế hoạch điều hành đất nước trong tương lai. Vấn đề khiến dư luận đặc biệt quan tâm là trong thời gian gần đây tại các diễn đàn quốc tế khác nhau, Tổng Bí thư Tập Cận Bình và Thủ tướng Quốc vụ viện Lý Khắc Cường liên tục nhắc đến thúc đẩy cải cách mở cửa toàn diện ở Trung Quốc. Do đó, Hội nghị Trung ương 3 lần này chắc chắn sẽ đưa ra một lộ trình cải cách toàn diện tại Trung Quốc.
Nếu so sánh với các kỳ Hội nghị Trung ương 3 trước đây, hội nghị lần này vừa có điểm tương đồng vừa có điểm khác biệt. Hội nghị Trung ương 3 năm nay sẽ thể hiện quan điểm, kế hoạch điều hành đất nước của chính phủ khóa mới, đồng thời đưa ra một loạt quyết định chiến lược và quyết sách quan trọng. Hội nghị đồng thời phát huy vai trò then chốt trong tiến trình cải cách, phát triển đất nước cũng như lịch sử xây dựng Đảng Cộng sản Trung Quốc. Hội nghị Trung ương 3 diễn ra trong bối cảnh tình hình quốc tế, trong nước cũng như tình hình nội bộ đảng có nhiều điểm mới, công cuộc cải cách mở cửa của Trung Quốc bước vào giai đoạn củng cố và cải cách sâu rộng, do đó hội nghị cũng sẽ có những đặc điểm riêng.
Việc khởi động vòng cải cách mới, có tính triệt để đang ngày càng trở nên bức thiết. Nói cách khác, cải cách sâu sắc và tăng cường sinh lực cho sự phát triển kinh tế, xã hội là điều kiện tiền đề để thoát khỏi hoàn cảnh khó khăn hiện nay, tiến tới thực hiện chuyển đổi mô hình kinh tế, xã hội một cách toàn diện. Cải cách cũng là nguyện vọng thiết tha của toàn đảng, toàn dân. Nhân dân Trung Quốc hi vọng Hội nghị lần này sẽ thể hiện dũng khí, trí tuệ cải cách; xác định rõ hướng đi của Trung Quốc trong tương lai và làm sống lại thời kỳ huy hoàng của nền kinh tế nước này. Gần đây, tại Hội nghi thượng định Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC), Tổng Bí thư Tập Cận Bình đã chỉ ra rằng mặc dù việc tiến hành điều chỉnh cơ cấu kinh tế trong giai đoạn hiện nay là hết sức khó khăn, song phải kiên trì, hăng hái tiến hành cải cách, và “làm tốt công tác chuẩn bị để ứng phó với những phí tổn của cải cách”. Điều này thể hiện sự tự tin và quyết tâm của thế hệ lãnh đạo khóa mới Trung Quốc đối với thế giới, đồng thời cũng cho thấy động thái lớn của các nhà lãnh đạo trong việc đi sâu cải cách tại Hội nghị Trung ương 3 lần này.
Cải cách kinh tế sẽ là vấn đề quan trọng và cũng là lĩnh vực cải cách có cường độ mạnh nhất tại Hội nghi Trung ương 3 sắp tới. Hội nghị sẽ khẳng định vai trò của Khu thương mại tự do thí điểm Thượng Hải và coi đây là bài học để triển khai cải cách sâu rộng trong các lĩnh vực kinh tế, bao gồm những vấn đề trọng điểm sau: xác định rõ quy hoạch cải cách đô thị hóa, thúc đẩy tự do hóa tài chính và cải cách chế độ tài chính, đẩy mạnh cải cách doanh nghiệp, tăng cường cải cách xã hội.
Chính phủ khóa mới Trung Quốc xác định đô thị hóa là động lực trọng điểm thúc đẩy kinh tế tiếp tục phát triển. Trải qua hơn 1 năm thảo luận thấu đáo và chứng minh rõ về vấn đề đô thị hóa, Hội nghị Trung ương 3 hứa hẹn sẽ đưa ra những quyết định quan trọng, đồng thời tiến hành sắp xếp, quy hoạch toàn diện vấn đề này. Bên cạnh đó, Hội nghị sẽ thúc đẩy đô thị hóa trở thành trọng tâm của công cuộc cải cách ở các lĩnh vực như thị trường tài chính, chế độ hộ tịch, hệ thống thuế quan, an sinh xã hội, định giá nguồn năng lượng và tài nguyên, quản lý hành chính và chế độ đất đai ở nông thôn…
Do công tác chuẩn bị về mặt lý luận cũng như việc thành lập các khu thí điểm cải cách tài chính đã được thực hiện trong một thời gian dài nên việc tiến hành phổ biến nội dung này trên phạm vi toàn quốc ngày càng thành thục. Song các vấn đề như nợ của chính quyền địa phương, khó khăn về vốn… ngày càng trở thành gánh nặng đối với chính quyền địa phương buộc chính quyền Trung ương phải lựa chọn một loạt động thái mang tính thực chất ở lĩnh vực cải cách tài chính. Báo cáo của Đại hội 18 xác định: “cải cách sâu sắc thể chế tài chính; kiện toàn thúc đẩy kinh tế vĩ mô ổn định và hệ thống tài chính hiện đại góp phần phát triển kinh tế; đẩy nhanh phát triển thị trường vốn đa tầng”. Hội nghị Trung ương 3 có thể sẽ tiếp tục duy trì quan điểm này, đưa ra các động thái thực chất đối với việc cải cách tài chính như: cải cách chế độ quản lý ngoại hối, thị trường hóa tỉ giá hối đoái đồng nhân dân tệ; tăng cường cải cách quản lý, giám sát tài chính; thực hiện cải cách thị trường hóa lãi suất tiền gửi; thúc đẩy cải cách thị trường hóa ngành ngân hàng; mở rộng kênh đầu tư vốn của các doanh nghiệp; từng bước mở cửa lĩnh vực tài chính; nâng cao tỉ lệ đầu tư vốn trực tiếp…
Ngoài ra, cải cách nguồn thu từ thuế cũng là nội dung quan trọng của Hội nghị. Thông qua cải cách lĩnh vực thuế quan, Hội nghị Trung ương 3 sẽ giải quyết các vấn đề như tình trạng gia tăng nợ của chính quyền địa phương, thu thuế bất hợp lí… Nghĩa là chủ yếu cải cách chế độ phân bổ nguồn thu từ thuế của trung ương và chính quyền địa phương, tăng tỉ trọng nguồn thu từ thuế của chính quyền địa phương một cách hợp lý, tăng thêm ngân sách, mở rộng nguồn thu thuế của các địa phương như thay thế thuế doanh nghiệp bằng thuế giá trị gia tăng, tiến hành thu các loại thuế mới như thuế tài nguyên, thuế bất động sản…
Không ngừng đi sâu cải cách doanh nghiệp. Trọng điểm cải cách có thể là xóa bỏ các doanh nghiệp độc quyền nhà nước, nới lỏng các hạn chế gia nhập thị trường, giảm bớt tỉ trọng kinh tế quốc hữu trong nền kinh tế quốc dân, thay đổi mô hình quản lý tài sản nhà nước, thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển.
Về lĩnh vực cải cách thể chế xã hội, việc xây dựng hệ thống an sinh xã hội ở thành thị và nông thôn cần được xây dựng theo xu hướng thu hẹp khoảng cách phát triển; xây dựng hệ thống bệnh viện, đảm bảo việc dưỡng lão ở tất cả các vùng nông thôn. Trọng điểm cải cách phân phối thu nhập là nâng cao thu nhập của người dân, thu hẹp khoảng cách giàu nghèo, Trọng điểm cải cách đất đai là cải cách chế độ quản lý trưng thu đất đai liên quan đển quá trình đô thị hóa, thực hiện phương thức quay vòng đất đai, thay đổi tình trạng chính quyền địa phương dựa vào việc bán đất để duy trì ngân sách. Ngoài ra, các vấn đề dư luận đang bàn luận như chế độ hộ tịch, nhận lương theo năm sau khi đã nghỉ hưu, chính sách kế hoạch hóa gia đình… cũng sẽ là những nội dung thảo luận tại hội nghị sắp tới. Trọng điểm cải cách thể chế xã hội là đổi mới phương thức quản lý xã hội, xác định hợp lý phạm vi chức năng giữa chính phủ và các tổ chức xã hội, nâng cao chất lượng dịch vụ công.
Bên cạnh đó, Hội nghị Trung ương 3 sẽ tiếp tục cải cách sâu sắc thể chế mở cửa. Thúc đẩy hoàn thiện thể chế, cơ chế nhằm thích nghi với đặc điểm mới, xu thế kinh tế quốc tế mới; thực hiện chiến lược mở cửa tích cực, chủ động hơn nữa; không ngừng nâng cao sức cạnh tranh trong bối cảnh Trung Quốc tham gia mạnh mẽ vào kinh tế toàn cầu và nhất thể hóa kinh tế khu vực. Ngoài ra, cần đẩy mạnh chiến lược “hướng ngoại”; tích cực tham gia quản lý kinh tế toàn cầu và hợp tác khu vực; đẩy nhanh việc thực hiện chiến lược khu thương mại tự do; tích cực triển khai đàm phán khu thương mại tự do với các quốc gia, khu vực giao dịch thương mại chủ yếu; nâng cao hơn nữa trình độ sử dụng nguồn vốn đầu tư nước ngoài.

***

Trước thềm Phiên họp Toàn thể lần thứ ba Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc (gọi tắt là Hội nghị Trung ương 3) khóa 18 diễn ra từ ngày 9-12/11 tại Bắc Kinh, tạp chí “Tham khảo nước ngoài ” (Hong Kong) số tháng 11 đã có bài phân tích, đánh giá về ba nội dung cải cách mang tính “bùng nổ” tại hội nghị lần này. Sau đây là nội dung bài viết:
Trung tuần tháng 9/2013, sau khi dự thảo báo cáo tại Hội nghị Trung ương 3 được gửi đến các quan chức lãnh đạo cấp tỉnh, bộ, ngành, ngày 30/9, mạng Nhân dân đã đăng bài viết có “tính bùng nổ” về Hội nghị Trung ương 3 sắp tới. Nội dung bài viết không đề cập đến những quan điểm cơ bản đã được tiết lộ một cách sơ sài trong các báo cáo trước đây, mà công bố 3 điểm cảicách lớn tại hội nghị lần này.
Hội nghị Trung ương 3 được coi là lần công bố đầu tiên các quy hoạch chính sách toàn diện của cơ quan quyền lực tối cao kể từ khi ông Tập Cận Bình và ông Lý Khắc Cường lên nhậm chức. Trước đó, nội dung bài phát biểu của Tổng Bí thư Tập Cận Bình tại Vũ Hán hôm 24/7 được coi là quan điểm cơ bản trong báo cáo tại hội nghị tháng 11 này.
Gần đây việc Thủ tướng Lý Khắc Cường ra sức ủng hộ thành lập Khu Thương mại tự do Thượng Hải cũng được coi là một “bản mẫu” của Hội nghị Trung ương 3. Đến thời điểm hiện tại, nội dung báo cáo tại Hội nghị trung ương 3 vẫn được dư luận không ngừng quan tâm, dự đoán. Trong thông tin đươc tiết lộ lần này, hội nghị nhấn mạnh sẽ tiếp tục cải cách, trong đó chủ yếu đề cập tới ba nội dung cải cách lớn gồm: thứ nhất là thành lập cơ chế và bộ máy chống tham nhũng kiểu mới; thứ hai là phương án cải cách kinh tế (trọng tâm là điều chỉnh cơ chế phân bổ nguồn Thu từ thuế của chính quyền trung ương và địa phương); thứ ba là phương án chuyển đối chức năng của chính quyền địa phương.
Trung tuần tháng 9 vừa qua, có tin cho rằng bản dự thảo báo cao hội Nghị trung ương 3 khóa 18 đã được gửi tới quan chức cấp tỉnh, bộ để lấy ý kiến Được biết, bản khởi thảo do Thủ tướng Lý Khắc Cường trực tiếp phụ trách trợ lý chính là hai Phó Thủ tướng Mã Khải và Uông Dương. Bản dự thảo đã được rút gọn từ bản khởi thảo 150.000 chữ xuống còn 30.000 chữ trong thời gian 5 tháng.
Trên thực tế, từ sau năm 1989, cải cách ở Trung Quốc bị đình trệ trong một thời gian, mãi đến năm 1992 mới được khởi động trở lại, đồng thời hoàn thành bước thúc đấy lớn của 1 lần cải cách. Hội nghị Trung ương 3 làn này sẽ hoàn thành bước thứ 2 của công cuộc cải cách sâu sắc, toàn diện .Báo cáo của Đại hội 18 nhấn mạnh: “cần kiên trì quán triệt tinh thần cài cách sáng tạo trongsuốt quá trình lãnh đạo, điều hành đất nước”, đồng thời đưa ra những sắp xếp, bố trí đối với việc cải cách trong các lĩnh vực trọng điểm và khâu mấu chốt. Từ “cải cách” được nhắc đến 86 lần trong báo cáo trên, trong đó cụm từ “cải cách toàn diện” và “cải cách sâu sắc” cũng được nhắc đến nhiều lần.
Tiếp sau đó, Hội nghị công tác kinh tế trung ương được tổ chức lần đầu tiên sau Đại hội 18 cũng yêu cầu trong năm 2013 cần “đưa ra phương án, lộ trình, thời gian cải cách”. Theo thông lệ các văn kiện Đảng, nếu bản khởi thảo không có gì nghiêm trọng, sau khi trưng cầu ý kiến của các lãnh đạo cấp cao trong Đảng, tiểu ban khởi thảo sẽ tiến hành sửa đổi và “nội dụng thật” của báo cáo sẽ được công bố tại Hội nghị Trung ương 3 diễn ra vào tháng 11 này.
Ngày 14/9, trong buổi học tập “Lựa chọn mô hình tăng trưởng của Trung Quốc – hướng về Hội nghị Trung ương 3 khóa 18”, ông Ngô Kính Liễn, chuyên gia nghiên cứu của Trung tâm Nghiên cứu Phát triển Quốc vụ viện cho biết thông thường các cuộc cải cách lớn phải làm được ba việc: thứ nhất, xác định mục tiêu cải cách; thứ hai, lập quy hoạch tổng thể; thứ ba, thực hiện quy hoạch tổng thể, thúc đẩy cải cách một cách toàn diện. Theo ông Ngô Kính Liễn, Hội nghị công tác kinh tế của Ban Chấp hành trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc năm 2012 đã xác định mục tiêu cải cách, Hội nghị Trung ương 3 khóa 18 diễn ra với hi vọng có thể đưa ra lộ trình cải cách hiệu quả. Sau hội nghị, nhiệm vụ quan trọng là thực hiện lộ trình cải cách. Một số chuyên gia vẫn chưa chắc chắn liệu cải cách thể chế tài chính vốn được dư luận quan tâm có trở thành “mũi nhọn” trong báo cáo tại Hội nghị Trung ương 3 hay không, bởi hạng mục cải cách này rất khó.
(1) Nội dung cải cách thứ nhất là Hội nghị Trung ương 3 sẽ đưa ra cơ chế chống tham nhũng kiểu mới, bao gồm 3 nội dung chính sau:
Thứ nhất, Tòa án các địa phương độc lập với Chính quyền và ủy ban Chính pháp các địa phương; Chính quyền Bắc Kinh trực tiếp lãnh đạo thông qua luật pháp tối cao; vấn đề ngân sách và nhân sự đều do Tòa án tối cao quyết định.
Thứ hai, Cục Giám sát, Cục chống tham nhũng độc lập tách khỏi danh sách cơ quan hành chính, tham khảo mô hình cụcđiều tra liên bang Mỹ để trở thành một cơ quan độc lập từ trên xuống dưới, không chịu sự lãnh đạo của Chính quyền, Đảng ủy các địa phương, ủy ban kỷ luật trung ương trực tiếp quản lý Cục chống tham nhũng; các cơ quan chống tham nhũng cấp tỉnh, thành phố do tổng cục trực tiếp lãnh đạo và vấn đề ngần sách, nhân sự cũng do tổng Cục quyết định. Cán bộ lãnh đạo Cục chống tham nhũng hủ bại các địa phương có nhiệm kỳ công tác 3 năm, và định kì luân chuyển, điều động.
Thứ ba, tăng cường vai trò của Quốc hội. Tăng cường quyền miễn trừ của đại biểu quốc hội để họ trở thành người đại biểu thực sự của nhân dân, đại diện nhân dân tiến hành giám sát cán bộ lãnh đạo, đồng thời trao cho đại biểu quốc hội quyền tố cáo nhiều hơn nữa.
(2) Nội dung cải cách thứ hai là tiếp tục cải cách mở cửa về kinh tế. Trong đó cũng có 3 nội dung trọng điểm là: Thứ nhất, hạ quy mô nợ, quy chuẩn hóa các hành vi phát sinh nợ của chính quyền các địa phương. Thứ hai, đưa đất đai tập thể ở nông thôn vào thị trường quay vòng để người dân có thể hưởng lợi nhiều nhất từ nguồn giá trị tăng thêm do đất đai tập thể mang lại. Thứ ba, điều chỉnh lại chế độ phân cấp thu thuế, từ 5 cấp tài chính là trung ương, tỉnh, thành phố, huyện, thôn xã xuống còn 3 cấp tài chính là Trung ương, tỉnh, thành phố (huyện), trong đó quyền tự chủ của chính quyền các địa phương phải cơ bản phù hợp với nguồn thu ngân sách; vào thời điểm thích hợp sẽ tiến hành thu thuế di sản, thuế bất động sản nhằm bổ sung ngân sách cho các địa phương.
(3) Nội dung cải cách thứ ba là chuyển đổi chức năng của chính quyền các địa phương, tinh thần chủ yếu là giảm bớt quyền can thiệp của chính phủ, có những điều chỉnh lớn về quyền hạn của chính quyền các cấp. Trong đó bao gồm tinh giản cơ cấu, nhân viên; giảm bớt sự quản lý trực tiếp đối với công tác kinh tế và xã hội; thực hiện quản lý xã hội, kinh tế vĩ mô thông qua các chính sách lớn; hoàn thiện nền kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa, để thị trường phát huy vai trò lớn hơn.
Trong báo cáo của Hội nghị Trung ương 3, Chính phủ Trung Quốc đã thu hồi một số quyền. Bản tóm tắt đã đề cập đến các quyền có thể bị thu hồi bao gồm: tư pháp, bảo hiểm xã hội, giáo dục, khám chữa bệnh (bao gồm bảo hiểm y tế toàn dân), môi trường sinh thái, an toàn thực phẩm… Điều này có nghĩa là nội dung cải cách chính quyền địa phương chiếm vị trí nhất định, một mặt tinh giản nhân viên các cơ quan thuộc chính quyền địa phương, mặt khác tiến hành cải cách đối với việc chuyển đổi chức năng của chính quyền địa phương.
Theo dự đoán, trong 9 năm tới, chính quyền các địa phương phải tinh giản 1/5 nhân viên so với hiện nay. Trước đây Trung Quốc áp dụng thể chế quản lý từ trên xuống dưới, cấp trên định ra chính sách, cấp dưới chịu trách nhiệm thực hiện. Trong tương lai, quyền đưa ra quyết sách của chính quyền cấp trung và cấp thấp sẽ được nâng lên, nhưng sẽ có những điều khoản quy định rõ ràng về quyền hạn của các cấp này.
Đồng thời, Đảng Cộng sản sẽ giảm bớt các cơ quan chính phủ phụ trách vấn đề kinh tế và xã hội, bỏ mối liên hệ giữa thành tích công tác của các quan chức chính quyền địa phương và chỉ số GDP. Khuyến khích các tổ chức xã hội tích cực tham gia các công việc xã hội, nới lỏng việc phê duyệt thành lập các tổ chức phi chính phủ và từng bước quá độ sang chế độ đăng ký khuyến khích phát triển các tổ chức phường xã, tổ chức cùng ngành nghề, tổ chức dịch vụ xã hội… Ngoài ra, giảm bớt mức độ can dự của chính quyền địa phương đối với thị trường, cấm áp dụng khu ngăn cách trong các chợ ở địa phương, ngăn chặn tình trạng doanh nghiệp địa phương độc quyền các ngành nghề địa phương.
Đối với việc điều chỉnh quyền hạn cửa chính quyền địa phương, có chuyên gia phân tích cho rằng nếu lãnh đạo chính quyền các địa phương không thay đổi quan niệm, lần điều chỉnh này sẽ tạo ra thách thức lớn đối với họ. Việc điều chỉnh quyền hạn của chính quyền địa phương tại Hội nghị Trung ương 3 khóa 18 sẽ “mang tính đột phá”, là động thái “lớn nhất trong gần 40 năm nay”, đồng thời cũng là vấn đề gây tranh cãi nhất hiện nay.
Sau khi tin tức được công bố, có một nội dung trong đó cho phép Tòa án nhân dân được độc lập khỏi ủy ban Chính pháp. Trong chế độ chính trị Trung Quốc, hệ thống tư pháp chịu sự lãnh đạo của các tổ chức đảng trung ương và địa phương, phụ thuộc vào sự quản lý của hệ thống chính pháp từ trên xuống dưới, đồng thời bị hạn chế tài chính từ cơ quan chính quyền địa phương. Trong phán quyết tư pháp liên quan đến các nhân vật, lợi ích trong nội bộ thể chế, quá trình và kết quả tư pháp rất khó đảm bảo sự độc lập, công bằng, thậm chí trở thành công cụ duy trì và tìm kiếm quyền lợi, lợi ích.
Mặc dù những phán quyết nghiêm khắc sau kì họp Lưỡng hội (Quốc hội và Chính hiệp) gây ra nhiều tranh luận, song có chuyên gia phân tích cho rằng ở một mức độ nhất định đã cho thấy các nhân tố tích cực. Trong các vụ án được xét xử nghiêm khắc gần đây, Hạ Tuấn Phong và Vương Thư Kim là những dân thường, Tăng Thành Kiệt là chủ doanh nghiệp tư nhân, Lý Thiên là con cháu lãnh đạo, Lưu Chí Quân là Bộ trưởng cấp trung ương, Bạc Hy Lai là nhân vật có địa vị chính trị cao. Cho dù những người này đại diện cho tầng lớp xã hội nào, các phán quyết tư pháp kỳ thực đã không tránh khỏi việc gây ra những lời phê bình về nhiều mặt trong xã hội. Song, trong quá trình vận hành các trình tự tư pháp, về mặt khách quan chính xác là lần lượt loại bỏ ảnh hưởng của thể chế, quyền lực và dư luận… Điều này là không thể phủ nhận, hơn nữa tinh thần độc lập tư pháp được thể hiện ra qua các vụ việc này rất đáng để khẳng định và khích lệ. Vì vậy, đây cũng sẽ là bằng chứng để Hội nghị Trung ương 3 quyết định “Tòa án độc lập khỏi chính quyền địa phương”.
Một lãnh đạo tỉnh Quảng Đông bí mật cho biết Hội nghị Trung ương 3 sẽ yêu cầu chính phủ ủy quyền cho cấp dưới, song nội dung cụ thể lại là trung ương thu quyền. Loại cải cách dùng việc thu lại quyền lực để tiến hành ủy quyền cho cấp dưới khiến lãnh đạo địa phương không bằng lòng. “Đây không phải là trống đánh xuôi kèn thổi ngược sao?” Vị lãnh đạo giấu tên này nói: “Loại cải cách này có thể chỉ vì lợi ích của lãnh đạo cấp cao Bắc Kinh”.
Một chuyên gia phân tích tương đối hiểu rõ nội tình chính trường Bắc Kinh cho rằng phương án cải cách của Hội nghị Trung ương 3 chính là kết quả của cái gọi là “thiết kế thượng tầng” mà 2 năm trước dư luận Trung Quốc từng bàn tán sôi nổi. Các quan chức cấp cao của Đảng Cộng sản Trung Quốc cho rằng cải cách “dò đá qua sông” của cố Phó Thủ tướng Đặng Tiểu Bình đã đi đến giới hạn của nó, công cuộc cải cách của Trung Quốc bước vào “vùng nước sâu”, “dùng đá không thể dò được nữa”, cần phải xây một cây cầu vững chắc mới có thể dẫn dắt công cuộc cải cách của Trung Quốc đi tới thành công.
Chuyên gia phân tích này còn cho biết thêm Bắc Kinh vốn còn muốn tiến hành phân lại ranh giới hành chính giữa các tỉnh đểxóa bỏ triệt để ranh giới đã tồn tại trong quá khứ, song xem xét đến việc một lần đưa ra nhiều chính sách chấn động lớn có thể bất lợi cho tổng thể cải cách nên quyết định trì hoãn việc này. Được biết, Bắc Kinh có khả năng sẽ tuyên bố thành lập nhiều thành phố trực thuộc tỉnh trong 2 năm tới để chia tách quyền lực địa phương quá lớn như hiện nay. Thâm Quyến, Thanh Đảo, Đại Liên, Ôn Châu, Hạ Môn… có thể sẽ nằm trong danh sách những thành phố được phê duyệt đợt đầu.
Tuy nhiên, có chuyên gia cho rằng Trung Quốc có diện tích lãnh thổ rộng lớn, sự phát triển giữa các địa phương không đồng đều, vì vậy chính sách thống nhất cua chính quyền trung ương sẽ phát huy hiệu quả điều hành không giống nhau đối với mỗi địa phương. Nếu muốn phát triển toàn diện, ngược lại Bắc Kinh cần ủy quyền cho cấp dưới đưa ra quyết sách phát triển xã hội và kinh tế lâu dài, để các khu vực khác nhau có thể phát triển phù hợp với tiêu chuẩn, điều kiện tại địa phương đó, thậm chí có thể bao gồm các chính sách thuế khác nhau. Tuy nhiên, chuyên gia này cũng cho rằng trong tư duy quán tính thống nhất, khả năng này “vô cùng nhỏ”.

***

Theo tờ “Thương báo’’ (Hong Kong) ngày 5/11, Phiên họp Toàn thể lần thứ 3 Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc (gọi tắt là Hội nghị Trung ương 3) khóa 18 sẽ thảo luận phương hướng phát triển kinh tế, xu thế chủ đạo của nền kinh tế Trung Quốc trong tương lai và những ảnh hưởng trực tiếp đối với thị trường chứng khoán Hong Kong. Thời kỳ tốc độ tăng trưởng kinh tế mỗi năm đạt 10% của Trung Quốc đã qua, trung ương đặt mục tiêu tăng trưởng dài hạn ở mức 7%, đồng thời thúc đẩy kinh tế Trung Quốc đạt tốc độ tăng trưởng cơ bản của một quốc gia tiên tiến trong vòng 10 năm tới. Quan hệ mật thiết giữa giới doanh nhân và các quan chức hiện đang là trọng điểm cải cách, nếu không tách rời lợi ích kinh tế và quyền lực chính trị thì sẽ không thể thị trường hóa nền kinh tế Trung Quốc, gây trở ngại nghiêm trọng cho chiến dịch chống tham nhũng, đồng thời cũng là điều kiện kiên quyết cần có để cải cách chính trị. Tình trạng độc quyền của các doanh nghiệp nhà nước trong ba ngành nghề kinh doanh xăng dầu, viễn thông và điện lực vô cùng nghiêm trọng.
Đầu năm nay, nhiều lãnh đạo của Tập đoàn Dầu khí Trung Quốc Petro China, có mã chứng khoán (MCK) là 857, bị điều tra và cách chức. Tin tức cho biết họ đã thổi phồng trữ lượng các mỏ dầu mới phát hiện, biến các mỏ dầu không có giá trị trở thành một phát hiện thế kỷ, Từ xưa đến nay, các doanh nghiệp dầu khí Trung Quốc luôn tồn tại vấn đề tham nhũng. Mỗi năm nước này nhập khẩu khoảng 6 triệu thùng dầu thô, vượt Mỹ trở thành nước nhập khẩu dầu thô lớn nhất toàn cầu. Tuy nhiên, quyền nhập khẩu dầu thô do 3 doanh nghiệp nhà nước nắm giữ, trong đó Tập đoàn Dầu khí Trung Quốc và Tập đoàn công nghiệp hóa chất dầu khí Trung Quốc Sinopec (MCK là 386) là các doanh nghiệp thực hiện giao dịch. Mỗi năm giá trị giao dịch của các doanh nghiệp này lên tới hàng nghìn tỷ nhân dân tệ, lợi nhuận đạt hàng trăm tỷ nhân dân tệ. Xăng dầu là huyết mạch của nền công nghiệp và kinh tế, nếu không có xăng dầu, nền kinh tế sẽ không thể vận hành. Các tập đoàn lợi ích to lớn này chiếm thị phần béo bở nhất trong hệ thống kinh tế, lượng giao dịch mỗi ngày lên tới 3,6 tỷ nhân dân tệ. Tại Mỹ, các doanh nghiệp tư nhân được phép kinh doanh xăng dầu, năng lượng, trong khi đó tại các quốc gia đang phát triển, phần lớn các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu lại là doanh nghiệp nhà nước. Trung Quốc cũng không phải là ngoại lệ. Do lợi ích kinh tế lớn của ngành kinh doanh xăng dầu, hơn nữa lại tập trung vào 3 doanh nghiệp nhà nước nên việc cải tổ ngành này vô cùng khó khăn. Giá dầu quốc tế trong thời gian gần đây sụt giảm còn 100 USĐ/1 thùng và dự đoán sẽ còn tiếp tục đi xuống. Nguyên nhân do sản lượng dầu đá phiến và khí đá phiến(Shale gas) của Mỹ trong tương lai sẽ vượt qua Saudi Arabia, và trở thành nước sản xuất dầu lớn nhất thế giới. Khi đó cung sẽ vượt quá cầu và lộ trình giá dầu sẽ không mấy lạc quan.
Viễn thông là một trong những ngành nghề sách lược của an ninh quốc gia. Tại Hong Kong và các nước châu Âu, châu Mỹ, các doanh nghiệp kinh doanh viễn thông đều là doanh nghiệp tư nhân. Trong khi đó, thị trường viễn thông Trung Quốc gồm 3 doanh nghiệp độc quyền lớn thuộc sở hữu nhà nước. Trong đó, China Mobile (MCK là 941), chiếm hơn 50% thị phần, lợi nhuận ròng mỗi năm lên tới 600 tỷ nhân dân tệ, gấp 20 lần lợi nhuận của 2 doanh nghiệp còn lại là China Unicom (MCK là 762) và ChinaTelecom (MCK là 728). Hiện nay nhà nước tiến hành hợp nhất 3 nhà mạng, cộng thêm sự phát triển sợi cáp quang khiến điện thoại, ti-vi và mạng Internet có thể dùng chung một đường cáp quang để truyền phát tín hiệu, tạo thuận lợi cho việc kiểm soát. Edward Snowden, Cựu nhân viên Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) từng tiết lộ Cơ quan An ninh Quốc gia Mỹ đã tiến hành giám sát quy mô lớn các cuộc liên lạc ở nhiều nước trên thế giới cũng như điện thoại của một số nguyên thủ quốc gia. Sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật khiến việc kiểm soát ngày càng trở nên dễ dàng, toàn diện. Dưới chế độ hiện nay ở Trung Quốc, kiểm soát càng là việc làm bắt buộc. Do vai trò quan trọng của viễn thông trong lĩnh vực an ninh quốc gia, nên dự đoán sẽ không có bất kì đề xuất nào về việc tư nhân hóa ngành viễn thông. Ngược lại, chính phủ mới này sẽ tìm cách xóa bỏ độc qụyền của ông lớn China Mobile,để 3 doanh nghiệp kinh doanh viễn thông có thực lực cân bằng nhau.
Trong khi đó, điện lực cũng là một ngành nghề do nhà nước độc quyền sở hữu. Ở lĩnh vực này, có nhiều doanh nghiệp nhà nước tham gia kinh doanh. Tại thị trường Hong Kong, có hơn 10 doanh nghiệp cung cấp điện, do đó không xẩy ra tình trạng độc quyền. Tuy nhiên, tại Trung Quốc đại lục chỉ có 2 mạng lưới điện Nam và Bắc nên dẫn đến tình trạng lũng đoạn mạng lưới cung ứng điện quốc gia. Việc độc quyền mạng lưới điện Nam, Bắc khiến một vài ngành nghề không thể tiến hành cải tổ. Ví dụ, Trung Quốc không xây dựng mạng lưới điện toàn quốc, điện có thể được truyền phát bất kì từ nhà máy điện đến các hộ sử dụng, cần phải có mạng lưới điện quốc gia mới có thể tiến hành thị trường hóa giá điện, người tiêu dùng mới có thể tự do lựa chọn doanh nghiệp cung ứng với giá điện rẻ nhất. Có một mạng lưới điện quốc gia sẽ có thể hợp lý hóa ngành công nghiệp sản xuất điện, xây dựng các nhà máy điện tại các tỉnh sản xuất than. Điển hình như Nội Mông với dân số ít trong khi giá than thấp, nếu xây dựng mạng lưới điện tại đây có thể tiết kiệm chi phí vận chuyển than, đồng thời giảm chi phí giá điện xuống còn 10 xu/1 kWh (1 xu = 0,01 nhân dân tệ). Nhờ vậy, cả nước sẽ được hưởng điện giá rẻ, trong khi đó vấn đề ô nhiễm môi trường cũng được giảm thiểu xuống mức thấp nhất.
Các doanh nghiệp phát điện Trung Quốc tại thị trường Hong Kong không có quyền định giá điện, ủy ban cải cách và phát triển Quốc gia sẽ căn cứ theo tình hình lạm phát và dân sinh để điều chỉnh giá điện, hoàn toàn không xem xét đến lợi nhuận của các doanh nghiệp. Do vấn đề ô nhiễm không khí nghiêm trọng ở đại lục cùng với các chính sách ủng hộ năng lượng sạch, tái sinh nên các nhà đầu tư đang theo đuổi ngành phát điện sử dụng nhiệt điện, năng lượng mặt trời và phong điện. Một cựu kĩ sư của Doanh nghiệp kinh doanh điện tại Hong Kong (HongKong Electric) cho biết phong điện và điện năng lượng mặt trời hiện nay về cơ bản có giá thành sản xuất cao, lên tới 3 HKD/1 kWh. Trong khi giá thành sản xuất điện sử dụng than chỉ có 4 hào/1 kWh (1 hào = 0,1 nhân dân tệ) thì ngành phong điện phải dựa vào trợ cấp của chính phủ mới có thế tồn tại được. Hiện nay toàn bộ các doanh nghiệp kinh doanh điện năng lượng mặt trời, phong điện đều thua lỗ, hoàn toàn phải dựa vào trợ cấp nhà nước, không có giá trị đầu tư và cung không đủ cầu.

***

TTXVN (Bắc Kinh 8/11)

Tờ “Quốc tế tiên khu đạo báo ” số ra gần đây đã đăng bài trả lời phỏng vấn của Trịnh Vĩnh Niên, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Đông Á, Đại học quốc gia Singapore về một số vấn đề liên quan đến Hội nghị toàn thể Trung ương 3 khóa 18 Đảng Cộng sản Trung Quốc. Nội dung như sau:
Hỏi: Về việc dư luận bên ngoài cho rằng kế thừa truyền thống của các kỳ hội nghị Trung ương 3 trước đây, tại hội nghị lần này, đi sâu cải cách toàn diện sẽ có đột phá quan trọng? Ý kiến của ông về vấn đề này như thế nào?
Trịnh Vĩnh Niên: Hiện nay trào lưu tư tưởng, quan điểm dư luận trong xã hội Trung Quốc tương đối đa nguyên. Sở dĩ có đa nguyên, thậm chí là đối lập là do một số nguyên nhân. Một là sự đa nguyên hóa lợi ích hiện nay ở Trung Quốc, đặc biệt là đa nguyên hóa lợi ích kinh tế, lợi ích xã hội; lợi ích đa nguyên sẽ tạo ra tiếng nói đa nguyên, điều này rất bình thường. Nhưng điều mọi người lo ngại không phải là tiếng nói đa nguyên, lợi ích đa nguyên mà là sự phân hóa, đối lập thậm chí là đối kháng ngày càng nghiêm trọng. Nguyên nhân dẫn đến phân hóa đối lập vẫn là do nhiều năm qua, Trung Quốc chưa có những cải cách lớn hoặc nói cải cách nhưng vẫn chưa làm đến nơi đến chốn, thậm chí mọi người còn có cảm giác ở một số phương diện nào đó không hề có cải cách, ngược lại còn thụt lùi. Một số biện pháp cải cách của Trung Quốc thiếu tính chủ động, đối phó bị động ngày càng nhiều. Cải cách như vậy không thể gọi là cải cách mà chỉ có thể gọi là đối phó khẩn cấp. Do tính chất đối phó và tính bị động, nên các vấn đề xã hội ngày càng tích tụ. Chính vì thế có người rất kỳ vọng vào Hội nghị Trung ương 3 lần này. Có thể lý giải hiện tượng này là vì có một thời giãn tương đối dài Trung Quốc không có những cải cách lớn như “đất hạn lâu ngày mong mưa”, vấn đề cốt lõi của cải cách là phải phá vỡ được lợi ích nhóm đã có. Cải cách mà lấy lợi ích nhóm làm chủ đạo thì không thể gọi là cải cách. Nếu cục diện cải cách như vậy kéo dài, ở một mức độ nào đó, người dân sẽ cảm thấy mệt mỏi với cải cách.
Hỏi: Trong chính trị hiện đại Trung Quốc, có một “hiện tượng Hội nghị toàn thể Trung ương 3”, có ý nói Hội nghị toàn thể Trung ương 3 các khóa của Đảng Cộng sản Trung Quốc đều có biện pháp cải cách quan trọng. Ví dụ tiêu biểu nhất là Hội nghị Trung ương 3 khóa 11 năm 1978, đã xác lập “lấy xây dựng kinh tể làm trung tâm”, khởi động quá trình cải cách mở cửa. Vậy theo ông ý nghĩa tương lai của Hội nghị Trung ương 3 khóa 18 lần này có thể so sánh với Hội nghị khóa 11 hay không?
Trịnh Vĩnh Niên: Sức mạnh lớn nhất của Hội nghị Trung ương 3 khóa 11 là đề cập đến cải cách toàn bộ kinh tế chính trị. Chuyển từ đấu tranh giai cấp sang xây dựng kinh tế, đây là sự chuyển đổi mạnh mẽ nhất. Chính vì thế mới có cải cách 10 năm trong những năm 80 của thể kỷ trước. Sau đó, đến Hội nghị Trung ương 3 khóa 14 năm 1993 lại có một đợt thúc đẩy lớn, xác lập thể chế kinh tể thị trường xã hội chủ nghĩa, đưa ra các biện pháp lớn cải cách doanh nghiệp nhà nước, cải cách chế độ thu thuế. Nhưng cũng cần phải thấy được là trong hơn 30 năm cải cách mở cửa, chủ nghĩa GDP tồn tại trong phát triển kinh tế đã gây ra một loạt vấn đề như ô nhiễm môi trường, khoảng cách giàu nghèo. Có thể nói, mô hình phát triển của Trung Quốc trong hơn 30 năm qua là lấy xây dựng kinh tế làm trung tâm, sau này nên chuyển sang xây dựng và cải cách xã hội, chí ít cũng phải đưa xây dựng xã hội lên ngang tầm như xây dựng kinh tế. Mọi người kỳ vọng hội nghị lần này sẽ giống như hội nghị Trung ương 3 khóa 11 năm 1978, sẽ có những biện pháp cải cách trọng đại ra đời.
Hỏi:.Khi diễn ra Hội nghị Trung ương 3 khóa 11, có một bối cảnh quan trọng là giải phóng tư tưởng, triển khai thảo luận lớn về tiêu chuẩn chân lý và đã đạt được nhất trí “thực tiễn là tiêu chuẩn duy nhất kiểm nghiệm chân lý”, đợt thảo luận lớn về giải phóng tư tưởng như vậy rất quan trọng, nếu không có giải phóng tư tưởng, thì con đường cải cách mở cửa sẽ phải đi qua rất nhiều khúc ngoặt và sai đường. Vậy theo ông, hiện nay có cần thảo luận lớn về giải phóng tư tưởng cấp bách như hội nghị Trung ương 3 khóa 11 hay không?
Trịnh Vĩnh Niên: Giải phóng tư tưởng là quan trọng nhất, đây là vấn đề then chốt. Để cải cách cần ít nhất ba bước: một là sáng tạo tư tưởng, hai là chính sách công, và ba là xây dựng chế độ. Chẳng hạn hội nghị Trung ương 3 khóa 11 giải phóng được tư tưởng và đưa ra được luận điểm “thực tiễn là tiêu chuẩn duy nhất kiểm nghiệm chân lý”. Cải cách mở cửa của Trung Quốc thực chất là được thúc đẩy trong thỏa hiệp. Sau Đại cách mạng Văn hóa, về tư tưởng, vừa có người ủng hộ Mao Trạch Đông nhưng cũng có người phản đối, Đặng Tiểu Bình lúc đó đã thỏa hiệp, tách rời cá nhân Mao Trạch Đông với tư tưởng Mao Trạch Đông, tách biệt những đóng góp trước đó của Mao Trạch Đông với tội lỗi sau này của Mao Trạch Đông và năm 1981 thông qua “Nghị quyết về một số vấn đề lịch sử của Đảng kể từ khi thành lập nước đến nay”.
Hội nghị Trung ương 3 khóa 14 cũng đã thông qua “quyết định về một số vấn đề liên quan đến xây dựng thể chế kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa của Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc”. Đây cũng là một kiểu thỏa hiệp, những người hoàn toàn tán thành thể chế kinh tế có kế hoạch chắc chắn không hài lòng, những người hoàn toàn chấp nhận thể chế kinh tế thị trường của phương Tây cũng không vui, vì thế kết hợp kinh tế thị trường với chủ nghĩa xã hội, và đưa ra khái niệm “kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa”, đại đa số người dân và đảng viên đều có thế chấp nhận.
Đối với tranh luận về một số vấn đề trọng đại hiện nay, giữa cực tả và cực hữu liệu có thể đưa ra một luận điểm mà đa số đảng viên và người dân đều có thể chấp nhận hay không. Điều này rất quan trọng, không ra được luận điểm, không có một quá trình giải phóng tư tưởng, không có được một luận điểm có thể chỉ đạo tư tưởng và hình thái ý thức thì những biện pháp cải cách cụ thể khác rất khó được thực hiện.
Hỏi: Theo ông, thỏa hiệp có phải là để đạt được nhận thức chung có lợi cho cải cách?
Trịnh Vĩnh Niên: Đúng vậy. Kiểu thỏa hiệp này là trí tuệ chính trị hình thành nên nhận thức chung, cải cách khi đã đạt được nhận thức chung mới có thể được xã hội ủng hộ ở mức độ cao nhất. Nhưng nếu không có giải phóng tư tưởng, thì sẽ không có nhận thức chung. Nếu đạt được nhận thức chung, tôi cho rằng nhóm lợi ích cho dù phải hy sinh một phần lợi ích họ cũng bằng lòng. Nguyên nhân rất đơn giản, nếu xã hội xẩy ra biến động thì nhóm lợi ích này cũng sẽ trở thành người bị hại, trước đây họ chỉ nhìn thấy lợi ích trước mắt, mà chưa nhìn thấy lợi ích lâu dài. Theo tôi, cải cách không phải là xóa bỏ nhóm lợi ích mà chỉ là tìm cho họ một con đường mới. Xã hội nào cũng có nhóm lợi ích, bất kỳ cải cách xã hội nào cũng động đến lợi ích của họ. Vì vậy, cải cách của chúng ta, từ góc độ kinh tế, chính là tìm được điểm cân bằng giữa doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp nhà nước phải thu hẹp một chút, tạo không gian phát triển lớn hơn cho doanh nghiệp tư nhân. Đây chính là một trong những nội dung điều chỉnh cơ cấu kinh tế Trung Quốc.
Hỏi: Kể từ Đại hội 18 Đảng Cộng sản Trung Quốc đến nay, sức mạnh của phong trào cùng đả “lão hổ” (quan chức cấp cao) và “ruồi” (quan chức cấp thấp), trong cán bộ đảng viên triển khai “chống tứ phong” (Chủ nghĩa quan liêu, chủ nghĩa hình thức, chủ nghĩa hưởng lạc và thói xa xỉ), đi theo đường lối quần chúng, tập trung sửa đổi pháp quy trong đảng… rất lớn, vậy ông nhận định thế nào về những biện pháp này mà Đảng Cộng sản Trung Quốc đưa ra?
Trịnh Vĩnh Niên: Cá nhân tôi cho rằng Đảng Cộng sản Trung Quốc đang chuẩn bị cải cách. Đảng Cộng sản Trung Quốc là lực lượng chủ thể của cải cách ở Trung Quốc. Một số biện pháp mới hiện nay hoặc có thể sắp tới đưa ra đều là để tăng cường tính chủ thể của bản thân Đảng Cộng sản Trung Quốc. Lấy một ví dụ hình tượng là trước tiên phải kiểm tra sức khỏe, sau đó là chữa bệnh, tiếp đến là rèn luyện thân thể, tăng cường gân cốt. Chỉ có tăng cường sức mạnh của bản thân, tăng cường sức mạnh của chủ thể cải cách, mới có thể chịu được những áp lực và sự tấn công của cải cách. Đây là tư duy cải cách rất lý tính.
Hỏi: Ngoài cải cách để làm mạnh bản thân mình, theo ông, còn có những tư duy cải cách lý tính nào khác?
Trịnh Vĩnh Niên: Sáng tạo thể chế. Sáng tạo thể chế còn quan trọng hơn cải cách thể chế. Thành lập khu vực thương mại tự do Thượng Hải chính là một kiểu sáng tạo thể chế, không phải là cải cách thể chế, Thông qua sáng tạo bồi dưỡng ra một cơ chế mới, dần dần thay thế cơ chế cũ. Lý do rất đơn giản, nếu ngay lập tức thay đổi cái cũ thì sẽ rất khó, thậm chí không khả thi vì một mặt có những trở ngại về lợi ích của thể chế cũ, mặt khác nếu bỏ cái cũ mà chưa có cái mới thì rất dễ dẫn đến khó mà kham nổi cái giá của cải cách khổng lồ. Chẳng hạn, vì đã có sự phát triển nhanh chóng của kinh tế chế độ phi công hữu của những năm 80 thế kỷ trước nên sau cải cách xí nghiệp quốc hữu những năm 90, hơn 30 triệu công chức mất việc mới có chỗ bố trí. Trung Quốc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) những năm 90 thế kỷ trước, kinh tế sau đó mới phát triển với tốc độ nhanh chóng. Trong quá trình cải cách của mỗi quốc gia đều có tư duy như vậy.
Hỏi: Theo ông, trong quá trình phá bỏ cơ chế cũ, xuất hiện cơ chế mới có xuất hiện nguy cơ lớn?
Trịnh Vĩnh Niên: Bất kỳ cải cách nào cũng có rủi ro, chỉ cần kiểm soát được là được. Khả năng chống rủi ro của Trung Quốc hiện nay cũng rất lớn. Đầu những năm 90 của thế kỷ trước, cả phương Tây tiến hành cấm vận đối với Trung Quốc, nhưng khi đó thông qua mở cửa, cải cách lớn, Trung Quốc cũng hóa giải được những nguy cơ này. Nếu chỉ vì nguy cơ mà không cải cách thì những nguy cơ sẽ càng ngày càng lớn. Đối với cải cách và nguy cơ, Trung Quốc cần có lòng tin đối với bản thân mình. Tôi cho rằng cải cách của Trung Quốc cần phải phân làm ba bước: kinh tế, xã hội và chính trị.
Hỏi: Ông nhận định thế nào về con đường Trung Quốc sẽ đi trong 10 năm tới?
Trịnh Vĩnh Niên: Hội nghị Trung ương 3 khóa 11 chuyển từ đấu tranh giai cấp sang xây dựng kinh tế, bắt đầu từ Đại hội 16, dần dần chuyển sang xây dựng kinh tế và xây dựng xã hội. Nếu Hội nghị Trung ương 3 có thể tiếp tục nghiêng về xây dựng xã hội, tiếp tục đưa ra những cải cách về xã hội thì 20 năm nữa, 30 năm nữa Trung Quốc sẽ trở thành nước có thu nhập cao, theo mô hình tiêu dùng, công bằng xã hội và dân chủ. Đây là con đường phát triên lý tưởng nhất, Thực ra, “bốn con rồng châu Á” cũng phát triển như vậy. Bây giờ là thời kỳ cơ hội, tài chính quốc gia dồi dào, có thể làm được rất nhiều việc về mặt cải cách xã hội. Nếu kinh tế phát triển bền vững, duy trì mức tăng trưởng vừa phải, ngân sách quốc gia vẫn duy trì nguồn thu khả quan thì Trung Quốc hơn 10 năm sau sẽ bắt đầu bước vào xã hội theo mô hình tiêu dùng, có thu nhập cao, hơn nữa là xã hội có giáo dục cao hơn, y tế và nhà ở tốt hơn. Sau khi hệ thống bảo đảm hoàn thiện, Trung Quốc sẽ hòa mình bước vào xã hội dân chủ chính trị và công bằng xã hội, đây là một quá trình tự nhiên, tất yếu. Nhưng một khi kinh tế tăng trưởng thấp, chính phủ không có đủ tài chính thì cho dù có muốn cải cách cũng không thể đưa ra biện pháp hay. Thêm vào đó, khiếu kiện đòi dân chủ xã hội gia tăng, chủ nghĩa dân tộc lên cao thì xã hội sẽ xẩy ra bất ổn và sẽ rơi vào cái gọi là “bẫy thu nhập trung bình”. Tôi cho rằng trong tương lai, Trung Quốc cần cảnh giác với hai cái bẫy: một là bẫy dân chủ thấp, hai là bẫy thu nhập trung bình. Xây dựng chế độ quốc gia, đặc biệt là cơ sở hạ tầng chế độ đồng bộ phải bắt đầu trước làn sóng dân chủ xã hội, vì một khi làn sóng này đến, thì khó có thể hy vọng xây dựng chế độ quốc gia. Tình hình Ai Cập hiện nay là một ví dụ như vậy./.

dahanhkhach

Tổng số lượt xem trang

Thứ Ba, 12 tháng 11, 2013

Thứ Tư, 13-11-2013 - Hiến pháp, khoa học, lợi ích và thực tế: - Thước đo nào cho một văn bản Hiến pháp?

Hiến pháp, khoa học, lợi ích và thực tế: Phần I- Thước đo nào cho một văn bản Hiến pháp?

2104. Hiến pháp, khoa học, lợi ích và thực tế: Phần II- Chế độ chính trị nhìn dưới góc độ khoa học và lợi ích

2103. THƯ GỬI ĐOÀN ĐẠI BIỂU QUỐC HỘI TP. HỒ CHÍ MINH ĐANG THAM DỰ KỲ HỌP QUỐC HỘI LẦN THỨ 6

Kính thưa quý‎ vị đại biểu!

2102. VỀ HỘI NGHỊ TOÀN THỂ TRUNG ƯƠNG 3 KHOÁ 18 ĐẢNG CỘNG SẢN TRUNG QUỐC

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét