VINASHIN - Như một điển hình
-VINASHIN - Như một điển hình
Vũ Hoàng & Nguyễn Xuân Nghĩa, RFA Ngày 20111221
Vỏ Quít Dày Gặp Móng Tay Nhọn nên... Quít Làm Cam Chịu!
Trong
loạt bài tổng kết về tình hình kinh tế cuối năm, Diễn đàn Kinh tế chọn
một đề tài có thể là tiêu biểu cho các khó khăn nhiều mặt của Việt Nam.
Đấy cũng là ý kiến của chuyên gia kinh tế Nguyễn Xuân Nghĩa, nhà tư vấn
của đài Á châu Tự do. Sau đây là phần trao đổi do Vũ Hoàng thực hiện.
Vũ Hoàng: Xin
kính chào ông Nguyễn Xuân Nghĩa. Vào dịp cuối năm và cũng để tổng kết
về tình hình kinh tế, hình như hồ sơ của Tập đoàn Kinh tế Nhà nước
Vinashin của Việt Nam có thể là một điển hình về nhiều khía cạnh. Ông
nghĩ sao về ý kiến này?
Nguyễn Xuân Nghĩa: -
Thưa tôi cho rằng ngay từ đầu và từ trên đầu xuống, Tập đoàn Vinashin
đã có những tiêu biểu về sự bất toàn của hệ thống kinh tế và chính trị
của Việt Nam. Vụ khủng hoảng ngày nay là một kết quả tất yếu, với hậu
quả sẽ bất lợi cho Việt Nam trong thời gian tới. Vì vậy, việc nhắc lại
hồ sơ Vinashin cũng là một tổng kết cần thiết.
Vũ Hoàng: Nếu
như vậy và theo phương pháp đã quen thuộc với thính giả, xin đề nghị
ông trình bày cho bối cảnh của hồ sơ này. Trước nhất tại sao ông lại nói
là "từ đầu và từ trên đầu xuống"?
Nguyễn Xuân Nghĩa: - Chúng
ta không quên bối cảnh của sự việc này bắt nguồn từ 15 năm trước với
việc thành lập loại Tổng công ty vào năm 1996. Sau đó là chọn lựa của
Đại hội Khóa 10 đảng Cộng sản Việt Nam vào Tháng Tư năm 2006. Từ đấy,
Chính phủ Việt Nam mới có hai Quyết định số 103 và 104 do Thủ tướng ban
hành vào Tháng Năm và Tháng Sáu năm đó để, thứ nhất phê duyệt Đề án Thí
điểm hình thành Tập đoàn Kinh tế từ Tổng công ty và, thứ hai, thành lập
Tập đoàn Công nghiệp Tầu thủy Việt Nam, gọi tắt là Vinashin.
-
Kỳ vọng của việc tập trung và nâng cấp các đơn vị sản xuất quốc doanh
thành tập đoàn kinh tế nhà nước là tạo ra những "quả đấm thép". Đó là
giấc mơ "vĩ cuồng" từ trên đầu xuống, tương tự như dự án xe lửa cao tốc
vậy. Khi thực hiện thì ta có hiện tượng "loạn chiêu" của tay chân.
Vũ Hoàng: Ông dùng những từ rất lạ là "vĩ cuồng từ cái đầu" và "loạn chiêu ở tay chân". Đó là gì?
Nguyễn Xuân Nghĩa: -
"Vĩ cuồng" là phản ứng mơ chuyện vĩ đại của cái đầu chủ quan duy ý chí
mà không thấu hiểu quy luật kinh tế cơ bản nên cứ tưởng rằng lãnh đạo mà
muốn là được. Họ càng tin tưởng chuyện cuồng dại ấy vì không ai có
quyền phản biện và xã hội không có tự do thông tin để minh bạch hoá tiến
trình quyết định.
-
"Loạn chiêu" là khi ở dưới chấp hành quyết định ở trên mà tổ chức ra
tập đoàn Vinashin này. Cơ cấu tổ chức của Vinashin biểu hiện tình trạng
hỗn loạn đó. Cốt lõi chỉ là công ty trách nhiệm hữu hạn có 100% vốn của
nhà nước với bốn chi nhánh và một số cơ sở gọi là sự nghiệp.
-
Nhưng cái lõi đó lại phát triển ra mười mấy công ty con, hơn hai chục
công ty cổ phần, hơn một chục đơn vị hạch toán phụ thuộc, 11 công ty
liên doanh, bảy đơn vị sự nghiệp có thu, bảy đơn vị phụ thuộc, ba chục
công ty cổ phần do tập đoàn này giữ tỷ lệ chi phối về vốn. Vị chi là hơn
một trăm đơn vị sản xuất đã từ một lĩnh vực ban đầu là đóng tầu bành
trướng ra dịch vụ hàng hải, tài chính, bảo hiểm và rất nhiều sinh hoạt
khác. Quả đấm thép trở thành mớ bùi nhùi như nhiều tập đoàn khác.
Vũ Hoàng: Nhưng thưa ông, ở trên có thấy ra chuyện ấy không mà vì sao lại để như vậy?
Nguyễn Xuân Nghĩa: - Tôi
nghĩ rằng đấy mới là khía cạnh tiêu biểu của các gọi là "kinh tế thị
trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa". Đó là một hệ thống tất nhiên
gây ra hiện tượng tự tung tự tác mà không ai bị trách nhiệm. Chúng ta
phải trở lại từ đầu, từ trên đầu xuống.
-
Người chỉ huy việc điều hành công ty này đều phải là đảng viên được Ban
Tổ chức đảng chấp thuận trước khi được Chính phủ bổ nhiệm. Trong cơ cấu
tổ chức, Tập đoàn phải có bộ phận kiểm soát của đảng, có thẩm quyền hơn
Hội đồng Quản trị, Chủ tịch hay các Tổng giám đốc và còn có thực quyền
hơn ban Thanh tra của Chính phủ. Thực tế thì đây là cơ sở kinh tài cho
đảng lại ôm thêm mục tiêu kinh doanh sản xuất cho kinh tế quốc dân và
lẫn lộn về chức năng. Trong nội bộ, họ có đảng ủy vẫn sinh hoạt thường
xuyên, lại còn liên lạc và toa rập với đảng ủy các địa phương cho một số
dự án bất chính. Vì vậy, ta có một cơ sở sản xuất được giao phó nhiều
mục tiêu mà có mục tiêu lại không được công khai hóa. Tình trạng nhập
nhằng ấy là cơ hội cho đảng viên bất lương phát huy sáng kiến mà khỏi sợ
bị kiểm soát hay kỷ luật nhờ đảng tính đảng tịch của mình.
-
Hậu quả là khi khủng hoảng bùng nổ - mà nó manh nha từ nhiều năm trước
rồi – cuối Tháng Bảy năm ngoái Bộ Chính trị mới kết luận rằng Tập đoàn
Vinashin có yếu kém và sai phạm nghiêm trọng. Mà rốt cuộc cũng không xử
lý hay kỷ luật bất cứ một cá nhân hay tập thể nào và chỉ yêu cần kiểm
điểm để tự phê. Đáng phê bình hơn cả là hệ thống kinh tế chính trị đã
bảo vệ chế độ công hữu và bịt kín thông tin nên để xảy ra tình trạng
lũng đoạn công sản.
Định hướng XHCN
Một chiếc tàu sắp hạ thủy của Vinashin.
Vũ Hoàng: Một
số dư luận cho rằng Vinashin cũng là nạn nhân bất ngờ của những biến
động kinh tế trong các năm 2008-2009. Theo như phân tích của ông, thì sự
thật là như thế nào?
Nguyễn Xuân Nghĩa: - Ta trở lại "chuyện nhân duyên" về kinh tế mà diễn đàn này hay nói tới.
-
Cái "nhân" của khủng hoảng thì đã có từ lâu nên khủng hoảng là tất yếu.
Cái "duyên" là nạn tổng suy trầm toàn cầu khiến thiên hạ hết tiền và
bớt lạc quan nên mới phơi bày ra chứng tật hữu cơ đã nằm sâu trong Tập
đoàn.
-
Thứ nhất, ngay từ năm 2006 trở về sau, nội bộ Vinashin đã có cả chục
lần thanh tra, giám sát, kiểm tra, kiểm toán và phát hiện nhiều sai phạm
mà giới điều hành không sửa mà còn tìm cách che giấu sự sai phạm. Hiển
nhiên là họ tin vào thế lực bảo vệ ở đằng sau hay ở trên.
-
Thứ hai, cũng từ năm 2006, Vinashin còn bung ra khắp nơi với đủ loại dự
án, từ Móng Cái tới Cà Mau, từ Thái Bình Nam Định đến Quảng Bình, Quảng
Ngãi tới Hậu Giang, Đồng Tháp. Trong việc mời chào và quảng cáo cho các
dự án hoang tưởng vĩ đại, họ được các tỉnh mau mắn hợp tác, mà chủ yếu
là bằng đất của dân. Đấy là cơ hội cho nhiều đảng viên địa phương làm
giàu, dân bị mất đất mà chờ mãi chẳng thấy công ăn việc làm từ các dự án
mơ hồ này. Người ta có thể đã kiểm tra những sai phạm kế toán tài chính
rồi nói đến chuyện Tập đoàn Vinashin mất 80.000 tỷ đồng, mà chưa tính
ra thiệt hại kinh tế tràn lan ở nhiều nơi vì lề lối làm ăn tự tiện đó.
-
Rồi lồng trong một chuỗi bất cẩn và bất lương mới là chuyện đi vay
ngoại quốc với lãi suất hạ nhờ sự bảo lãnh mặc nhiên của nhà nước. Như
vậy, vì ngần ấy dự án thất bại chứ chẳng phải do nạn khủng hoảng kinh tế
Tập đoàn Vinashin mới bị nguy cơ vỡ nợ vì không thanh toán nổi khoản nợ
đáo hạn với nước ngoài từ cuối năm ngoái.
Chuyện vay mượn của Tập đoàn Vinashin cũng phản ảnh cái định hướng xã hội chủ nghĩa mà các chủ nợ nước ngoài đang hiểu ra. Nếu họ có bị mất vốn thì cũng là một cách trả tiền bài học về rủi ro tín dụng và chính trị!Ông Nguyễn Xuân Nghĩa
Vũ Hoàng: Thưa
ông, từ chuyện quản lý, ta bước chuyện vay mượn. Phải chăng là nhờ thế
lực nhà nước mà Tập đoàn Vinashin có thể vay quá sức trả như vậy?
Nguyễn Xuân Nghĩa: -
Chuyện vay mượn của Tập đoàn Vinashin cũng phản ảnh cái định hướng xã
hội chủ nghĩa mà các chủ nợ nước ngoài đang hiểu ra. Nếu họ có bị mất
vốn thì cũng là một cách trả tiền bài học về rủi ro tín dụng và chính
trị!
-
Trước hết, chưa ai rõ Vinashin có tài sản là bao nhiêu và đã vay bao
nhiêu, từ những ai, ở trong và ngoài nước. Nhờ các nhà tài trợ ngoại
quốc lên tiếng khi khởi tố thì người dân mới hiểu ra chuyện động trời.
Đó là Tập đoàn này mắc nợ từ ba tỷ đến bốn tỷ tư, tính bằng đô la. Làm
sao họ có thể vay tiền đến như vậy nếu không là một tập đoàn kinh tế nhà
nước với số vốn của công ty mẹ là 100% của nhà nước?
- Chuyện thứ hai là khi vay đô la bằng phát hành trái phiếu trên thị trường quốc tế, Vinashin được lãi suất thuộc loại ưu đãi như phân lời của công trái, của công khố phiếu, vì có thư bảo lãnh của Chính phủ Việt Nam vào Tháng Bảy năm 2007. Vì sự nhập nhằng ấy, Vinashin được công ty lượng cấp trái phiếu Standard & Poor's đáng giá ngang hàng chính phủ Việt Nam.
- Chuyện thứ hai là khi vay đô la bằng phát hành trái phiếu trên thị trường quốc tế, Vinashin được lãi suất thuộc loại ưu đãi như phân lời của công trái, của công khố phiếu, vì có thư bảo lãnh của Chính phủ Việt Nam vào Tháng Bảy năm 2007. Vì sự nhập nhằng ấy, Vinashin được công ty lượng cấp trái phiếu Standard & Poor's đáng giá ngang hàng chính phủ Việt Nam.
-
Khi Vinashin trễ hạn hoàn trái ngân khoản 600 triệu bị các chủ nợ khiếu
nại thì nhà nước Việt Nam lại tuyên bố không chịu trách nhiệm và công
ty nào vay thì phải trả. Không chỉ trốn nợ, chính quyền còn có biện pháp
thực tế là giúp con nợ tẩu tán tài sản qua Quyết định số 2108 ngày 18
Tháng 11 năm ngoái để tránh bị sai áp. Họ gọi đó là "tái cơ cấu", là
chuyển giao 11 dự án và nhiều khoản vốn khác của Vinashin qua Tập đoàn
Dầu khí và Tổng công ty Hàng hải.
Vũ Hoàng: Nhưng
thưa ông, cũng có người cho rằng quyết định không trả nợ của Chính phủ
Việt Nam còn là tín hiệu cho các tập đoàn nhà nước là từ nay sẽ không
thể ỷ thế nhà nước mà vay liều được nữa. Lý luận ấy có đúng không?
Nguyễn Xuân Nghĩa: - Tôi
cho rằng tín hiệu như vậy là cần thiết, mà phải là quyết định từ cấp có
thẩm quyền nhất, từ Bộ Chính trị tới Chỉnh phủ. Nhưng là chỉ thị với
doanh nghiệp của mình. Với các chủ nợ ngoại quốc thì cách xù nợ như vậy
chưa chắc là khôn ngoan vì làm xoi mòn niềm tin của giới đầu tư và cụ
thể là khiến doanh nghiệp khó huy động vốn sau này. Lãnh đạo Hà Nội có
khi nhìn chuyện ký kết hiệp định và cam kết theo tiêu chuẩn khác người
về danh dự và uy tín. Trong hoàn cảnh kinh tế khó khăn và đầu tư sẽ còn
khan hiếm hơn, tiêu chuẩn ấy là cực bất lợi và càng khiến Việt Nam bị
xuống cấp tín dụng và mất khả tín. Từ nay về sau, giới đầu tư sẽ thủ thế
trong từng hợp đồng để tránh thủ thuật kinh tế thị trường theo định
hướng xã hội chủ nghĩa.
Tai họa cho uy tín chính phủ
Ông Phạm Thanh Bình trong phòng làm việc trước ngày bị bắt. Photo courtesy of laodong.vn
Vũ Hoàng: Bây
giờ, đến việc công ty Elliot đã khởi tố Vinashin trước Toà Thượng thẩm
của Anh vào cuối Tháng 11 vừa qua. Vụ việc như thế nào và hậu quả sẽ ra
sao?
Nguyễn Xuân Nghĩa: - Elliot Advisers LP là một quỹ đầu tư đối xung hay hedge fund của Mỹ. Nhưng biệt tài khiến họ có hỗn danh của loại hình đầu tư "muông thú" hay "vultur fund"
là tìm mua giấy nợ với giá bèo từ loại khách nợ suy yếu. Đó là doanh
nghiệp sắp phá sản hay chính quyền sắp vỡ nợ đã lỡ vay trăm bạc mà xin
trả có vài chục thôi. Thật vô phúc cho xứ nào gặp phải loại kên kên như
vậy, vì họ ráo riết kiện để lấy lại nguyên giá của giấy nợ cộng thêm
tiền lãi và phí tổn khác.
-
Trong khoản nợ 600 triệu đô la có 60 triệu đáo hạn mà không trả, Elliot
mua vào một số nhỏ, cả vốn lẫn lời thì chỉ hơn 13 triệu đô la. Nhưng
với tư thế là khách nợ, công ty khởi kiện để đòi được trả nguyên giá
100% thay vì 35% như phía Việt Nam có vẻ thoả thuận. Elliot kiện
Vinashin tại tòa Thượng thẩm Anh vì nơi đây có thẩm quyền giải quyết vụ
vay mượn vốn dĩ đã do các ngân hàng, đứng đầu là Credit Suisse, dàn xếp,
làm trung gian phát hành giấy nợ và thực tế là cũng cho vay. Elliot
đứng đơn là bên nguyên, bên bị là Tập đoàn Vinashin và cả các chi nhánh
hay công ty con đã được Việt Nam đẩy qua cho hai Tập đoàn Dầu khí và
Hàng hải. Theo luật pháp thì đấy là vi phạm hợp đồng đi vay nên tôi mới
gọi là tẩu tán tài sản để khỏi bị sai áp.
Vũ Hoàng: Thưa ông, kết cuộc thì sự thể sẽ ngã ngũ ra sao mình có thể dự đoán thế nào?
Nguyễn Xuân Nghĩa: -
Công luận thế giới thường không ưa và rất ngại loại kên kên muông thú
như vậy. Nhưng khi Việt Nam để một quỹ đầu tư như Elliot kiện ra toà thì
đấy là một tai họa cho uy tín mà càng tìm hiểu thì dư luận càng thấy sự
sai trái không xử lý trong hồ sơ Vinashin. Bao nhiêu công lao tuyên
truyền lâu nay sẽ thành công cốc!
-
Tôi không tin rằng Elliot sẽ ngừng ở đó mà sẽ huy động các chủ nợ khác
mở ra một vụ khiếu kiện tập thể theo tiêu chuẩn của quốc tế. Khi ấy,
không có một con mà một bầy kên kên cùng đánh hợp đồng theo kiểu xa luân
chiến và trước toà thì nhiều sự thật khác tai hại còn được phơi bày.
Việt Nam có thể ngăn chặn việc sai áp tài sản trên lãnh thổ của mình,
nhưng cứ ló đầu ra ngoài thì bị đòi nợ, tài sản bị tịch biên thì còn gì
là danh dự? Chuyện đáng buồn ở đây là cái vỏ quít tưởng là dày lại gặp
móng tay nhọn, mà vỏ quít lại chỉ bao che cho sự tồi tệ của cả hệ thống.
Khi Việt Nam để một quỹ đầu tư như Elliot kiện ra toà thì đấy là một tai họa cho uy tín mà càng tìm hiểu thì dư luận càng thấy sự sai trái không xử lý trong hồ sơ Vinashin. Bao nhiêu công lao tuyên truyền lâu nay sẽ thành công cốc!Ông Nguyễn Xuân Nghĩa
Vũ Hoàng: Câu hỏi cuối thưa ông, liệu vụ kiện tụng này có thể dàn xếp được không?
Nguyễn Xuân Nghĩa: -
Chúng ta chưa thể biết được, nhưng tôi trộm nghĩ rằng họ kiện là để dàn
xếp và Chính quyền Việt Nam sẽ bị tổn thất. Vấn đề là tính toán xem tổn
thất về mặt này mặt kia, về tiền bạc hay uy tín chẳng hạn, cái nào là
ít hại nhất. Mà chuyện lợi hại này không chỉ nhất thời vì có ảnh hưởng
lan rộng và lâu dài như người ta đã thấy tiền lệ là các vụ kiện xứ
Argentina, Congo hay Peru.
-
Kết luận ở đây không là vỏ quít hay cái móng tay mà là "quít làm cam
chịu" vì Vinashin không là trường hợp duy nhất và nạn nhân của cả bi hài
kịch Tập đoàn Kinh tế Nhà nước chính là người Việt Nam. Họ đã mất đất
mà còn phải nộp thuế để nhà nước trả món nợ do một thiểu số bất lương
gây ra, dưới sự bao che của đảng và nhà nước.
Vũ Hoàng: Đài Á châu Tự do xin cảm tạ ông Nghĩa về cuộc phỏng vấn này.
---------------
– Cần tái cấu trúc giá xăng dầu (NLĐ). Nghi án Petrolimex giả lỗ để chuyển giá vào công ty con (VnEx 21-12-11) -- Transfer pricing! Normal! Kinh doanh xăng dầu: “Mẹ” kêu lỗ, “con” lãi to (LĐ 21-12-11)
- Thành lập đoàn kiểm tra lương của EVN (TT). Tham khảo luôn cái này: Nga chống tham nhũng trong ngành điện lực. Đúng là đẳng cấp Tuổi trẻ! Các báo nên học tập. - Giá điện: Vị thế độc quyền và nghệ thuật “lobby” của EVN (NDHMoney). - “Ước gì được làm nhân viên văn phòng EVN” (TN). - Giá điện sinh hoạt cao nhất 2.060 đồng/kWh (TN). - Hướng dẫn triển khai giá điện mới (SGGP). - Giá điện sinh hoạt: 993-2.068 đồng/KWh (NLĐ).
Kiểm tra lương của EVN -Giá điện: Vị thế độc quyền và nghệ thuật 'lobby' của EVN -Giá điện: Không để EVN tự tung tự tác -EVN: thiếu vốn, lỗ nặng vẫn chi tiền vô tội vạ
Thua lỗ và tăng giá: CP cần xem xét trách nhiệm EVN
Lạm phát cả năm 2011 là 18,12% Stockbiz-Chỉ
số giá tiêu dùng cả năm tăng 18,12% trong khi Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh
nhận định, năm 2011 tất cả các quốc gia trên thế giới đều có lạm
phát...
-"Lãi suất ngân hàng sẽ hạ xuống quanh 10%/năm"(Dân
trí) - Tiếp tục chính sách tiền tệ thận trọng, linh hoạt và kéo lãi
suất huy động xuống quanh mức 10%/năm là mục tiêu chính mà Thống đốc
NHNN đặt ra trong năm 2012.
- Bao giờ ngân hàng được cho phá sản? (VEF).- Can thiệp thị trường vàng, USD (TN). - USD tự do giảm mạnh (NLĐ). – “Cuộc chiến” chống đầu cơ vàng: Ai đã thất bại? (DT). – Dính chiêu khuyến mãi “vàng” (NLĐ).- Chiến lược giao dịch ngày 22/12/2011 (Vietstock). - Tối hậu thư cho DN lười công bố thông tin (VEF).
- Đà Nẵng thu 1.800 tỷ đồng từ du lịch (Dân Việt).
- Miễn phí cho người cùng bay (TN). - Hàng không khuyến mãi (TT). - Jetstar Pacifcic tặng vé miễn phí vé cho người cùng bay (VTC).
- Nhà giàu Trung Quốc đổ xô gom đất Singapore (VEF).-Bàn bạc Kích thích kinh tế của Trung Quốc Mua Bạc trên nhúng đồng -Phạm Anh Tuấn TTHN dịch-Tác giả: Dr Jeff Lewis -Nguồn: China’s Stimulus Talk And Buying Silver On The Copper Dip
-Nguồn: Xác định: Facebook được tự do hoạt động tại Việt Nam vào năm 2012
Chúng
tôi đã xác nhận với một nguồn tin mới nhất rằng Facebook có khả năng sẽ
được hoạt động tại Việt Nam, vào đầu năm 2012. Các nguồn báo cáo rằng
Facebook đã gửi các nhà quản lý cấp cao, trong đó có một người Mỹ gốc
Việt, đến Việt Nam vào tháng Mười vừa qua để đàm phán với các nhà cung
cấp dịch vụ internet tại Việt Nam (ISP). Kể từ đó, cả hai bên đã đạt
được thỏa thuận chung.
Tháng
Tư năm ngoái, PC World Việt Nam báo cáo rằng FPT, ISP lớn nhất của Việt
Nam , đã ký một thỏa thuận hợp tác với Facebook và trang web đã được bỏ
ngăn truy cập. Chúng tôi sẽ theo rất sát vấn đề này. Chúng tôi nhận
được nhiều báo cáo mâu thuẫn nhau từ độc giả sống ở Việt Nam. Một số báo
cáo truy cập không hạn chế trong khi những người khác tuyên bố họ vẫn
cần thiết lập DNS để có thể truy cập.
Chúng
tôi không thể có được các chi tiết của các điều khoản, cũng không biết
thời điểm chính xác mà người dùng Việt Nam có thể được truy cập Facebook
một cách rộng rãi rộng rãi. Tuy nhiên, đây là một nguồn tin có độ tin
cậy cao.
Sau
cùng, nếu bạn sống tại Việt Nam, hãy cho chúng tôi biết nếu tình trạng
truy cập của bạn vào Facebook có thay đổi bằng cách để lại ý kiến ở phần
lời bình.
The Author: James Bao
James
Bao is the co-founder and Executive Director of OneVietnam Network, a
Ford Foundation funded project to inspire diaspora giving. Previously,
James was a financial analyst covering the technology,
telecommunications, and media space. James is an alumni of UC Berkeley
with a degree in Business Administration. He was born in Da Lat, Viet
Nam and grew up in the San Francisco Bay Area. Find James onOneVietnam.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét