Đảng 'cần lắng nghe trí thức': 'Sự lạc quan vô tận'

-Phát biểu của GS Chu Hảo là sự "phản tỉnh" GS Nguyễn Minh Thuyết cho ý kiến của GS Chu Hảo như sự phản tỉnh của một trí thức.

Sau khi BBC đăng ý kiến trả lời phỏng vấn của Giáo sư Chu Hảo, qua bài viết “Bấm Đảng cần lắng nghe trí thức”, chúng tôi tiếp tục nhận được các ý kiến phản hồi, bình luận về quan điểm của Bấm Giáo sưxung quanh chủ đề trí thức và sự lãnh đạo của đảng cộng sản.

Ngoài ý kiến của nhà văn Bấm Phạm Thị Hoàiđã đăng riêng trong một bài viết trên mục diễn đàn của BBC hôm 17/01/2012, chúng tôi xin trân trọng giới thiệu một số bình luận khác.

Giáo sư Nguyễn Minh Thuyết, nguyên Đại biểu Quốc Hội:

“Về phát biểu của Giáo sư Chu Hảo trên BBC, tôi có ý kiến như sau. Tôi muốn hiểu ý kiến của GS Chu Hảo như là sự phản tỉnh của một trí thức về vai trò, đóng góp của giới mình đối với đất nước và dân tộc trong hàng chục năm qua.

“Tự phủ định nhiều khi là biểu hiện của thức tỉnh.

"Còn trên thực tế, khó có thể nói đến sự đứt đoạn của tầng lớp này trong lịch sử. Khó có thể đồng ý rằng trước một thời điểm nào đó, ở một nước có tầng lớp trí thức, nhưng chỉ sau thời điểm đó, tầng lớp này bỗng nhiên biến mất.

“Tài sản của người trí thức là tài sản trí tuệ, nó ở trong đầu, trong tim, không ai có thể dễ dàng tịch thu hay xóa bỏ nó như đối với tiền bạc hay nhà xưởng.

“Về ảnh hưởng của đảng cầm quyền hay nói rộng ra là giới cầm quyền đối với tầng lớp trí thức, chắc chắn là ảnh hưởng này rất mạnh.

“Nhưng chính sách của giới cầm quyền chỉ có thể hạn chế hoặc tạo điều kiện thuận lợi cho trí thức sáng tạo và phát triển, chứ không quyết định được sự tồn tại của cả tầng lớp này.

“Tôi tin rằng ngay cả dưới những chế độ tận diệt trí thức như chế độ Tần Thủy Hoàng ở Trung Hoa hay chế độ Pol Pot ở Campuchia trước đây, tầng lớp trí thức vẫn tồn tại, dù công khai hay ngấm ngầm, để góp phần tỉnh thức dân tộc đứng lên lật đổ chế độ tàn bạo và xây dựng lại đất nước."

Tiến sỹ Khuất Thu Hồng –Viện Nghiên cứu Phát triển Xã hội (ISDS):

Nhà phê bình Phạm Xuân Nguyên nói nhà nước phải có một hệ thống pháp luật để cho tầng lớp trí thức thực hiện được vai trò, sứ mệnh của mình

“Xã hội Việt Nam đang trải qua những thay đổi rất lớn và báo hiệu những bước ngoặt trong thời gian không xa. Tôi nghĩ như vậy.

“Ý thức của người dân về quyền, về dân chủ, về sự công bằng xã hội, yêu cầu về sự minh bạch và khả năng giải trình của hệ thống quản lý ngày càng mạnh mẽ.

“Nếu Đảng CSVN và Nhà nước không có những hành động phù hợp thì sự bức xúc sẽ ngày càng tăng và tạo thành căng thẳng xã hội.

“Tôi hoàn toàn đồng ý với phát biểu của giáo sư Chu Hảo về đội ngũ trí thức Việt Nam; tuy nhiên tôi cũng không rõ Giáo sư căn cứ trên định nghĩa nào để nói rằng Việt Nam chưa có trí thức theo đúng nghĩa của nó.

“Theo tôi đúng hơn là trí thức ở Việt Nam chưa được đối xử theo đúng cách cần có. Trí thức Việt Nam được quản lý mà chưa được tạo điều kiện để sáng tạo và phát huy trí tuệ của mình một cách phù hợp.

“Chính vì vậy trí thức VN chưa thực sự sánh vai được với các "cường quốc năm châu" như Hồ Chủ tịch mong muốn ngày nào.

“Tôi nhất trí với GS. Chu Hảo rằng lãnh đạo Việt Nam chưa lắng nghe trí thức, nói chung là ít lắng nghe, chứ không chỉ trong năm qua.

“Tuy nhiên năm vừa qua do có nhiều sự kiện xã hội quan trọng xảy ra nên việc lãnh đạo không lắng nghe sự cảnh báo của giới trí thức càng làm cho bản thân giới trí thức thấy mình không được tin tưởng.

“Về việc giải tán sự lãnh đạo của đảng đối với trí thức, tôi nghĩ là sẽ rất khó vì nếu như vậy trong hoàn cảnh Việt nam hiện nay thì trí thức sẽ càng trở thành một nhóm ngoài lề.

“Ở nước nào cũng vậy, một đảng lên cầm quyền sẽ tập hơp sức mạnh của toàn thể công dân của nước đó, bao gồm tất cả các tầng lớp xã hội.

“Nếu đặt trí thức ngoài sự lãnh đạo của đảng đó thì trí thức càng không thể phát huy vai trò của mình.

“Tôi nghĩ vấn đề là ở chỗ thay đổi cách đối xử đối với trí thức, tin tưởng hơn, trọng dụng hơn.

“Đảng nào cũng vậy thôi, tin tưởng trí thức thì có nghĩa là sẽ nắm được phần tinh túy nhất trong trí tuệ của dân tộc và trong thời đại hiện nay thì đó là sức mạnh.

“Tôi sợ rằng đảng không tin tưởng trí thức, cho rằng trí thức quá tự mãn hay quá yêu sách. Ngược lại trí thức cũng ngại đảng đánh giá mình thế này thế khác nên cũng không nhiệt tình lắm. Tóm lại cả hai bên đều ngại ngần và đề phòng nhau. Đấy là hình dung của tôi, một người không phải là đảng viên.”

Một giáo sư triết học ở Việt Nam không muốn tiết lộ danh tính:

“Cảm ơn BBC về cuộc trao đổi. Tuy nhiên, đây là vấn đề hết sức nhạy cảm, đặc biệt vào thời điểm hiện nay để trí thức tham gia vào cuộc đối thoại này. Hoàn cảnh của nhiều trí thức ở trong nước như đã biết, không hèn nhát nhưng cũng không thể ‘điếc không sợ súng’ được.

“Tôi có thể trao đổi mấy ý như sau về ý kiến của Giáo sư Chu Hảo. Thứ nhất, tầng lớp trí thức Việt Nam vừa có vừa không, tùy theo góc nhìn và đánh giá.

“Thứ hai, nó có thực, do Đảng và Nhà nước tạo ra và phục vụ Đảng và Nhà nước.

“Thứ ba, nó chưa có theo nghĩa không có năng lực và bản lĩnh phản biện xã hội và chưa thật sự vì nhân dân, vì sự phát triển của xã hội theo đúng các mục tiêu mà mọi người dân đều đồng tình: dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh hiện đại hoá.

“Làm thế nào để có tầng lớp trí thức nhân dân?

“Tôi nghĩ cần phải đổi ngôi khinh trọng trong công thức cũ "Đảng lãnh đạo - Nhà nước quản lý - Nhân dân làm chủ" để thành công thức mới "Nhân dân làm chủ - Nhà nước quản lý - Đảng lãnh đạo".

“Nhân dân sẽ thực sự làm chủ khi dựa vào tầng lớp trí thức nhân dân, tức là tầng lớp trí thức của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân.”

Bấm Phạm Xuân Nguyên– Nhà phê bình văn học:

“Cũng như Giáo sư Chu Hảo nói về trí thức. Tôi nghĩ trí thức là một tầng lớp và họ có tri thức và có bản lĩnh độc lập của mình. Tất nhiên, dù là một tầng lớp đặc biệt đi nữa, trí thức vẫn là công dân của một nước. Cho nên họ hoạt động theo thể chế, trong luật pháp của nhà nước hiện hành.”

“Ở Việt Nam hiện nay là một nhà nước XHCN, do đảng cộng sản lãnh đạo, tôi nghĩ, đảng lãnh đạo nhưng cũng phải qua một hệ thống luật pháp, pháp luật.

“Như câu khẩu hiệu của đảng nêu ra xây dựng xã hội Việt Nam thành một ‘Xã hội công bằng, dân chủ, văn minh, hiện đại.” Trong này có một từ là từ “dân chủ” mà trong quá trình phát triển mới được đưa thêm vào như một mục tiêu chiến lược lâu dài.

“Thế thì nhà nước phải có một hệ thống pháp luật để cho tầng lớp trí thức thực hiện được vai trò, sứ mệnh của mình.

“Tôi nghĩ khi đó mới có thể nói đến được sự phát triển của đội ngũ trí thức Việt Nam, cũng như để đội ngũ đó thực hiện được các vai trò, trách nhiệm của mình.”

BBCVietnamese.com sẽ tiếp tục đăng bài và ý kiến về chủ đề Đảng Cộng sản và Trí thức Việt Nam.

Trí thức phản tỉnh?

--Hoa mai Đông A

Mai được coi là biểu tượng của người quân tử. Quân tử là một khái niệm thú vị, đi cùng tiểu nhân thành một cặp đối nghịch. Đặc điểm của quân tử là không mặc định, ấn định hay bất biến. Có thể nhờ tu dưỡng mà trưởng thành thành quân tử. Quân tử có đồng nhất với trí thức? Điều này có thể tùy thuộc vào định nghĩa, nhưng ít nhất quân tử có đối nghịch tiểu nhân, còn trí thức không thấy có. Trí thức là một khái niệm vô bổ nhất trần đời. Nó phụ thuộc vào việc người ta định ra nó như thế nào, nhưng bởi vì không có đối chứng cho nó nên định nghĩa về nó giống như một thứ cao su, co giãn thoải mái, khớp đâu cũng được. Một thực thể nếu đã tồn tại thì nó không phụ thuộc vào bất kỳ định nghĩa nào hay nhận thức nào. Phạm Thị Hoài vừa có bài về "đối lập trung thành", cũng giống như "trí thức phò chính thống" trước đây. Tôi xếp vào dạng vô bổ, cũng như các kiểu định nghĩa trí thức của ông Chu Hảo. Khi nào người ta thích bàn về trí thức? Quan sát ông Chu Hảo và bà Phạm Thị Hoài tôi rút ra một kết luận (à la confirmation bias): khi không còn khả năng hay năng lực làm đúng chuyên môn mà đáng lẽ họ vốn phải làm. Phạm Thị Hoài không còn khả năng viết văn, ông Chu Hảo đã từ lâu vất hòn gạch gõ cửa là nghiên cứu vật lý rồi. Vẽ ma quái bao giờ cũng dễ và không cần tới năng lực.

-Nguyễn Hiến Lê và Không Khí của Văn Hóa VNCH


 -'Sự lạc quan vô tận'-

Bình luận: Có rất nhiều điều để bàn về bài viết này, chỉ riêng những gì liên quan tới sự cảm thông, hợp tác giữa người Việt, trí thức trong và ngoài nước. Nhưng trong phạm vi một bình luận ngắn, thì chỉ xin được nói rằng đây là một bài viết sắc … lẹm.

Nó sắc sảo, nhưng chỉ nên có với một con người đầy bức xúc muốn giải tỏa và chưa có mấy ảnh hưởng trong làng văn, làng báo thôi. Còn một khi từ Phạm Thị Hoài, từng có nhiều đóng góp cần mẫn, danh tiếng không nhỏ, nhưng bỗng biến đi, rồi vụt trở lại theo lối “đá thúng đụng nia” này, thì tiếc thay, lại như lưỡi dao cứa vào nỗi đau chung đang rất cần sự tỉnh táo, cảm thông, hợp tác để hàn gắn giữa những con người am hiểu, khoan dung và công bằng. Mong là nó chỉ vô tình “cứa” thôi, chứ không nhằm “cắt”, góp phần vào sự chia rẽ nguy hiểm.

Và cái “sắc” lại bị “lẹm” theo đúng nghĩa đen, đó là Nhà văn Phạm Thị Hoài, một người quá kinh nghiệm về báo chí, đã (cố tình?) không hiểu rằng bài gọi là “trả lời phỏng vấn” của GS Chu Hảo thực ra chỉ là một bản tóm lược phỏng vấn của BBC, rằng trả lời phỏng vấn khác hẳn với việc nghiền ngẫm mà viết ra, và rất nhiều hàm ý đằng sau những câu nói mà nhiều người đang sống trong lòng chế độ thường buộc phải làm vậy trong mục tiêu thay đổi dần xã hội.

Nhà văn Phạm Thị Hoài nhấn mạnh đang có một tầng lớp đối lập trung thành tại Việt Nam.

Sau bài phỏng vấn với Giáo sư Chu Hảo về trí thức trong xã hội và hệ thống chính trị Việt Nam hiện nay, BBC nhận được nhiều bài viết đáp lời. Xin giới thiệu với quý vị bài của nhà văn Phạm Thị Hoài từ Berlin:

Ông Chu Hảo là mẫu mực của một người đối lập trung thành.

Đối lập trung thành tại Việt Nam là ai? Theo quan niệm của tôi, họ là những người không hài lòng với hệ thống chính trị trong nhiều vấn đề lớn, công khai phản biện và tìm giải pháp thay đổi trong phạm vi các vấn đề đó, nhưng không đụng chạm, hay tránh đụng chạm đến nền tảng tồn tại của hệ thống.

Họ gắn bó với hệ thống vì xác tín, vì thói quen hoặc vì không có, hay không biết đến lựa chọn nào khác. Họ góp phần tích cực xây dựng và duy trì hệ thống, và qua đó có địa vị, uy tín và những quyền lợi nhất định trong hệ thống. Mong muốn của họ là cải tạo hệ thống nhằm ngăn chặn sự sụp đổ của nó. Sự sụp đổ này đồng nghĩa với sự phủ định họ ở một số phương diện căn bản. Điều đó chắc chắn là đau đớn.

Họ thường là đảng viên Đảng Cộng sản, lực lượng chính trị duy nhất độc quyền cầm quyền và độc quyền xác quyết sự độc quyền của mình trong Hiến pháp Việt Nam. Giới hạn xa nhất mà họ có thể đi là thỉnh cầu Đảng của họ nhượng cho những lực lượng chính trị khác thuê vài mét vuông để ngụ cư trong lãnh địa mênh mông của Đảng mà hợp đồng thuê đương nhiên do Đảng soạn thảo. Như thế là đã quá nhiều hào phóng.

So với một số nhà đối lập trung thành đi trước, ông Chu Hảo còn đứng vững ở bên này giới hạn cho phép. Thay vì bị trừng phạt như Nguyễn Hữu Đang, Nguyễn Hộ hay bị thanh lí như Trần Độ, bị vô hiệu hóa như Trần Xuân Bách, những người đã đặt ít nhất là một nửa bàn chân sang phía bên kia hoặc ở giai đoạn cuối đã đoạn tuyệt hệ thống, ông Chu Hảo còn được đảm đương những chức vị tuy không có thực quyền nhưng có một bục đứng để phát ngôn trong một không gian nhất định, còn được phép dấn thân vào những Bấm dự án tâm huyếtchừng nào chúng chưa bị hệ thống coi là nguy hiểm, còn được xuất hiện như một Bấm nhân vật của công chúngchừng nào ông biết làm cho hình ảnh của mình giống một bông hoa cài lên ve áo chế độ hơn là một cái gai.

Ông cũng còn được yên ổn sau khi phát biểu trên những cơ quan truyền thông ngoại quốc như Bấm BBChay Bấm RFA Việt ngữ, chừng nào ông vẫn đủ cảnh giác trước nguy cơ "các thế lực thù địch có thể lợi dụng" "thông tin sai lệch", như mới đây ông đã Bấm cảnh báo. Lê Công Định và Cù Huy Hà Vũ cũng phát biểu trên những cơ quan truyền thông này và họ đang ngồi sau song sắt.

'Trả giá mềm'

Giáo sư Chu Hảo cho rằng chưa nhất thiết giải thể sự lãnh đạo của đảng cộng sản đối với trí thức ở trong nước.

Đối lập trong một chế độ toàn trị tất nhiên là phải trả giá. Tuy những người cộng sản nổi tiếng về sự thanh trừng nội bộ trong chính hàng ngũ của mình không thua gì sự đàn áp kẻ thù bên ngoài, nhưng cái giá của đối lập trung thành chưa bao giờ cao chạm trần và có thể thỏa thuận, tùy ở tài mặc cả của những người trong cuộc và cũng tùy thời giá. Thời giá hôm nay, theo tôi, thuận lợi cho những người đối lập trung thành hơn hẳn các đồng chí của họ vài thập kỉ trước.

Cái giá duy nhất mà họ phải trả, như ông Chu Hảo phàn nàn, là tiếng nói phản biện của họ Bấm không có hồi âm. Tôi nghĩ, đó là một cái giá rất mềm, so với những ví dụ chúng ta được biết từ hơn nửa thế kỉ qua. Thay vì bị trừng phạt, bị thanh lí, bị vô hiệu hóa, họ chỉ không được đếm xỉa.

Dĩ nhiên không có chuẩn để so sánh nỗi đau tâm lí. Ở người không được đếm xỉa, nó có thể lớn hơn ở người bị trừng phạt.

Từng là một quan chức nhà nước tương đối cao cấp, dù chỉ ở một chức vụ không có nhiều quyền bính, ông Chu Hảo hiểu rõ hơn hàng chục triệu người, vì sao số phận của phản biện ở Việt Nam lại hẩm hiu như thế. Được hỏi, vì sao các trí thức phản biện chỉ phản biện khi đã về hưu, Bấm ông giải thíchrằng khi đang còn chức quyền, “họ là con người của guồng máy đó nên phải tôn trọng những kỉ luật của guồng máy” đã được xác lập.

Tình thế thực ra quá rõ ràng. Hoặc là bạn đứng trong guồng máy và tôn trọng kỉ luật của nó, bạn chẳng phản biện gì hết và cũng không buồn nghe ai phản biện. Hoặc là bạn vẫn đứng trong guồng máy và thử giới hạn khoan dung của nó cũng như giới hạn chịu đựng của bạn, bạn hơi phản biện một chút và nó khạc bạn ra như một miếng đờm.

Hoặc là bạn tự nguyện ra khỏi guồng máy và xắn tay lên phản biện, nhưng xin đừng gửi về địa chỉ của guồng máy và cũng đừng trách nó dửng dưng với bạn. Với nó, bạn đã không còn tồn tại và bạn nên lấy đó làm mừng, đừng gửi gắm nốt phần đời vừa được giải phóng của bạn vào chính cái cũi đã nhốt bạn chừng ấy năm trời.

Ra khỏi guồng máy dễ hơn thoát khỏi hệ thống. Hệ thống bủa vây những người đối lập trung thành trong tư duy, trong diễn đạt, trong cả vốn từ vựng của họ.

Vì sao cùng một người, ở đây là ông Chu Hảo, vừa có thể phàn nàn rằng Việt Nam không có tầng lớp trí thức đích thực theo ông định nghĩa, tức những người có một số phẩm chất, trong đó nổi bật là năng lực tư duy độc lập, lại vừa có thể nhận định rằng cái giới trí thức (chưa có) đó tiếp tục cần đến sự lãnh đạo (có thực) của Đảng Cộng sản Việt Nam, như trong Bấm phát biểu mới đâycủa ông trên BBC?

Tôi xin thử một câu trả lời: nửa thế kỉ qua, hệ thống toàn trị của Đảng đã biến đổi thành công bộ nhiễm sắc thể của các đảng viên, “sự lãnh đạo của Đảng” đã ăn vào gen trong cơ thể họ và tự động phát tiết, trong cả những tình huống không phù hợp nhất.

Năm 2012 mở đầu với nhiều tin xấu: vụ bắt giữ nhà báo Hoàng Khương, vụ xung đột ở Tiên Lãng, vụ xét xử Lê Văn Luyện, những vụ xe cứ cháy người cứ chết từ cuối năm ngoái chưa dứt…

Với tôi, phát ngôn của ông Chu Hảo, rằng “chưa nhất thiết giải thể sự lãnh đạo của Đảng với tầng lớp trí thức ở trong nước”, là thông điệp tệ nhất. Nếu nó đến từ ông Đinh Thế Huynh, sếp tư tưởng đương chức của Đảng, thì tôi có chút cảm thông. Ông ấy cần công ăn việc làm, vì chắc chắn không được đâu Bấm mời làm trưởng thônnhư Bộ trưởng Đinh La Thăng nếu mất chức, mà cũng không làm thơ hay như ông Nguyễn Khoa Điềm, người tiền nhiệm của ông hai khóa trước, để cuộc sống tiếp tục có ý nghĩa.

Hơn hai mươi năm trước, các nhà lãnh đạo tư tưởng Đông Đức cũng rất bế tắc khi bỗng nhiên không ai cần đến sự lãnh đạo của họ nữa. Nhưng thông điệp nói trên đến từ vị giám đốc, linh hồn và trụ cột của Nhà xuất bản Tri Thức, cái nôi quý giá cho những tác phẩm quan trọng của tri thức nhân loại có thể lọt lòng tại Việt Nam.

Tinh thần toát lên từ khối tri thức mà ông Chu Hảo tổ chức truyền bá bằng một sự dấn thân đáng khâm phục ấy là tình yêu, ý thức và khát vọng tự do, trước hết là tự do tư tưởng. Vừa cổ vũ cho tự do tư tưởng, vừa biện minh cho sự cần thiết của chiếc gông tròng vào cổ trí thức Việt Nam và đè nặng lên họ, khiến họ chỉ còn nhận thức độ cao trí tuệ bằng khoảng cách từ cổ xuống đất chứ không bằng khoảng cách từ đầu lên trời? Nghịch lí, những điều chỉ có ở Việt Nam, cũng không chừa ông Chu Hảo.

Nghịch lí ấy hẳn có tên khác, "biện chứng cách mạng", trong từ vựng chính thống. Không để ý tên tác giả, có thể nhầm phát biểu của ông Chu Hảo với phát biểu của nguyên Tổng Bí thư Đảng CSVN Bấm Lê Khả Phiêuđăng trên Quân đội Nhân dân hay phát biểu của đương kim Tổng Bí thưBấm Nguyễn Phú Trọng, người mà ông Chu Hảo Bấm thiết tha đặt kì vọng, vì cả ba ông đều sử dụng vô tư và vô trách nhiệm vốn từ vựng sáo mòn đang từng ngày làm tổ trong năng lực ngôn ngữ, công cụ và thành quả của tư duy, của cộng đồng.

“Đổi mới” thì luôn đi kèm “quyết tâm” như thuở nào và hai thứ này cộng lại luôn phải “triệt để và sâu rộng” cũng như "chỉ đạo" thì cần "quyết liệt", “sửa đổi” thì phải “căn bản”, “thực hiện” thì “nghiêm túc”; các “thảo luận” thì không tránh khỏi “thẳng thắn, dân chủ” và chỉ có cách "ưu tiên, mở rộng” chúng; “hạn chế, yếu kém” thì Đảng cần “khắc phục” và “chủ nghĩa cá nhân” thì cần “đấu tranh triệt để”.

Lại "triệt để" rồi. Có doping "triệt để" lên nữa và lên nữa cũng vô ích, nhờn ngôn từ không khác nhờn thuốc kháng sinh. Không một nội dung cụ thể nào có thể sờ được trong cái cẩm nang từ vựng chính trị lười biếng đó.

Nếu cách tư duy, cách diễn đạt, nếu ngôn ngữ chính thống này hoàn toàn thắng thế thì trong vòng ba thế hệ tới, sẽ không còn ai đọc và hiểu những cuốn sách do Nhà xuất bản Tri Thức ấn hành.

'Lạc quan vô tận'

Đảng Cộng sản vẫn có ảnh hưởng lãnh đạo đối với nhiều trí thức Việt Nam

Nhiều người đối lập trung thành tin rằng mình phải đứng trong hệ thống, phải thuộc về nó mới có cơ hội thay đổi nó, hay ít nhất mới có điều kiện để “làm một cái gì đó có ích” như cách nói nôm na. Những cống hiến của ông Chu Hảo và nhiều trí thức đứng trong hệ thống nhưng đứng ngoài guồng máy đủ lớn để bỏ qua sự xỉa xói vô liêm sỉ từ phía những người thường xuyên đem họ ra dè bỉu, trong khi mình thì đóng tất cả các vai, từ vai em ngoan biết phận qua vai đàn anh đàn chị khinh bạc, chưa kể vai chỉ điểm, chỉ trừ vai bồi bàn trong đại tiệc thủ lợi khổng lồ của các cá nhân do hệ thống đẻ ra.

Và cũng đủ lớn để bỏ qua sự mạt sát bạt mạng từ những người hùng Việt kiều ẩn danh trên mạng, những kẻ thừa khí phách để chê bai giới trí thức trong nước xu phụ quyền lực, trong khi mình thì chỉ thiếu một giọt can đảm để chính danh. Tôi kính trọng những cống hiến của ông Chu Hảo, nhưng không chia sẻ tọa độ chính trị của ông. Tôi cũng tin rằng những lựa chọn đối lập khác có thể có ích không kém, nếu không muốn nói là càng ngày càng cần thiết hơn.

Song mỗi lựa chọn đều là một thực đơn trọn gói chứ không phải một buffet trong tiệc đứng để ta lẩy riêng những món vừa miệng. So với các lựa chọn đối lập khác, vị đắng trong gói đối lập trung thành còn là ít hơn cả.

Tôi biết rằng mình đứng từ xa, không thể nhìn thấu những họa tiết đang từng ngày biến hóa trong bức tranh toàn cảnh của xã hội Việt Nam, nơi vài thập niên trước có nằm mơ cũng không thấy những cánh cửa đã mở của hôm nay. Những bước đi rất nhỏ, rất chậm, rất vất vả, đã gộp thành một chặng đường.

Tôi biết rằng từ một vị trí ưu đãi, không có gì để mất trừ hi vọng gặp lại quê hương và gia đình, mình dễ bất công hay dễ đánh mất sự cảm thông với những thỏa hiệp không tránh khỏi của những người phải tồn tại trong một chế độ toàn trị. Nhưng từ vị trí nào thì cuối cùng chúng ta cũng đứng trước câu hỏi phải làm gì với nó. Giải phẫu thẩm mĩ cho một chế độ toàn trị là giúp nó tồn tại mĩ miều hơn.

Đến tận những ngày cuối cùng của Cộng hòa Dân chủ Đức, một số trí thức và văn nghệ sĩ hàng đầu của quốc gia này còn theo đuổi mô hình một chủ nghĩa xã hội nhân đạo. Họ cũng là những nhà đối lập trung thành, muốn cải tạo chứ không phá bỏ hệ thống.

Sứ mệnh không thành của họ, ở thời lịch sử sắp cáo chung, còn dễ định nghĩa. Chủ nghĩa xã hội tại Việt Nam nay chỉ còn trên giấy tờ, trong sách giáo khoa và trong tâm tưởng của thế hệ những người từng coi nó là lí tưởng sống. Các nhà đối lập trung thành ở Việt Nam phải theo đuổi một chủ nghĩa xã hội hồng có bộ mặt người trên lí thuyết và đối diện với một chủ nghĩa tư bản đỏ có bộ mặt rừng rú trong thực tế. Sứ mệnh của họ là cải tạo hệ thống nào để ngăn chặn sự sụp đổ của hệ thống nào, thật không dễ trả lời, chưa nói tới việc thực hiện.

Nhưng ông Chu Hảo là Bấm người lạc quan. Lạc quan vô tận. Tạp chí Xây dựng Đảng Xuân Nhâm Thìn này có bài “Bấm Tết đến rồi…!” của ông. Cứ từ từ, "tất cả mọi sự tốt đẹp bao giờ cũng ở phía trước", như ông tuyên bố.

Bài viết phản ánh văn phong và quan điểm riêng của nhà văn, nhà báo Phạm Thị Hoài, chủ nhiệm trang blog Bấm pro & contra, cựu chủ biên tạp chí Bấm Talawas. Tác giả đang sống tại Berlin, CHLB Đức.

-Landau nói về chế độ Xô Viết Đông A

Từ hồ sơ giải mật của KGB (Ủy ban An ninh Quốc gia Liên Xô) về Landau có thể thấy không chỉ quan điểm của Landau về nền khoa học của Liên Xô mà còn cả quan điểm của ông về chế độ Xô Viết. Những nhận xét sau về chế độ Xô Viết của Landau được dịch từ hồ sơ giải mật của KGB:

Chế độ của chúng ta, như tôi thấy từ năm 1937, hoàn toàn chắc chắn là một chế độ phát xít và nó giữ nguyên như vậy, và đơn giản nó không thể thay đổi. Bởi vậy vấn đề nằm ở hai thứ. Thứ nhất là trong một chừng mực nào đó trong chế độ phát xít đó có thể có những cải cách tốt hơn... Thứ hai, tôi cho rằng, cái chế độ đó sẽ luôn luôn bị lung lay. Tôi cho rằng chừng nào cái chế độ đó còn tồn tại, không bao giờ có thể ấp ủ niềm hy vọng rằng nó sẽ đem tới những điều gì đó tốt hơn, ngay cả khi điều đó buồn cười. Tôi không trông mong vào những điều như vậy.


Chế độ của chúng ta là chế độ của tầng lớp quan lại, của tầng lớp quan liêu. Tôi bác bỏ chế độ của chúng ta là chế độ xã hội chủ nghĩa, bởi vì phương tiện sản xuất không thuộc về nhân dân, mà thuộc về bọn quan liêu.

Tôi cho rằng như thế này: nếu như chế độ của chúng ta được xóa bỏ một cách hòa bình, không quan trọng bằng cách mạng hay bằng diễn biến, thế nào cũng được, thì chiến tranh nói chung sẽ không xảy ra. Không có phát xít thì không có chiến tranh.

Lenin là tên phát xít đầu tiên. Điều đó rõ ràng.

Chúng ta có những tên phát xít từ đầu tới chân. Chúng có thể có tư tưởng tự do nhiều hơn hay ít hơn, nhưng tư tưởng phát xít luôn có trong chúng. Nhưng điều tôi cho là kỳ diệu là điều huyền thoại Jesus sẽ chết.
--Landau nói về nền khoa học Xô Viết Đông A

Landau là nhà vật lý thiên tài đặc biệt của Liên Xô, có rất nhiều đóng góp to lớn cho vật lý, đặc biệt trong lĩnh vực vật lý các chất đông đặc. Ông được trao tặng giải thưởng Nobel năm 1962 về lý thuyết siêu chảy của heli. Có lẽ ít ai ngờ tới, bên cạnh lĩnh vực khoa học, Landau còn là một người quan tâm tới những vấn đề chính trị và xã hội của đất nước Liên Xô lúc bấy giờ. Năm 1938, khi Stalin đang ở trên đỉnh cao quyền lực tuyệt đối, Landau đã tham gia viết truyền đơn kêu gọi nhân dân lật đổ chế độ Stalin mà tờ truyền đơn gọi là chế độ phát xít. Truyền đơn chưa được rải thì ông và những người chủ xướng đã bị cơ quan an ninh của Liên Xô bắt giữ.
Nhờ nỗ lựcviết thư xin của Kapitsa (nhà vật lý Xô Viết, giải thưởng Nobel năm 1978) và Bohr (nhà vật lý Đan Mạch, giải thưởng Nobel 1922), một năm sau Landau được thả. Vụ truyền đơn cho thấy Landau là một nhà khoa học cực kỳ dũng cảm, và trên phương diện nào đấy hơi lý tưởng và đã nhìn ra bản chất của quyền lực Stalin. Năm 1992 một hồ sơ của cơ quan an ninh Liên Xô (KGB) về Landau được giải mật và lúc đấy công luận mới biết Landau bị cơ quan an ninh Liên Xô theo dõi chặt chẽ, ghi lại những lời nói của ông bằng cả hai cách: đặt máy nghe lén và dùng chỉ điểm. Mặc dù chính quyền Liên Xô biết rõ tư tưởng bất mãn và thù ghét chế độ của Landau, nhưng nhà nước Xô Viết tuyệt nhiên không làm gì ông, chỉ không cho ông xuất ngoại, và rất đặc biệt vẫn ưu ái ông bằng những giải thưởng và danh hiệu cao nhất như ba lần giải thưởng Stalin, một lần giải thưởng Lenin (giải thưởng Stalin cũng là giải thưởng Lenin, nhưng ở thời gian Stalin trị vì), Anh hùng Lao động. Những nhận xét sau của Landau về nền khoa học Liên Xô được dịch từ hồ sơ giải mật của KGB, do KGB thu thập:

Nền khoa hoc ở chỗ chúng ta hoàn toàn đĩ điếm, và ở mức độ lớn hơn nhiều so với ở nước ngoài, ở đó dù sao đi nữa các nhà khoa học vẫn có tự do nhất định nào đấy.
Hèn hạ là ưu thế không chỉ của các nhà khoa học, mà còn của cả các nhà phê bình, các nhà văn, nhà báo, phóng viên, đó là đĩ điếm và hèn mạt. Người ta trả tiền cho họ và vì vậy họ làm những thứ mà bề trên lệnh xuống.
Ở chỗ chúng ta người ta không hiểu và cũng không quí khoa học, nhưng cũng chẳng có gì đáng phải ngạc nhiên, bởi vì nó được bọn phó mộc, phó cối, phó  cạo lãnh đạo. Không có không gian cho cá tính khoa học. Các hướng nghiên cứu được độc đoán đưa ra từ trên xuống.

Cái lối yêu nước đã làm hại nền khoa học của chúng ta. Chúng ta càng bị tách rời khỏi các nhà khoa học phương Tây và mất liên hệ với những nhà khoa học và kỹ thuật tiên tiến.


-Nguồn: --Đảng 'cần lắng nghe trí thức'

Giáo sư Chu Hảo kêu gọi đảng nên thực sự quyết tâm đổi mới triệt để và sâu rộng nếu muốn tiếp tục tính chính đáng và duy trì lòng tin của người dân.

Một cựu Thứ trưởng Khoa học, Công nghệ và Môi trường nói với BBC rằng chưa nhất thiết giải tán 'sự lãnh đạo' của đảng đối với trí thức Việt Nam ở trong nước.

Trao đổi với BBC nhân dịp bước sang năm mới 2012, Giáo sư Chu Hảo, ủy viên Hội đồng trung ương Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam (Vusta) cho rằng đảng cộng sản Việt Nam hiện vẫn còn "tính chính danh".

Thế nhưng cựu quan chức này cảnh báo nếu đảng không "quyết tâm" đổi mới triệt để và sâu rộng, thì tính chính danh này và lòng tin của dân vào đảng sẽ mất đi.

Giáo sư Chu Hảo cũng phê phán cách thức của chính quyền và đặc biệt là chính phủ đã ứng xử với các tiếng nói phản biện của trí thức, nhân sỹ trong nước trong suốt năm 2011.

"Hầu hết các kiến nghị đều chưa được trả lời một cách đàng hoàng, lịch sự. Im thôi, chỉ nhận thôi, không trả lời. Điều đó không có lợi," vị Giám đốc Nhà xuất bản Tri Thức thuộc (Vusta) đánh giá.

Năm 2012 là năm mà nhà nước và đảng cộng sản Việt Nam có kế hoạch hoàn tất sửa đổi Hiến pháp 1992, cũng như ban hành một số đạo luật quan trọng liên quan tới thể chế và bộ máy chính trị.

Trước hết về sửa đổi, bổ sung Hiến pháp, Giáo sư Hảo cho rằng lãnh đạo đảng và nhà nước cần lưu ý:

"Ưu tiên mở rộng thảo luận thẳng thắn, dân chủ. Nên có những sửa đổi căn bản đáp ứng yêu cầu của sự phát triển của đất nước; thì sự sửa đổi mới có tác dụng và phù hợp với lòng dân."

"Còn nếu cứ duy trì hoàn toàn nếp tư duy cũ; chỉ sửa chữa những điều lặt vặt thì sẽ không hợp lòng dân," ông nói.

Về tinh thần cốt lõi của việc sửa đổi lần này với bản Hiến pháp ra sao, Giáo sư Chu Hảo cho biết:

"Càng trở lại với tinh thần dân chủ, cộng hòa, tinh thần toàn dân đoàn kết, không phân biệt trai gái, giàu nghèo, tôn giáo, không phân biệt giai cấp, đẳng cấp, người Việt Nam trong nước và ở ngoài nước; càng xây dựng được nền hành chính trong sạch và sáng suốt bao nhiêu, thì những tư tưởng chỉ đạo đó trong Hiến pháp sẽ càng là rường cột để xây dựng các luật pháp tiếp theo bấy nhiêu."

Giáo sư Chu Hảo cho rằng vẫn nên tiếp tục đặt hy vọng vào ông Nguyễn Phú Trọng, người đã làm việc với Vusta năm qua.

Giáo sư Hảo cũng kêu gọi nhà nước ban hành luật về đảng, trong tổng thể nhu cầu về các đạo luật cần ban hành trong một xã hội dân sự, ông khẳng định:

"Luật về hoạt động của các đảng chính trị, các đoàn thể xã hội dân sự, chính trị ở trong một nước đang có tiềm năng phát triển như Việt Nam là một nguyện vọng chung của nhân dân."

Trước câu hỏi, liệu đã đến lúc đảng cộng sản mạnh dạn trao lại những quyền cơ bản thực sự thuộc về nhân dân và các chủ thể xã hội, cũng như tách vai trò của đảng ra khỏi sự lãnh đạo của nhà nước, cựu Thứ trưởng Khoa học - Công nghệ bình luận:

"Tính chính đáng của đảng cộng sản Việt Nam vẫn còn rất nhiều trong lòng dân. Lịch sử đã để lại những dấu ấn rõ ràng va được toàn dân thừa nhận về vai trò của đảng cộng sản đưa Việt Nam từ một nước không ai biết đến trở thành một nước độc lập. Đưa Việt Nam qua hai cuộc chiến tranh, thống nhất đất nước."

Tuy nhiên ông đưa ra cảnh báo nguy cơ mà đảng cộng sản đang phải đối diện trong tình hinh mới:

"Tính chính đáng của đảng vẫn còn nhưng nếu từ nay mà đảng không quyết tâm đổi mới như tinh thần đổi mới từ những năm 1980, đổi mới một cách sâu rộng, triệt để hơn nữa, thì sự lãnh đạo của đảng sẽ dần dần mất đi sự tin tưởng trong lòng dân."

"Chỉ khi nào lấy lại sự tin tưởng đó, thì tính chính đáng của đảng mới được khẳng định."

Giải tán hay không?

Nhân nói về vai trò của Đảng cộng sản, thành viên Hội đồng Trung ương của Vusta cũng cho biết quan điểm của mình về việc có nên "giải tán" hay không sự lãnh đạo của đảng đối với trí thức ở Việt Nam.

Trước hết Giáo sư Chu Hảo đưa ra bình luận của mình về tư cách của "đội ngũ trí thức" trong nước những năm qua, dưới hàng chục năm lãnh đạo của đảng.

"Tầng lớp trí thức theo định nghĩa mà tôi hiểu chưa hình thành ở Việt Nam từ sau năm 1954 và sau năm 1975 ở Miền Nam."

"Khả năng độc lập tư duy, khả năng dám bảo vệ chính kiến của mình, khả năng dự báo và tạo ra dư luận lành mạnh trong xã hội chưa có nhiều. Và đó là điều đáng thất vọng."

Giáo sư Hảo cho rằng chưa nhất thiết giải thể sự lãnh đạo của đảng với tầng lớp trí thức ở trong nước và đưa ra điều kiện đi kèm:

"Không nhất thiết. Nếu như đảng cộng sản Việt Nam mở rộng dân chủ và thực sự tôn trọng tự do học thuật, thực sự tạo ra những cơ chế dân chủ để thực sự phát huy sự năng động, sáng tạo tư duy, để có thể bảo vệ được những người có những ý kiến thiểu số, nhưng chưa hẳn đã là sai trong thời điểm hiện tại."

"Rất có thể năm, mười năm, những ý kiến đấy lại là sáng giá. Thế thì những người có ý kiến khác với chính thống, có ý kiến trái ngược, phải tạo điều kiện cho người ta phát biểu.

Giáo sư Chu Hảo nói nhiều kiến nghị của trí thức và các tầng lớp nhân dân chưa được đảng, nhà nước trả lời và đối thoại một cách đàng hoàng, nghiêm túc.

"Và khi ý kiến của người ta chưa được giới cầm quyền thừa nhận, thì được bảo lưu và bảo vệ. Để cho người ta tiếp tục được phát huy tinh thần tự do sáng tạo của mình."

Với điều kiện này, Giáo sư Chu Hảo cho rằng có thể sẽ có giải pháp kép cho cả vị thế, tư cách của tầng lớp trí thức Việt Nam, lẫn sự tồn tại của đảng.

"Trong điều kiện ấy thì một đảng cũng được, hai đảng cũng được. Một đảng cộng sản Việt Nam cũng được nếu mà bảo vệ và tạo điều kiện ấy, thì sẽ tạo được một tầng lớp trí thức."

Cuối cùng, Giáo sư Hảo nhận xét về cách thức ứng xử của lãnh đạo đảng, nhà nước và đặc biệt là chính phủ trong năm qua trước các ý kiến, kiến nghị phản biện của giới trí thức, nhân sỹ trong nước:

"Tôi có một nhận xét chung là những tiếng nói chung của giới tạm gọi là trí thức, những người hoạt động chính trị - xã hội đã nghỉ, các tướng lĩnh..., chưa được chú trọng một cách thật đầy đủ. Đặc biệt chưa có sự đối thoại,"

"Có nhiều ý kiến đã được tiếp thu, nhưng nhiều văn bản chính thức qua các kiến nghị gửi lên trên lại không được trả lời một cách công khai, đàng hoàng và theo cách xã giao. Trong thời gian tới đây "phải có chuyển biến" về sự tiếp thu và đối thoại," Giáo sư nói với BBC.

Nghe ý kiến giáo sư Chu HảoNghe20:00
Chỉnh đốn đảng để tránh 'sụp đổ'?
Công thức Đảng ‘cầm quyền trường tồn’

SAI LẦM VỀ CHÍNH TRỊ HAY KINH TẾ? (BS HỒ HẢI)-
--Tư duy kinh tế nào đã và đang giết chết từng ngành và toàn diện nền kinh tế Việt Nam? Phan Châu Thành

- Khi ông bộ trưởng lòi đuôi nói khoác  —  (Lê Nguyên Hồng).  – Bùi Hoàng Tám: BỘ TRƯỞNG “LỘ HÀNG” ?!(Trần Nhương). - Bộ GTVT giải trình về đề xuất tăng phí lưu hành xe(VTC). - Đề án thu phí giao thông liệu có quá nóng vội? (VOV).  

- Kinh hoàng công nghệ xăng dỏm: CƠ QUAN BẢO VỆ PHÁP LUÂT – NGỰA NGẬM TĂM(Quê choa/PHƯƠNG HÀ). – Pha phụ gia vào xăng dầu: Rất khó kiểm soát (VEF). –Yêu cầu dẹp bỏ tất cả các điểm bán xăng vỉa hè (VEF). - Kinh hoàng “công nghệ” xăng dỏm – Kỳ 3: “Ảo thuật” dầu DO, FO (TN). - Rõ như ban ngày (TN). - Đình chỉ công tác các lái xe rút ruột xăng dầu (SGGP).

- CHỈNH HAY ĐỐN ? (Ngô Minh). “Đảng bây giờ không vì dân vì nước như xưa nữa, mà đa phần đảng viên cầm quyền là quân ăn cắp, quân tham nhũng để vinh thân phì gia đáng nguyền rủa. Cho nên phải ‘chỉnh đốn’ quyết liệt, không khoan nhượng, không xuê xoa mới mong tìm lại uy tín và hình bóng xưa Đảng xưa trong lòng nhân dân”.

- Trần Trung Đạo: Từ “Phạm Văn Đồng” tới “Thành Đô”, hai công hàm bán nước – (ĐCV). – Huỳnh Tâm: Bốn ngày đêm biên giới Trung Quốc-Việt Nam (Thông Luận). Biệt ly ải đầu tổ quốc thân yêu.  

--Cơ sở lịch sử; vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam TS. Cao Đức Thái