Sự thật về Thác Bản Giốc
Mai Thái Lĩnh- Boxitvn
Ảnh 1: Bản đồ huyện Thượng Lang – Cao Bằng thời Pháp thuộc.
Hai chữ Ban Gioc trên bản đồ là “làng” Bản Giốc ở gần thác nước.
Kỳ 1 – AI LÀ CHỦ NHÂN THỰC SỰ CỦA THÁC BẢN GIỐC?
Vào những tháng cuối năm 2011, “Thác Bản Giốc” bỗng
nhiên lại trở thành đề tài hàng đầu của báo chí trong nước. Điều khiến
cho các nhà báo cảm thấy bức xúc là tình trạng mất cân đối giữa hai bên:
trong khi ngành du lịch Trung Quốc thu hút được gần một triệu du khách
hàng năm nhờ vào thắng cảnh này thì về phía Việt Nam, số lượng du khách
đến thăm Thác Bản Giốc chỉ vào khoảng 30 ngàn. Nhiều lý do đã được nêu
ra để lý giải: do cơ sở hạ tầng còn yếu kém, chưa được quan tâm đầu tư
đúng mức, do “Hiệp định hợp tác khai thác tài nguyên du lịch thác Bản
Giốc” chưa được ký kết, v.v. Thậm chí, trên báo Thanh Niên, các phóng viên còn biểu lộ lòng yêu nước bằng cách phê phán các báo phương Tây (như trang mạng News.com.au của Úc hay tạp chí Life
của Mỹ) đã “xâm hại nghiêm trọng chủ quyền lãnh thổ Việt Nam” khi chú
thích ảnh chụp Thác Bản Giốc là “Detian Falls, China” (Thác Đức Thiên,
Trung Quốc)[1].
Vấn đề đặt ra là: tại sao trong khi chưa ký kết “hiệp
định hợp tác”, phía Trung Quốc vẫn có thể tiến hành khai thác du lịch
một cách có hiệu quả không cần đến sự hỗ trợ của phía Việt Nam? Ngược
lại, tại sao phải cần đến một “hiệp định hợp tác” thì Thác Bản Giốc của
nước ta mới có thể “cất cánh”? Hơn thế nữa, tại sao Thác Bản Giốc lại
trở thành Thác Đức Thiên, tại sao một thác nước trước đây được coi là
của riêng Việt Nam nay lại trở thành “thác nước chung” của hai quốc gia?
Trên báo chí hợp pháp (thường được gọi là báo chí “lề phải”), chưa thấy
ai đặt ra những câu hỏi tương tự. Nhưng đó lại là những câu hỏi quan
trọng cần được giải đáp nghiêm túc trước khi trả lời câu hỏi “ai mới
thật sự là kẻ xâm hại nghiêm trọng chủ quyền lãnh thổ Việt Nam?”.
1. Thác Bản Giốc có gì lạ?
Điều gì làm cho Thác Bản Giốc trở thành đặc sắc so với tất cả các thác nước trên toàn cõi Việt Nam? Trong cuốn Thiên nhiên Việt Nam
(ấn bản năm 1977), nhà địa lý học Lê Bá Thảo đã miêu tả Thác Bản Giốc
như sau: “Sông Quây Sơn ở phía bắc Thượng Lang sau khi chảy qua một vùng
đá vôi rộng lớn đến Bản Giốc thì đổ vào khu vực đá phiến tạo thành ba
bậc thác nước chênh nhau đến 34 m. Vào mùa lũ (từ tháng 5 đến tháng 9),
nước từ các hốc ngầm đá vôi ở thượng lưu tuôn đến đổ xuống các bậc tung
bọt nước trắng xóa, làm đoạn thung lũng ở phía dưới thác mở ra rất rộng.
Đứng trên bãi cát ven sườn thung lũng, người ta có cảm tưởng bị vây
quanh bởi những bức tường nước đồ sộ nhưng chúng không hề gây cho chúng
ta cảm giác sợ hãi. Trái lại, phong cảnh lại cực kỳ đẹp đẽ và bình dị” [2].
“Ba bậc thác nước chênh nhau đến 34 m” chính là vẻ đẹp cốt lõi của Thác
Bản Giốc, làm cho nó khác hẳn tất cả các thác nước khác ở nước ta.
Ảnh 2: Toàn cảnh Thác Bản Giốc vào mùa nước cạn.
Bờ nam (hữu ngạn) của sông Quây Sơn là lãnh thổ của Việt Nam. Bờ bắc (tả
ngạn) ngày nay thuộc lãnh thổ của Trung Quốc.
Nếu nhìn một cách toàn diện, Thác Bản Giốc bao gồm
hai phần. Phần thác chính ở phía bắc là “ba bậc thác nước chênh nhau đến
34m” như trên vừa nói – tạm gọi là “thác ba tầng”; phần thác phụ ở phía
nam là “ba dòng thác” đổ từ trên cao xuống tương tự những thác thường
thấy trong khắp cả nước, không có gì đặc sắc. Vào mùa nước lớn, khi nước
chảy tràn trề, người ta có thể nhìn thấy rõ ba dòng thác làm nên thác
phụ; nhưng đến mùa khô, nơi đây chỉ còn các dòng nước teo tóp đổ vào một
vũng nước hẹp. Vì thế có thể nói phần thác chính mới là “linh hồn” của
Thác Bản Giốc. Những hình ảnh ngày xưa thường thấy trên các sách ảnh hay
lịch treo tường thường là ảnh của phần thác chính. Do đó trước đây mỗi
khi nghe nói đến Thác Bản Giốc, ít ai biết đến phần thác phụ. Điều đáng
nói hơn cả là: vẻ đẹp của Thác Bản Giốc – dù là thác chính nói riêng hay
toàn bộ hai phần của thác, chỉ thể hiện một cách trọn vẹn khi được nhìn
ngắm từ chính diện hay từ phía “bờ bên kia”, tức là bờ phía bắc (tả
ngạn sông Quây Sơn). Từ bờ Nam (hữu ngạn), chúng ta không thể nhìn thấy
toàn cảnh của hai phần thác. Nếu chịu khó đi ra tận doi đất ven sông ở
hạ lưu, chúng ta vẫn có thể nhìn thấy “thác ba tầng”, nhưng chỉ có thể
nhìn nghiêng chứ không thể nhìn được chính diện (ảnh 3).
Ảnh 3: Dòng chính của Thác Bản Giốc nhìn từ doi đất ở hữu ngạn thuộc lãnh thổ Việt Nam
Như vậy, không cần phải là chuyên gia về du lịch,
chúng ta cũng có thể thấy ngay được sự thật: ai sở hữu được bờ bắc (tả
ngạn sông Quây Sơn) sẽ nắm được thế thượng phong trong khai thác du lịch
vì từ phía này, người ta có thể nhìn thấy toàn cảnh của thác (kể cả hai
phần chính và phụ), có thể đi ngược dòng sông bằng thuyền bè đến tận
chân thác, thậm chí có thể trèo lên tận đỉnh thác để ngắm cảnh, chụp
ảnh… Trong khi đó, người nắm giữ bờ phía nam không thể giúp du khách
nhìn ngắm tất cả các vẻ đẹp của thác – trừ khi phải nhờ cậy phía bên
kia.
Kể từ khi sở hữu được bờ bắc của sông Quây Sơn, nhà
cầm quyền Trung Quốc đã đưa Thác Bản Giốc vào danh sách các điểm du lịch
với cái tên mới là Đức Thiên (德天 , Detian). Theo lộ trình thông thường,
các du khách đi từ phía Trung Quốc sẽ được chở bằng xe ca đến một địa
điểm ở phía đông-nam của thác. Sau đó du khách sẽ đi bộ một quãng đường
và trên đường đi, họ có thể chụp được các tấm ảnh toàn cảnh đẹp như
tranh vẽ – kể cả phần thác phụ nằm trên lãnh thổ Việt Nam. Du khách cũng
có thể dùng bè để đi đến chân thác.
Ảnh 4: Hình ảnh thơ mộng chụp từ phía Trung Quốc
Ảnh 5: Du khách dùng bè để đi đến chân thác
Một lợi thế khác của bờ bắc là du khách có thể trèo
lên thượng nguồn, mua sắm ở chợ trời biên giới để rồi sau đó trở lại
phía hạ lưu, không cần phải sang bờ phía nam.
Tóm lại, phía Trung Quốc có thể tự mình khai thác du
lịch ở thắng cảnh này. Ngược lại, nếu muốn khai thác du lịch có hiệu
quả, lôi kéo được khách quốc tế, phía Việt Nam buộc phải nhờ vả ông bạn
“16 chữ vàng”, mà đã nhờ vả thì đương nhiên phải chấp nhận các điều kiện
do phía bên kia đặt ra.
Ảnh 6: Thác Bản Giốc: đường lên thượng nguồn từ bờ bắc.
Việc Trung Quốc nắm được ưu thế trong kinh doanh du
lịch ở khu vực Thác Bản Giốc không cần đến Việt Nam đã mặc nhiên bác bỏ
luận điệu của các nhà ngoại giao khi cho rằng “trong việc phân chia, ta
vẫn được phần nhiều hơn vì được toàn bộ phần thác phụ cộng với một nửa
phần thác chính”. Thật ra, cách lập luận này của ông Vũ Dũng (Thứ trưởng
Bộ Ngoại giao) vào năm 2009 chỉ là một sản phẩm của thuật ngụy biện
nhằm lừa dối dư luận. Nếu xem xét Thác Bản Giốc như một thắng cảnh đẹp,
một tài nguyên thiên nhiên thì vấn đề chính không phải là giữ được phần nhiều hơn (toàn bộ thác phụ cộng với một nửa của thác chính), bởi vì phần bị mất đi (nửa thác chính) tuy ít hơn, nhưng cộng với toàn bộ bờ bên trái sông Quây Sơn lại chính là phần đẹp nhất, phần quan trọng nhất
của thắng cảnh. Bài toán chủ quyền không chỉ đơn thuần là một bài toán
cộng trừ như ông Vũ Dũng (và những người lãnh đạo ở phía sau) đã “tính
toán”. Đó là chưa kể đến giá trị của bờ bắc (tả ngạn) sông Quây Sơn xét
về mặt quốc phòng, giá trị mà không có bài toán số học nào có thể lấp
liếm được, như chúng ta sẽ tìm hiểu ở phần sau.
2. Tại sao phải chia một phần Thác Bản Giốc cho Trung Quốc?
Trong một cuộc trả lời phỏng vấn dành cho Thu Uyên (phóng viên của trang mạng VASC Orient) [3] vào đầu năm 2002, ông Lê Công Phụng (lúc đó là Thứ trưởng Bộ Ngoại giao) đã phát biểu như sau:
“Ông LCP: Về thác Bản Giốc, thì đây
là điều rất phức tạp. Chúng tôi cũng rất lạ là trong sách sử của chúng
ta và Trung Quốc từ năm 1960 đến nay, không ai nói thác Bản Giốc có phần
là của Trung Quốc. Ngay Trung Quốc cũng không nói đấy là của Trung
Quốc. Còn đối với chúng ta, thác này đã đi vào sử sách, nhất là sách
giáo khoa của học sinh, thành di tích, điểm du lịch được nhiều người ưa
chuộng. Đây là điều mà chúng tôi rất khó hiểu, bởi lẽ trong công ước
giữa nhà Thanh và Pháp, thác Bản Giốc chỉ thuộc về chúng ta có 1/3 thôi;
và theo thực trạng cột mốc được cắm từ thời nhà Thanh, thì chúng ta
cũng chỉ được 1/3 thác.
VASC Orient: Tức là cột mốc đang tồn tại đã được cắm từ thời Thanh?
Ông LCP: Đúng vậy. Cột mốc đang tồn
tại đã được cắm từ thời Thanh, xác định chỉ có chưa được một nửa thác
Bản Giốc là ở bên phía ta. Theo quy định quốc tế, khi phân giới cắm mốc
thì thác được coi như một dòng sông, một dòng suối. Đã là sông suối thì
đường biên giới đi qua luồng chính, tức là chỗ tàu thuyền đi lại được.
Còn đối với sông suối nơi tàu thuyền không đi lại được, thì đường biên
giới phải đi theo rãnh sâu nhất.
VASC Orient: Chẳng nhẽ tất cả các
khách du lịch, trong đó có những người có trách nhiệm, đi thăm thác Bản
Giốc mà không phát hiện ra cột mốc nằm đó hay sao?
Ông LCP: Cột mốc không nằm sát Bản
Giốc. Khi chúng tôi khảo sát thì mới thấy cột mốc nằm trên một cồn nhỏ ở
giữa suối, cách đấy khoảng mấy trăm thước. Vì vậy nên cũng không mấy ai
quan tâm đến cột mốc ở thác Bản Giốc.
Trước tình hình như vậy, chúng tôi nghĩ rằng trong
đàm phán phải hợp lý, thỏa đáng phù hợp với mặt pháp lý. Chúng ta phải
căn cứ vào những thỏa thuận pháp lý Thanh – Pháp, căn cứ vào biểu đồ,
căn cứ vào cột mốc hiện có mà dân địa phương nói là cột mốc đó từ xưa
đến nay chưa ai thay đổi cả. Cuối cùng, lãnh đạo chúng ta cũng nhất trí
trong tất cả các điều kiện ấy, không thể đòi hỏi thác Bản Giốc phải là
của chúng ta hoàn toàn được. Lẽ ra theo thực tiễn thì chúng ta chỉ được
1/3. Nhưng sau đàm phán, chúng ta và bạn đã thỏa thuận thác Bản Giốc
được chia đôi, mỗi bên được 50%. Hiện nay cả 2 bên đang tiến hành khai
thác du lịch phía bên mình.
Ở chỗ này, nếu nói chúng ta bán đất thì hoàn toàn vô
lý. Pháp lý lẫn thực tiễn đều không cho phép chúng ta giữ chủ quyền trên
toàn bộ thác Bản Giốc” [4].
Tóm lại, theo ông Lê Công Phụng, do phát hiện một cột
mốc “nằm trên một cồn nhỏ ở giữa suối” cách Thác Bản Giốc “khoảng mấy
trăm thước”, cho nên đoàn đàm phán của Việt Nam mới phải tính toán lại
chủ quyền đối với Thác Bản Giốc.
Ảnh 7: Bản đồ khu vực 186 C (vùng tranh chấp ở Cồn Pò Thoong)
Tấm bản đồ 186 C về khu vực tranh chấp cồn Pò Thoong được công bố trên báo Diễn đàn
của Việt kiều tại Pháp vào năm 2002 (xem ảnh 7). Được giới thiệu là
“tài liệu mật” rò rỉ từ Thường trực Bộ Chính trị ĐCSVN, tài liệu này
nhằm giải thích lý do tranh chấp giữa hai bên. Vì “phát hiện” ra cột mốc
53 cho nên dựa theo “luật pháp quốc tế”, đường biên giới phải chạy ở
phía nam cồn Pò Thoong dựa vào trung tuyến của dòng chảy chính và như
thế, toàn bộ cồn Pò Thoong phải thuộc về Trung Quốc; phía Việt Nam chỉ
được 1 phần 3 của thác chính.
Theo giải thích chính thức đăng trên Tạp chí Cộng sản
thì sau nhiều lần đàm phán gay go, hai bên đã đạt thỏa thuận: “Đường
biên giới đi từ mốc 53 (cũ) lên cồn Pò Thoong rồi đến điểm giữa của mặt
thác chính. Như vậy, toàn bộ thác phụ và 1/2 thác chính quy thuộc Việt
Nam. Hai bên cũng thoả thuận sẽ bàn bạc việc hợp tác phát triển tiềm
năng du lịch tại Thác Bản Giốc” [5].
Nhìn vào tấm bản đồ do Bộ Ngoại giao Việt Nam công bố
(ảnh 8), chúng ta thấy đường biên giới được vạch từ cột mốc số 835 (là
cột mốc mới thay cho cột mốc 53 trước đây) đi qua cồn Pò Thoong (trong
ảnh ghi là cồn Pò Đon) đến điểm giữa của thác chính (thác ba
tầng) và sau đó đường biên giới chạy theo trung tuyến của dòng sông Quây
Sơn. Để giải quyết tranh chấp theo cách phân chia phức tạp đó, từ cột
mốc 835 còn sinh ra thêm nhiều cột mốc phụ: cột mốc phụ 835/1 nằm sát bờ
sông, cột mốc phụ 835/2 nằm trên cồn Pò Thoong và hai cột mốc phụ ở hạ
lưu: 836 (1) nằm ở tả ngạn trên lãnh thổ Trung Quốc và 836 (2) nằm trên
doi đất thuộc lãnh thổ Việt Nam (giữa thác chính và thác phụ).
Ảnh 8: Sơ đồ Thác Bản Giốc và đường biên giới mới
Nhưng tại sao cồn Pò Thoong lại bị chia cắt theo công
thức “1 phần 4 thuộc về Việt Nam, 3 phần 4 thuộc về Trung Quốc”? Ông
Nguyễn Hồng Thao, Phó giáo sư Tiến sĩ, thành viên đoàn đàm phán, giải
thích như sau: “Tại khu vực thác Bản Giốc, theo quy định của Hiệp ước
1999, luật pháp và thông lệ quốc tế, đường biên giới đi theo trung tuyến
dòng chảy phía Nam cồn Pò Thoong, hai bên đã điều chỉnh đường biên giới
đi qua cồn Pò Thoong, qua dấu tích trạm thủy văn xây dựng những năm
1960, quy thuộc 1/4 cồn, 1/2 thác chính và toàn bộ thác cao cho Việt
Nam” [6].
Điều đó có nghĩa là: đáng lẽ “theo quy định của Hiệp
ước 1999, luật pháp và thông lệ quốc tế” thì cồn Pò Thoong (rộng khoảng
2,6 hec-ta) hoàn toàn thuộc về Trung Quốc, nhưng do “ta đã đấu tranh
quyết liệt và bạn đã nhân nhượng”, cho nên hai bên mới điều chỉnh đường
biên giới để Việt Nam còn sở hữu được 1 phần 4 cồn. Nhưng điều kỳ lạ là
trên cồn Pò Thong còn có “dấu tích Trạm thủy văn xây dựng vào những năm
1960”. Trạm thủy văn này do ai xây dựng; kẻ xây dựng đó là kẻ lấn chiếm
hay là kẻ sở hữu cồn Pò Thong? Không thấy ai giải thích rõ điều này.
Ảnh 9: Cách phân chia lại Thác Bản Giốc
Có một chi tiết cho thấy cách tư duy và lập luận rất
kỳ lạ của các nhà ngoại giao Việt Nam: phần thác chính (ba tầng) được
gọi là “thác thấp”, phần thác phụ (ba dòng) lại được gọi là “thác cao”.
Độc giả có thể nhìn vào ảnh 9 để thấy giữa “thác cao” ở phía trái và
“thác thấp” ở phía bên phải, bên nào cao hơn bên nào?
3. Ai là chủ nhân thật sự của Thác Bản Giốc?
Như trên đã dẫn, ngay cả ông Lê Công Phụng cũng cảm
thấy khó hiểu: “Chúng tôi cũng rất lạ là trong sách sử của chúng ta và
Trung Quốc từ năm 1960 đến nay, không ai nói thác Bản Giốc có phần là
của Trung Quốc. Ngay Trung Quốc cũng không nói đấy là của Trung Quốc”.
Điều làm chúng ta ngạc nhiên là nếu thật sự cảm thấy “khó hiểu”, tại sao
các nhà ngoại giao lại không tham khảo ý kiến của giới trí thức?
Nếu xét về tài liệu thì chúng ta hoàn toàn có đủ cơ sở để chứng minh toàn bộ Thác Bản Giốc là của Việt Nam. Chỉ xin dẫn chứng một số tài liệu sau đây:
1) Trước hết là tài liệu của nhà địa lý học Lê Bá Thảo. Trong cuốn sách Thiên nhiên Việt Nam
đã dẫn (ấn bản 1977), tại trang 78, có đăng tấm ảnh chụp cảnh Thác Bản
Giốc nhưng chỉ chụp thác chính, tức thác ba tầng (xem ảnh 10).
Ảnh 10: Ảnh Thác Bản Giốc in trong sách của ông Lê Bá Thảo
Điều đáng chú ý là dòng ghi chú bên dưới: “Trên sông
Quây Sơn ở ngay biên giới”. Nhìn vào tấm ảnh, chúng ta thấy ảnh được
chụp từ một doi đất nằm ở hạ lưu của thác chính phía bên bờ bắc (tả ngạn
sông Quây Sơn). Đây chính là bằng chứng cho thấy ở tả ngạn của dòng
sông phía dưới chân thác chính vẫn có một phần đất thuộc lãnh thổ Việt
Nam. Ngày nay phần đất này đã chính thức bị cắt cho phía Trung Quốc cho
nên người Việt không còn có thể đứng trên lãnh thổ của mình để chụp
những tấm ảnh tương tự.
Ảnh 11: Bản đồ Miền Đông Bắc (Lê Bá Thảo)
Cũng trong cuốn sách nói trên, có một bản đồ “Miền
Đông-Bắc” đăng ở trang 41 (ảnh 11). Nhìn vào tấm bản đồ này, chúng ta
thấy địa điểm Thác Bản Giốc nằm trong nội địa nước ta. Mặc dù đây chỉ là
một tấm bản đồ vẽ tay, nhưng một khi tác giả (vốn là một nhà địa lý học
nổi tiếng của miền Bắc) đã dám ghi vị trí của thác nước như thế, chắc
hẳn ông phải dựa vào tài liệu địa lý chính xác cùng với sự kiểm tra thực
địa. Vì vậy, có thể coi đây là một tài liệu đáng tin cậy.
2) Tác giả Trương Nhân Tuấn ở hải ngoại tìm được một cuốn sách xuất bản năm 1895 có tên là Au Tonkin et sur la frontière du Kwang-si (Ở Bắc Kỳ và trên vùng biên giới Quảng Tây) của Thiếu tá Famin – Phó Chủ nhiệm Ủy ban cắm mốc biên giới Trung-Việt năm 1894 [7]. Tại trang 12 và 13 có đoạn viết về Thác Bản Giốc:
“Trong phần phía Bắc (của khu quân sự thứ hai, Deuxième Territoire) [8],
dòng sông xinh đẹp mang tên Qui-Thuận chảy ngang qua đó theo hướng Phủ
Trùng Khánh. Đây là một phụ lưu trực tiếp của sông Tây Giang (Si-Kiang).
Dòng sông này rộng 60 m, đi vào đất Bắc Kỳ bằng cửa Ai Lung và ra khỏi
nơi đây (để vào đất Trung Hoa) tại một điểm gần đồn Trung Hoa có tên
Nam-Ton, sau khi đã tưới một thung lũng rộng lớn cực kỳ phì nhiêu.
Hai ki-lô-mét trước khi rời đất Bắc Kỳ, dòng sông
vượt qua một ghềnh đá và làm thành một thác nước tuyệt đẹp cao 40 m. Cột
nước khổng lồ rơi ầm ầm xuống một bồn nước thứ nhất, từ đó nó nảy lên
thành những chùm tia nước sủi bọt trên những bậc thang đá vôi nhẵn bóng.
Vào mùa mưa, thác nước này trưng ra một dáng vẻ tuyệt vời, tiếng động
của thác nước có thể nghe được từ xa và dội vào những vách núi nghe như
tiếng sấm, trong khi những đám mây hơi nước hình thành ở vùng lân cận và
tan ra thành một đám mưa nhỏ thật sự”.
Ảnh 12: Trích đoạn trang 12 – sách của Famin: sông Quây Sơn đợc ghi là Qui-Thuan
Trong đoạn văn này, cần chú ý đến câu: “Hai ki-lô-mét
trước khi rời đất Bắc Kỳ, dòng sông vượt qua một ghềnh đá và làm thành
một thác nước tuyệt đẹp cao 40 m”. Câu này cho thấy “thác nước tuyệt
đẹp” (tức Thác Bản Giốc) cách điểm dòng sông Qui Thuận (tức sông Quây
Sơn) rời lãnh thổ Việt Nam khoảng 2 km. Nói cách khác, ở bờ trái (tả
ngạn) của sông, có một dải đất dài khoảng 2 km thuộc lãnh thổ Việt Nam.
Như thế trong khoảng 2 km tính từ Thác Bản Giốc, đường biên giới không
thể là trung tuyến của dòng sông như “cách thức phân giới” mà các nhà
ngoại giao của hai nước đã “sáng tạo” ra dựa theo Hiệp ước 1999.
Một điều đáng chú ý khác trong đoạn văn này: tên sông
được ghi là Qui-Thuan (Qui-Thuận). Trong bài viết “Biên Giới Việt Nam:
vùng tiếp giáp tỉnh Quảng Tây”, dựa trên tài liệu của nhà Thanh, ông
Trương Nhân Tuấn cho biết sông Long (tức Tả Giang) có một phụ lưu tên là
sông Qui Thuận và ở sát biên giới Việt Nam có một châu tên là Châu Qui
Thuận 歸順州 [9]. Điều này phù
hợp với Đại Nam Nhất Thống Chí, vì sách này cho biết giáp với Phủ Trùng
Khánh về phía bắc là “châu Qui Thuận thuộc phủ Trấn Yên nước Thanh” [10].
Chúng ta có thể phỏng đoán: tên của dòng sông bắt nguồn từ tên của địa
phương (châu Qui Thuận) – nơi phát nguyên của sông. Trong các bản đồ cũ,
tên phiên âm la-tinh của sông Quây Sơn là Kouei Chouan; nhưng trong các
tài liệu của Trung Quốc ngày nay, tên của dòng sông Quây Sơn là
Guichun, 歸春河, đọc theo âm Hán-Việt là “Qui Xuân hà”.
3) Trong số các bưu ảnh do nhà nhiếp ảnh Pierre
Dieulefils chụp, chúng ta tìm thấy tấm ảnh mang số 832. Tấm ảnh này được
ghi chú như sau: “TONKIN – Région de Cao-Bang – Cascade de Ban-Giot –
Passage du gué par une compaghie de tirailleurs tonkinois” (BẮC KỲ –
Vùng Cao Bằng – Thác Bản Giốc – Một đại đội lính bản xứ Bắc Kỳ lội qua
sông).
Ảnh 13: Bưu ảnh 832 của Pierre Dieulefils:
Thác Bản Giốc – Một đại đội lính bản xứ Bắc Kỳ lội qua sông.
Nhìn vào tấm bưu ảnh (ảnh 13), chúng ta thấy những
người lính Việt dưới sự chỉ huy của một người Pháp đang lội qua sông từ
phía bên kia (tả ngạn) vào mùa nước cạn. Thác trong ảnh là thác chính ba
tầng chứ không phải thác phụ ba dòng. Điều này chứng minh bờ phía bắc
(tả ngạn sông Quây Sơn) ngay dưới chân thác là đất của Bắc Kỳ (Việt Nam)
chứ không phải đất của Trung Quốc, vì thế chỉ huy người Pháp và binh
lính người bản xứ mới có thể đi tuần tra bên kia bờ sông và từ bên đó
trở về.
3) Trong bài viết “Tấc đất tấc vàng” được công bố vào năm 2005 [11],
ông Hàn Vĩnh Diệp – một đảng viên ĐCS, cán bộ hưu trí, người đã từng
nhiều năm công tác ở vùng Cao Bằng trước năm 1975, kể lại:
“Năm 1965 chúng tôi được tham gia đoàn khảo sát thực
tế để biên soạn sách giáo khoa – Tập đọc cấp I của Khu giáo dục Khu tự
trị Việt Bắc. Hai khu giáo dục ngoài nhiệm vụ biên soạn sách giáo khoa
vở lòng – cấp I tiếng Thái, Mèo, Tày – Nùng; còn phải soạn cả sách giáo
khoa Tập đọc tiếng Việt. Một trong những điểm khảo sát đợt ấy là Kênh Copáo và thác Bản Giốc
thuộc huyện Trùng Khánh tỉnh Cao Bằng. Kênh Copáo lấy nguồn nước từ một
đầm trũng bên kia biên giới Trung Quốc (huyện Tỉnh Tây, Quảng Tây) cho
các cánh đồng phía Bắc huyện Trùng Khánh. (…) Đến thác Bản Giốc, chúng
tôi sang cả bên bờ Bắc sông Quây Sơn, vào sâu hơn một cây số vẫn là làng
bản dân ta”.
4) Trong bài báo đăng trên Vietnam Net đã
được trích dẫn, Tiến sĩ Nguyễn Hồng Thao – thành viên đoàn đàm phán, đã
tiết lộ: trên cồn Pò Thoong vẫn còn “dấu tích trạm thủy văn xây dựng
những năm 1960”.
Ảnh 14: Cột mốc 53 cũ (bên trái) nằm cạnh cột mốc 835 mới (bên phải)
Nếu xem lại “bị vong lục” (hay còn gọi là giác thư, memorandum)
năm 1979 của Bộ Ngoại giao Việt Nam, chúng ta thấy có đoạn: “Tại khu
vực mốc 53 (xã Đàm Thủy, huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng) trên sông Quy
Thuận có thác Bản Giốc, từ lâu là của Việt Nam và chính quyền Bắc Kinh
cũng đã công nhận sự thật đó. Ngày 29 tháng 2 năm 1976, phía Trung Quốc
đã huy động trên 2.000 người, kể cả lực lượng vũ trang lập thành hàng
rào bố phòng dày đặc bao quanh toàn bộ khu vực thác Bản Giốc thuộc lãnh
thổ Việt Nam, cho công nhân cấp tốc xây dựng một đập kiên cố bằng
bê-tông cốt sắt ngang qua nhánh sông biên giới, làm việc đã rồi, xâm
phạm lãnh thổ Việt Nam trên sông và ở cồn Pò Thoong và ngang nhiên nhận
cồn này là của Trung Quốc” [12].
Như vậy, trạm thủy văn này rõ ràng là do phía Việt
Nam xây dựng, bởi vì trước năm 1976, cồn Pò Thoong vẫn còn thuộc về lãnh
thổ Việt Nam và “chính quyền Bắc Kinh cũng đã công nhận sự thật đó”.
Đây chính là một bằng chứng hùng hồn về chủ quyền của Việt Nam đối với
cồn Pò Thoong.
Ảnh 15: Cột mốc phụ 835-1 nằm đối diện với cồn Pò Thoong
Việc Trung Quốc dùng vũ lực xâm chiếm cồn Pò Thoong
vào năm 1976 và phá hủy trạm thủy văn ở nơi đó không thể che lấp được sự
thật: trước đó Việt Nam là chủ sở hữu của cồn này, và đương nhiên là
chủ sở hữu của toàn bộ Thác Bản Giốc. Toàn bộ hồ sơ về việc thành lập và
quá trình hoạt động của trạm thủy văn chính là một bằng chứng về chủ
quyền của Việt Nam. Điều này chứng tỏ cột mốc 53 nằm sai vị trí, và việc
nó bị dời đến địa điểm hiện nay là do phía Trung Quốc thực hiện sau khi
đã chiếm cồn Pò Thoong.
Ngược lại, nếu khẳng định như ông Lê Công Phụng rằng
cột mốc 53 đã tồn tại nơi đó (trước mặt cồn Pò Thoong) từ khi ký hiệp
định Pháp-Thanh thì kẻ xâm chiếm cồn Pò Thoong, vi phạm hiệp định
Pháp-Thanh chính là chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa khi cho xây dựng
trạm thủy văn vào thập niên 1960. Khi công bố điều này, không lẽ ông Lê
Công Phụng muốn chuẩn bị cho tình huống Đảng cộng sản Việt Nam sẽ công
khai xin lỗi Đảng cộng sản Trung Quốc về việc xâm chiếm cồn Pò Thoong
vào thập niên 1960?
Tóm lại, từ chỗ là một thác nước hoàn toàn thuộc chủ
quyền của Việt Nam, sau hiệp ước 1999 một phần thác chính lại trở thành
sở hữu của Trung Quốc. Từ chỗ toàn bộ bờ phía bắc tính từ phía trên thác
cho đến tận chân thác đều là của Việt Nam, ngày nay toàn bộ bờ bắc –
tính từ cột mốc 835 mới cho đến hạ lưu, lại nằm trong lãnh thổ Trung
Quốc. Sự thay đổi kỳ quặc này nhất định là có liên quan đến cái cột mốc
số 53 gây bất ngờ nói trên.
Để hiểu rõ sự thật, chúng ta cần tìm hiểu cột mốc số 53, đúng hơn là vị trí của cột mốc 53.
Phải chăng nó vẫn nằm ở vị trí đó từ khi có hiệp định Pháp-Thanh như
các vị chức sắc Bộ Ngoại giao nước ta vẫn khăng khăng khẳng định? Hay nó
là một thứ “cột mốc có chân” có thể di chuyển từ nơi này sang nơi khác
theo thời gian?
4. Đâu là vị trí thật sự của cột mốc số 53?
Ảnh 16: Bản đồ Sông Quây Sơn
Nhìn vào tấm bản đồ trích từ Bản đồ giao thông năm 2004
(ảnh 16), chúng ta thấy dòng chính của sông Quây Sơn chảy vào lãnh thổ
Việt Nam tại một điểm gần cửa khẩu Pò Peo và rời lãnh thổ nước ta tại
một điểm gần cửa khẩu Lý Vạn. Điều đáng chú ý là tại một điểm ở gần Thác Bản Giốc, dòng sông lại trở thành đường biên giới (có nghĩa là trung tuyến của dòng sông chính là đường biên giới). Điểm đó
có liên quan đến cột mốc số 53, vì thế cột mốc này là căn cứ chủ yếu để
xác định chủ quyền đối với Thác Bản Giốc. Nói cách khác, nếu cột mốc
này bị dời đến một vị trí khác thì chủ quyền của Việt Nam đối với Thác
Bản Giốc sẽ bị ảnh hưởng.
Trong khi sưu tầm tài liệu về Thác Bản Giốc, tác giả Trương Nhân Tuấn đã tìm được một số chứng cứ quan trọng liên quan đến vị trí của cột mốc số 53 [13]:
Ảnh 17: Trích biên bản Pháp–Thanh 19-6-1894
- Trước hết là biên bản Pháp-Thanh ký ngày 19-6-1894
trong đó xác định: cột mốc số 53 có tên là Pan-Ngô (Bách-Nga Khẩu百峨口 ),
được cắm “ bên lề một con đường, ở phía Tây-Nam và trên phần nối dài của
một khu rừng nhỏ” (Au bord du chemin et au SO et sur le prolongement
d’un petit bois). Cột mốc số 54 có tên là Lung Trang (Lũng Tằng Sơn 隴曾山)
được đặt tại vị trí “giữa chân của các núi đá và ranh giới của các
ruộng lúa phía trước mặt Ban Mong” (Entre le pied des rochers et la
limite des cultures en face Ban-Mong).
- Cuốn “Nhật Ký của Trung Úy Détrie về đoạn biên giới
từ Lũng-Ban đến Ðèo-Lương, nhân dịp đảm nhận việc cắm mốc (28-6-1894)”,
trong đó có một đoạn xác định vị trí của các cột mốc, được trích dẫn
như sau: “Après la porte de Dốc-Khánh la frontière est tracée à
l’intérieur du massif rocheux, laissant au Tonkin de petit cirques peu
importants débouchant dans Lung-Piac, près les deux cirques
difficilement accessibles de Lung-Deng et Lung-Moi que traversent les
chemins conduisant à Thin-Thang par Ai-Thin-Thap (56) et Lung-Moi (55)
jusqu’à l’abornement, les habitants de Lung-Deng et Lung-Moi payaient
l’impôt aux Chinois. La frontière regagne ensuite le pied des rochers en
face du village de Ban-Mong (54) longe le pied de ces rochers et au
pied du blockhaus chinois de Pia-Mu, suit la lisière d’un petit bois et
coupe le chemin de Hang-Dong-Quan (53) pour atteindre la rivière qu’elle
suivra jusqu’à Ly-Ban. Le chemin qui de la borne 53 conduit à Dốc-Khánh
(57) à travers de très belles rizières devra être l’objet d’une
surveillance constante. (…) A partir de la belle cascade de 50m qui se
trouve un peu en aval de la borne 53, le sông Qui-Xuân coule resserré
entre des mamelons élevés” (Đoạn văn này sẽ được dịch ở phần sau).
Câu hỏi đặt ra là: cột mốc 53 nằm ở thượng lưu hay hạ lưu của thác?
Theo suy luận của ông Trương Nhân Tuấn thì “cột mốc chỉ có thể ở phía
hạ lưu của thác Bản Giốc”. Thế nhưng điều này lại mâu thuẫn với ý kiến
của trung úy Détrie vì ông này ghi nhận thác nước “nằm cách một chút về
phía hạ lưu của cột mốc 53” (qui se trouve un peu en aval de la borne
53), nghĩa là “cột mốc nằm nhích một chút về phía thượng lưu của thác
nước”.
- Về bản đồ: có một tấm bản đồ tìm được trong một thư
khố ở Pháp liên quan đến vùng này (xem ảnh 18). Theo ghi chú của tác
giả, đây là bản đồ có tỷ lệ 1/50.000 do Nha địa dư Đông Dương (Service
géographique de l’Indochine) thực hiện. Thật ra, nếu so sánh tấm bản đồ
này với các bản đồ của miền Nam Việt Nam phát hành trước năm 1975, chúng
ta có thể thấy rõ đây không phải là bản đồ tỷ lệ 1/50.000.
Để độc giả dễ phân biệt, tôi đã trích đoạn và phóng
to một phần nhỏ của bản đồ và xoay bản đồ cho đúng hướng bắc-nam (ảnh
19). Chúng ta có thể nhận thấy: từ cột mốc 54 (B.54) phía tây-bắc đến
cột mốc 53 (B.53, chữ viết tắt của borne 53) phía đông-nam, có
một dải đất ven sông nằm trong lãnh thổ Việt Nam. Điều này giải thích lý
do tại sao trước đây người Việt có thể qua lại giữa hai bờ sông một
cách dễ dàng. Ngoài ra, còn có một chi tiết khiến chúng ta có thể bác bỏ
ý kiến của ông Lê Công Phụng cho rằng “cột mốc nằm trên một cồn giữa
suối cách thác vài trăm mét”. Trên tấm bản đồ này, cột mốc 53 (B.53)
hoàn toàn nằm trên bờ trái (tả ngạn của sông Quây Sơn), không liên quan
gì đến một “cồn” nào đó trên sông Quây Sơn. Tấm bản đồ này cũng cho thấy
có một đồn của Trung Quốc (Fort Chinois) nằm trên đỉnh núi.
Ảnh 18: Bản đồ SGI do tác giả Trương Nhân Tuấn công bố
Ảnh 19: Trích đoạn bản đồ SGI – khu vực Thác Bản Giốc
Nhược điểm của tấm bản đồ này là thiếu các vòng cao
độ (contour lines, courbes de niveau) cũng như các tọa độ địa lý cần
thiết để xác định một cách chính xác vị trí của cột mốc. Mặt khác, nó
cũng không ghi rõ vị trí của Thác Bản Giốc, cho nên rất khó xác định vị
trí của cột mốc số 53.
Thật ra, có một tấm bản đồ có thể giúp chúng ta tìm
hiểu đường đi của biên giới từ cột mốc 57 cho đến cột mốc 53. Đó là tờ
bản đồ địa hình (topographic map) mang tên Trung Khanh Phu, sheet 6354-4 được tìm thấy ở Thư viện của Đại học Texas ở Austin (The University of Texas at Austin) [14]. Tờ bản đồ này (ảnh 20) có tỷ lệ 1/50000, do quân đội Hoa Kỳ in vào năm 1965, dựa vào thông tin thu thập được vào năm 1964.
Ảnh 20: Trích bản đồ Trùng Khánh Phủ – sheet 6354-4 (U.S. Army Map Service)
Làm thế nào mà quân đội Hoa Kỳ có được tờ bản đồ này?
Căn cứ vào ghi chú trên tờ bản đồ, chúng ta có thế ước đoán bản đồ này
được biên soạn dựa trên dữ liệu của Nha Địa dư Đông dương (Service
géographique de l’Indochine) trước kia và cả trên những thông tin do
chính quân đội Hoa Kỳ thu thập được.
Ngoài ra, còn có một tờ bản đồ mang tên Trùng Khánh, số hiệu 6354-IV
do Cục bản đồ thuộc Bộ Tổng tham mưu Quân đội Nhân dân Việt Nam in năm
1980, rất giống với tờ bản đồ nói trên. Tờ bản đồ này nằm trong Bộ sưu
tập Bản đồ Việt Nam (Vietnam Archive Map Collection) do Đại học Kỹ Thuật
Texas (Texas Tech University) sưu tầm và công bố [15].
Tờ bản đồ này được “in lần thứ hai” (1980) dựa theo bản đồ 1/50.000 in
năm 1976 đã được “chỉnh lý bổ sung thực địa vào năm 1979”. Chúng ta có
thể phỏng đoán tờ bản đồ này được biên soạn dựa vào bản đồ Trung Khanh Phu, sheet 6354-4
của quân đội Hoa Kỳ, vì sau ngày 30-4-1975 quân đội miền Bắc đã tiếp
quản toàn bộ kho bản đồ lưu trữ tại Nha Địa dư Quốc gia ở Đà Lạt.
Cần lưu ý là bản đồ này được in lần thứ nhất vào năm
1976 – cùng thời điểm với việc Trung Quốc tấn công cồn Pò Thoong, có lẽ
vì thế trên bản đồ có ghi dòng chữ “quốc giới chưa xác định (vẽ sơ
lược)”. Để độc giả dễ theo dõi, tôi trích bản đồ Trùng Khánh 6543-IV và phóng lớn thành hai tấm: từ mốc 58 đến mốc 54 (ảnh 21) và từ mốc 54 đến mốc 53 (ảnh 22).
Ảnh 21: Trích bản đồ Trùng Khánh 6354-IV (QĐNDVN) - từ mốc 58 đến mốc 54
Dựa vào bản đồ, chúng ta có thể thấy rõ đường biên
giới từ cột mốc 57 (M. 57) đến cột mốc 55 (M.55) đúng như Détrie mô tả:
“Sau cửa Dốc-Khánh, đường biên giới được vạch trong lòng dãy núi đá, để
lại cho Bắc Kỳ các thung lũng hẹp ít quan trọng mở ra phía Lung-Piac (Lũng Phiắc). (Đường biên giới) chạy gần hai thung lũng rất khó thâm nhập là Lung-Deng (Lung Den) và Lung-Moi (Lung Noi); băng ngang qua các thung lũng này là những con đường dẫn đến Thin-Thang (T’ien-teng) qua ngõ Ai-Thin-Thap (mốc 56) và Lung-Moi (Lung Noi, mốc 55) đến tận vùng cắm mốc. Người dân của Lung-Deng (Lung Den) và Lung-Moi (Lung Noi) đóng thuế cho người Trung Hoa” [16].
Ảnh 22: Trích bản đồ Trùng Khánh 6354-IV (QĐNDVN) - từ mốc 54 đến mốc 53
Détrie viết tiếp: “Tiếp đó, đường biên giới trở lại chân các núi đá trước mặt làng Ban-Mong (Bản Mom,
mốc 54), chạy dọc theo chân của các núi đá ấy và dưới chân của đồn
Pia-Mu của Trung Hoa, chạy dọc theo bìa của một khu rừng nhỏ và cắt con
đường Hang-Dong-Quan (mốc 53) để đi đến dòng sông – dòng sông mà đường
biên giới chạy xuôi theo cho đến tận Ly-Ban (Lý Vạn). Con đường
đi từ mốc 53 dẫn đến Dốc-Khánh (mốc 57) đi ngang qua những ruộng lúa
xinh đẹp sắp đến phải được giám sát thường xuyên. (…) Từ thác nước đẹp
cao 50 m – nằm nhích một chút về phía hạ lưu của cột mốc 53, sông
Qui-Xuân [17] chảy thu hẹp lại giữa những ngọn đồi cao”.
Nhìn vào bản đồ, chúng ta thấy rõ con đường đi từ mốc
53 ở phía đông-nam đến mốc 57 ở phía tây-bắc “đi ngang qua những ruộng
lúa xinh đẹp”. Con đường này chạy dưới chân các dãy núi đá, men theo các
thung lũng, có ý nghĩa quan trọng về mặt quốc phòng; vì thế Détrie cho
rằng “sắp đến cần phải canh phòng thường xuyên”. Chúng ta cũng có thể
thấy rõ đường biên giới cắt ngang “con đường Hang-Dong-Quan” (le chemin
de Hang-Dong-Quan) tại cột mốc số 53. Sau khi vượt qua biên giới ở mốc
53 gần Thác Bản Giốc, con đường Hang-Dong-Quan chạy men bờ sông (tả ngạn
sông Quây Sơn), trên phần đất thuộc lãnh thổ Trung Hoa. Vào thời kỳ đó
(cuối thế kỷ 19) và có thể mãi cho đến năm 1979 (là lúc phát hành tờ bản
đồ Trùng Khánh 6354-IV của QĐNDVN), con đường đó chỉ là đường đất hoặc đường mòn.
Ảnh 23: Dải đất dưới chân thác ở tả ngạn thuộc lãnh thổ VN
Có thể nói hai tờ bản đồ 6354-4 mang tên Trùng Khánh
Phủ và Trùng Khánh hoàn toàn ăn khớp với những gì trung úy Détrie đã mô
tả trong nhật ký. Cả hai tờ bản đồ này cũng cho thấy thác nước “nằm
nhích một chút về phía hạ lưu của cột mốc 53”. Điều đó có nghĩa là cột
mốc “nằm nhích một chút về phía thượng lưu của thác”, nhưng không nằm
sát bờ sông. Từ cột mốc 53, đường biên giới chạy theo hướng tây bắc-đông
nam dựa theo đường rãnh giữa thác nước và ngọn đồi tiếp giáp, cắt một diện tích đất ở phía dưới chân thác cho phía Việt Nam trước khi nhập vào đường trung tuyến của dòng sông (xem ảnh 23).
Như vậy, toàn bộ thác Bản Giốc đều thuộc về Việt Nam,
toàn bộ dải đất chạy dài từ dưới chân thác lên đến cột mốc 53, dọc theo
chân dãy núi đá cho đến tận cột mốc 54 cũng thuộc phía Việt Nam. Điều
này giúp chúng ta lý giải được tại sao toán lính người Việt dưới quyền
chỉ huy của một người Pháp lại có thể đi tuần tra từ bên kia sông và
quay trở về bờ bên này trong mùa nước cạn. Rõ ràng toán lính này đã tuần
tra trên con đường mòn ở phía tả ngạn mà Détrie đã nhắc đến, đi từ phía
trên thác để xuống chân thác, lội sông trở về phía hữu ngạn của sông
Quây Sơn (xem bưu ảnh số 832 của P. Dieulefils). Cũng nhờ đứng trên mảnh
đất này, nhà nhiếp ảnh mới chụp được tấm ảnh về Thác Bản Giốc được đăng
trong cuốn sách của nhà địa lý học Lê Bá Thảo (ấn bản năm 1977). Ngày
nay, chúng ta không thể đứng trên lãnh thổ Việt Nam để chụp được một tấm
ảnh tương tự, bởi vì dải đất này đã bị cắt cho phía Trung Quốc.
Ảnh 24: Thác Bản Giốc nhìn từ phía Việt Nam. Bờ bắc (tả ngạn) là những núi cao chót vót.
Mặt khác, đường biên giới từ mốc 54 đến mốc 53 chạy
dọc theo chân của dãy núi đá vôi. Với địa thế hiểm trở như ở vùng này
(xem ảnh 24), cho dù phía Trung Quốc có thể đóng đồn ở trên núi cao
(trong bản đồ của Hoa Kỳ ghi chữ fort, trong bản đồ của Việt Nam in chữ đồn),
quân đội của họ cũng không thể xâm nhập vào các thung lũng bên dưới.
Thế nhưng, tình hình hoàn toàn sẽ đổi khác nếu phía Trung Quốc đặt được
một đầu cầu xuống vùng thung lũng bên dưới. Đầu cầu đó giúp họ có thể
tấn công bất cứ điểm nào ở những thung lũng dọc sông Quây Sơn, với sự
yểm trợ của pháo binh đặt trên những điểm cao. Điều đó giải thích được
nguyên do tại sao phía Trung Quốc từ lâu đã có âm mưu chiếm cồn Pò
Thoong, một cồn có diện tích khoảng 2,6 hec-ta nằm ngay phía trên thác.
(Còn tiếp)
Đà Lạt, mùa xuân năm Nhâm Thìn, 9-2-2012,
M.T.L.
Tài liệu tham khảo:
[1] Bản Giốc chờ ngày cất cánh, Thanh Niên 23/10/2011:
[2] Lê Bá Thảo, Thiên nhiên Việt Nam, NXB Khoa học và kỹ thuật, Hà nội 1977, tr. 43-44.
[3] VASC Orient chính là tiền thân của trang mạng VietNamNet hiện nay
[4] “Thứ trưởng Ngoại giao
Lê Công Phụng trả lời phỏng vấn của VASC Orient chiều 28/1/2002”. Mặc
dù đã bị bóc gỡ, bài phỏng vấn này vẫn được lưu truyền trên mạng
Internet trong suốt một thập niên qua.
[5] Nguyễn Trường Giang, “Hoàn thành công tác phân giới cắm mốc biên giới đất liền Việt Nam và Trung Quốc”, Tạp chí cộng sản, 27/2/2009:
[6] Nguyễn Hồng Thao, “Việt-Trung và đường biên giới pháp lý, công bằng, hữu nghị”, Vietnam Net 02/01/2009: http://vnn.vietnamnet.vn/chinhtri/2009/01/821775/
Ông Phó giáo sư Tiến sĩ này về sau thăng chức Phó Chủ
nhiệm Ủy ban Biên giới Quốc gia thuộc Bộ Ngoại giao và gần đây, được bổ
nhiệm làm đại sứ Việt Nam tại Malaysia.
[7] Au Tonkin et sur la frontière du Kwang-si, par le Commandant Famin,
Vice-Président de la Commission d’Abornement des Frontières
Sino-Annamites en 1894, Paris, Auguste Challamel, Editeur, Librairie
Coloniale, 1895. Ảnh chụp lại hai trang 12 và 13 đã được công bố trong
“Thư ngỏ của nhà khoa học Thái Văn Cầu gửi PGS TS Nguyễn Hồng Thao, Phó
Chủ nhiệm Ủy ban Biên giới, Bộ Ngoại giao nước CHXHCN Việt Nam”: Bauxite Vietnam, 07/01/2011: http://www.boxitvn.net/bai/15750
[8] Người Pháp thành lập ở vùng thượng du Bắc Việt 4 khu quân sự (territoires militaires):
(1) Móng Cái, (2) Cao Bằng, (3) Hà Giang và (4) Lai Châu. Về sau, còn
thành lập thêm khu thứ 5 ở Phong Saly (Lào). Đào Duy Anh gọi là đạo quân sự thứ hai (Xem Đào Duy Anh, Đất nước Việt Nam qua các đời, Viện Sử học VN – NXB Thuận Hóa, 1996, tr. 219).
[9] Trương Nhân Tuấn, “Biên Giới Việt Nam: vùng tiếp giáp tỉnh Quảng Tây”, phần I, 29-08-2009: http://vn.360plus.yahoo.com/truongnhantuan/article?mid=95&fid=-1
[10] Quốc sử quán Triều Nguyễn, Đại Nam Nhất Thống Chí, tập 4, NXB Thuận Hóa 1997, tr. 403.
[11] Hàn Vĩnh Diệp, “Tấc đất tấc vàng”. Bài này được đăng trên Mạng Ý kiến
(ykien.net) vào năm 2005, nhưng đến nay trang mạng này không còn tồn
tại vì bị tin tặc đánh phá. Có thể tham khảo bản đăng lại tại địa chỉ: http://www.freewebs.com/tinvn/TacDatTacVang.htm
[12] Vấn đề biên giới giữa Việt Nam và Trung Quốc,
NXB Sự thật, Hà Nội, 1979, tr. 11-12. Cuốn sách này chính là toàn văn
của bản «bị vong lục» (giác thư, memorandum) của Bộ Ngoại giao Việt Nam
công bố ngày 15-3-1979.
[13] Trương Nhân Tuấn, “Tìm hiểu chủ quyền thác Bản Giốc”, 01-11-2011:
[14] Trung Khanh Phu (topographic) Sheet 6354-4, 1:50,000 U.S. Army Map Service 1964 (10.1MB) [GeoPDF]:
[15] AMS 1:50000 Maps in Vietnam Archive Map Collection:
[16] Những địa danh in nghiêng là địa danh ghi trên bản đồ.
[17] Do không có trong
tay bản sao nhật ký của Détrie cho nên đoạn văn này hoàn toàn dựa vào
nguyên văn do ông Trương Nhân Tuấn công bố. Trong bản văn này, dòng sông
Quây Sơn được ghi là Qui-Xuan chứ không phải là Qui-Thuan
như trong cuốn sách của Thiếu tá Famin. Nếu quả thật Détrie ghi là
Qui-Xuan thì tên sông này đã xuất hiện từ cuối thế kỷ 19 chứ không phải
chỉ mới xuất hiện gần đây.
(Tiếp theo và hết)
Ảnh 16: Bản đồ Sông Quây SơnNhìn vào tấm bản đồ trích từ Bản đồ giao thông năm 2004 (ảnh 16), chúng ta thấy dòng chính của sông Quây Sơn chảy vào lãnh thổ Việt Nam tại một điểm gần cửa khẩu Pò Peo và rời lãnh thổ nước ta tại một điểm gần cửa khẩu Lý Vạn. Điều đáng chú ý là tại một điểm ở gần Thác Bản Giốc, dòng sông lại trở thành đường biên giới (có nghĩa là trung tuyến của dòng sông chính là đường biên giới). Điểm đó có liên quan đến cột mốc số 53, vì thế cột mốc này là căn cứ chủ yếu để xác định chủ quyền đối với Thác Bản Giốc. Nói cách khác, nếu cột mốc này bị dời đến một vị trí khác thì chủ quyền của Việt Nam đối với Thác Bản Giốc sẽ bị ảnh hưởng.
Trong khi sưu tầm tài liệu về Thác Bản Giốc, tác giả Trương Nhân Tuấn đã tìm được một số chứng cứ quan trọng liên quan đến vị trí của cột mốc số 53 [13]:
Ảnh 17: Trích biên bản Pháp–Thanh 19-6-1894- Trước hết là biên bản Pháp-Thanh ký ngày 19-6-1894 trong đó xác định: cột mốc số 53 có tên là Pan-Ngô (Bách-Nga Khẩu百峨口 ), được cắm “ bên lề một con đường, ở phía Tây-Nam và trên phần nối dài của một khu rừng nhỏ” (Au bord du chemin et au SO et sur le prolongement d’un petit bois). Cột mốc số 54 có tên là Lung Trang (Lũng Tằng Sơn 隴曾山) được đặt tại vị trí “giữa chân của các núi đá và ranh giới của các ruộng lúa phía trước mặt Ban Mong” (Entre le pied des rochers et la limite des cultures en face Ban-Mong).
- Cuốn “Nhật Ký của Trung Úy Détrie về đoạn biên giới từ Lũng-Ban đến Ðèo-Lương, nhân dịp đảm nhận việc cắm mốc (28-6-1894)”, trong đó có một đoạn xác định vị trí của các cột mốc, được trích dẫn như sau: “Après la porte de Dốc-Khánh la frontière est tracée à l’intérieur du massif rocheux, laissant au Tonkin de petit cirques peu importants débouchant dans Lung-Piac, près les deux cirques difficilement accessibles de Lung-Deng et Lung-Moi que traversent les chemins conduisant à Thin-Thang par Ai-Thin-Thap (56) et Lung-Moi (55) jusqu’à l’abornement, les habitants de Lung-Deng et Lung-Moi payaient l’impôt aux Chinois. La frontière regagne ensuite le pied des rochers en face du village de Ban-Mong (54) longe le pied de ces rochers et au pied du blockhaus chinois de Pia-Mu, suit la lisière d’un petit bois et coupe le chemin de Hang-Dong-Quan (53) pour atteindre la rivière qu’elle suivra jusqu’à Ly-Ban. Le chemin qui de la borne 53 conduit à Dốc-Khánh (57) à travers de très belles rizières devra être l’objet d’une surveillance constante. (…) A partir de la belle cascade de 50m qui se trouve un peu en aval de la borne 53, le sông Qui-Xuân coule resserré entre des mamelons élevés”. (Đoạn văn này sẽ được dịch ở phần sau)
Câu hỏi đặt ra là: cột mốc 53 nằm ở thượng lưu hay hạ lưu của thác? Theo suy luận của ông Trương Nhân Tuấn thì “cột mốc chỉ có thể ở phía hạ lưu của thác Bản Giốc”. Thế nhưng điều này lại mâu thuẫn với ý kiến của trung úy Détrie vì ông này ghi nhận thác nước “nằm cách một chút về phía hạ lưu của cột mốc 53” (qui se trouve un peu en aval de la borne 53), nghĩa là “cột mốc nằm nhích một chút về phía thượng lưu của thác nước”.
- Về bản đồ: có một tấm bản đồ tìm được trong một thư khố ở Pháp liên quan đến vùng này (xem ảnh 18). Theo ghi chú của tác giả, đây là bản đồ có tỷ lệ 1/50.000 do Nha địa dư Đông Dương (Service géographique de l’Indochine) thực hiện. Thật ra, nếu so sánh tấm bản đồ này với các bản đồ của miền Nam Việt Nam phát hành trước năm 1975, chúng ta có thể thấy rõ đây không phải là bản đồ tỷ lệ 1/50.000.
Để độc giả dễ phân biệt, tôi đã trích đoạn và phóng to một phần nhỏ của bản đồ và xoay bản đồ cho đúng hướng bắc-nam (ảnh 19). Chúng ta có thể nhận thấy: từ cột mốc 54 (B.54) phía tây-bắc đến cột mốc 53 (B.53, chữ viết tắt của borne 53) phía đông-nam, có một dải đất ven sông nằm trong lãnh thổ Việt Nam. Điều này giải thích lý do tại sao trước đây người Việt có thể qua lại giữa hai bờ sông một cách dễ dàng. Ngoài ra, còn có một chi tiết khiến chúng ta có thể bác bỏ ý kiến của ông Lê Công Phụng cho rằng “cột mốc nằm trên một cồn giữa suối cách thác vài trăm mét”. Trên tấm bản đồ này, cột mốc 53 (B.53) hoàn toàn nằm trên bờ trái (tả ngạn của sông Quây Sơn), không liên quan gì đến một “cồn” nào đó trên sông Quây Sơn. Tấm bản đồ này cũng cho thấy có một đồn của Trung Quốc (Fort Chinois) nằm trên đỉnh núi.
Ảnh 18: Bản đồ SGI do tác giả Trương Nhân Tuấn công bố
Ảnh 19: Trích đoạn bản đồ SGI – khu vực Thác Bản GiốcNhược điểm của tấm bản đồ này là thiếu các vòng cao độ (contour lines, courbes de niveau) cũng như các tọa độ địa lý cần thiết để xác định một cách chính xác vị trí của cột mốc. Mặt khác, nó cũng không ghi rõ vị trí của Thác Bản Giốc, cho nên rất khó xác định vị trí của cột mốc số 53.
Thật ra, có một tấm bản đồ có thể giúp chúng ta tìm hiểu đường đi của biên giới từ cột mốc 57 cho đến cột mốc 53. Đó là tờ bản đồ địa hình (topographic map) mang tên Trung Khanh Phu, sheet 6354-4 được tìm thấy ở Thư viện của Đại học Texas ở Austin (The University of Texas at Austin).[14] Tờ bản đồ này (ảnh 20) có tỷ lệ 1/50000, do quân đội Hoa Kỳ in vào năm 1965, dựa vào thông tin thu thập được vào năm 1964.
Ảnh 20: Trích bản đồ Trùng Khánh Phủ – sheet 6354-4 (U.S. Army Map Service)
Làm thế nào mà quân đội Hoa Kỳ có được tờ bản đồ này? Căn cứ vào ghi chú trên tờ bản đồ, chúng ta có thế ước đoán bản đồ này được biên soạn dựa trên dữ liệu của Nha Địa dư Đông dương (Service géographique de l’Indochine) trước kia và cả trên những thông tin do chính quân đội Hoa Kỳ thu thập được.
Ngoài ra, còn có một tờ bản đồ mang tên Trùng Khánh, số hiệu 6354-IV do Cục bản đồ thuộc Bộ Tổng tham mưu Quân đội Nhân dân Việt Nam in năm 1980, rất giống với tờ bản đồ nói trên. Tờ bản đồ này nằm trong Bộ sưu tập Bản đồ Việt Nam (Vietnam Archive Map Collection) do Đại học Kỹ Thuật Texas (Texas Tech University) sưu tầm và công bố.[15] Tờ bản đồ này được “in lần thứ hai” (1980) dựa theo bản đồ 1/50.000 in năm 1976 đã được “chỉnh lý bổ sung thực địa vào năm 1979”. Chúng ta có thể phỏng đoán tờ bản đồ này được biên soạn dựa vào bản đồ Trung Khanh Phu, sheet 6354-4 của quân đội Hoa Kỳ, vì sau ngày 30-4-1975 quân đội miền Bắc đã tiếp quản toàn bộ kho bản đồ lưu trữ tại Nha Địa dư Quốc gia ở Đà Lạt.
Cần lưu ý là bản đồ này được in lần thứ nhất vào năm 1976 – cùng thời điểm với việc Trung Quốc tấn công cồn Pò Thoong, có lẽ vì thế trên bản đồ có ghi dòng chữ “quốc giới chưa xác định (vẽ sơ lược)”. Để độc giả dễ theo dõi, tôi trích bản đồ Trùng Khánh 6543-IV và phóng lớn thành hai tấm: từ mốc 58 đến mốc 54 (ảnh 21) và từ mốc 54 đến mốc 53 (ảnh 22).
Ảnh 21: Trích bản đồ Trùng Khánh 6354-IV (QĐNDVN) – từ mốc 58 đến mốc 54Dựa vào bản đồ, chúng ta có thể thấy rõ đường biên giới từ cột mốc 57 (M. 57) đến cột mốc 55 (M.55) đúng như Détrie mô tả: “Sau cửa Dốc-Khánh, đường biên giới được vạch trong lòng dãy núi đá, để lại cho Bắc Kỳ các thung lũng hẹp ít quan trọng mở ra phía Lung-Piac (Lũng Phiắc). (Đường biên giới) chạy gần hai thung lũng rất khó thâm nhập là Lung-Deng (Lung Den) và Lung-Moi (Lung Noi); băng ngang qua các thung lũng này là những con đường dẫn đến Thin-Thang (T’ien-teng) qua ngõ Ai-Thin-Thap (mốc 56) và Lung-Moi (Lung Noi, mốc 55) đến tận vùng cắm mốc. Người dân của Lung-Deng (Lung Den) và Lung-Moi (Lung Noi) đóng thuế cho người Trung Hoa.”[16]
Ảnh 22: Trích bản đồ Trùng Khánh 6354-IV (QĐNDVN) – từ mốc 54 đến mốc 53Détrie viết tiếp: “Tiếp đó, đường biên giới trở lại chân các núi đá trước mặt làng Ban-Mong (Bản Mom, mốc 54), chạy dọc theo chân của các núi đá ấy và dưới chân của đồn Pia-Mu của Trung Hoa, chạy dọc theo bìa của một khu rừng nhỏ và cắt con đường Hang-Dong-Quan (mốc 53) để đi đến dòng sông – dòng sông mà đường biên giới chạy xuôi theo cho đến tận Ly-Ban (Lý Vạn). Con đường đi từ mốc 53 dẫn đến Dốc-Khánh (mốc 57) đi ngang qua những ruộng lúa xinh đẹp sắp đến phải được giám sát thường xuyên. (…) Từ thác nước đẹp cao 50 m – nằm nhích một chút về phía hạ lưu của cột mốc 53, sông Qui-Xuân[17] chảy thu hẹp lại giữa những ngọn đồi cao.”
Nhìn vào bản đồ, chúng ta thấy rõ con đường đi từ mốc 53 ở phía đông-nam đến mốc 57 ở phía tây-bắc “đi ngang qua những ruộng lúa xinh đẹp”. Con đường này chạy dưới chân các dãy núi đá, men theo các thung lũng, có ý nghĩa quan trọng về mặt quốc phòng; vì thế Détrie cho rằng “sắp đến cần phải canh phòng thường xuyên”. Chúng ta cũng có thể thấy rõ đường biên giới cắt ngang “con đường Hang-Dong-Quan” (le chemin de Hang-Dong-Quan) tại cột mốc số 53. Sau khi vượt qua biên giới ở mốc 53 gần Thác Bản Giốc, con đường Hang-Dong-Quan chạy men bờ sông (tả ngạn sông Quây Sơn), trên phần đất thuộc lãnh thổ Trung Hoa. Vào thời kỳ đó (cuối thế kỷ 19) và có thể mãi cho đến năm 1979 (là lúc phát hành tờ bản đồ Trùng Khánh 6354-IV của QĐNDVN), con đường đó chỉ là đường đất hoặc đường mòn.
Ảnh 23: Dải đất dưới chân thác ở tả ngạn thuộc lãnh thổ VNCó thể nói hai tờ bản đồ 6354-4 mang tên Trùng Khánh Phủ và Trùng Khánh hoàn toàn ăn khớp với những gì trung úy Détrie đã mô tả trong nhật ký. Cả hai tờ bản đồ này cũng cho thấy thác nước “nằm nhích một chút về phía hạ lưu của cột mốc 53”. Điều đó có nghĩa là cột mốc “nằm nhích một chút về phía thượng lưu của thác”, nhưng không nằm sát bờ sông. Từ cột mốc 53, đường biên giới chạy theo hướng tây bắc-đông nam dựa theo đường rãnh giữa thác nước và ngọn đồi tiếp giáp, cắt một diện tích đất ở phía dưới chân thác cho phía Việt Nam trước khi nhập vào đường trung tuyến của dòng sông (xem ảnh 23).
Như vậy, toàn bộ thác Bản Giốc đều thuộc về Việt Nam, toàn bộ dải đất chạy dài từ dưới chân thác lên đến cột mốc 53, dọc theo chân dãy núi đá cho đến tận cột mốc 54 cũng thuộc phía Việt Nam. Điều này giúp chúng ta lý giải được tại sao toán lính người Việt dưới quyền chỉ huy của một người Pháp lại có thể đi tuần tra từ bên kia sông và quay trở về bờ bên này trong mùa nước cạn. Rõ ràng toán lính này đã tuần tra trên con đường mòn ở phía tả ngạn mà Détrie đã nhắc đến, đi từ phía trên thác để xuống chân thác, lội sông trở về phía hữu ngạn của sông Quây Sơn (xem bưu ảnh số 832 của P. Dieulefils). Cũng nhờ đứng trên mảnh đất này, nhà nhiếp ảnh mới chụp được tấm ảnh về Thác Bản Giốc được đăng trong cuốn sách của nhà địa lý học Lê Bá Thảo (ấn bản năm 1977). Ngày nay, chúng ta không thể đứng trên lãnh thổ Việt Nam để chụp được một tấm ảnh tương tự, bởi vì dải đất này đã bị cắt cho phía Trung Quốc.
Ảnh 24: Thác Bản Giốc nhìn từ phía Việt Nam. Bờ bắc (tả ngạn) là những núi cao chót vót.Mặt khác, đường biên giới từ mốc 54 đến mốc 53 chạy dọc theo chân của dãy núi đá vôi. Với địa thế hiểm trở như ở vùng này (xem ảnh 24), cho dù phía Trung Quốc có thể đóng đồn ở trên núi cao (trong bản đồ của Hoa Kỳ ghi chữ fort, trong bản đồ của Việt Nam in chữ đồn), quân đội của họ cũng không thể xâm nhập vào các thung lũng bên dưới. Thế nhưng, tình hình hoàn toàn sẽ đổi khác nếu phía Trung Quốc đặt được một đầu cầu xuống vùng thung lũng bên dưới. Đầu cầu đó giúp họ có thể tấn công bất cứ điểm nào ở những thung lũng dọc sông Quây Sơn, với sự yểm trợ của pháo binh đặt trên những điểm cao. Điều đó giải thích được nguyên do tại sao phía Trung Quốc từ lâu đã có âm mưu chiếm cồn Pò Thoong, một cồn có diện tích khoảng 2,6 hec-ta nằm ngay phía trên thác.
Bước 1: Sửa bản đồ:
“Năm 1955-56, Việt Nam đã nhờ Trung Quốc in lại bản đồ nước Việt Nam tỷ lệ 1/100.000. Lợi dụng lòng tin của Việt Nam, họ đã sửa ký hiệu một số đoạn đường biên giới dịch về phía Việt Nam, biến vùng đất của Việt Nam thành đất Trung Quốc. Thí dụ: họ đã sửa ký hiệu ở khu vực thác Bản Giốc (mốc 53) thuộc tỉnh Cao Bằng, nơi họ định chiếm một phần thác Bản Giốc của Việt Nam và cồn Pò Thoong.”[18]
Đó là một đoạn được trích từ bản “bị vong lục” (hay còn gọi là giác thư, mémorandum) do Bộ Ngoại giao Việt Nam công bố vào năm 1979. Điều chưa được làm rõ là Trung Quốc đã “sửa ký hiệu” như thế nào? Cho đến nay đã trải qua hơn 30 năm, tài liệu này vẫn còn nằm trong vòng bí mật.
Việc bản đồ Việt Nam tỷ lệ 1/100.000 bị Trung Quốc sửa chữa với ý đồ không tốt chính là lý do khiến cho phía Việt Nam lâu nay không dám công bố bản đồ của mình, hầu hết các bản đồ được công bố đều là bản đồ của Trung Quốc. Hơn thế nữa, vẫn còn một câu hỏi chưa được trả lời: phía Việt Nam đã biết được hành vi “sửa bản đồ” này vào thời điểm nào và tại sao mãi đến năm 1979 mới công bố?
Bước 2: Thực hành việc lấn chiếm:
Năm 1976, Trung Quốc bắt đầu tiến hành kế hoạch lấn chiếm mà họ đã chuẩn bị từ giữa thập niên 1950. Theo lời tố cáo của Bộ Ngoại giao Việt Nam, “phía Trung Quốc đã huy động trên 2.000 người, kể cả lực lượng vũ trang lập thành hàng rào bố phòng dày đặc bao quanh toàn bộ khu vực thác Bản Giốc thuộc lãnh thổ Việt Nam, cho công nhân cấp tốc xây dựng một đập kiên cố bằng bê-tông cốt sắt ngang qua nhánh sông biên giới, làm việc đã rồi, xâm phạm lãnh thổ Việt Nam trên sông và ở cồn Pò Thoong và ngang nhiên nhận cồn này là của Trung Quốc.”
Việc Trung Quốc chiếm cồn Pò Thoong 20 năm sau khi đã “sửa bản đồ” cho thấy kế hoạch xâm chiếm Thác Bản Giốc được chuẩn bị từ trước chứ không phải là hành động ngẫu nhiên.
Ảnh 25: Đường biên giới mới với các cột mốc mớiĐể tăng cường thêm bằng chứng cho “hồ sơ pháp lý” nhằm hợp pháp hóa việc lấn chiếm, nhà cầm quyền Trung Quốc đã dời cột mốc số 53 từ vị trí như ta đã thấy trên bản đồ đến một vị trí khác xa hơn về phía thượng lưu nhằm “chiếm một phần thác Bản Giốc của Việt Nam và cồn Pò Thoong”, đúng như kế hoạch đã hoạch định từ giữa thập niên 1950. “Cột mốc biết đi” này chính là căn cứ để “hai bên đàm phán” xác định cột mốc mới 835 như chúng ta đã thấy ở phần trên, bởi vì hai cột mốc 53 cũ và 835 mới nằm sát cạnh nhau.
Ảnh 26: So sánh hai đường biên giới mới và cũThử so sánh bản đồ về đường biên giới mới và các cột mốc mới tại vùng này (ảnh 25) với bản đồ “Trùng Khánh 6354-IV” năm 1979 do Quân đội Nhân dân Việt Nam in năm 1980.[19] Mặc dù địa hình của cồn Pò Thoong và khu vực lân cận cũng như vùng đất phía tả ngạn ở hạ lưu của Thác Bản Giốc đã bị phía Trung Quốc làm biến đổi khá nhiều nhằm che giấu việc chiếm đất, chúng ta vẫn có thể dễ dàng nhận ra sự khác biệt giữa hai đường biên giới mới và cũ. Cột mốc số 53 đã bị dời về phía tây-nam để tạo ra cột mốc mới 835 đối diện với cồn Pò Thoong. Vì thế, đường biên giới đáng lẽ chỉ trùng với trung tuyến của dòng sông ở hạ lưu thác lại đi ngang cồn Pò Thoong ở phía thượng lưu và sau đó chia cắt một nửa phần thác chính cho phía Trung Quốc.
Hơn thế nữa, về phía tây-bắc của Thác Bản Giốc, ở gần Bản Mom, cột mốc mới 831 cũng xâm phạm vào lãnh thổ Việt Nam một cách hết sức rõ ràng. Việc thay đổi cột mốc này giúp cho phía Trung Quốc chiếm gọn cao điểm 787 (Yao Tan Shan) trong khi đường biên giới cũ chia đôi ngọn núi này, mỗi bên một nửa.
Tóm lại, cột mốc 53 cũ không nằm đúng vị trí của nó, và việc dời cột mốc chỉ nhằm để hợp lý hóa cho việc chiếm cồn Pò Thoong và một phần Thác Bản Giốc. Thế nhưng ông Lê Công Phụng lại hết sức nhiệt tình che đậy sự vi phạm trắng trợn này của “nước bạn” bằng cách khẳng định rằng “Cột mốc đang tồn tại đã được cắm từ thời nhà Thanh, xác định chỉ có chưa được một nửa thác Bản Giốc là ở bên phía ta.” Để củng cố cho lập luận của mình, ông ta còn biện bạch: “Chúng ta phải căn cứ vào những thỏa thuận pháp lý Thanh – Pháp, căn cứ vào biểu đồ, căn cứ vào cột mốc hiện có mà dân địa phương nói là cột mốc đó từ xưa đến nay chưa ai thay đổi cả.” Không rõ “người dân địa phương” nào lại dám khẳng định cột mốc đó từ xưa đến nay chưa ai thay đổi?
Cũng theo lời ông Lê Công Phụng: “Cuối cùng, lãnh đạo chúng ta cũng nhất trí trong tất cả các điều kiện ấy, không thể đòi hỏi thác Bản Giốc phải là của chúng ta hoàn toàn được.” Vì không có một nhân vật cấp cao nào trong Đảng đính chính lại lời phát biểu này, chúng ta có thể hiểu đây chính là quan điểm chung của các nhà lãnh đạo Đảng cộng sản Việt Nam chứ không phải là ý kiến riêng của một cá nhân nào.[20]
Ảnh 27: Khu vực Thác Bản Giốc (ảnh chụp từ vệ tinh).
Vùng được đánh dấu là phần thác chính.Có một điều mà các nhà lãnh đạo Việt Nam cố tình tránh né: đó là ý nghĩa của cồn Pò Thoong và bờ bắc của sông Quây Sơn xét về mặt quốc phòng. Không cần phải là chuyên gia về quân sự, chúng ta có thể thấy rõ: với việc lấn chiếm 3 phần 4 cồn Pò Thoong và toàn bộ phần đất ở tả ngạn – từ thượng lưu cho đến hạ lưu Thác Bản Giốc, phía Trung Quốc chẳng những có được lợi thế từ trên cao mà còn có được một đầu cầu ngay phía trên thác (cồn Pò Thoong) để khi cần, có thể làm bàn đạp đưa quân từ phía hạ lưu nhằm tấn công vào bất cứ điểm nào trong vùng thung lũng dọc sông Quây Sơn (xem ảnh 28). Đó là chưa kể đến việc lấn chiếm cao điểm Yao Tan Shan (cao độ 787m) giúp cho phía Trung Quốc có được một vị trí để có thể dùng pháo binh khống chế vùng thung lũng này từ phía tây-bắc.
Ảnh 28: Toàn cảnh Thác Bản Giốc chụp từ phía Trung Quốc
Tương tự như trường hợp ở Ải Nam Quan, nơi đây họ đã trả lại một phần: thay vì lấy tất cả cồn Pò Thoong, họ trả lại cho Việt Nam 1 phần 4; thay vì lấy “phần lớn” thác chính thì lấy một nửa thác chính. Các nhà lãnh đạo thuộc thế hệ Hồ Cẩm Đào – Ôn Gia Bảo xem ra có phần khôn ngoan hơn cha ông của họ: làm ra vẻ nhún nhường, nhân nhượng để có tiếng là “ôn hòa”, nhưng vẫn thực hiện được mục đích “chiếm một phần thác Bản Giốc của Việt Nam và cồn Pò Thoong”.
Đường biên giới mới được hoạch định theo thế có lợi cho phía Trung Quốc đã được hiện đại hóa bằng một loạt các cột mốc dày đặc, được định vị bằng các kỹ thuật hiện đại. Điều này sẽ khiến cho các thế hệ người Việt Nam trong tương lai gặp khó khăn hơn rất nhiều trong việc đòi lại các phần đất đã bị chiếm đóng – nhất là khi “ván đã đóng thuyền” bởi hiệp ước 1999.
Cùng với Ải Nam Quan, trường hợp của Thác Bản Giốc cho thấy trong việc đàm phán về biên giới, phía Việt Nam đã nhượng bộ cho phía Trung Quốc đến mức cao nhất, phá bỏ hoàn toàn các nguyên tắc mà Đảng cộng sản Việt Nam đã đề ra trước đó trong bản bị vong lục năm 1979.
Không rõ khi vạch kế hoạch chiếm một phần Thác Bản Giốc, các nhà lãnh đạo thuộc thế hệ Mao Trạch Đông – Chu Ân Lai có nhắm đến mục tiêu kinh tế – du lịch hay không? Nhưng vào đầu thế kỷ 21, vài thập niên sau khi tiến hành đường lối cải cách do Đặng Tiểu Bình vạch ra, các nhà lãnh đạo Trung Quốc đương nhiên phải nghĩ ngay đến việc kinh doanh du lịch để góp phần phát triển kinh tế cho Tỉnh Quảng Tây, một vùng đất kinh tế còn kém phát triển[21] nhưng lại là địa bàn chủ yếu của dân tộc Choang – dân tộc thiểu số đông nhất ở Trung Quốc hiện nay.[22]
Ngay sau khi ký hiệp định 1999, phía Trung Quốc đã bắt đầu chuẩn bị cho kế hoạch đưa Thác Bản Giốc vào khai thác du lịch chứ không chờ giải quyết trọn vẹn việc cắm mốc ở vùng này. Ngay từ năm 2003, họ đã bắt đầu xây dựng các cơ sở du lịch nghỉ dưỡng như khách sạn, nhà nghỉ, thuỷ đình, nhà nổi, … bên bờ Bắc.
Mặt khác, để cắt đứt mối quan hệ xa xưa, xóa dấu vết của cuộc xâm chiếm bẩn thỉu, nhằm tô son trát phấn cho một lịch sử mới chỉ gồm toàn những yếu tố “hữu nghị, anh em”, họ đặt cho thác nước một cái tên mới: 德天 (Detian, Đức Thiên). Ngày nay, chỉ cần lên mạng Internet, dùng một công cụ tìm kiếm nào đó như Google hay Yahoo, chúng ta có thể thấy vô số bài viết của các du khách nước ngoài về “Detian Falls” hay “Detian Waterfall” (Thác Đức Thiên), được coi là thác nước biên giới lớn thứ tư trên thế giới sau các thác nước Iguazu (Argentina-Brazil), Victoria (Zambia-Zimbabwe) và Niagara (Hoa Kỳ-Canada), và là thác nước xuyên quốc gia lớn thứ nhất ở châu Á.[23]
Ảnh 30: Blogger Điếu Cày tại Thác Bản GiốcKhi đặt tên mới cho Thác Bản Giốc, vẽ lại đường biên giới mới tại vùng này, các nhà lãnh đạo của Trung Hoa cộng sản hy vọng sẽ xóa sạch các vết tích đường biên giới cũ, để vài mươi năm nữa, các thế hệ trẻ người Việt cũng như người Hoa không còn nhớ gì đến quá trình xâm lược của một cường quốc chuyên thi hành chính sách đạo tặc đối với các quốc gia lân bang – nhất là các quốc gia nhỏ bé mà ngày xưa các hoàng đế Trung Hoa vẫn thường coi là “phiên thuộc”.
1) Trước hết, về căn cứ pháp lý để chứng minh chủ quyền của nước ta đối với Thác Bản Giốc, Bộ Ngoại giao và Bộ Quốc phòng có trong tay ít nhất là 4 hồ sơ: [1] Tài liệu về việc Trung Quốc “sửa bản đồ” vào năm 1955-56 để âm mưu chiếm cồn Pò Thoong và một phần Thác Bản Giốc, [2] Tài liệu về việc xây dựng trạm thủy văn trên cồn Pò Thoong vào thập niên 1960, [3] Tài liệu về việc Trung Quốc lấn chiếm cồn Pò Thoong vào năm 1976 và [4] Hai tờ bản đồ Trùng Khánh số hiệu 6354-IV do Quân đội Nhân dân Việt Nam in vào những năm 1976 và 1980.
Chúng ta có thể đặt câu hỏi: tại sao các nhà lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam cũng như Bộ Ngoại giao, Bộ Quốc phòng đã bỏ qua, không sử dụng những tài liệu này trong đàm phán?
2) Việc Trung Quốc chiếm cồn Pò Thoong và Thác Bản Giốc không phải là hành động ngẫu nhiên, cũng không phải là chủ trương của một cá nhân hay một phe phái nào trong Đảng cộng sản Trung Quốc. Kế hoạch này đã được chuẩn bị ngay từ những năm 1955-56, nghĩa là vào lúc quan hệ Việt-Trung được coi là “hữu hảo”, và được thực hiện từng bước qua từng giai đoạn như đã trình bày ở phần trên. Điều này cho thấy đây là chủ trương chung của Đảng cộng sản Trung Quốc qua nhiều thời kỳ, nhiều thế hệ lãnh đạo.
Nhưng Thác Bản Giốc không phải là trường hợp duy nhất. Căn cứ vào bản sơ đồ in ở trang 8 cuốn bị vong lục (giác thư) năm 1979, chúng ta được biết Thác Bản Giốc và Ải Nam Quan chỉ là 2 trong số 12 trường hợp lấn chiếm điển hình. Nếu tính tất cả các vi phạm lớn nhỏ, tính từ 1949 đến 1979 phía Trung Quốc (tức Trung Hoa cộng sản) đã lấn chiếm lãnh thổ Việt Nam ở 90 điểm trên toàn tuyến biên giới Việt-Trung.[24] Như vậy không thể nói là quan hệ Việt-Trung chỉ xấu đi trong giai đoạn 1979-1989. Ngay từ giữa thập niên 1950, nghĩa là giữa lúc tình cảm cộng sản Việt-Trung còn nồng thắm, đã bắt đầu hình thành những mầm mống xấu, những âm mưu đen tối. Tương tự như thế, trong vấn đề lãnh hải, ngay khi công bố “hải phận 12 hải lý” vào năm 1958, Đảng cộng sản Trung Quốc đã nuôi dưỡng những mưu đồ quỷ quyệt. Ngay tại điều 4 của Bản tuyên bố, họ đã ghi rõ “Tây Sa” (tức Hoàng Sa) và “Nam Sa” (tức Trường Sa) thuộc lãnh thổ Trung Quốc. Đó chính là sự chuẩn bị cho việc hải quân Trung Quốc chiếm toàn bộ quần đảo Hoàng Sa vào năm 1974 và chiếm đảo Đá Gạc Ma (Johnson South Reef) thuộc quần đảo Trường Sa vào năm 1988.
Vấn đề đặt ra là: trước một chính sách xâm lược nhất quán như thế, tại sao Đảng Cộng sản Việt Nam vẫn thừa nhận quan hệ “16 chữ vàng” (láng giềng hữu nghị, hợp tác toàn diện, ổn định lâu dài, hướng tới tương lai) và tinh thần “4 tốt” (láng giềng tốt, bạn bè tốt, đồng chí tốt, đối tác tốt), coi đó như những nguyên tắc căn bản chi phối toàn bộ đường lối ngoại giao giữa hai quốc gia?
Có thể nói khi chấp nhận một chính sách đối ngoại như thế, Đảng cộng sản Việt Nam đã đặt quyền lợi của Đảng cao hơn quyền lợi của Tổ quốc, đã hy sinh quyền lợi của quốc gia – dân tộc để bảo vệ quyền lợi của chính mình.
Thử hỏi: với tình hình thực tế đó, làm sao nhân dân có thể tiếp tục tin tưởng vào “sự lãnh đạo của Đảng” trong sự nghiệp bảo vệ chủ quyền ở Biển Đông – nơi mà hàng ngày hàng giờ các thế lực dân tộc chủ nghĩa của Trung Hoa cộng sản đang lăm le tiếp tục thực hiện kế hoạch xâm lược mà họ đã chuẩn bị công phu từ hơn nửa thế kỷ?
3) Quá trình xâm lấn đường biên giới Việt-Trung đã diễn ra từ rất lâu, nhưng mãi đến ngày 15.3.1979, nghĩa là gần một tháng sau khi Trung Quốc tấn công trên toàn tuyến biên giới phía Bắc, người dân mới biết được phần nào sự thật thông qua bản “bị vong lục” do Bộ Ngoại giao công bố. Từ thời điểm đó cho đến nay, ngoài những chi tiết được công bố trong cuốn sách, nhân dân không được biết thêm điều gì khác. Không có công trình nghiên cứu mang tính độc lập nào để người dân có thể có thể so sánh, đối chiếu.
Thật ra, có một số công trình nghiên cứu có thể giúp người dân tìm hiểu vấn đề, nhưng những công trình này thường bị xếp vào ngăn kéo, không được công bố rộng rãi. Vào năm 1996, khi cộng tác với nhà xuất bản Thuận Hóa để tái bản cuốn Đất nước Việt Nam qua các đời của học giả Đào Duy Anh, Viện Sử học đã viết trong Lời dẫn như sau: “Năm 1975 tác giả có bổ sung và sửa chữa bản in lần thứ nhất, với ý định tái bản ở miền Nam. Sau khi xem lại tác giả đã bỏ chương nói về biên giới Việt Nam qua các đời vì thấy tài liệu chưa được đầy đủ. (…) Trong lần tái bản này, chúng tôi đã thực hiện theo di cảo của tác giả lưu lại sau khi qua đời.” (sđd, tr. 15). Việc lược bỏ chương về biên giới ấy là ý muốn thật của tác giả hay vì một áp lực nào khác? Đối chiếu với “sự quên lãng” được dành cho những trận chiến đẫm máu trong suốt thập niên 1980 như trận chiến tại dải đồi Núi Đất (Lão Sơn) ở Hà Giang năm 1984, cuộc xâm chiếm đảo Đá Gạc-Ma ở Trường Sa năm 1988, v.v… chúng ta có quyền hoài nghi tính chất tự nguyện của việc lược bỏ này.
Ảnh 31: Bản đồ xã Đàm Thủy do Ủy ban Biên giới Quốc gia công bốMãi cho đến ngày nay, hơn một thập niên sau ngày “Hiệp ước biên giới trên đất liền giữa CHXHCN Việt Nam và CHND Trung Hoa” được ký kết (30-12-1999), thông tin về đường biên giới Việt-Trung vẫn là cái gì rất mờ mịt. Mặc dù người dân có thể truy cập vào Internet để xem hình ảnh vệ tinh của khu vực giáp giới giữa hai quốc gia, nhưng vẫn không thể nào xác định được đường biên giới mới một cách chính xác. Ngay cả khi truy cập vào Cổng Thông tin điện tử của Chính phủ hay trang mạng của Ủy ban Biên giới Quốc gia, người ta cũng chỉ có thể tìm ra một thứ “bản đồ” mù mờ và kém chính xác như tấm “sơ đồ” xã Đàm Thủy đăng kèm theo đây (ảnh 31).[25]
Trong khi nhiều vị trí hiểm yếu ở vùng biên giới Việt-Trung đã trở thành “chợ trời biên giới” (vd: cửa khẩu Tân Thanh), trong khi hai bên đang tích cực thúc đẩy sự ra đời của các “khu hợp tác kinh tế xuyên biên giới” thì bản đồ chi tiết về vùng biên giới Việt-Trung vẫn còn là “bí mật quốc gia”, thông tin về vùng này vẫn là thông tin một chiều, mù mờ và không có giá trị khoa học. Người ta có cảm tưởng các cấp có thẩm quyền vẫn tìm cách che giấu, không muốn cho người dân hiểu biết rõ ràng, cụ thể về tình hình đường biên giới mới. Việc vội vã nhổ bỏ các cột mốc cũ để đưa vào “viện bảo tàng” lại càng làm tăng thêm sự nghi ngờ đó.
Câu hỏi đặt ra là: trong tình trạng bưng bít, che giấu thông tin như thế, giới trí thức – nhất là các nhà khoa học nhân văn, phải làm gì để có thể bảo vệ Tổ quốc, giữ vững chủ quyền quốc gia? Trông chờ Bộ Chính trị Đảng cộng sản Việt Nam thành tâm thiện ý “nhìn thẳng vào sự thật” để thực hiện một đường lối cởi mở hơn? Tha thiết “cầu xin” nhà cầm quyền gia ân ban phát một “không gian tự do có giới hạn” để trí thức có thể góp ý hay phản biện? Hay trí thức phải noi gương cụ Phan Châu Trinh và các sĩ phu của Phong trào Duy Tân hồi đầu thế kỷ trước bằng cách tự mình vạch đường đi, nghĩa là mạnh dạn đảm nhận vai trò tiên phong trong công cuộc nâng cao dân trí, chấn hưng dân khí bằng cách phá vỡ ách nô lệ tinh thần đã bao trùm đời sống tinh thần của cả nước ta từ gần nửa thế kỷ nay?
Có một bài học mà chúng ta có thể rút ra từ lịch sử: tự do có được bằng sự gia ân chỉ có thể là một thứ tự do bị kiểm soát, chân lý có được bằng sự thỏa hiệp chỉ là chân lý nửa vời hay một nửa của sự thật. Mà trong lĩnh vực khoa học thì tự do bị khống chế hay một nửa – sự thật chỉ có thể đem lại một thứ khoa học giả hiệu, một thứ khoa học hào nhoáng nhưng phù phiếm với những huy chương và phẩm hàm tuy bề ngoài rất “hoành tráng” và hấp dẫn, nhưng không thể trường tồn qua thời gian và hoàn toàn vô nghĩa nếu xét trên bình diện lợi ích của toàn dân tộc. Bài học của học thuyết Lysenko (Lysenkoism) đã từng ngự trị trong ngành sinh học Liên Xô từ cuối thập niên 1920 cho đến tận năm 1964 trước khi bị vứt vào thùng rác của lịch sử, là một ví dụ cực kỳ sinh động của thứ khoa học thừa nhận sự lãnh đạo của một đảng chính trị trong một chế độ độc tài toàn trị.
Đà Lạt, mùa xuân năm Nhâm Thìn, 9-2-2012
Mai Thái Lĩnh
________________________________________
Chú giải:
[13] Trương Nhân Tuấn, “Tìm hiểu chủ quyền thác Bản Giốc”, 01-11-2011
[14] Trung Khanh Phu (topographic) Sheet 6354-4, 1:50,000 U.S. Army Map Service 1964 (10.1MB) [GeoPDF]:
http://www.lib.utexas.edu/maps/topo/vietnam/trung_khanh_phu-6354-4.pdf
[15] AMS 1:50000 Maps in Vietnam Archive Map Collection:
http://www.vietnam.ttu.edu/resources/maps/maps1-50000.pdf
[16] Những địa danh in nghiêng là địa danh ghi trên bản đồ.
[17] Do không có trong tay bản sao nhật ký của Détrie cho nên đoạn văn này hoàn toàn dựa vào nguyên văn do ông Trương Nhân Tuấn công bố. Trong bản văn này, dòng sông Quây Sơn được ghi là Qui-Xuan chứ không phải là Qui-Thuan như trong cuốn sách của Thiếu tá Famin. Nếu quả thật Détrie ghi là Qui-Xuan thì tên sông này đã xuất hiện từ cuối thế kỷ 19 chứ không phải chỉ mới xuất hiện gần đây.
[18] Vấn đề biên giới…, sđd, tr. 14.
[19] Tấm bản đồ về đường biên giới mới đã được công bố trong bài viết của nhà văn Trần Nhương nhan đề “Bên cột mốc biên giới Bản Giốc”, Blog Trần Nhương 1-11-2011
[20] Ông Lê Công Phụng sau khi hoàn thành sứ mạng “đàm phán” đã được bổ nhiệm làm đại sứ Việt Nam tại Hoa Kỳ một thời gian trước khi về hưu.
[21] Theo thống kê năm 2010, mặc dù tổng sản phẩm nội địa (GDP) của Quảng Tây xếp thứ 18, nhưng nếu tính GDP trên đầu người, thì Quảng Tây đứng thứ 27 trong tổng số 31 thành phố, tỉnh và khu tự trị, chỉ đứng trên Tây Tạng, Cam Túc, Vân Nam và Quý Châu.
[22] Người Choang (壯, âm Hán-Việt đọc là Tráng) là dân tộc thiểu số đông nhất Trung Quốc với dân số 18 triệu. Người Choang có cùng nguồn gốc với người Tày và người Nùng ở Việt Nam, tập trung đông nhất ở tỉnh Quảng Tây. Tên gọi chính thức của tỉnh Quảng Tây là Khu tự trị dân tộc Choang (Guangxi Zhuang Autonomous Region).
[23] Trong các trang quảng cáo du lịch của Trung Quốc, chiều cao của thác nước được ghi là 60m, thậm chí 70m, trong khi những người Pháp đầu tiên viết về thác nước chỉ phỏng đoán đến mức 40-50m, và các sách địa lý của nước ta xác định con số 34m.
[24] Vấn đề biên giới…., sđd, tr.8.
[25] Bản đồ này là bản đồ được cung cấp bởi địa chỉ www.gis.chinhphu.vn
4. Đâu là vị trí thật sự của cột mốc số 53?
Ảnh 16: Bản đồ Sông Quây SơnNhìn vào tấm bản đồ trích từ Bản đồ giao thông năm 2004 (ảnh 16), chúng ta thấy dòng chính của sông Quây Sơn chảy vào lãnh thổ Việt Nam tại một điểm gần cửa khẩu Pò Peo và rời lãnh thổ nước ta tại một điểm gần cửa khẩu Lý Vạn. Điều đáng chú ý là tại một điểm ở gần Thác Bản Giốc, dòng sông lại trở thành đường biên giới (có nghĩa là trung tuyến của dòng sông chính là đường biên giới). Điểm đó có liên quan đến cột mốc số 53, vì thế cột mốc này là căn cứ chủ yếu để xác định chủ quyền đối với Thác Bản Giốc. Nói cách khác, nếu cột mốc này bị dời đến một vị trí khác thì chủ quyền của Việt Nam đối với Thác Bản Giốc sẽ bị ảnh hưởng.
Trong khi sưu tầm tài liệu về Thác Bản Giốc, tác giả Trương Nhân Tuấn đã tìm được một số chứng cứ quan trọng liên quan đến vị trí của cột mốc số 53 [13]:
Ảnh 17: Trích biên bản Pháp–Thanh 19-6-1894- Trước hết là biên bản Pháp-Thanh ký ngày 19-6-1894 trong đó xác định: cột mốc số 53 có tên là Pan-Ngô (Bách-Nga Khẩu百峨口 ), được cắm “ bên lề một con đường, ở phía Tây-Nam và trên phần nối dài của một khu rừng nhỏ” (Au bord du chemin et au SO et sur le prolongement d’un petit bois). Cột mốc số 54 có tên là Lung Trang (Lũng Tằng Sơn 隴曾山) được đặt tại vị trí “giữa chân của các núi đá và ranh giới của các ruộng lúa phía trước mặt Ban Mong” (Entre le pied des rochers et la limite des cultures en face Ban-Mong).
- Cuốn “Nhật Ký của Trung Úy Détrie về đoạn biên giới từ Lũng-Ban đến Ðèo-Lương, nhân dịp đảm nhận việc cắm mốc (28-6-1894)”, trong đó có một đoạn xác định vị trí của các cột mốc, được trích dẫn như sau: “Après la porte de Dốc-Khánh la frontière est tracée à l’intérieur du massif rocheux, laissant au Tonkin de petit cirques peu importants débouchant dans Lung-Piac, près les deux cirques difficilement accessibles de Lung-Deng et Lung-Moi que traversent les chemins conduisant à Thin-Thang par Ai-Thin-Thap (56) et Lung-Moi (55) jusqu’à l’abornement, les habitants de Lung-Deng et Lung-Moi payaient l’impôt aux Chinois. La frontière regagne ensuite le pied des rochers en face du village de Ban-Mong (54) longe le pied de ces rochers et au pied du blockhaus chinois de Pia-Mu, suit la lisière d’un petit bois et coupe le chemin de Hang-Dong-Quan (53) pour atteindre la rivière qu’elle suivra jusqu’à Ly-Ban. Le chemin qui de la borne 53 conduit à Dốc-Khánh (57) à travers de très belles rizières devra être l’objet d’une surveillance constante. (…) A partir de la belle cascade de 50m qui se trouve un peu en aval de la borne 53, le sông Qui-Xuân coule resserré entre des mamelons élevés”. (Đoạn văn này sẽ được dịch ở phần sau)
Câu hỏi đặt ra là: cột mốc 53 nằm ở thượng lưu hay hạ lưu của thác? Theo suy luận của ông Trương Nhân Tuấn thì “cột mốc chỉ có thể ở phía hạ lưu của thác Bản Giốc”. Thế nhưng điều này lại mâu thuẫn với ý kiến của trung úy Détrie vì ông này ghi nhận thác nước “nằm cách một chút về phía hạ lưu của cột mốc 53” (qui se trouve un peu en aval de la borne 53), nghĩa là “cột mốc nằm nhích một chút về phía thượng lưu của thác nước”.
- Về bản đồ: có một tấm bản đồ tìm được trong một thư khố ở Pháp liên quan đến vùng này (xem ảnh 18). Theo ghi chú của tác giả, đây là bản đồ có tỷ lệ 1/50.000 do Nha địa dư Đông Dương (Service géographique de l’Indochine) thực hiện. Thật ra, nếu so sánh tấm bản đồ này với các bản đồ của miền Nam Việt Nam phát hành trước năm 1975, chúng ta có thể thấy rõ đây không phải là bản đồ tỷ lệ 1/50.000.
Để độc giả dễ phân biệt, tôi đã trích đoạn và phóng to một phần nhỏ của bản đồ và xoay bản đồ cho đúng hướng bắc-nam (ảnh 19). Chúng ta có thể nhận thấy: từ cột mốc 54 (B.54) phía tây-bắc đến cột mốc 53 (B.53, chữ viết tắt của borne 53) phía đông-nam, có một dải đất ven sông nằm trong lãnh thổ Việt Nam. Điều này giải thích lý do tại sao trước đây người Việt có thể qua lại giữa hai bờ sông một cách dễ dàng. Ngoài ra, còn có một chi tiết khiến chúng ta có thể bác bỏ ý kiến của ông Lê Công Phụng cho rằng “cột mốc nằm trên một cồn giữa suối cách thác vài trăm mét”. Trên tấm bản đồ này, cột mốc 53 (B.53) hoàn toàn nằm trên bờ trái (tả ngạn của sông Quây Sơn), không liên quan gì đến một “cồn” nào đó trên sông Quây Sơn. Tấm bản đồ này cũng cho thấy có một đồn của Trung Quốc (Fort Chinois) nằm trên đỉnh núi.
Ảnh 18: Bản đồ SGI do tác giả Trương Nhân Tuấn công bố
Ảnh 19: Trích đoạn bản đồ SGI – khu vực Thác Bản GiốcNhược điểm của tấm bản đồ này là thiếu các vòng cao độ (contour lines, courbes de niveau) cũng như các tọa độ địa lý cần thiết để xác định một cách chính xác vị trí của cột mốc. Mặt khác, nó cũng không ghi rõ vị trí của Thác Bản Giốc, cho nên rất khó xác định vị trí của cột mốc số 53.
Thật ra, có một tấm bản đồ có thể giúp chúng ta tìm hiểu đường đi của biên giới từ cột mốc 57 cho đến cột mốc 53. Đó là tờ bản đồ địa hình (topographic map) mang tên Trung Khanh Phu, sheet 6354-4 được tìm thấy ở Thư viện của Đại học Texas ở Austin (The University of Texas at Austin).[14] Tờ bản đồ này (ảnh 20) có tỷ lệ 1/50000, do quân đội Hoa Kỳ in vào năm 1965, dựa vào thông tin thu thập được vào năm 1964.
Ảnh 20: Trích bản đồ Trùng Khánh Phủ – sheet 6354-4 (U.S. Army Map Service)
Làm thế nào mà quân đội Hoa Kỳ có được tờ bản đồ này? Căn cứ vào ghi chú trên tờ bản đồ, chúng ta có thế ước đoán bản đồ này được biên soạn dựa trên dữ liệu của Nha Địa dư Đông dương (Service géographique de l’Indochine) trước kia và cả trên những thông tin do chính quân đội Hoa Kỳ thu thập được.
Ngoài ra, còn có một tờ bản đồ mang tên Trùng Khánh, số hiệu 6354-IV do Cục bản đồ thuộc Bộ Tổng tham mưu Quân đội Nhân dân Việt Nam in năm 1980, rất giống với tờ bản đồ nói trên. Tờ bản đồ này nằm trong Bộ sưu tập Bản đồ Việt Nam (Vietnam Archive Map Collection) do Đại học Kỹ Thuật Texas (Texas Tech University) sưu tầm và công bố.[15] Tờ bản đồ này được “in lần thứ hai” (1980) dựa theo bản đồ 1/50.000 in năm 1976 đã được “chỉnh lý bổ sung thực địa vào năm 1979”. Chúng ta có thể phỏng đoán tờ bản đồ này được biên soạn dựa vào bản đồ Trung Khanh Phu, sheet 6354-4 của quân đội Hoa Kỳ, vì sau ngày 30-4-1975 quân đội miền Bắc đã tiếp quản toàn bộ kho bản đồ lưu trữ tại Nha Địa dư Quốc gia ở Đà Lạt.
Cần lưu ý là bản đồ này được in lần thứ nhất vào năm 1976 – cùng thời điểm với việc Trung Quốc tấn công cồn Pò Thoong, có lẽ vì thế trên bản đồ có ghi dòng chữ “quốc giới chưa xác định (vẽ sơ lược)”. Để độc giả dễ theo dõi, tôi trích bản đồ Trùng Khánh 6543-IV và phóng lớn thành hai tấm: từ mốc 58 đến mốc 54 (ảnh 21) và từ mốc 54 đến mốc 53 (ảnh 22).
Ảnh 21: Trích bản đồ Trùng Khánh 6354-IV (QĐNDVN) – từ mốc 58 đến mốc 54Dựa vào bản đồ, chúng ta có thể thấy rõ đường biên giới từ cột mốc 57 (M. 57) đến cột mốc 55 (M.55) đúng như Détrie mô tả: “Sau cửa Dốc-Khánh, đường biên giới được vạch trong lòng dãy núi đá, để lại cho Bắc Kỳ các thung lũng hẹp ít quan trọng mở ra phía Lung-Piac (Lũng Phiắc). (Đường biên giới) chạy gần hai thung lũng rất khó thâm nhập là Lung-Deng (Lung Den) và Lung-Moi (Lung Noi); băng ngang qua các thung lũng này là những con đường dẫn đến Thin-Thang (T’ien-teng) qua ngõ Ai-Thin-Thap (mốc 56) và Lung-Moi (Lung Noi, mốc 55) đến tận vùng cắm mốc. Người dân của Lung-Deng (Lung Den) và Lung-Moi (Lung Noi) đóng thuế cho người Trung Hoa.”[16]
Ảnh 22: Trích bản đồ Trùng Khánh 6354-IV (QĐNDVN) – từ mốc 54 đến mốc 53Détrie viết tiếp: “Tiếp đó, đường biên giới trở lại chân các núi đá trước mặt làng Ban-Mong (Bản Mom, mốc 54), chạy dọc theo chân của các núi đá ấy và dưới chân của đồn Pia-Mu của Trung Hoa, chạy dọc theo bìa của một khu rừng nhỏ và cắt con đường Hang-Dong-Quan (mốc 53) để đi đến dòng sông – dòng sông mà đường biên giới chạy xuôi theo cho đến tận Ly-Ban (Lý Vạn). Con đường đi từ mốc 53 dẫn đến Dốc-Khánh (mốc 57) đi ngang qua những ruộng lúa xinh đẹp sắp đến phải được giám sát thường xuyên. (…) Từ thác nước đẹp cao 50 m – nằm nhích một chút về phía hạ lưu của cột mốc 53, sông Qui-Xuân[17] chảy thu hẹp lại giữa những ngọn đồi cao.”
Nhìn vào bản đồ, chúng ta thấy rõ con đường đi từ mốc 53 ở phía đông-nam đến mốc 57 ở phía tây-bắc “đi ngang qua những ruộng lúa xinh đẹp”. Con đường này chạy dưới chân các dãy núi đá, men theo các thung lũng, có ý nghĩa quan trọng về mặt quốc phòng; vì thế Détrie cho rằng “sắp đến cần phải canh phòng thường xuyên”. Chúng ta cũng có thể thấy rõ đường biên giới cắt ngang “con đường Hang-Dong-Quan” (le chemin de Hang-Dong-Quan) tại cột mốc số 53. Sau khi vượt qua biên giới ở mốc 53 gần Thác Bản Giốc, con đường Hang-Dong-Quan chạy men bờ sông (tả ngạn sông Quây Sơn), trên phần đất thuộc lãnh thổ Trung Hoa. Vào thời kỳ đó (cuối thế kỷ 19) và có thể mãi cho đến năm 1979 (là lúc phát hành tờ bản đồ Trùng Khánh 6354-IV của QĐNDVN), con đường đó chỉ là đường đất hoặc đường mòn.
Ảnh 23: Dải đất dưới chân thác ở tả ngạn thuộc lãnh thổ VNCó thể nói hai tờ bản đồ 6354-4 mang tên Trùng Khánh Phủ và Trùng Khánh hoàn toàn ăn khớp với những gì trung úy Détrie đã mô tả trong nhật ký. Cả hai tờ bản đồ này cũng cho thấy thác nước “nằm nhích một chút về phía hạ lưu của cột mốc 53”. Điều đó có nghĩa là cột mốc “nằm nhích một chút về phía thượng lưu của thác”, nhưng không nằm sát bờ sông. Từ cột mốc 53, đường biên giới chạy theo hướng tây bắc-đông nam dựa theo đường rãnh giữa thác nước và ngọn đồi tiếp giáp, cắt một diện tích đất ở phía dưới chân thác cho phía Việt Nam trước khi nhập vào đường trung tuyến của dòng sông (xem ảnh 23).
Như vậy, toàn bộ thác Bản Giốc đều thuộc về Việt Nam, toàn bộ dải đất chạy dài từ dưới chân thác lên đến cột mốc 53, dọc theo chân dãy núi đá cho đến tận cột mốc 54 cũng thuộc phía Việt Nam. Điều này giúp chúng ta lý giải được tại sao toán lính người Việt dưới quyền chỉ huy của một người Pháp lại có thể đi tuần tra từ bên kia sông và quay trở về bờ bên này trong mùa nước cạn. Rõ ràng toán lính này đã tuần tra trên con đường mòn ở phía tả ngạn mà Détrie đã nhắc đến, đi từ phía trên thác để xuống chân thác, lội sông trở về phía hữu ngạn của sông Quây Sơn (xem bưu ảnh số 832 của P. Dieulefils). Cũng nhờ đứng trên mảnh đất này, nhà nhiếp ảnh mới chụp được tấm ảnh về Thác Bản Giốc được đăng trong cuốn sách của nhà địa lý học Lê Bá Thảo (ấn bản năm 1977). Ngày nay, chúng ta không thể đứng trên lãnh thổ Việt Nam để chụp được một tấm ảnh tương tự, bởi vì dải đất này đã bị cắt cho phía Trung Quốc.
Ảnh 24: Thác Bản Giốc nhìn từ phía Việt Nam. Bờ bắc (tả ngạn) là những núi cao chót vót.Mặt khác, đường biên giới từ mốc 54 đến mốc 53 chạy dọc theo chân của dãy núi đá vôi. Với địa thế hiểm trở như ở vùng này (xem ảnh 24), cho dù phía Trung Quốc có thể đóng đồn ở trên núi cao (trong bản đồ của Hoa Kỳ ghi chữ fort, trong bản đồ của Việt Nam in chữ đồn), quân đội của họ cũng không thể xâm nhập vào các thung lũng bên dưới. Thế nhưng, tình hình hoàn toàn sẽ đổi khác nếu phía Trung Quốc đặt được một đầu cầu xuống vùng thung lũng bên dưới. Đầu cầu đó giúp họ có thể tấn công bất cứ điểm nào ở những thung lũng dọc sông Quây Sơn, với sự yểm trợ của pháo binh đặt trên những điểm cao. Điều đó giải thích được nguyên do tại sao phía Trung Quốc từ lâu đã có âm mưu chiếm cồn Pò Thoong, một cồn có diện tích khoảng 2,6 hec-ta nằm ngay phía trên thác.
5. Trung Quốc xâm chiếm Thác Bản Giốc như thế nào?
Dựa theo những tin tức do Đảng cộng sản Việt Nam công bố qua nhiều thời kỳ, chúng ta có thể tóm tắt quá trình xâm chiếm Thác Bản Giốc của phía Trung Quốc như sau:Bước 1: Sửa bản đồ:
“Năm 1955-56, Việt Nam đã nhờ Trung Quốc in lại bản đồ nước Việt Nam tỷ lệ 1/100.000. Lợi dụng lòng tin của Việt Nam, họ đã sửa ký hiệu một số đoạn đường biên giới dịch về phía Việt Nam, biến vùng đất của Việt Nam thành đất Trung Quốc. Thí dụ: họ đã sửa ký hiệu ở khu vực thác Bản Giốc (mốc 53) thuộc tỉnh Cao Bằng, nơi họ định chiếm một phần thác Bản Giốc của Việt Nam và cồn Pò Thoong.”[18]
Đó là một đoạn được trích từ bản “bị vong lục” (hay còn gọi là giác thư, mémorandum) do Bộ Ngoại giao Việt Nam công bố vào năm 1979. Điều chưa được làm rõ là Trung Quốc đã “sửa ký hiệu” như thế nào? Cho đến nay đã trải qua hơn 30 năm, tài liệu này vẫn còn nằm trong vòng bí mật.
Việc bản đồ Việt Nam tỷ lệ 1/100.000 bị Trung Quốc sửa chữa với ý đồ không tốt chính là lý do khiến cho phía Việt Nam lâu nay không dám công bố bản đồ của mình, hầu hết các bản đồ được công bố đều là bản đồ của Trung Quốc. Hơn thế nữa, vẫn còn một câu hỏi chưa được trả lời: phía Việt Nam đã biết được hành vi “sửa bản đồ” này vào thời điểm nào và tại sao mãi đến năm 1979 mới công bố?
Bước 2: Thực hành việc lấn chiếm:
Năm 1976, Trung Quốc bắt đầu tiến hành kế hoạch lấn chiếm mà họ đã chuẩn bị từ giữa thập niên 1950. Theo lời tố cáo của Bộ Ngoại giao Việt Nam, “phía Trung Quốc đã huy động trên 2.000 người, kể cả lực lượng vũ trang lập thành hàng rào bố phòng dày đặc bao quanh toàn bộ khu vực thác Bản Giốc thuộc lãnh thổ Việt Nam, cho công nhân cấp tốc xây dựng một đập kiên cố bằng bê-tông cốt sắt ngang qua nhánh sông biên giới, làm việc đã rồi, xâm phạm lãnh thổ Việt Nam trên sông và ở cồn Pò Thoong và ngang nhiên nhận cồn này là của Trung Quốc.”
Việc Trung Quốc chiếm cồn Pò Thoong 20 năm sau khi đã “sửa bản đồ” cho thấy kế hoạch xâm chiếm Thác Bản Giốc được chuẩn bị từ trước chứ không phải là hành động ngẫu nhiên.
Bước 3: Dời cột mốc 53:
Ảnh 25: Đường biên giới mới với các cột mốc mớiĐể tăng cường thêm bằng chứng cho “hồ sơ pháp lý” nhằm hợp pháp hóa việc lấn chiếm, nhà cầm quyền Trung Quốc đã dời cột mốc số 53 từ vị trí như ta đã thấy trên bản đồ đến một vị trí khác xa hơn về phía thượng lưu nhằm “chiếm một phần thác Bản Giốc của Việt Nam và cồn Pò Thoong”, đúng như kế hoạch đã hoạch định từ giữa thập niên 1950. “Cột mốc biết đi” này chính là căn cứ để “hai bên đàm phán” xác định cột mốc mới 835 như chúng ta đã thấy ở phần trên, bởi vì hai cột mốc 53 cũ và 835 mới nằm sát cạnh nhau.
Ảnh 26: So sánh hai đường biên giới mới và cũThử so sánh bản đồ về đường biên giới mới và các cột mốc mới tại vùng này (ảnh 25) với bản đồ “Trùng Khánh 6354-IV” năm 1979 do Quân đội Nhân dân Việt Nam in năm 1980.[19] Mặc dù địa hình của cồn Pò Thoong và khu vực lân cận cũng như vùng đất phía tả ngạn ở hạ lưu của Thác Bản Giốc đã bị phía Trung Quốc làm biến đổi khá nhiều nhằm che giấu việc chiếm đất, chúng ta vẫn có thể dễ dàng nhận ra sự khác biệt giữa hai đường biên giới mới và cũ. Cột mốc số 53 đã bị dời về phía tây-nam để tạo ra cột mốc mới 835 đối diện với cồn Pò Thoong. Vì thế, đường biên giới đáng lẽ chỉ trùng với trung tuyến của dòng sông ở hạ lưu thác lại đi ngang cồn Pò Thoong ở phía thượng lưu và sau đó chia cắt một nửa phần thác chính cho phía Trung Quốc.
Hơn thế nữa, về phía tây-bắc của Thác Bản Giốc, ở gần Bản Mom, cột mốc mới 831 cũng xâm phạm vào lãnh thổ Việt Nam một cách hết sức rõ ràng. Việc thay đổi cột mốc này giúp cho phía Trung Quốc chiếm gọn cao điểm 787 (Yao Tan Shan) trong khi đường biên giới cũ chia đôi ngọn núi này, mỗi bên một nửa.
Tóm lại, cột mốc 53 cũ không nằm đúng vị trí của nó, và việc dời cột mốc chỉ nhằm để hợp lý hóa cho việc chiếm cồn Pò Thoong và một phần Thác Bản Giốc. Thế nhưng ông Lê Công Phụng lại hết sức nhiệt tình che đậy sự vi phạm trắng trợn này của “nước bạn” bằng cách khẳng định rằng “Cột mốc đang tồn tại đã được cắm từ thời nhà Thanh, xác định chỉ có chưa được một nửa thác Bản Giốc là ở bên phía ta.” Để củng cố cho lập luận của mình, ông ta còn biện bạch: “Chúng ta phải căn cứ vào những thỏa thuận pháp lý Thanh – Pháp, căn cứ vào biểu đồ, căn cứ vào cột mốc hiện có mà dân địa phương nói là cột mốc đó từ xưa đến nay chưa ai thay đổi cả.” Không rõ “người dân địa phương” nào lại dám khẳng định cột mốc đó từ xưa đến nay chưa ai thay đổi?
Cũng theo lời ông Lê Công Phụng: “Cuối cùng, lãnh đạo chúng ta cũng nhất trí trong tất cả các điều kiện ấy, không thể đòi hỏi thác Bản Giốc phải là của chúng ta hoàn toàn được.” Vì không có một nhân vật cấp cao nào trong Đảng đính chính lại lời phát biểu này, chúng ta có thể hiểu đây chính là quan điểm chung của các nhà lãnh đạo Đảng cộng sản Việt Nam chứ không phải là ý kiến riêng của một cá nhân nào.[20]
Ảnh 27: Khu vực Thác Bản Giốc (ảnh chụp từ vệ tinh).
Vùng được đánh dấu là phần thác chính.Có một điều mà các nhà lãnh đạo Việt Nam cố tình tránh né: đó là ý nghĩa của cồn Pò Thoong và bờ bắc của sông Quây Sơn xét về mặt quốc phòng. Không cần phải là chuyên gia về quân sự, chúng ta có thể thấy rõ: với việc lấn chiếm 3 phần 4 cồn Pò Thoong và toàn bộ phần đất ở tả ngạn – từ thượng lưu cho đến hạ lưu Thác Bản Giốc, phía Trung Quốc chẳng những có được lợi thế từ trên cao mà còn có được một đầu cầu ngay phía trên thác (cồn Pò Thoong) để khi cần, có thể làm bàn đạp đưa quân từ phía hạ lưu nhằm tấn công vào bất cứ điểm nào trong vùng thung lũng dọc sông Quây Sơn (xem ảnh 28). Đó là chưa kể đến việc lấn chiếm cao điểm Yao Tan Shan (cao độ 787m) giúp cho phía Trung Quốc có được một vị trí để có thể dùng pháo binh khống chế vùng thung lũng này từ phía tây-bắc.
Ảnh 28: Toàn cảnh Thác Bản Giốc chụp từ phía Trung Quốc
Bước 4: Hợp pháp hóa hành vi lấn chiếm:
Như trên đã dẫn chứng, trong thực tế quân Trung Quốc đã chiếm đóng cồn Pò Thoong kể từ năm 1976. Vì vậy việc đàm phán suy cho cùng chỉ xoay quanh vấn đề: Trung Quốc tiếp tục chiếm đóng toàn bộ cồn Pò Thoong hay trả lại chút ít cho phía Việt Nam?Tương tự như trường hợp ở Ải Nam Quan, nơi đây họ đã trả lại một phần: thay vì lấy tất cả cồn Pò Thoong, họ trả lại cho Việt Nam 1 phần 4; thay vì lấy “phần lớn” thác chính thì lấy một nửa thác chính. Các nhà lãnh đạo thuộc thế hệ Hồ Cẩm Đào – Ôn Gia Bảo xem ra có phần khôn ngoan hơn cha ông của họ: làm ra vẻ nhún nhường, nhân nhượng để có tiếng là “ôn hòa”, nhưng vẫn thực hiện được mục đích “chiếm một phần thác Bản Giốc của Việt Nam và cồn Pò Thoong”.
Đường biên giới mới được hoạch định theo thế có lợi cho phía Trung Quốc đã được hiện đại hóa bằng một loạt các cột mốc dày đặc, được định vị bằng các kỹ thuật hiện đại. Điều này sẽ khiến cho các thế hệ người Việt Nam trong tương lai gặp khó khăn hơn rất nhiều trong việc đòi lại các phần đất đã bị chiếm đóng – nhất là khi “ván đã đóng thuyền” bởi hiệp ước 1999.
Cùng với Ải Nam Quan, trường hợp của Thác Bản Giốc cho thấy trong việc đàm phán về biên giới, phía Việt Nam đã nhượng bộ cho phía Trung Quốc đến mức cao nhất, phá bỏ hoàn toàn các nguyên tắc mà Đảng cộng sản Việt Nam đã đề ra trước đó trong bản bị vong lục năm 1979.
Bước 5: Thác Bản Giốc biến thành Thác Đức Thiên:
Ảnh 29: Thác nước Bản Giốc riêng của Việt Nam nay đã trở thành “Thác lớn xuyên – quốc gia Đức Thiên” (Đức Thiên khóa quốc đại bộc bố). Sự mất mát này là do ai?Không rõ khi vạch kế hoạch chiếm một phần Thác Bản Giốc, các nhà lãnh đạo thuộc thế hệ Mao Trạch Đông – Chu Ân Lai có nhắm đến mục tiêu kinh tế – du lịch hay không? Nhưng vào đầu thế kỷ 21, vài thập niên sau khi tiến hành đường lối cải cách do Đặng Tiểu Bình vạch ra, các nhà lãnh đạo Trung Quốc đương nhiên phải nghĩ ngay đến việc kinh doanh du lịch để góp phần phát triển kinh tế cho Tỉnh Quảng Tây, một vùng đất kinh tế còn kém phát triển[21] nhưng lại là địa bàn chủ yếu của dân tộc Choang – dân tộc thiểu số đông nhất ở Trung Quốc hiện nay.[22]
Ngay sau khi ký hiệp định 1999, phía Trung Quốc đã bắt đầu chuẩn bị cho kế hoạch đưa Thác Bản Giốc vào khai thác du lịch chứ không chờ giải quyết trọn vẹn việc cắm mốc ở vùng này. Ngay từ năm 2003, họ đã bắt đầu xây dựng các cơ sở du lịch nghỉ dưỡng như khách sạn, nhà nghỉ, thuỷ đình, nhà nổi, … bên bờ Bắc.
Mặt khác, để cắt đứt mối quan hệ xa xưa, xóa dấu vết của cuộc xâm chiếm bẩn thỉu, nhằm tô son trát phấn cho một lịch sử mới chỉ gồm toàn những yếu tố “hữu nghị, anh em”, họ đặt cho thác nước một cái tên mới: 德天 (Detian, Đức Thiên). Ngày nay, chỉ cần lên mạng Internet, dùng một công cụ tìm kiếm nào đó như Google hay Yahoo, chúng ta có thể thấy vô số bài viết của các du khách nước ngoài về “Detian Falls” hay “Detian Waterfall” (Thác Đức Thiên), được coi là thác nước biên giới lớn thứ tư trên thế giới sau các thác nước Iguazu (Argentina-Brazil), Victoria (Zambia-Zimbabwe) và Niagara (Hoa Kỳ-Canada), và là thác nước xuyên quốc gia lớn thứ nhất ở châu Á.[23]
Ảnh 30: Blogger Điếu Cày tại Thác Bản GiốcKhi đặt tên mới cho Thác Bản Giốc, vẽ lại đường biên giới mới tại vùng này, các nhà lãnh đạo của Trung Hoa cộng sản hy vọng sẽ xóa sạch các vết tích đường biên giới cũ, để vài mươi năm nữa, các thế hệ trẻ người Việt cũng như người Hoa không còn nhớ gì đến quá trình xâm lược của một cường quốc chuyên thi hành chính sách đạo tặc đối với các quốc gia lân bang – nhất là các quốc gia nhỏ bé mà ngày xưa các hoàng đế Trung Hoa vẫn thường coi là “phiên thuộc”.
Thay lời kết:
Mặc dù sự thật đã dần dần được bộc lộ theo thời gian, nhưng câu chuyện về Thác Bản Giốc chưa hẳn đã đến hồi kết thúc. Vẫn còn nhiều điều chưa sáng tỏ, nhiều câu hỏi cần được giải đáp:1) Trước hết, về căn cứ pháp lý để chứng minh chủ quyền của nước ta đối với Thác Bản Giốc, Bộ Ngoại giao và Bộ Quốc phòng có trong tay ít nhất là 4 hồ sơ: [1] Tài liệu về việc Trung Quốc “sửa bản đồ” vào năm 1955-56 để âm mưu chiếm cồn Pò Thoong và một phần Thác Bản Giốc, [2] Tài liệu về việc xây dựng trạm thủy văn trên cồn Pò Thoong vào thập niên 1960, [3] Tài liệu về việc Trung Quốc lấn chiếm cồn Pò Thoong vào năm 1976 và [4] Hai tờ bản đồ Trùng Khánh số hiệu 6354-IV do Quân đội Nhân dân Việt Nam in vào những năm 1976 và 1980.
Chúng ta có thể đặt câu hỏi: tại sao các nhà lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam cũng như Bộ Ngoại giao, Bộ Quốc phòng đã bỏ qua, không sử dụng những tài liệu này trong đàm phán?
2) Việc Trung Quốc chiếm cồn Pò Thoong và Thác Bản Giốc không phải là hành động ngẫu nhiên, cũng không phải là chủ trương của một cá nhân hay một phe phái nào trong Đảng cộng sản Trung Quốc. Kế hoạch này đã được chuẩn bị ngay từ những năm 1955-56, nghĩa là vào lúc quan hệ Việt-Trung được coi là “hữu hảo”, và được thực hiện từng bước qua từng giai đoạn như đã trình bày ở phần trên. Điều này cho thấy đây là chủ trương chung của Đảng cộng sản Trung Quốc qua nhiều thời kỳ, nhiều thế hệ lãnh đạo.
Nhưng Thác Bản Giốc không phải là trường hợp duy nhất. Căn cứ vào bản sơ đồ in ở trang 8 cuốn bị vong lục (giác thư) năm 1979, chúng ta được biết Thác Bản Giốc và Ải Nam Quan chỉ là 2 trong số 12 trường hợp lấn chiếm điển hình. Nếu tính tất cả các vi phạm lớn nhỏ, tính từ 1949 đến 1979 phía Trung Quốc (tức Trung Hoa cộng sản) đã lấn chiếm lãnh thổ Việt Nam ở 90 điểm trên toàn tuyến biên giới Việt-Trung.[24] Như vậy không thể nói là quan hệ Việt-Trung chỉ xấu đi trong giai đoạn 1979-1989. Ngay từ giữa thập niên 1950, nghĩa là giữa lúc tình cảm cộng sản Việt-Trung còn nồng thắm, đã bắt đầu hình thành những mầm mống xấu, những âm mưu đen tối. Tương tự như thế, trong vấn đề lãnh hải, ngay khi công bố “hải phận 12 hải lý” vào năm 1958, Đảng cộng sản Trung Quốc đã nuôi dưỡng những mưu đồ quỷ quyệt. Ngay tại điều 4 của Bản tuyên bố, họ đã ghi rõ “Tây Sa” (tức Hoàng Sa) và “Nam Sa” (tức Trường Sa) thuộc lãnh thổ Trung Quốc. Đó chính là sự chuẩn bị cho việc hải quân Trung Quốc chiếm toàn bộ quần đảo Hoàng Sa vào năm 1974 và chiếm đảo Đá Gạc Ma (Johnson South Reef) thuộc quần đảo Trường Sa vào năm 1988.
Vấn đề đặt ra là: trước một chính sách xâm lược nhất quán như thế, tại sao Đảng Cộng sản Việt Nam vẫn thừa nhận quan hệ “16 chữ vàng” (láng giềng hữu nghị, hợp tác toàn diện, ổn định lâu dài, hướng tới tương lai) và tinh thần “4 tốt” (láng giềng tốt, bạn bè tốt, đồng chí tốt, đối tác tốt), coi đó như những nguyên tắc căn bản chi phối toàn bộ đường lối ngoại giao giữa hai quốc gia?
Có thể nói khi chấp nhận một chính sách đối ngoại như thế, Đảng cộng sản Việt Nam đã đặt quyền lợi của Đảng cao hơn quyền lợi của Tổ quốc, đã hy sinh quyền lợi của quốc gia – dân tộc để bảo vệ quyền lợi của chính mình.
Thử hỏi: với tình hình thực tế đó, làm sao nhân dân có thể tiếp tục tin tưởng vào “sự lãnh đạo của Đảng” trong sự nghiệp bảo vệ chủ quyền ở Biển Đông – nơi mà hàng ngày hàng giờ các thế lực dân tộc chủ nghĩa của Trung Hoa cộng sản đang lăm le tiếp tục thực hiện kế hoạch xâm lược mà họ đã chuẩn bị công phu từ hơn nửa thế kỷ?
3) Quá trình xâm lấn đường biên giới Việt-Trung đã diễn ra từ rất lâu, nhưng mãi đến ngày 15.3.1979, nghĩa là gần một tháng sau khi Trung Quốc tấn công trên toàn tuyến biên giới phía Bắc, người dân mới biết được phần nào sự thật thông qua bản “bị vong lục” do Bộ Ngoại giao công bố. Từ thời điểm đó cho đến nay, ngoài những chi tiết được công bố trong cuốn sách, nhân dân không được biết thêm điều gì khác. Không có công trình nghiên cứu mang tính độc lập nào để người dân có thể có thể so sánh, đối chiếu.
Thật ra, có một số công trình nghiên cứu có thể giúp người dân tìm hiểu vấn đề, nhưng những công trình này thường bị xếp vào ngăn kéo, không được công bố rộng rãi. Vào năm 1996, khi cộng tác với nhà xuất bản Thuận Hóa để tái bản cuốn Đất nước Việt Nam qua các đời của học giả Đào Duy Anh, Viện Sử học đã viết trong Lời dẫn như sau: “Năm 1975 tác giả có bổ sung và sửa chữa bản in lần thứ nhất, với ý định tái bản ở miền Nam. Sau khi xem lại tác giả đã bỏ chương nói về biên giới Việt Nam qua các đời vì thấy tài liệu chưa được đầy đủ. (…) Trong lần tái bản này, chúng tôi đã thực hiện theo di cảo của tác giả lưu lại sau khi qua đời.” (sđd, tr. 15). Việc lược bỏ chương về biên giới ấy là ý muốn thật của tác giả hay vì một áp lực nào khác? Đối chiếu với “sự quên lãng” được dành cho những trận chiến đẫm máu trong suốt thập niên 1980 như trận chiến tại dải đồi Núi Đất (Lão Sơn) ở Hà Giang năm 1984, cuộc xâm chiếm đảo Đá Gạc-Ma ở Trường Sa năm 1988, v.v… chúng ta có quyền hoài nghi tính chất tự nguyện của việc lược bỏ này.
Ảnh 31: Bản đồ xã Đàm Thủy do Ủy ban Biên giới Quốc gia công bốMãi cho đến ngày nay, hơn một thập niên sau ngày “Hiệp ước biên giới trên đất liền giữa CHXHCN Việt Nam và CHND Trung Hoa” được ký kết (30-12-1999), thông tin về đường biên giới Việt-Trung vẫn là cái gì rất mờ mịt. Mặc dù người dân có thể truy cập vào Internet để xem hình ảnh vệ tinh của khu vực giáp giới giữa hai quốc gia, nhưng vẫn không thể nào xác định được đường biên giới mới một cách chính xác. Ngay cả khi truy cập vào Cổng Thông tin điện tử của Chính phủ hay trang mạng của Ủy ban Biên giới Quốc gia, người ta cũng chỉ có thể tìm ra một thứ “bản đồ” mù mờ và kém chính xác như tấm “sơ đồ” xã Đàm Thủy đăng kèm theo đây (ảnh 31).[25]
Trong khi nhiều vị trí hiểm yếu ở vùng biên giới Việt-Trung đã trở thành “chợ trời biên giới” (vd: cửa khẩu Tân Thanh), trong khi hai bên đang tích cực thúc đẩy sự ra đời của các “khu hợp tác kinh tế xuyên biên giới” thì bản đồ chi tiết về vùng biên giới Việt-Trung vẫn còn là “bí mật quốc gia”, thông tin về vùng này vẫn là thông tin một chiều, mù mờ và không có giá trị khoa học. Người ta có cảm tưởng các cấp có thẩm quyền vẫn tìm cách che giấu, không muốn cho người dân hiểu biết rõ ràng, cụ thể về tình hình đường biên giới mới. Việc vội vã nhổ bỏ các cột mốc cũ để đưa vào “viện bảo tàng” lại càng làm tăng thêm sự nghi ngờ đó.
Câu hỏi đặt ra là: trong tình trạng bưng bít, che giấu thông tin như thế, giới trí thức – nhất là các nhà khoa học nhân văn, phải làm gì để có thể bảo vệ Tổ quốc, giữ vững chủ quyền quốc gia? Trông chờ Bộ Chính trị Đảng cộng sản Việt Nam thành tâm thiện ý “nhìn thẳng vào sự thật” để thực hiện một đường lối cởi mở hơn? Tha thiết “cầu xin” nhà cầm quyền gia ân ban phát một “không gian tự do có giới hạn” để trí thức có thể góp ý hay phản biện? Hay trí thức phải noi gương cụ Phan Châu Trinh và các sĩ phu của Phong trào Duy Tân hồi đầu thế kỷ trước bằng cách tự mình vạch đường đi, nghĩa là mạnh dạn đảm nhận vai trò tiên phong trong công cuộc nâng cao dân trí, chấn hưng dân khí bằng cách phá vỡ ách nô lệ tinh thần đã bao trùm đời sống tinh thần của cả nước ta từ gần nửa thế kỷ nay?
Có một bài học mà chúng ta có thể rút ra từ lịch sử: tự do có được bằng sự gia ân chỉ có thể là một thứ tự do bị kiểm soát, chân lý có được bằng sự thỏa hiệp chỉ là chân lý nửa vời hay một nửa của sự thật. Mà trong lĩnh vực khoa học thì tự do bị khống chế hay một nửa – sự thật chỉ có thể đem lại một thứ khoa học giả hiệu, một thứ khoa học hào nhoáng nhưng phù phiếm với những huy chương và phẩm hàm tuy bề ngoài rất “hoành tráng” và hấp dẫn, nhưng không thể trường tồn qua thời gian và hoàn toàn vô nghĩa nếu xét trên bình diện lợi ích của toàn dân tộc. Bài học của học thuyết Lysenko (Lysenkoism) đã từng ngự trị trong ngành sinh học Liên Xô từ cuối thập niên 1920 cho đến tận năm 1964 trước khi bị vứt vào thùng rác của lịch sử, là một ví dụ cực kỳ sinh động của thứ khoa học thừa nhận sự lãnh đạo của một đảng chính trị trong một chế độ độc tài toàn trị.
Đà Lạt, mùa xuân năm Nhâm Thìn, 9-2-2012
Mai Thái Lĩnh
________________________________________
Chú giải:
[13] Trương Nhân Tuấn, “Tìm hiểu chủ quyền thác Bản Giốc”, 01-11-2011
[14] Trung Khanh Phu (topographic) Sheet 6354-4, 1:50,000 U.S. Army Map Service 1964 (10.1MB) [GeoPDF]:
http://www.lib.utexas.edu/maps/topo/vietnam/trung_khanh_phu-6354-4.pdf
[15] AMS 1:50000 Maps in Vietnam Archive Map Collection:
http://www.vietnam.ttu.edu/resources/maps/maps1-50000.pdf
[16] Những địa danh in nghiêng là địa danh ghi trên bản đồ.
[17] Do không có trong tay bản sao nhật ký của Détrie cho nên đoạn văn này hoàn toàn dựa vào nguyên văn do ông Trương Nhân Tuấn công bố. Trong bản văn này, dòng sông Quây Sơn được ghi là Qui-Xuan chứ không phải là Qui-Thuan như trong cuốn sách của Thiếu tá Famin. Nếu quả thật Détrie ghi là Qui-Xuan thì tên sông này đã xuất hiện từ cuối thế kỷ 19 chứ không phải chỉ mới xuất hiện gần đây.
[18] Vấn đề biên giới…, sđd, tr. 14.
[19] Tấm bản đồ về đường biên giới mới đã được công bố trong bài viết của nhà văn Trần Nhương nhan đề “Bên cột mốc biên giới Bản Giốc”, Blog Trần Nhương 1-11-2011
[20] Ông Lê Công Phụng sau khi hoàn thành sứ mạng “đàm phán” đã được bổ nhiệm làm đại sứ Việt Nam tại Hoa Kỳ một thời gian trước khi về hưu.
[21] Theo thống kê năm 2010, mặc dù tổng sản phẩm nội địa (GDP) của Quảng Tây xếp thứ 18, nhưng nếu tính GDP trên đầu người, thì Quảng Tây đứng thứ 27 trong tổng số 31 thành phố, tỉnh và khu tự trị, chỉ đứng trên Tây Tạng, Cam Túc, Vân Nam và Quý Châu.
[22] Người Choang (壯, âm Hán-Việt đọc là Tráng) là dân tộc thiểu số đông nhất Trung Quốc với dân số 18 triệu. Người Choang có cùng nguồn gốc với người Tày và người Nùng ở Việt Nam, tập trung đông nhất ở tỉnh Quảng Tây. Tên gọi chính thức của tỉnh Quảng Tây là Khu tự trị dân tộc Choang (Guangxi Zhuang Autonomous Region).
[23] Trong các trang quảng cáo du lịch của Trung Quốc, chiều cao của thác nước được ghi là 60m, thậm chí 70m, trong khi những người Pháp đầu tiên viết về thác nước chỉ phỏng đoán đến mức 40-50m, và các sách địa lý của nước ta xác định con số 34m.
[24] Vấn đề biên giới…., sđd, tr.8.
[25] Bản đồ này là bản đồ được cung cấp bởi địa chỉ www.gis.chinhphu.vn
Vì sao bác Tư vẫn giận?
- Để chờ xem mấy ổng có làm đúng như đã nói chiều nay hông đã chú Hai ơi! Cái dụ nói mà hổng làm, đánh trống bỏ dùi này tui rành sáu câu hồi còn ở miệt dưới mà! - Ờ, thì mình phải ghi nhận chuyện mấy ổng đã dũng cảm nhận sai lầm và chịu sửa sai chớ!- ĐM! Bộ cứ làm sai be bét, đến khi nát như tương rồi bắt tui phải biết ơn vì đã sửa sai sao chú Hai?
by Dr. Nikonian
Bác Tư xe ôm vốn luôn luôn đúng giờ. Nên tôi rất ngạc nhiên khi không thấy bác ấy chờ ở chỗ hẹn. Dáo dác một lúc, mới tìm được bác ấy đang chúi mũi đọc báo mạng ở một quán net gần đó. Chờ một lúc mới thấy bác ấy bước ra, mặt đỏ phừng phừng. Bác ấy oang oang thuật lại cuộc họp báo chiều nay của văn phòng Thủ tướng về vụ Tiên Lãng, kèm theo một câu bình luận như đinh đóng cột (sau khi đã văng tục rõ to).
…
Cái kim trong bọc mãi cũng lòi ra. Khác với vụ Thái Bình, tuy liên quan cả ngàn người với qui mô lớn hơn nhiều so với vụ Tiên Lãng nhưng đã được ém nhẹm khá thành công. Trái lại, vụ Tiên Lãng không hề là cây kim trong thời đại một bác xe ôm cũng có thể vào Internet, cả nước theo dõi sự việc với một sự quan tâm đặc biệt. Kèm theo rất nhiều phỉ nhổ, miệt thị dành cho bọn tham quan vô lại.
Vụ Tiên Lãng cũng ghi dấu một cột mốc vô tiền khoáng hậu trong lịch sử truyền thông nước nhà. Chưa bao giờ, người ta nghe được nhiều tiếng nói đồng thuận như thế từ báo chí chính thống dành cho một người nông dân phạm tội tày trời là nổ súng vào lực lượng thi hành công vụ. “Công vụ” ở đây, là huy động cả trăm bộ đội, công an, quân khuyển… để cướp đoạt mồ hôi nước mắt của một người dân đã có công khai hoang lấn biển. “Công vụ” ở đây, là một bộ máy chính quyền sống bằng tiền thuế của chính những người nông dân đó, lại thuê máy cẩu, xã hội đen… đập phá, cướp bóc nhà cửa, thành quả lao động mồ hôi nước mắt của nhân dân.
Sự ô nhục của những người đại diện chính quyền ở Tiên Lãng, xứng đáng được ghi vào sách như ông Đỗ Hữu Ca, giám đốc Công an Hải Phòng đã huênh hoang tự nhận. Chỉ có điều, đó là những trang sách đen, rất đen tối trong lịch sử và trong lòng nhân dân.
Lòng dân không yên, đến mức người ta đã phải nhìn nhận ông Đoàn văn Vươn đã không có lựa chọn nào khác để phản kháng lại bộ máy tham quan vô lại nơi địa phương mình ở. Ngòi thuốc súng mà ông Vươn đã châm, hoàn toàn có thể lan rộng trên phạm vi cả nước, khi mà nơi đâu cũng có những vụ việc bất công như đã xảy ra ở Tiên Lãng.
Để yên dân (không chỉ ở Tiên Lãng), đâu còn lựa chọn nào khác là thừa nhận những sai lầm của chính quyền Tiên Lãng – Hải Phòng. Trên đất nước mà 80% dân số là nông dân, không phải chỉ có một mình bà Ba Sương, hay Đoàn văn Vươn là những nạn nhân oan khuất duy nhất của một hệ thống luật pháp bất minh và luôn dành rất nhiều ưu đãi cho kẻ mạnh, kẻ có quyền như ở Tiên Lãng.
Rõ ràng, vụ Tiên Lãng chỉ là một sự vụ điển hình, nổi cộm của một lỗi hệ thống rất trầm trọng. Đoàn văn Vươn, bằng phát súng của mình, đã xé toạc sự bưng bít bấy lâu nay để trưng ra trước công luận cái ung nhọt lưu niên ấy.
Không có lựa chọn nào khác hơn là thừa nhận và rạch toang cái ung nhọt ấy, trước khi nó phát tán thành những cuộc bạo động đẫm máu hơn trên phạm vi cả nước, đe doạ sự tồn vong của cả một hệ thống. Vì đẩy người nông dân đến chỗ cùng cực là điều đại kỵ, như Mario Puzzo đã nhận xét: thằng nông dân mất đất còn đau đớn hơn thằng thị dân mất vợ.
Cho nên, cả tôi lẫn bác Tư đều không ngạc nhiên gì lắm với quyết định chiều nay sau cuộc họp với Thủ tướng: “Chính quyền sai toàn diện trong vụ Tiên Lãng”. Sai đứt đuôi, sai từ quyết định thu hồi (nói trắng ra là cướp đất), sai từ huy động quân đội công an cưỡng chế, cho đến sự trả thù đê tiện bằng cách đập phá, cướp bóc. Kể cả những lời đôi chối, tiền hậu bất nhất của các quan chức to béo kia, cũng thể hiện sự thô bỉ và dối trá cùng cực, như họ vẫn quen làm với chính nhân dân mình.
Tôi, gã thị dân chưa hề biết cày một tấc ruộng mau mắn thở phào nhẹ nhõm. Với kết luận chiều nay, tôi đã mau mắn hy vọng tất cả bọn quan chức phản động (không gì chính xác hơn từ “phản động” với bọn cường hào mới này) ở Hải Phòng phải ra trước vành móng ngựa. Tôi đã hình dung ngày về trong sự yêu mến của nhân dân mình của anh em ông Vươn, như những người hùng. Bất kể án phạt như thế nào, họ xứng đáng được tôn vinh vì sự can đảm và kiên định của mình.
Nhưng bác Tư, người đã mất ruộng vườn, trôi dạt lên Sài gòn kiếm sống, lại biểu lộ một thái độ hoàn toàn khác. Bác ấy nói:
- Để chờ xem mấy ổng có làm đúng như đã nói chiều nay hông đã chú Hai ơi! Cái dụ nói mà hổng làm, đánh trống bỏ dùi này tui rành sáu câu hồi còn ở miệt dưới mà!
- Ờ, thì mình phải ghi nhận chuyện mấy ổng đã dũng cảm nhận sai lầm và chịu sửa sai chớ!
- ĐM! Bộ cứ làm sai be bét, đến khi nát như tương rồi bắt tui phải biết ơn vì đã sửa sai sao chú Hai?
Cãi không lại với ngôn ngữ đầy dân dã của bác Tư, bỗng tự dưng nhớ lại một câu tuy chẳng liên can của một người trẻ học rộng tài cao:
“Nếu tại một nơi nào và ở một thời điểm nào mà luật pháp xem lòng yêu nước là tội phạm, thì thay vì trừng phạt những nhà yêu nước, hãy thay đổi luật pháp ấy”.
Đúng thế, nếu không thay đổi tận gốc luật pháp ấy, thì những người trung nghĩa như bà Ba Sương hay anh em Vươn-Quí vẫn chưa phải là nạn nhân cuối cùng.
Bonus:
Tôi biết ơn những người vấp ngã
Trên con đường đi tìm tiếng nói,có những người vấp ngã sau khi đã đi được một đoạn.Có những kẻ đã đặt bẫy cho họ vấp ngã.Có những kẻ đã xô cho họ vấp ngã.Có những kẻ đã cười thích thú khi chứng kiến những người vấp ngã.Có những kẻ đã nhổ nước bọt lên những người vấp ngã.Tôi biết ơn những người vấp ngã.Tôi biết ơn đoạn đường mà những người vấp ngã đã đi được,trước khi họ vấp ngã.Họ vấp ngã,nhưng mỗi lần họ vấp ngãhọ đã làm cho con đường của chúng ta ngắn thêm một đoạn.Tôi tin chắc trong chúng ta sẽ còn nhiều người tiếp tục bước tới.bước tới, bước tới, từ nơi những người đã vấp ngã,không ngừng bước tới, bước tới,và ngày chúng ta giành lại được tiếng nói,chúng ta sẽ nói,chúng ta sẽ hát ca,và trong tiếng nói của chúng ta sẽ có tiếng nói của những người đã vấp ngã,và trong lời hát ca của chúng tasẽ có lời hát ca của họ.(thơ Nguyễn Tôn Hiệt)
4000 văn bản pháp lý trái pháp luật, cần làm gì?
Hoà Ái, RFA -2012-02-10 Trong số 4,000 văn bản quy phạm pháp luật được ban hành năm 2011 thì có tới khoảng 30% mang nội dung trái pháp luật. Số còn lại cũng sai luật về hình thức và thẩm quyền ban hành.
ảnh tuoitredoanhnghiepquangbinh.com
Cán cân công lý
Tại hội nghị triển khai công tác năm mới của Bộ Tư Pháp tổ chức tại
Hà Nội, Đà Nẵng và Thành Phố Hồ Chí Minh, Thứ Trưởng Hoàng Thế Liên cho
biết trong năm 2011 vừa qua, các sở Tư Pháp kiểm tra gần 44.600 văn bản
quy phạm pháp luật. Cuộc kiểm tra tìm ra đến khoảng gần 4000 văn bản có
dấu hiệu vi phạm pháp luật về hình thức, nội dung và thẩm quyền ban
hành. Trong đó riêng số có nội dung trái pháp luật chiếm khoảng 1000 văn
bản.Tỷ lệ văn bản trái pháp luật năm 2007 chiếm 21%, và có dấu hiệu không giảm cho đến năm 2011 là khoảng 30%. Thứ trưởng Hoàng Thế Liên cho rằng công tác kiểm tra còn hạn chế, chưa được các bộ ngành và địa phương coi trọng đúng mức, còn nhiều bất cập và chưa có cơ chế kiểm soát chặt chẽ.
Toà án Hà Nội- RFA photo
Quốc hội lơ là, địa phương yếu kém, tuỳ tiện.
Luật sư Nguyễn Văn Hậu, một chuyên gia về luật pháp, phó chủ tịch Hội Luật Gia TP. HCM, cho biết rằng Luật Ban Hành Văn Bản Quy Phạm Pháp Luật của Việt Nam ở cấp tỉnh còn nhiều hạn chế. Hệ thống luật này qui định chi tiết, hướng dẫn thi hành còn nhiều bất cập và chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn. Quản lý nhà nước ở địa phương và hoạt động xây dựng văn bản quy phạm pháp luật chưa thực sự được đặt lên vị trí quan trọng nhất và thiếu việc kiểm tra giám sát đôn đốc của cấp trên.Vẫn theo nhận xét của luật sư Hậu, có một điều đáng lưu ý là cùng một chính sách pháp luật như nhau nhưng được ban hành ở các địa phương sẽ rất khác nhau. Luật sư Nguyễn Văn Hậu cho rằng có ba nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng văn bản trái luật không giảm trong những năm gần đây. Luật Sư Hậu nói:
“Theo tôi thấy, có ba nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng văn bản pháp luật còn trái luật. Thứ nhất là do thực hiện việc kiểm tra tức là thẩm định những dự thảo, những văn bản pháp luật trước khi được ban hành là thực hiện chưa tốt, chưa nghiêm, thậm chí còn mang tính hình thức.
Bên cạnh đó, khi còn ở giai đoạn dự thảo, cơ chế đặt ra là làm sao phát huy trí tuệ của từng nhà chuyên môn cũng như các cơ quan ban hành phải lấy ý kiến đóng góp và phải có sự phản biện của những cơ quan, tổ chức xã hội. Khâu này làm chưa tốt, thậm chí còn cẩu thả.
Thứ hai là có một sự thiên lệch trong khi cân nhắc lợi ích cục bộ của cá nhân và của cơ quan thi hành công vụ và của cả xã hội. Và thứ ba, tôi cho rằng cũng rất quan trọng, đó là trình độ chuyên môn của những người làm văn bản pháp luật còn hạn chế, thậm chí còn rất yếu”
Theo ý kiến của luật sư Hậu thì Quốc Hội phải cần phải xem xét các biện pháp giám sát như thế nào để việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật cho tốt. Đồng thời, Quốc Hội phải có biện pháp để kiện toàn bộ máy chuyên trách soạn thảo văn bản quy phạm pháp luật ở địa phương và phải giám sát để chấm dứt tình trạng ban hành những công văn, thông báo trái luật. Người dân bị bắt buộc phải thực hiện theo những văn bản mà thực chất lại không mang tính chất văn bản. Luật sư Hậu nêu lên ví dụ:
“Vừa rồi cấm công dân cư trú, tức là cấm cản những người địa phương khác cư trú, tại Đà nẵng chẳng hạn, thì điều này lại trái với “Luật Cư Trú”
Hiến pháp Việt Nam XHCN- ảnh thuvienso.com
Cần chế tài cả giới chức ban hành
Trước hiện thực của sự phức tạp, chồng chéo, mâu thuẫn và cả sự vi phạm những qui định của cơ quan cấp trên trong việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật của nhiều địa phương, ngày 19/4/210, báo VNExpress đăng tải một nghị định về “kiểm tra và xử lý văn bản quy phạm pháp luật” do Thủ Tướng Nguyễn Tấn Dũng ký. Trong nghị định này có đề cập đến việc cán bộ, công chức vi phạm trong quá trình soạn thảo và ban hành văn bản quy phạm pháp luật gây hiệu quả nghiêm trọng có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.Trả lời câu hỏi của đài RFA về việc nghị định này được thực thi một cách có hiệu quả hay không, vì cho đến nay, không có một thông tin nào về kỷ luật nhân viên trong khi số văn bản trái luật được ban hành lại không giảm, luật sư Hậu cho biết ý kiến của mình như sau:
“Tôi nghĩ rằng nếu như chính phủ có quy định này thì tôi nghĩ sẽ thực hiện được. Nhưng để làm được điều này thì luật của Việt nam phải sửa lại “Luật Ban Hành Văn Bản Quy Phạm Pháp Luật”
Ở Việt Nam có luật này và đã qua mấy lần sửa đổi rồi. Nhưng khi chế tài thì Quốc Hội cũng phải sửa lại, tức là chế tài những người ban hành văn bản quy phạm sai.
Bởi vì khi gọi văn bản quy phạm pháp luật là những nguyên tắc xử sự để điều chỉnh xã hội mà nếu ra sai như vậy thì phải xử lý người ban hành văn bản đó, và thậm chí xử lý những cán bộ công chức công chức làm sai với qui định pháp luật.
Mà tôi nghĩ nếu nghị định này của Thủ Tướng như vậy sẽ mở ra một trang mới. Và chính vì luật công bằng và minh bạch, có những điều chỉnh và tính pháp chế cao thì sẽ được những người dân ủng hộ rất nhiều”
Vai trò của truyền thông và phản biện
Được hỏi người dân làm thế nào để kiểm chứng được văn bản trái luật và phải làm gì khi phát hiện, Luật sư Hậu nói:“Khi người dân cho rằng văn bản là trái luật, người ta có thể phản ảnh trên nhiều kênh. Ví dụ người ta phản ảnh qua những chuyên gia, phản ánh qua thông tin truyền thông. Vừa rồi, ở TP. HCM đã phát hiện ra những văn bản thông qua những kênh thông tin này.
Cho nên kênh thông tin truyền thông là một kênh rất quan trọng để giúp cho nhà nước phản ảnh những văn bản làm sao đáp ứng được yêu cầu thực tế. Đó là điều tôi cho rằng nếu chúng ta làm được như vậy thì những qui định pháp lý không những tốt mà giúp cho nền kinh tế của Việt Nam phát triển và phù hợp với đời sống của người dân”
Luật sư Hậu nhấn mạnh:
“Để luật đi vào cuộc sống, trước hết là phải có sự đóng góp của những đối tượng bị điều chỉnh. Chi phí qui định pháp lý ở nhiều nước, tôi cho rằng chiếm khoảng 15% GDP, còn ở Việt Nam, tuy chưa tính cụ thể, nhưng có thể thấy rằng chiếm khoảng 25% GDP.
Đó là chưa kể những chi phí khác như cơ hội kinh doanh bị mất, sáng tạo bị bỏ lỡ…tôi cho rằng trước nhất phải có một chi phí nhất định và phải nghiên cứu một cách nghiêm túc.
Nhân viên cưỡng hành luật pháp- RFA photo
Ví dụ như là chính sách về đền bù trong luật đất đai-thu hồi đất thì phải kiếm những điểm nóng để xem người dân góp ý về luật đó như thế nào. Và thông qua góp ý tổng hợp lại đó thì sẽ có những chuyên gia về mặt pháp luật phản biện về luật đó. Chính nhờ qua phản biện soi rọi lại cuộc sống thì tôi nghĩ rằng khi đó Quốc Hội mới thảo luận lại một lần cuối nữa thì luật đó sẽ không có những sai sót.”
Luật sư Hậu và các chuyên gia pháp luật khác của Việt Nam tin rằng để một đạo luật đi vào cuộc sống thì trước hết phải có những chuyên gia am hiểu về lãnh vực và thứ hai phải có phản biện. Luật càng cụ thể, càng chi tiết bao nhiêu thì càng dễ áp dụng vào cuộc sống, và hoạt động lập pháp sẽ được nâng lên ở tầm cao hơn, rõ ràng và minh bạch.
Thẳng tay đàn áp Phật Giáo Hòa Hảo
Thanh Quang, phóng viên RFA -2012-02-10 Tình hình đàn áp Phật Giáo Hòa Hảo ở Miền Tây không có dấu hiệu sụt giảm, khi cách đây vài ngày, ở An Giang, nhiều tín đồ cùng thân nhân tiếp tục bị hành hung vô cớ và tùy tiện.
Photo courtesy of phatgiaohoahao.org
Cổng vào ngôi chùa Phật giáo Hòa Hảo An Hòa Tự ở An Giang.
Đánh đập tàn nhẫn
Hồi tháng 12 vừa rồi, Tổ chức Nhân quyền Human Rights Watch công bố một bản thông cáo, qua đó ông Phil Robertson, Phó Giám đốc Human Rights Watch đặc trách Á Châu không quên lưu ý rằng “Ở VN, tình trạng đàn áp các giáo hội không được chính quyền công nhận, trong đó có PGHH, diễn ra một cách có hệ thống và nghiêm trọng”.Và tình trạng đó đang tiếp diễn đáng ngại ở Miền Tây đối với các tín đồ PGHH, dù là Giáo Hội Phật Giáo Hoà Hảo Thuần Túy hay Truyền thống.
Chẳng hạn như trường hợp tu sĩ Võ Văn Thanh Liêm, từng trụ trì Quang Minh Tự tại ấp Long Hoà 2, xã Long Điền A, huyện Chợ Mới, An Giang, vừa mãn hạn tù gần 7 năm trời trở về hôm mùng 5 tháng 2 vừa rồi nên được thân nhân, đồng đạo đến thăm. Nhưng, theo lời tín đồ PGHH Võ Văn Diêm, bào đệ của tu sĩ Võ Văn Thanh Liêm, thì đông đảo công an đến gây khó khăn, hành hung, như sau:
“Hồi anh tôi ở tù về thì chính quyền không cho ai vô thăm anh năm tôi hết. Hôm anh ấy về cũng có mấy đứa cháu cũng như anh em đồng đạo đi đến, nhưng bị CA cản ngăn. Họ giả dạng, mướn tốp côn đồ thực hiện hành động đánh đập, bóp cổ, làm té, sưng mặt, dập mình…”
Trường hợp vợ chồng tín đồ PGHH khác, là anh Nguyễn Thanh Phong và chị Nguyễn Ngọc Hà, đã gặp khó khăn nghiêm trọng cũng hôm mùng 5 tháng này khi bị đông đảo công an ở xã Mỹ An, huyện Chợ Mới, An Giang hành hung nặng tay và vô cớ. Anh Nguyễn Thanh Phong kể lại như sau, mà chúng tôi xin được phép giữ nguyên văn lời anh trước ngôn từ khiếm nhã của phía công an nhân dân:
“Người đánh tôi tên Hưng, công an xã Mỹ An. Anh ta nói ‘đè đầu nó xuống, đập chết mẹ nó cho tao, giẫm nó cho tao’. Liền lúc đó tôi gần như ngất xỉu.”
Nhưng chính vợ anh Nguyễn Thanh Phong, là chị Nguyễn Ngọc Hà, là nạn nhân đầu tiên của công an, khiến chồng chị tới can thiệp nên cùng lâm nạn. Chị Nguyễn Ngọc Hà bày tỏ phẫn uất:
“Dạ công an này quá tàn nhẫn đối với tín đồ PGHH như chúng tôi. Nó đánh đập tàn nhẫn. Tôi là phụ nữ mà nó mấy chục người đè đánh, cồng tôi. Chúng nó tàn nhẫn lắm. Tôi đi chợ cho đám giỗ, mới tới đầu chợ thôi mà họ giật chìa khoá, đè đập.”
Tín đồ PGHH Nguyễn Thanh Phong nhân tiện kể lại sự việc:
Người đánh tôi tên Hưng, công an xã Mỹ An. Anh ta nói ‘đè đầu nó xuống, đập chết mẹ nó cho tao, giẫm nó cho tao’. Liền lúc đó tôi gần như ngất xỉu.“Vào mùng 5 tháng Hai vừa rồi thì vợ chồng tôi có cúng cơm bà nội. Nên vợ tôi mới đi chợ để mua đồ chay về cúng. Đi ra khoảng hơn 1 km thì bị công an chận đường giật chìa khóa xe, vợ tôi mới la làng. Vừa la làng có ăn cướp, thì ở ngoài sau nó bao vây tới đánh vợ tôi té gục xuống, và cồng vợ tôi ngay giữa chợ khi có rất nhiều người chứng kiến.
Anh Nguyễn Thanh Phong
Những người giữa chợ mới la lên rằng tại sao công an đánh người vô cớ như vậy. Đám công an tạm thời dang ra thì vợ tôi mới chụp điện thoại trong người điện về cho tôi lúc đó đang sắc thuốc cho vợ tôi vì sau khi ra tù vợ tôi bị hở van tim. Tôi bực tức chạy ra, định hỏi lý với công an nhưng họ không hiểu và không cho nói lý. Vừa gần tới vợ tôi thì có một tốp người từ đằng sau cầm dùi cui đập vào lưng tôi khiến tôi té quỵ xuống. Rồi 40-50 người giẫm lên người tôi.
Lúc đó tôi gần sắp xỉu thì có mấy người lấy máy điện thoại chụp hình, quay phim. Công an giật máy. Tôi còn nghe được họ hỏi tại sao mấy ông giựt điện thoại của tôi. Công an hỏi lại tại sao mầy quay phim, chụp hình. Anh kia mới nói là vì thấy hiếu kỳ. Vừa nói hiếu kỳ thì bị công an còng lại. Còn tôi thì bị đánh tiếp tục, 40-50 người vây đánh. Nó mới còng 2 vợ chồng tôi, dẫn đi trên đường một cách nhiễu nhương. Nó còng và lôi đi khoảng hơn 1 km hai tay chúng tôi bầm tím hết.”
Đàn áp có hệ thống
Tín đồ Nguyễn Thanh Phong bị điều tra tại cơ quan công an xã Mỹ An trong nhiều tiếng đồng hồ trong tình trạng thương tích trầm trọng nhưng không được chăm sóc thuốc men cần thiết, bị bỏ đói từ sáng tới chiều mới được cho về sau khi cưỡng bách anh đóng tiền phạt giao thông 150.000 đồng và đòi giữ xe trong 2 ngày. Tín đồ Nguyễn Thanh Phong bày tỏ bức xúc:“Chế độ này quá tàn nhẫn đối với tín đồ PGHH, và riêng những người như tôi. Tôi mới ra tù, không có công ăn việc làm, mà họ lại bao vây kinh tế gia đình tôi suốt 6 tháng nay. Khi chúng tôi đi ra đường thì mấy ông không cho làm bất cứ chuyện gì. Bây giờ đánh đập chúng tôi thì họ không bồi thường tiền thuốc. Đối với tín đồ PGHH nói chung và đối với tôi nói riêng thì chế độ này quá tàn nhẫn.”
Tưởng cũng cần nhắc lại là anh Nguyễn Thanh Phong bị 6 năm tù và chị Nguyễn Ngọc Hà bị 4 năm tù kể từ tháng 8 năm 2005 vì trung kiên bảo vệ Đức Tin PGHH. Kể từ khi hai vợ chồng ra khỏi tù, công an thường xuyên sách nhiễu, khủng bố khiến gia đình nạn nhân lâm cảnh khốn cùng.
Theo nhiều tín đồ PGHH, những hành động vừa rồi của công an An Giang chứng tỏ nhà cầm quyền VN tiếp tục đàn áp PGHH một cách đáng ngại và có hệ thống, chứ không “màu hồng” như một trung tá công an ở Miền Tây từng khẳng định:
“Đó là chuyện cô bác người ta tín ngưỡng bình thường thôi, chúng tôi đâu có can thiệp được đâu. Cái đó anh nghe thông tin một chiều rồi nghe. Tín ngưỡng là cái chung mà, đâu có ai can thiệp được đâu. PGHH vẫn sinh hoạt bình thường, nhà nước cho phép đâu có gì khác đâu. Đâu có ai dám can thiệp chuyện đó đâu.”
Theo tín đồ Võ Văn Diêm thì những anh em đồng đạo và những người địa phương đều phàn nàn ở chỗ nhà nước đã cho tự do tín ngưỡng, tự do đi lại. Bề ngoài thì nói làm theo Hiến pháp, luật pháp, cho tự do nhưng thực chất không có tự do. Ông bày tỏ tiếp:
Chế độ này quá tàn nhẫn đối với tín đồ PGHH, và riêng những người như tôi. Tôi mới ra tù, không có công ăn việc làm, mà họ lại bao vây kinh tế gia đình tôi suốt 6 tháng nay.“Bây giờ những anh em trong Đạo, người ta đã nắm rõ, hiểu thấu về chế độ CS hiện giờ. Nhưng người ta quy thuận theo Thầy, Tổ dạy, lúc nào cũng phải có cái tâm từ bi và hỷ xả, phải nên tha thứ. Thành ra người ta không muốn tranh đấu với cái chế độ này. Nhưng người ta vẫn có tranh đấu bằng lời nói một cách ôn hoà thôi, chớ không muốn gây ra sự xáo trộn trong đất nước, để xảy ra chuyện không tốt cho anh em đồng đạo.”
Anh Nguyễn Thanh Phong
Trước tình trạng đạo pháp lâm cảnh khó khăn đáng ngại, tu sĩ Huệ Thọ thuộc Đạo Tràng PGHH Minh Thiện-Huệ Thọ tại quận Ô Môn, TP Cần Thơ lưu ý rằng
“sau năm 1975, cái tạm gọi là ‘giải phóng dân tộc’ đối xử với Phật Giáo Hòa Hảo thật nghiệt ngã. Và những cán bộ sau năm 75 tuyên bố thẳng với người PGHH là nếu không diệt được người PGHH thì họ nghỉ việc. Từ đó họ thẳng tay đánh dẹp những người để tóc, mặc đồ đạo; những am, những cốc họ đều dỡ hết.
Vì tinh thần PGHH quá kiên cường: Thà chết chớ không bỏ Đạo, nên sau cùng họ đi lại cái thế nhu, cho thành lập Ban Trị Sự PGHH năm 1999 để đồng hoá tín đồ PGHH, cho rằng PGHH được tự do tín ngưỡng. Nhưng những nhân sự trong Ban Trị Sự lại không được tín đồ PGHH bầu ra mà toàn là do đảng CS đưa ra”.
http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=nwEGLzj3PRE
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét