Giá dầu thấp là con dao hai lưỡi cho nền kinh tế thế giới

Giá tại một trạm xăng của tập đoàn năng lượng Valero ở Pasadena, California, ngày 27/10/2015.

Những chuyên gia và những nhà đầu tư cho rằng giá dầu thấp có phần chắc sẽ tiếp tục gây thiệt hại cho những công ty năng lượng và những nền kinh tế của những nước đang trỗi dậy lệ thuộc nhiều vào dầu thô xuất khẩu, dù giá dầu tăng lên trong mấy ngày qua.

Giá dầu trước đó đã xuống mức thấp nhất trong 11 năm qua, nhưng có tăng lên một chút mấy ngày vừa qua, sau khi một báo cáo cho biết lượng dầu thô tồn kho của Mỹ giảm nhiều hơn dự báo của các nhà phân tích. Sự thay đổi trong sự cân bằng giữa nguồn cung và nhu cầu dự kiến đã đẩy giá dầu thô lên. Dù tăng mấy ngày qua, giá dầu thô vẫn thấp hơn 40 đôla, và thấp hơn rất nhiều so với mức 110 đôla một thùng cách đây 18 tháng.

Giá dầu thấp đã làm lợi cho những nước nhập khẩu dầu và cho người tiêu dùng. Trung bình giá xăng ở Mỹ hiện nay đã giảm xuống dưới mức 53 cent mỗi lít - một món quà Giáng Sinh đến sớm cho người lái xe ở Mỹ. Họ từng phải trả 50 đôla để đổ đầy binh xăng nhưng bây giờ chỉ khoảng 37 đôla.

Điều này có nghĩa là một khoản tiền 115 tỉ đôla được thêm vào nền kinh tế Mỹ - hay một khoản tiền tiết kiệm hàng năm 555 đôla cho mỗi người lái xe, theo ông Robert Sinclair, phát ngôn viên của câu lạc bộ ôtô của Mỹ gọi là AAA. "Chúng tôi nghĩ rằng điều đó sẽ tiếp tục, nguồn cung ứng dầu thô vẫn còn nhiều. Những hợp đồng tương lai dầu thô đang cho thấy giá cả thậm chí sẽ còn thấp hơn trong những tháng tới. Vì vậy chúng ta có thể chứng kiến giá cả giảm thêm 25 hoặc 30 cent vào tháng sau," ông nói.

Tin xấu cho những nước sản xuất dầu

Đối với những nước sản xuất dầu, giá cả sụt giảm là tin xấu, theo nhà kinh tế C. Fred Bergsten. Trả lời trong chương trình Hasthtag VOA, ông Bergstein nói "Nga, Ả-rập Saudi, Venezuela, và những nhà sản xuất dầu đá phiến của Mỹ bị thiệt hại, nhưng việc này được bù đắp nhiều hơn bởi sự sụt giảm chi phí của người tiêu dùng," ông nói.

Những nước xuất khẩu dầu mỏ chủ chốt như Ả-rập Saudi đang tìm cách đa dạng hóa nền kinh tế của mình, và đang bị thâm hụt ngân sách, trong khi Venezuela đang đối phó với tình trạng lạm phát cao và nền kinh tế đình trệ, và nước giàu dầu mỏ Azerbaijan buộc phải phá giá đồng tiền của mình, giảm hơn 30 phần trăm so với đồng đôla Mỹ.

Vì hầu hết hàng hóa thô được định giá bằng đồng đôla Mỹ, một số người nói rằng giá cả sụt giảm là do tỉ giá hối đoái; nhưng nhà phân tích Peter Cardillo của công ty First Standard Financial nói nhu cầu suy yếu và nguồn cung nhiều hơn là những yếu tố lớn hơn nhiều.

"Nếu bạn có nhu cầu thấp hơn trên quy mô toàn cầu thì bạn có tình trạng sản xuất dư thừa ở những nước sản xuất, rõ ràng là giá dầu sẽ sụt giảm mạnh, và đó chính xác là điều đang diễn ra," ông nói trong một cuộc phỏng vấn với VOA ở New York.

Hậu quả đối với Nga, những nước khác

Ông Bergsten nói sự sụt giảm giá cả đang gây ra hậu quả nghiêm trọng về địa chính trị tại Nga và ở những nơi khác. "Năm đến 10 năm trước, khi giá dầu còn rất cao, (Tổng thống Nga Vladimir) Putin đạt thế thượng phong. Bây giờ với giá năng lượng sụt giảm nhiều như vậy, ông ta phải theo đuổi những cuộc phiêu lưu ở nước ngoài - Ukraine, bây giờ là Syria và những việc khác để tìm cách đánh lạc hướng sự chú ý của dân chúng khỏi tình hình kinh tế rất kém cỏi của họ, một phần là do sự sụt giảm giá dầu gây ra," ông nói

Một số chuyên gia cho rằng, giá dầu sẽ không sớm tăng lên trong thời gian tới. Dự báo mới từ cả Ngân hàng Thế giới và Quỹ Tiền tệ Quốc tế cho thấy giá dầu sẽ giảm nhiều hơn nữa - xuống thấp tới mức 20 đôla một thùng vào năm 2016. Tổ chức Các Nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC) hôm thứ Tư dự báo rằng giá dầu toàn cầu sẽ vào khoảng 70 đôla một thùng đến năm 2020 và 95 đôla đến năm 2040. Tổ chức này cho rằng tình trạng thặng dư dầu hiện nay sẽ tan biến khi nhu cầu gia tăng. OPEC đã quyết định hiện giờ chưa phải cắt giảm sản lượng.

John Demopoulos là một chiến lược gia thị trường cao cấp thuộc công ty Argus Media chuyên theo dõi những thị trường năng lượng và hàng hóa thô toàn cầu. Trong một cuộc phỏng vấn với VOA, ông cho biết dự báo của OPEC cũng giống như dự báo thời tiết sẽ ra sao trong bốn năm tới.

Ông Demopoulos nói rằng ông không thấy có dấu hiệu nào trước mắt cho thấy giá dầu sẽ tăng đáng kể trong năm 2016. Ông nói rằng Iran sẽ đưa nhiều dầu hơn ra thị trường vì họ thoát khỏi một số những biện pháp chế tài đã ngăn trở họ xuất khẩu dầu mỏ. Ông nói một luật mới cho phép Mỹ lần đầu tiên xuất khẩu dầu thô sau nhiều thập kỷ sẽ không khiến thị trường thay đổi nhiều lắm.