Ăn sáng và béo phì

Ở CÁC ĐÔ THỊ VIỆT NAM THÌ NÊN ĂN GÌ BUỔI SÁNG?

Tôi nhớ là mình đã viết ở đâu đó loại bài này rồi. Nhưng bây giờ ngồi tìm lại không thấy nó ở đâu? Thôi thì viết lại để cho mọi người đọc và có cái mà phòng bệnh vì ăn uống không đúng giữa thời buổi lắm sự giả dối này. Trong dinh dưỡng học lâm sàng có câu: "Ăn sáng là ăn cho mình, ăn trưa là ăn cho bạn và ăn tối là ăn cho kẻ thù". Nên việc ăn sáng rất là quan trọng như trong loạt 2 bài Quá trọng, mà tôi đã viết cách đây gần 2 năm.

Mấy tháng nay do tình hình lạm phát làm các sắp nhỏ ở clinic của tôi thường ăn sáng bằng bánh cuốn. Ở gần clinic của tôi, có một bà chuyên bán bánh cuốn sáng giá chỉ 15,000VNĐ một ký lô gam bánh, sau khi đã cuốn hẹ, tóp mỡ và chop thêm hành phi, nước mắm. Tôi hỏi thì mấy nhỏ bảo: "Không biết trong bánh cuốn có gì mà thì một bữa ăn sáng chỉ cần 5.000VNĐ là có thể no tới trưa?". Hôm nay tôi bỏ ra 5.000VNĐ để mua ăn thử, và đúng là nó no đến mãi 14h, mặc dù đĩa bánh cuốn 330gr không có một tý thịt nào. Sẵn có tấm hình cho bài viết, vì tình trạng các phụ gia công nghiệp bị lạm dụng quá nhiều trong các thực phẩm tiêu dùng ở các đô thị lớn.

Cuộc sống công nghiệp ở những đô thị đông dân việc sản xuất thực phẩm cũng trở thành là một vấn đề lớn đáng lo ngại cho người tiêu thụ. Đó là hậu quả của một quy hoạch đô thị thiếu tầm nhìn, nên là lượng dân cư đông lên đột ngột. Nhu cầu tiêu dùng tăng cao, mọi việc sản suất từ tiểu thủ công nghiệp với quy mô nhỏ đã trở thành công nghiệp hoá lượng lớn. Một số thực phẩm tiêu dùng hằng ngày buộc phải chạy theo các tiêu chuẩn đẹp, lâu thiu thối đã dẫn đến những hệ luỵ ảnh hưởng đến sức khoẻ người tiêu dùng một cách thầm lặng mà ít ai để ý đến. Các bạn hãy nhìn hình 1 và 2 sau đây và xem lời chú thích sẽ rõ tại sao?

 Bún làm thủ công: màu hẩm không đẹp mắt và dễ thiu nếu để trên 6h chưa dùng vì glucose bị lên men, an toàn thực phẩm. Ăn vào mau đói, nhưng nếu người lớn tuổi ăn không đúng cách thì sẽ dễ bị táo bón

Bún làm công nghiệp: có chất tẩy màu và có formaldehyde: màu rất trắng và dai, để lâu không thiu, ăn vào rất lâu đói và kích thích ruột tống độc chất ra ngoài nên rất mau đại tiện, mà không cần phải ăn đúng để không táo bón. Rất độc hại cho cơ thể.

 Hủ tiếu dai thủ công: không có hoá chất tẩy trắng nhìn màu không trắng đẹp, nhưng an toàn thực phẩm.

Không chỉ riêng bún, mà cả bánh phở và hủ tiếu mềm cũng nằm trong danh sách thực phẩm đáng ngại.Tại sao phải cần tẩy trắng và làm cho khó thiu thì ai cũng dễ hiểu. Nhưng tại sao độc hại thì mọi người cũng có thể tìm hiểu về tác dụng của chất tẩy màu công nghiệp và formaldehyde như thế nào.

Các bạn nào chịu khó hay có quen biết những người làm nghề sản xuất bột để bán cho các nơi làm bánh phở, hủ tiếu, bún và bánh cuốn với số lượng lớn rồi bỏ lại cho các quán bún phở. Các bạn có thể đi tham quan sẽ thấy ở đó có những cái hồ chứa bột sản xuất ra mỗi ngày lên đến hàng tấn. Để giữ được bột không hư trong hồ, người sản xuất sẽ sử dụng formoldehyde - tên thường gọi là thuốc thúi - mà họ mua từng thùng ở chợ hoá chất về,  để dùng ngăn cho bột không lên men thiu trong khi chờ bán cho các nơi sản xuất

Như vậy, ăn sáng ở những đô thị công nghiệp thì nên ăn gì cho an toàn? Theo tôi, tốt nhất vẫn là cơm tấm và bánh mì các món. Thỉnh thoảng nhớ bún và phở thì làm một tô hủ tiếu dai được phơi khô vẫn tốt hơn là chọn bún và phở là món ăn thường nhật buổi sáng. Bản thân các hoá chất công nghiệp này đã độc với cơ thể mà có một đặc điểm đáng sợ nữa là khi chúng đã được hấp thu vào mô cơ thể thì chúng không thể được đào tải ra ngoài được nữa. Nếu tập quán ăn uống của một cá thể nào đó dùng loại thức ăn chế biến có các hoá chất công nghiệp này thì dần tích luỷ ngày càng nhiều và một ngày đẹp trời biến chứng của nó đến các cơ quan nội tạng là không tránh khói.

Bài viết ngắn này hy vọng sẽ giúp các bạn có một ý niệm nhỏ về ý thức phòng bệnh cho mình. 

QUÁ TRỌNG 

Trong Y học có câu nói hay: “Cái dây lưng càng dài thì vòng đời càng ngắn lại”. Câu nói bình dân ngắn gọn nhưng, lại rất là khoa học. Thế thì để biết một người có trọng lượng vượt quá bình thường thì làm như thế nào? Có nhiều cách tính và sau đây là vài cách tính đơn giản mà ai cũng có thể tính được cho mình:

1. Cách đơn giản nhất là: lấy phép trừ của chiều cao tính bằng cm trừ đi cho 110 đối với nam và 115 đối với nữ thì sẽ cho thấy một người nào đó có trọng lượng đã vượt quá ngưỡng hay chưa? Ví dụ một bạn nam có chiều cao là 170cm thì trọng lượng cho phép của bạn ấy chỉ nên là 60kg = 170 – 110. Còn một bạn nữ có chiều cao 170cm thì trọng lượng cho phép chỉ nên là 55kg. Tại sao nam lại có số trừ ít hơn nữ là 5? Người ta thấy rằng: hormone sinh dục của nam làm chuyện phát triễn cơ bắp và hệ xương nhiều hơn nữ. Trong khi đó, hormone sinh dục của nữ lại thiên về phát triễn mỡ hơn. Tỷ trọng của mỡ thì thấp hơn tỷ trọng của cơ bắp và xương. Cho nên, với 1 chiều cao ấy thì trọng lượng của nữ sẽ thấp hơn của nam giới.

2. Cách thứ hai có tính chi ly và chuyên môn hơn, nhưng ai cũng có thể làm được cho mình là đo chỉ số khối của cơ thể (BMI: Body Mass Index).

Vậy chỉ số khối là gì? Nếu gọi W là trọng lượng của một người(tính bằng kg) và H là chiều cao của người đó(tính bằng mét), chỉ số khối cơ thể được tính theo công thức: BMI = W/(HxH)

Tức là lấy trọng lượng(đơn vị tính bằng kg) chia cho bình phương của chiều cao(đơn vị tính bằng mét) là chỉ số khối.

Mập bụng khi vòng bụng Nam > 102cm và nữ > 88cm.

Và kết quả của thương số này(chỉ số khối) sẽ cho ra kết quả. Kết quả đó sẽ được phân lọai như sau:

Người lớn hơn 20 tuổi:

Phân loại:

Nam:

• BMI < 19: người dưới cân • 20 <= BMI < 25: người bình thường • 25 <= BMI < 30: người quá cân • BMI > 30: người béo phì

Nữ:

• BMI < 18: người dưới cân • 18 <= BMI < 23: người bình thường • 23 <= BMI < 30: người quá cân • BMI > 30: người béo phì

Còn đối với người trẻ từ 2 tuổi đến 20 tuổi thì mọi người có thể tính theo một phương pháp đã được 1 BS chuyên khoa I về dinh dưỡng học đã lập trình ở đây.

Thông tin FDA trình cho Văn phòng điều tra tội phạm(2) về một sản phẩm thuốc điều trị chống Béo phì tên thương mại là Alli 60(3) thuộc nhóm Orlistat(4), một lọai thuốc mà ngay cả Mayo Clinic(5) nổi tiếng của Mỹ cũng đã từng dùng và nghiên cứu - vì nghi ngờ nó bị làm giả tại Mỹ. Nên hôm nay viết phần 2 cho bà con đọc chơi. 


Gần đây cuộc sống Việt có khá hơn, các chị, các mẹ có tý rủng rỉnh tiền đến tuổi sắp bặt kinh là cứ phì nộn và "phúc hậu" ra. Trong khi ở tuổi ấy các ông lại "muối tiêu" nhiều tiền. Có câu tục ngữ Việt mà chỉ mới đây xuất hiện: "Nhất muối tiêu, Nhì Việt kiều". Vợ ở nhà thì nhăn nheo, nhưng dáng thì như thùng phuy di động, tướng đi như gà mổ thóc, lại thích làm bí thơ. Cái tuổi tiền mãn kinh do rối lọan hormone tính tình cáu bẳn. Các ông bắt đầu tìm mắm thay thịt. Các ông cứ tưởng là phở thay cơm, nhưng khi sự việc đổ vỡ, thì mới biết đó là mắm thối hoắc còn hơn là mắm bù hóc, làm sao so với cơm thịt nhà mình?

A. Nguyên nhân quá trọng:

1. Lối sống : Ăn nhiều, vận động ít làm cho năng lượng hấp thu nhiều hơn năng lượng tiêu hao.

2. Các yếu tố ảnh hưởng: Di truyền, chuyển hóa, ngọai cảnh.

3. Một số bệnh lý: liên quan Hội chứng Thần kinh – Nội tiết: Suy tuyến yên, Tổn thuơng vùng duới đồi, Suy giáp, Hội chứng Cushing, do thuốc(VD: glucocorticoids), Suy buồng trứng họăc đã cắt, Hội chứng buồng trứng đa nang, U tụy tiết Insuline (insulinoma), một số hội chứng béo phì ở trẻ em, chậm phát triển, suy sinh dục,…...

B. Biến chứng do quá trọng: 

 1. Các yếu tố nguy cơ dẫn đến biến chứng của quá trọng lượng là: 

+ Rối lọan dung nạp Glucose.

+ Tiền sử gia đình có người mắc bệnh lý động mạch vành.

+ Nam trên 45 tuổi và nữ trên 55 tuổi.

2. Một số biến chứng do quá trọng lượng gây ra như sau: Bệnh lý tim mạch, Tăng mỡ trong máu, Tiểu đường type II(không phụ thuộc insuline), Bệnh xương khớp, Bệnh lý gan mật. Một số vấn đề hô hấp do giảm thông khí, 

3. Một số bệnh ung thư kèm theo với quá trọng lượng: ung thư Vú , Cổ tử cung, U nội mạc tử cung, Buồng trứng, Túi mật và ống mật, etc…

C. Điều trị:

1. Chỉ định: 

+ BMI >30   

+ 25 ≤ BMI < 30 và ≥ 2 yếu tố nguy cơ. 

+ 25 ≤ BMI < 30 với nam có  vòng bụng > 102 cm và nữ > 88 cm

 2. Ngyên tắc điều trị: gồm 2 nguyên tắc chính:

+ Điều trị bệnh lý liên quan.

+ Giảm cân an tòan: 1,5kg/tuần hoặc <=1,5% trọng lượng cơ thể mỗi tuần.

3. Điều trị nội khoa: 

3.1 Tiết chế: Tôn trọng khẩu phần năng lượng thấp với # 800 Kcal/ngày (thay vì bình thuờng # 1000-1200) với uống nhiều nứơc, ăn  nhiều chất xơ, ít béo, ít đường và tinh bột.

Bữa ăn đề nghị: 

+ 45-70 Gr Protein chất lượng cao.

+ 30-50 Gr Carbohydrate.

+ # 2 Gr béo

+ Bổ sung Vitamine, muối khóang và các yếu tố vi lượng.

3.2 Thuốc hỗ trợ: 
+ Hormone tuyến giáp chỉ dùng với trường hợp rõ ràng khi có suy giáp.
+ Lợi tiểu chỉ giảm cân do làm mất nứơc và rối lọan điện giải nên không được khuyến cáo .

+ Metformin thường chỉ dùng giảm cân ở BN béo phì do Tiểu đường type II.

+ Leptin phối hợp thường hiệu quả tốt trên một số BN béo phì do thiếu Leptin (do đột biến gene).

3.3 Các thuốc làm giảm cân:

+ Cơ chế: Giảm cảm giác ngon miệng (Sibutramin), Giảm hấp thu mỡ do ức chế men lipase(Orlistat).

4. Điều trị Phẫu Thuật: 
Mục tiêu  làm giảm kích thuớc dạ dày, làm cho tạo cảm giác no, mau no khi ăn.

4.1 Các phương pháp: Phẫu thuật Bariatric, Chỉnh hình dạ dày với dải băng dọc (Vertical - Banded  Gastroplasty), Nối tắt dạ dày theo phương pháp Roux-en-Y, Mổ nội soi điều chỉnh dải băng dạ dày (Laparoscopic adjusdstable gastric banding), đặt bong bóng trong lòng dạ dày (Intragastric balloon)… 

4.2 Phương pháp mới( còn đang nghiên cứu): điều trị bệnh béo phì bằng cách hủy mô mỡ qua cách thức ngăn cản nguồn cung cấp máu cho chúng. 

D. Hậu quả của điều trị quá trọng lượng không đúng:  Có thể tóm tắt ngắn gọn như sau: Nếu điều trị quá trọng lượng không đúng thì sẽ gây mất sức lao động, thiếu máu, rối lọan chuyển hóa đường, đạm và mỡ, rụng tóc, lõang xương etc... vì thiếu các chất chuyển hóa xây đắp cơ thể, vì thiếu vitamine và muối khóang

E. Cảnh báo: 

Có nhiều bạn vì lý do quá trọng lượng đã vội vã nghe lời các đại lý bán hàng đa cấp về các thuốc điều trị quá trọng lượng để giảm cân nhanh chóng lại không được gì mà nó còn làm nhiều tai hại. Tai hại vì thuốc giả, tai hại vì làm giảm trọng lượng quá nhanh do nhịn ăn. 

Tình hình quảng cáo ở Việt Nam không chỉ có thuốc mà còn xảy ra cả những thực phẩm thường dùng như sữa chống lõang xương vẫn thường hay thấy nhan nhản trên truyền hình. Như bài Đôi điều chuyện y học và báo phổ thông là lõang xương là hậu quả của thiếu hormone sinh dục đi kèm với giảm vận động. Không có bất kỳ lọai sữa nào có thể thay thế được, nếu Lão khoa không ý thức được vấn đề này.

Phương pháp gỉam trọng lượng tốt nhất là vẫn ăn ngày 3 bữa, nhưng ăn ít lại và làm việc bình thường. Không nên nhịn ăn hòan tòan và thay thế bằng thuốc quảng cáo với nước lã. Còn nếu có nhịn ăn thì chỉ nên nhịn ăn bữa tối, nhưng thay thế bằng trái cây.

"Ăn sáng là ăn cho mình, ăn trưa là ăn cho bạn và ăn tối là ăn cho kẻ thù. Biết ăn đúng là  bài thuốc. Ăn sai thì rước bệnh vào thân". Đó là lời khuyên tốt nhất về dinh dưỡng học lâm sàng cho mọi người. Vì cái xe cần chạy phải có xăng. Con người làm việc cần phải có năng lượng đổ đầy. Cách ăn uống lâu nay của người Việt là sai sinh lý dinh dưỡng bình thường. Sáng dậy cần năng lượng để làm việc thì chỉ 1 ly cà phê, trưa đổ đầy là coi như tạm đúng. Nhưng tối làm đầy một bụng trước khi đi ngủ là sai hòan tòan. Chính buổi tối này là nguyên nhân mọi bệnh tật trong tương lai.


Hy vọng với 2 bài ngắn này sẽ giúp các bạn biết cách không bị lừa mà có thể hiểu về tình trạng quá trọng lượng cơ thể như thế nào?